-
myślenie jest procesem świadomym /”myślę” = „jestem
świadomy”
-
myślenie jest procesem kontrolowanym /”świadoma refleksja”/
Pyt.
Co z myślami intruzywnymi?
Różne
definicje myślenia
Behawioryzm-
myślenie jako ciche mówienie
Psychologia
poznawcza
- myślenie to:
-
Wychodzenie
poza dostarczone informacje
(Bruner, 1957).
-„Złożona
aktywność wysokiego rzędu, która wypełnia luki w posiadanych
danych”
(Bartlett, 1958).
Człowiek
myślący Brunera jest przepowiadaczem przyszłości, zaś Bartletta
tylko historykiem, który uzupełnia braki w źródłach.
-
Proces
tworzenia modeli rzeczywistości umożliwiających wykonywanie
operacji na symbolach i testowanie hipotez
(Craik, 1943).
Myślenie
w tym ujęciu przypomina postępowanie naukowca (tworzenie modeli,
weryfikowanie hipotez).
-
Proces
przeszukiwania przestrzeni problemu
(Newell, Simon, 1972).
Wąskie
rozumienie. Koncepcja najbardziej inspirowana metaforą komputerową.
-
Myślenie
czyli to co robimy, kiedy zastanawiamy się, jak działać, w co
wierzyć, czego pragnąć
(Barron, 1988). Myślenie wiąże się z motywacją i emocjami.
Myślenie
pozwala symulować procesy i zdarzenia rozgrywające się w świecie
rzeczywistym, z wykorzystaniem poznawczej reprezentacji świata
(Nęcka,
1997).
Maruszewski
(2001) uznaje ujęcie Barrona za najbardziej przydatne, bowiem
myślenie ukierunkowane jest na rozwiązywanie problemów ważnych
dla jednostki.
Formy
myślenia
Myślenie
nieukierunkowane
/autystyczne/ („myślenie o niebieskich migdałach”)
Myślenie
ukierunkowane
/realistyczne/ zawierające dobrze określony punkt startowy i dobrze
określony cel/e
Myślenie
– rodzaje (Nęcka, 1997)
Rodzaje
myślenia.
Czym
jest myślenie autystyczne i realistyczne ?
Myślenie
autystyczne,
zdominowane przez oddziaływania wewnętrzne, emocje i procesy
motywacyjne.
/fantazjowanie,
marzenia senne, swobodne skojarzenia/ Dostarcza gratyfikacji, które
nie są dostępne w rzeczywistości.
Czym
jest myślenie autystyczne i realistyczne ?
Myślenie
realistyczne -
kieruje się zasadą rzeczywistości, ograniczone jest konwencjami
społecznymi i logicznymi.
-
Uzależnione od stopnia złożoności problemu oraz zdolności
indywidualnych. Im więcej danych trzeba uwzględnić przy
rozwiązywaniu problemu, tym trwa ono dłużej
-
Występuje w sytuacjach problemowych
Czym
jest myślenie produktywne i reproduktywne?
Produktywne
- polega na tworzeniu informacji zupełnie nowych dla podmiotu.
Wynik myślenia wzbogaca wiedzę o dotychczas nieznane treści /np.
napisanie oryginalnego eseju, planowanie eksperymentu/.
Reproduktywne-
polega na zastosowaniu uprzednio zdobytej wiedzy w nowych zadaniach,
na wykorzystaniu poznanych metod rozwiązywania problemów w nowych
warunkach /np. tłumaczenie tekstu z obcego języka, planowanie
zakupów/.
Czym
jest myślenie krytyczne?
Myślenie
krytyczne
/jako szczególny przypadek myślenia realistycznego,
ukierunkowanego/, prowadzi do celu jakim jest ewaluacja.
Celem
m. krytycznego jest ocena wszystkich ważnych aspektów aktywności
intelektualnej człowieka tj. a) cele i problemy (czy warto je
podjąć?) b) strategie i operacje (czy rokują skuteczne
osiągnięcie celu), c) wytwory (czy spełniają kryteria np.
nowości lub wartości). Jest osobnym rodzajem myślenia.
Czym
jest myślenie twórcze i odtwórcze ?
Społeczne
kryterium podziału. Granice nieostre.
Myślenie
twórcze
- wynik myślenia produktywnego. Jeśli powstało coś nowego nie
tylko dla jednostki ale dla innych (Stein, 1953), jeśli wytwór ma
wartość poznawczą, estetyczną, etyczną lub użytkową /np.
wpłynęło na rozwój nauki, sztuki, filozofii i religii/
Myślenie
odtwórcze
- np. uczeń odkrywa prawo Archimedesa czy wzór na obliczenie pola
Metody
badania myślenia
Metody
symulacyjne
/np. programy komputerowe grające w szachy/.
Metody
eksperymentalne
/np. technika głośnego myślenia, rejestracja ruchów gałek
ocznych/.
Myślenie
– struktura (Kozielecki, 1997)
Teorie
poznawcze (np. Sternberg, 1990; Jausovec, 1994)
piętro
operacji myślowych
piętro
metapoznania: decyzje, monitorowanie i kontrola procesu myślenia
(przebiegu operacji)
Matakomponenty
(Sternberg, 1995) są to procesy wykonawcze wyższego rzędu
(higher-order
executive procesess)
wykorzystywane w planowaniu, monitorowaniu i podejmowaniu decyzji w
trakcie wykonywania zadania poznawczego.
Spoiwo
- elementarne operacje na wiedzy /według zdefiniowanych reguł/
Piętra
-2.
I
operacje myślowe; II - metapoznanie. /Procesy decyzyjne
monitorujące i kontrolujące: heurystyki, strategie/ Odpowiadają
za planowanie i organizację, nadzór i wykorzystywanie informacji
zwrotnych/
Czy
można zastąpić myślenie uwagą i LTM?
Rola
języka w myśleniu.
Czy
język i myślenie są od siebie zależne?.
A1).
Język jest warunkiem i podstawowym narzędziem myślenia /np.
behawioryzm/
A2).
Najpierw kształtuje się myślenie, potem język. Myślenie może
zachodzić bez udziału języka /np. Kohler/
A3).
Myślenie i język początkowo rozwijają się niezależnie
od siebie, później zaczynają na siebie oddziaływać- język
staje się narzędziem myślenia, a fakt użycia języka poprzedzany
jest procesem myślowym /np. Wygotski; „wilcze dzieci”/.
Wyniki:
początkowa faza interpretacji znaczenia ma charakter odruchowy i
automatyczny, następnie uruchamiane są pewne procesy o charakterze
refleksyjnym, sięgające do kontekstu, czy też wiedzy jednostki.