1) dobra osobiste i ich ochrona w prawie polskim
Wartości niemajątkowe związane z tożsamością człowieka. Nabywamy je w momencie urodzin - życie, zdrowie, cześć, prywatność, nazwisko i wizerunek. Chronione są przepisami prawa karnego, cywilnego i administracyjnego.
Ingerencja = naruszenie
- Pokrzywdzony (grupa ludzi) jest identyfikowany
- Obiektywne kryterium naruszenia (z pkt. widzenia przeciętnej osoby)
Nie ma bezprawności, gdy:
- Jest pozwolenie na ujawnienie dobra osobistego
- Zezwalają na to przepisy prawa art. 14 ust. 6
- Jest uzasadniony publiczny lub osobisty
Art 14 ust 6
"Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji dotyczących prywatnej sfery życia, chyba, że wiąże się to bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby"
POZEW - zawiera roszczenia - żądanie powoda kierowane do sądu o wydanie wyroku odpowiedniej treści
POWÓD - dowodzi naruszenia i na nim spoczywa ciężar dowodu winy --> pisze sprostowanie (dla siebie) i oświadczenie (dla pozwanego)
POZWANY - musi wykazać, że działał legalnie --> jak nie udowodni, musi przeprosić
Roszczenia niemajątkowe - wykazanie bezprawności działania sprawcy naruszenia
a) o zaniechanie naruszenia dobra osobistego
b) o zaniechanie naruszenia w przyszłości
c) o złożenie odpowiedniego oświadczenia
Roszczenia majątkowe: - wykazanie bezprawności działania i winy sprawcy naruszenia
a) o zapłatę zadośćuczynienia
b) o zapłatę sumy pieniężnej na wskazany przez powoda cel
c) o odszkodowanie za poniesioną szkodę majątkową
Cześć - w jaki sposób się wypowiadamy
a) zewnętrzna (dobre imię) - zniesławienie przez zdania i opinie w odniesieniu do faktów "on ukradł" on"jest oszustem"
b) wewnętrzna (godność) - zniewaga przez epitety
Prywatność - na jaki temat się wypowiadamy; nie można naruszyć czci zewnętrznej formułując opinie czysto subiektywne - nie zawierające odniesień do faktów
Nie ma naruszenia czci, gdy jest:
a) zgoda danej osoby
b) upoważnienie ustawowe - art 41 - "rzetelne, zgodne z zasadami współzycia społecznego oceny pozostają pod ochoną prawa"
c) interes publiczny
Rzetelna krytyka:
a) oparta na prawdziwych faktach
b) fakty są ujawnione w materiale krytycznym
c) krytyka nie jest obraźliwa
d) krytyka dotyczy postepowania, a nie danej osoby
e) krytyk ma się kierować interesem publicznym, a nie własnymi pobudkami
2) ochrona wizerunku w polskim prawie cywilnym
Nie ma naruszenia, gdy:
a) jest zgoda
b) jest ustawowe upoważnienie - art. 81
- można rozpowszechniać wizerunek stanowiący szczegół całości (zgromadzenia, imprezy, krajobrazy)
- można rozpowszechniać wizerunek osoby powszechnie znanej, jeżeli wykonano to zdjęcie w czasie pełnienia obowiązków służbowych
3) pojecie i budowa normy prawnej
Norma prawna - jest to jeden z rodzajów norm postępowania, obok norm: obyczajowych, moralnych i religijnych; w odpowiedni sposób ustanowiona lub uznana przez podmiot wyposażony w kompetencję prawodawczą; musi mieć dwie cechy:
a) generalna - odnosi się do adresata
b) abstrakcyjna - odnosi się do zachowania, które reguluje
Norma postępowania - wypowiedź wyrażająca bezpośrednio pod adresem jakiejś osoby nakaz lub zakaz jakiegoś postępowania
Rodzaje wypowiedzi:
a) twierdzenie, co do faktów
b) wypowiedzi oceniające
c) normy
Norma prawna odpowiada na trzy pytania:
a) Kto ?
b) W jakich okolicznościach ?
c) Jak powinien się zachowywać ? (Co mu grozi, jeli się tak nie zachowa ?)
Norma prawna składa się z trzech elementów:
a) hipoteza – Kto ? (określa adresata) W jakich okolicznościach ? (określa okoliczności)
- generalna: adresat określony co do gatunku/rodzaju
- indywidualna: adresat/okoliczności wskazane konkretnie
b) dyspozycja – Co jest przedmiotem obowiązku nakazu lub zakazu
- abstrakcyjna: obowiązek nie może być wykonany raz na zawsze; trwa
- konkretna: obowiązek jednorazowy
c) sankcja – Co spotka adresata normy, jeśli nie wypełni przedmiotu dyspozycji;
- skupiona: wymierzana przez uprawnione przedmioty
- rozproszona: wymierzana przez członków społeczeństwa, którzy wyrażają dezaprobatę
Sankcje prawne:
a) karna - osobista dolegliwość poruszana przez adresata, który nie dostosował się do dyspozycji
b) egzekucji - przymusowa realizacja obowiązków
c) nieważności - dotyczy czynności prawnych; jezeli ktoś chce osiągnąć jakiś skutek prawny i naruszy przepisy określające zasady dokonywania czynności prawnych, to zostanie mu wymierzona sankcja nieważności polegająca na tym, że nie osiagnie zmierzonych skutków prawnych
Czynność prawna - czynność konwencjonalna
Czynność konwencjonalna - czynność psychofizyczna, która ze względu na istnienie jakichś norm - reguł sensu, posiada społeczny sens
4) Teoria norm sankcjonowanych i sankcjonujacych
Dwa elementy: hipoteza + dyspozycja; sankcja zawiera się w dyspozycji norm sankcjonujących
Nie zabijaj (norma sankcjonowana), bo inaczej można ci wymierzyć karę do 8 lat więzienia (norma sankcjonująca)
Normy sankcjonujące zabezpieczają wykonanie norm sankcjonowanych