PÓŹNA DOROSŁOŚĆ

Wg Eriksona jest to etap VIII . Późna dorosłość (pow. 65 r. ż.)

„Zjawisko siwienia społeczeństw” – efekt „baby boom”

Nic bardziej nie postarza człowieka niż częste myślenie o tym, że się starzeje

Georg Christoph Lichtenberg

GERONTOLOGIA

Nauka o starzeniu się organizmu, zajmująca się badaniem zmian

wstecznych, procesów starzenia się komórek, tkanek i narządów, zaburzeń korelacji czynnościowej między nimi, jak też ustalaniem sposobów leczenia chorób wieku podeszłego.

GERIATRIA

Dział gerontologii, zajmujący się profilaktyką i leczeniem chorób

występujących u osób w podeszłym wieku, m.in. miażdżycy tętnic,

raka, cukrzycy, choroby nadciśnieniowej, rozedmy płuc itp..

PSYCHOGERIATRIA

• Dziedzina psychologii, badająca psychiczne i biologiczne procesy towarzyszące starzeniu się.

• Psychologia starości ma z zadanie rozpoznać obszary potencjałów
  i zagrożeń dla ludzi starszych, szukać możliwości terapeutycznego wpływania na proces starzenia, kształtować odpowiednie otoczenie przez edukację, profilaktykę , programy społeczne.

Gerontolodzy wyróżniają:

• młodszych starszych – 60 – 75 lat;

• starszych starszych – 75 – 85 lat;

• najstarszych starszych – pow. 85 lat.

AGEIZM

• Negatywne postawy wobec starszych oparte na negatywnych stereotypach starości.

• Starszym przypisuje się: brzydotę, aseksualność, bezsilność, choroby itp.. W efekcie osoby po 30-tce traktuje się jako te mające „ z górki”.

• Starszym nie wypada już wielu rzeczy robić.

STARSI W ROLI AUTORYTETÓW (?)

• Kultura postfiguratywna- dziadkowie to autorytety, rodzice podążają za wartościami przekazanymi przez starszych, dzieci nie mają głosu;

• Kultura kofiguratywna – dziadkowie strzegą tradycji, ale raczej przez wyznaczanie dopuszczalnych granic, schodzą na dalszy plan, rodzice zachowują tylko zewnętrzną formę tradycji, wytyczają swoje normy, są dla dzieci autorytetem; dzieci wychowywane przed telewizorem, mają niejasność norm i wartości;

• Kultura prefiguratywna – starsi uczą się od młodszych, którym najlepiej udaje się przystosować do nowej rzeczywistości, ale którzy gubią się w świecie norm i wartości.

Specyfika starzenia się:

• Dla różnych kategorii zachowań przebieg rozwoju jest różny.

• Bardzo ważna jest rola osobistego wpływu jednostki.

• Obserwuje się trend sekularny polegający na opóźnieniu procesu starzenia o około 10 lat w XX wieku.

Czasem wyróżnia się w przypadku człowieka starego trzy kategorie wieku:

wiek biologiczny, wiek chronologiczny, wiek psychologiczny.

Teorie starzenia się

• Naprawa materiału genetycznego

• Łączenie krzyżowe

• Wolne rodniki

• Granice genetyczne –biolog Leonard Hayflick.

• Teoria tempa życia – Raymond Pearl

Układ nerwowy

• redukcja masy mózgu;

• utrata istoty szarej;

• przerzedzenie sieci dendrytów – w środkowej i późnej dorosłości ogromne;

• spowolnienie przewodzenia synaptycznego.

• traci się plastyczność procesów nerwowych.

INNE ZMIANY

• Wzrok

• Słuch

• Smak

• Węch

• Sen

• Upośledzenie w zakresie samoobsługi

• Aktywność seksualna

• Funkcjonowanie poznawcze

Otępienie starcze (demencja)

• Choroba Alzheimera (gen ApoE4);

• Porażenia (zawały mózgu);

• Depresja;

• Zaburzenia metaboliczne;

• Parkinson;

• Niedoczynność tarczycy;

• Wielokrotne urazy głowy;

• Nowotwory;

• Niedobory witaminy B12;

• Anemia;

• Choroba alkoholowa.

MNOGA PATOLOGIA

• Po 65 roku życia wzrasta prawdopodobieństwo występowania wielu chorób naraz

Teorie adaptacji do starości.

• Teoria aktywności.

• Teoria wycofania. Styl życia wynikający z tej potrzeby nazwano stylem bujanego fotela (rocking chair style).

• Teoria stresu starości.

Konieczne jest:

• optymalizacja funkcji psychicznych;

• podejmowanie działań kompensacyjnych;

• utrzymywanie optymizmu niezależnie od kosztów starzenia się.

EGO

• Erikson – integracja ego – rozpacz. Poczucie harmonii i sensu.

• Robert Butler – wspomnienia i bilans życia (przegląd życia).

• Buhler – dwa etapy:

Pierwszy etap (od 65 – 80 r. ż.) - samospełnienie,

Drugi etap - regres i koncentracja na zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych.

Integralność - spójność

• Integralność to zdolność umysłu do doświadczania ładu, harmonii i sensu otaczającego świata, ludzi i siebie samego.

• Rozpacz to niemożność pogodzenia się z faktem, że na tym jednym życiu, już przeżytym, kończy się cała egzystencja.

Integralność – umiłowanie życia

• Wyzwolenie od zależności od doraźnych emocji, żądz, ambicji, obsesji. Dzięki temu odkrywa się nowy wymiar życia.

• Rozpacz to żal za straconymi szansami, lęk, że zostało tak mało czasu, że na wszystko jest za późno.