r1895 K62QO3CLMAWOEOLUCONIQ2XJJBT7NGDS6GDG4DY










Integracja Polski z Europejskim rynkiem energii

























Praca semestralna

z przedmiotu

POLITYKA GOSPODARCZA











SPIS TREŚCI:


  1. Wprowadzenie - 3 -

  2. Restrukturyzacja Polskiego sektora energetycznego - 4 -

    1. Reforma górnictwa - 4 -

    2. Przemiany zachodzące w gazownictwie - 4 -

    3. Prywatyzacja sektora naftowego - 5 -

    4. Zmiany na rynku energii - 6 -


  1. Liberalizacja rynku w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej - 6 -

  2. Podsumowanie - 7 -

































  1. WPROWADZENIE


Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest ogromną szansą dla polskiego sektora energetycznego, ale istnieje również zagrożenie, że nie będzie ono w stanie konkurować z wieloma prężnymi zagranicznymi firmami, które od lat funkcjonują w warunkach gospodarki rynkowej.

W związku z planowanym przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej konieczne stało się więc dostosowanie poszczególnych działów gospodarki do wymogów stawianych przez UE. Wymogi te okazały się dość wysokie jak na polskie realia, ale niczego nie osiąga się bez wysiłku.

Podczas procesu dostosowywania polskiej gospodarki ujawniła się również konieczność restrukturyzacji sektora energetycznego. Restrukturyzacja ta musiała dotknąć poszczególnych składników tego sektora, który pod koniec lat 90 – tych był niedostatecznie sprawny i wydajny.


Jednymi z pierwszych kroków jakie zobowiązały Polskę do regulacji prawa energetycznego z prawem unijnym były:


Podpisanie tych dokumentów stanowiło przełomowy okres na Polskim rynku energii i zobowiązały Polskę do wszelkich zmian w sektorze energetycznym.

Praktycznie od tego właśnie momentu podjęliśmy wszelkie starania dopasowania się do rynku europejskiego.

Proces transformacji polskiego sektora energetycznego wyznaczyła również Ustawa przyjęta przez Sejm
w dniu 10 kwietnia 1997r. – Prawo Energetyczne, opublikowana w Dzienniku Ustaw
Nr 54 poz. 348 oraz regulacje Unii Europejskiej.


Zmiany, które się już rozpoczęły przyniosły zupełnie inne spojrzenie na sektor energetyczny.
„Deregulacja sektorów energetycznych i liberalizacja zasad obrotu produktami energetycznymi spowodowała, że produkty te tracą lub już straciły status dobra społecznego i są coraz częściej traktowane jako towar.”4

Wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne musiały zmienić swoją mentalność i nastawienie, szczególnie
w stosunku do odbiorcy, który stał się potencjalnym klientem. Podmioty te musiały również przystosować się do reguł gospodarki rynkowej, a nie jest to łatwy proces, dlatego też właściwie trwa do dnia dzisiejszego.











  1. Restrukturyzacja Polskiego sektora energetycznego.


2.1. Reforma górnictwa.


Reforma ta stała się nieuniknioną, gdy pod koniec lat 90 – tych nastąpił spadek zużycia węgla na rzecz bardziej wydajnych i przyjaznych środowisku nośników energii. Program tej reformy zakładał prywatyzację poszczególnych kopalń, a nie całych spółek węglowych, ze względu na większe możliwości sprzedaży pojedyńczych kopalni.

Przybliżony koszt realizacji reformy ma wynieść około 7,2 mld zł, a zatem jest ona bardzo kosztowna, ale również niezbędna.

Nieodzownym skutkiem reformy polskiego górnictwa jest ograniczenie wydobycia węgla i redukcja zatrudnienia w przybliżeniu o 105 tys. osób. Ostatnio z roku na rok można zaobserwować spadek wydobycia,

a tym samym zużycia węgla, spowodowany zastąpieniem go przez inne nośniki energii, tańsze, wydajniejsze
i bardziej przyjazne dla środowiska.

Są to więc dodatkowe koszty reformy, te drugie szczególnie odczuwalne dla społeczeństwa. Wiele kopalń już zostało zamkniętych, ludzie pracujący w tych kopalniach dostali odprawy i większość z nich została bez pracy. Niestety wydaje się to złem koniecznym dla powodzenia całej restrukturyzacji sektora energetycznego.





    1. Przemiany zachodzące w gazownictwie.


W ostatnim czasie wzrosło znaczenie gazu, stał się on jednym z głównych nośników energii.
W nawiązaniu do tego faktu istotnym staje się problem dywersyfikacji dostaw i uniezależnienia Polski względem Wschodu.

Jedyne polskie przedsiębiorstwo gazownicze PGNiG S.A. będące monopolistą na rynku, ulega ciągłej restrukturyzacji i przekształceniom. Jednak w perspektywie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej uzasadnionym wydaje się fakt, aby przedsiębiorstwo to pozostało silnym ekonomicznie podmiotem, który jest zdolny do konkurowania w warunkach gospodarki rynkowej z innymi przedsiębiorstwami.
W tym sektorze energetycznym nastąpiła właśnie ogromna zmiana. W dniu 18 września 2001r. Zarząd PGNiG S.A. przyjął harmonogram, wg którego z dniem 1 listopada 2001r. nastąpi rozpoczęcie działalności gospodarczej przez pięć spółek wydzielonych ze struktur PGNiG S.A.

Dotychczas w PGNiG S.A. funkcjonują 23 Zakłady Gazownicze, które z dniem 1 listopada miały zostać połączone w 5 spółek funkcjonalnych PGNiG S.A. , jednak decyzja ta została czasowo przesunięta.


Według reformy i dostosowania się do warunków Unii Europejskiej przedsiębiorstwo to powinno osiągnąć poprzez restrukturyzację następujące cele:



    1. Prywatyzacja sektora naftowego


Sektor ten jest znaczącą branżą w polskiej gospodarce, wpływ podatków z tej branży stanowi ok. 11%

przychodów do budżetu.

Celem strategicznym według przyjętego przez Radę Ministrów „Programu restrukturyzacji i prywatyzacji sektora naftowego” jest zapewnienie temu sektorowi możliwości trwałego rozwoju w warunkach wolnego rynku,
z uwzględnieniem przyjętych zobowiązań wobec Unii Europejskiej.

Realizacja celu strategicznego wymaga stałego rozwiązywania problemów dotyczących całego sektora naftowego.

Według programu restrukturyzacji najbardziej efektywny jej sposób to prywatyzacja, która ma nastąpić poprzez sprywatyzowanie dwóch podmiotów konkurujących ze sobą:

Nadal jednak nie znaleziono partnera strategicznego dla Rafinerii Gdańskiej i proces prywatyzacji stanął
w miejscu.




    1. Zmiany na rynku energii


Przez cały czas trwają prace mające na celu utworzenie rynku energii elektrycznej, który obejmowałby trzy odrębne działy:

W trakcie prac postępuje również ciągła prywatyzacja tego sektora gospodarki. W prywatyzacji przedsiębiorstw energetycznych daje się zauważyć brak wyraźnej koncepcji przeprowadzenia tego procesu, który w dalszym ciągu jest przedmiotem zaciętych dyskusji.

W momencie uruchomienia konkurencyjnego rynku energii elektrycznej zagrożone będzie bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej. Przyczyną tego zjawiska są błędy popełnione już na samym początku reformy, tzn. rozdrobnienie przedsiębiorstw energetycznych. Na całym świecie zauważalny jest proces łączenia się kilku firm w jedną , daje to przewagę na rynku. W naszym kraju proces jest odwrotny, firmy dzieli się na kilka mniejszych, które w warunkach pełnej konkurencji nie będą miały większych szans.

Według doradcy Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki prawidłowa struktura przedsiębiorstw wytwarzających energię na rynku konkurencyjnym wymaga aktywnej roli państwa. Dotyczy to również wszelkich działań podjętych zarówno na etapie prywatyzacji, jak i przed prywatyzacją.

„Prywatyzacja przedsiębiorstw energetycznych jest częścią ogólnego procesu przekształceń rynkowych naszej gospodarki. Dotyczy sektora infrastrukturalnego, a więc mającego wpływ na całe społeczeństwo. Zrozumiałe względy bezpieczeństwa energetycznego nie powinny być jednak wykorzystywane jako usprawiedliwienie dla pozostawienia właścicielskiego wpływu państwa tam, gdzie nie jest to wymagane lub tam, gdzie może powodować nadmierny protekcjonizm państwa i zagrożenie interesów odbiorców. Z drugiej strony należałoby wreszcie doprowadzić, aby właściciel państwowy zaczął działać w sposób komercyjny otrzymując należne wpływy z zaangażowanego kapitału.2

  1. Liberalizacja rynku w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.


W Polsce wciąż trwa proces liberalizacji w sektorze energetycznym. Według opracowanego harmonogramu polskie prawo będzie zgodne z ustawodawstwem Unii do końca 2002r.


W ramach tego procesu dokonało się już wiele zmian m.in.:

Celem liberalizacji polskiego rynku elektroenergetycznego jest wprowadzenie konkurencji, która
doprowadzi do wzrostu efektywności działania, minimalizacji cen dla odbiorców oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Prace legislacyjne w zakresie elektroenergetyki w Polsce zostały praktycznie zakończone. Braki
w uregulowaniach prawnych mogą być usuwane poprzez orzecznictwo sądowe.

Natomiast prace główne dotyczące liberalizacji trwają nadal i nie można jednoznacznie określić terminu ich zakończenia. Możemy jednak przypuszczać, że termin ten będzie zbliżony do określonego w harmonogramie. Jedynymi ograniczeniami czasowymi są wymogi stawiane przez Unię Europejską.

„Właściwie we wszystkich krajach dąży się do dywersyfikacji form własności poprzez restrukturyzację, liberalizację i prywatyzację rynku energetycznego. Dotychczasowy monopol naturalny nie zapewnia obniżki długookresowych kosztów ze wzrostem produkcji i prowadzi do zdominowania produkcji przez jedna firmę.

Do dnia dzisiejszego firmy takie jak: Aramco, Pemex, Iranian Oil Company, Petrolcos de Wenezuela są
w 100% firmami państwowymi. Wprawdzie firmy prywatne są sprawniejsze pod względem technicznym, niż firmy publiczne, ale duża część firm publicznych jest bardziej efektywna ekonomicznie, niż firmy prywatne, które zawsze stawiają sobie za cel wygenerowanie maksymalnego zysku.”3

Według autora przytoczonego powyżej referatu Unia Europejska wymaga liberalizacji rynku energetycznego,
a nie jego prywatyzacji, jak jest to interpretowane w Polsce.

„Nasze Prawo energetyczne stawia ostrzejsze warunki, niż wymaga tego Dyrektywa Europejska i dlatego powinniśmy brać pod uwagę wszystkie aspekty i doświadczenia jakie są możliwości uzyskania z innych krajów, aby dobrze przygotować się do momentu przystąpienia do Unii Europejskiej.”4













  1. Podsumowanie


Transformacja ustroju, która nastąpiła w latach 90-tych, spowodowała wzrost efektywności gospodarczej, a tym samym wzrost energochłonności. W tej sytuacji konieczną stała się restrukturyzacja całego polskiego sektora rynku energii i zaczęło się dostosowanie tego rynku do zasad gospodarki rynkowej.

Jedną z przyczyn trudności we wprowadzeniu mechanizmów rynkowych w sektorze energetycznym jest fakt, że przez wiele lat ta sfera gospodarki była zmonopolizowana i kontrolowana przez państwo.

Wszelkie wprowadzone i wprowadzane zmiany podyktowane są wymogami nowego prawa energetycznego oraz dostosowaniem się do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej.

„Perspektywy uruchomienia rynku konkurencyjnego energii w kraju i przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, związanego z otwarciem naszej gospodarki na konkurencję europejską, wyzwoliły w sektorze elektroenergetycznym inicjatywy zmierzające do konsolidacji zarówno przedsiębiorstw wytwórczych, jak
i dystrybucyjnych. Jest to zresztą spóźniona realizacja założeń polityki energetycznej państwa z 1995r.,
w których przewidywano restrukturyzację sektora elektroenergetyki w celu jego dostosowania do wymagań konkurencji krajowej i na rynku europejskim.”5

Integracja rynku energetyki, w tym także prywatyzacja powinny przebiegać zgodnie z założeniami polityki energetycznej, które zostały sformułowane w 1995r. i uaktualnione w 2000r. Głównym celem tych założeń jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, dlatego też wszelkie działania rządu dotyczące liberalizacji rynku powinny być szczegółowo przemyślane i dopiero wprowadzane w życie.

Energia to towar o wysokim znaczeniu, zarówno dla poszczególnych państw, jak i dla regionów. Jest ona również czynnikiem strategicznym dla państwa, dlatego też, sektor ten nie powinien być pochopnie prywatyzowany, nie powinien dostać się w zupełnie „obce” ręce.

4 Artykuł: „Wolnorynkowy obrót gazem – mit czy konieczność ? Andrzej Głowacki, Ignacy Kaliszewski; CIRE

2 Artykuł z Biuletynu URE nr 4/2001 „Prywatyzacja sektora elektroenergetyki” Mirosław Duda

3,4 Referat dr inż. Kazimierza Głowackiego – EDI Consulting, pt.: ”Formy własności przedsiębiorstw energetycznych” – wygłoszony

na seminarium poświęconym „Energii XXI wieku”.


5 Artykuł z Biuletynu URE nr 5/2000 „Aspekty regulacyjne i rynkowe konsolidacji przedsiębiorstw energetycznych”
Mirosław Duda


Wyszukiwarka