zakażenia u ludzi z obniżoną odpornością
bąblowica (Echinococcus multilocularis - Bąblowiec wielojamowy)
Grypa: ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana przez RNA - wirusy z rodziny Orthomyxoviridae (influenzae virus A, B, C); rezerwuar: świnie, konie, ptaki (zwłaszcza wodne),
człowiek; - wirus A (Hong Kong 8/68/H3/N2), - wirus rosyjski A (USSR 1/77/H1/N1)
typowanie serologiczne: hemaglutyniny H, neuraminidazy N
grypa A - 9 światowych pandemii: najcięższa 1918 r. "hiszpanka" typ H1 N1 : 550 mln. chorowało,
20 mln. zmarło
,,Ptasia" grypa - H5 N1
Związki chemiczne wytwarzane przez człowieka
Ekotoksyny - związki chemiczne, a także czynniki fizyczne zanieczyszczające środowisko; zaburzają procesy otrzymywania energii i jej wykorzystanie w organizmie:
obniżenie stężenia tlenu w środowisku, zwiększenie dwutlenku węgla
zaburzenia wymiany gazowej w układzie oddechowym
ograniczenie transportu tlenu przez krew do tkanek
hamowanie enzymów oddechowych w komórce
- przekazywanie informacji genetycznej
Ksenobiotyki - substancje chemiczne nowo wprowadzane do środowiska
POP - (ang. Persietent Organic Pollutants) "stałe zanieczyszczenia organiczne"
pestycydy: DDT (dichlorodifenylotrichloroetan),aldryna, dieldryna, heptachlor, heksachlorobenzen,
chloradan i in.
odpady: dioksyny, furany
- neurotoksyczne, teratogenne, karcynogenne
- bardzo stabilne substancje i/lub produkty ich rozpadu
- mało polarne cząsteczki dobrze rozpuszczalne w tłuszczach, kumulują się w łańcuchach troficznych
(biomagnifikacja)
Pestycydy ( gł. insektycydy, fungicydy, herbicydy)
polichlorowęglowodorowe - DDT, PCB, dieldryna,
-słaba degradacja, zalegają w glebie wiele lat,
- w biosferze ok. 500 tys. ton DDT
- od 1975 r. używanie zabronione, ale ...
fosfoorganiczne (IFO)- estry lub amidoestry kwasu fosforowego, tiofosforowego, pirofosforowego itp.
- krótki okres karencji, nie akumulują się w glebie i w organizmach żywych
- związki i produkty ich rozpadu bardziej toksyczne niż związki wyjściowe, np.
dla IFO DL50 = 0.05 - 0.01 mg/kg m.c. myszy, dla DDT DL50 == 113 mg/kg m.c. myszy
- mogą być przyczyną zatruć ostrych i przewlekłych
inaktywują enzymy różnych procesów metabolicznych (np. acetylocholinesterazę - co zaburza przekazywanie impulsów nerwowych),
uszkadzają błony komórkowe,
mogą powodować zmiany w materiale genetycznym komórki (mutageny, karcynogeny, teratogeny)
Szkodniki pierwotne i szkodniki wtórne
Nabywanie odporności przez szkodniki - od lat 60. XX wieku obserwujemy wykładniczy wzrost liczby gatunków owadów odpornych na insektycydy np. mucha domowa (Musca domestica) ma odporność na prawie wszystkie stosowane związki chemiczne
odporność na herbicydy - doniesienia od lat 70. XX wieku
Synantropizacja szaty roślinnej i zwierzęcej
antropofity:
- rośliny segetalne - towarzyszące roślinom uprawnym (np. chwasty)
- rośliny ruderalne - rozwijające się w sąsiedztwie osiedli ludzkich, szlaków komunikacyjnych
Gatunki ginące i gatunki obce
- w Polsce w ostatnich 150 latach ubyło ponad 50 gat. roślin naczyniowych, zagrożonych ponad 400 gat., w Puszczy Białowieskiej ubyło 24 gat. porostów w ciągu 50 lat
- nowe gatunki - antropofity, neofity