ęłęó1.Międzynarodowa integracja gospodarcza – jest rozumiana jako proces scalania gospodarek narodowych. Scalanie to nie oznacza jednak dodawania potencjałów ekonom. lecz tworzenia nowych organizmów gosp. o odmiennych właściwościach. Przesłanki międzynarodowej integracji gosp. można podzielić na; polityczne, społeczno-gospodarcze i inne.
a) polityczne
- jednolity ustrój,
- zbieżność celów polityki zagranicznej.
b) społeczno-ekonomiczne:

- pozytywny wpływ integracji na przyśpieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego i na wzrost poziomu dobrobytu. W przypadku integracji międzynarodowej nie ma formalnego zagrożenia dla suwerenności państw członkowskich. Instytucje integracyjne koncentrują bowiem swoją uwagę na koordynacji wewnętrznej i zagranicznej polityki poszczególnych państw. W przypadku integracji ponad narodowej organy integracyjne wydają rozporządzenia i dyrektywy oraz podejmują decyzje obligatoryjne dla państw członkowskich.

-szersze rynki zbytu

Cele:

- ogólne – zespolenie odrębnych narodów potencjałów gospodarczych rynków, pojedynczych osób w organizm o nowych cechach jakościowych
- szczegółowe – zwiększenie efektywności gospodarowania, pozbywanie się tych dziedzin, którymi zajęły się inne kraje, rozwój handlu, likwidacja barier taryfowych, parotaryfowych, rozwój nauki i techniki

Warunki integracji:

1. Kraje integrujące się powinny ze sobą sąsiadować, bliskie położenie geograficzne
2. Infrastruktura gospodarcza – kraje muszą posiadać zbliżony wysoki poziom infrastruktury,szczególnie o istnienie właściwej sieci powiązań komunikacyjnych.
3. Komplementarność struktur gospodarczych, wzajemne dopasowanie może mię charakter:

Między gałęziowa – różnice między zasobami produkcji, przykładem jest: jeden kraj specjalizuje się w produkcji żywności a drugi w produkcji przemysłowej. Wewnątrz gałęziowa – różnica wydajności wykorzystania czynników produkcji, różnica położenia, zasobów naturalnych

Bardzo istotną rolę odgrywa w tym względzie również ogólny poziom rozwoju gospodarczego i przemysłowego poszczególnych krajów.
4. Polityka sprzyjająca integracji - zwłaszcza te posunięcia, które umożliwiają zwiększony przepływ masy towarowej oraz stymulują transfer czynników produkcji. W krajach o gospodarce rynkowej sprowadza się to z reguły do zniesienia ceł, wprowadzenia nowych, wspólnych rozwiązań prawnych; zniesienia ograniczeń ilościowych, administracyjnych i innych form dyskryminacji we wzajemnych stosunkach handlowych

i gospodarczych między grupą krajów zmierzających do integracji.

Powody:
a) państwa wysoko rozwinięte-rozwój postępu technicznego zmusza niejako do rozwoju produkcji przemysłowej na wielką skalę, gdyż tylko w takich warunkach nowoczesne techniki czy technologie produkcyjne mogą znaleźć opłacalne zastosowanie w przemyśle.Z kolei duża produkcja wymaga odpowiednio rozległych i chłonnych rynków zbytu,

b) państwa słabo rozwinięte-Jeśli chodzi o podstawowe przyczyny tendencji do regionalnej integracji gospodarczej wśród krajów słabo rozwiniętych, to – najogólniej biorąc – sprowadzają się one do chęci ułatwienia

i przyspieszenia przez integrację rozwoju gospodarczego. Przede wszystkim chodzi tu

o stwarzaną przez stopniową integrację możliwość podejmowania przez określone grupy krajów wspólnych inwestycji infrastrukturalnych, dających podstawę do późniejszego, także skoordynowanego rozwoju przemysłowego i wzajemnej wymiany towarowej. Integracja może również przeciwdziałać rozproszeniu szczupłych środków posiadanych przez kraje

Czynniki:

Można wskazać dwa czynniki, pełniące rolę sprawczą w procesie integracji:

1. mechanizm rynkowy-Na sygnały wysłane przez mechanizm rynkowy reagują podmioty gospodarcze i w konsekwencji, niejako ex post, przebiega proces dostosowawczy na poziomie mikroekonomicznym.

2. organy centralne, narodowe bądź międzynarodowe- Organy centralne natomiast ustalają ex ante charakter i przebieg procesu integracyjnego.

Dla skutecznej realizacji integracji niezbędne jest występowanie obydwu tych czynników. W praktyce gospodarczej uzupełniają się one wzajemnie i warunkują.

2.Korzyści:

3. podniesienie efektywności produkcji spowodowane wzrostem specjalizacji, opartej na przewagach komparatywnych lub konkurencyjnych;

4. zwiększenie poziomu produkcji związane z lepszym wykorzystaniem korzyści skali, które są następstwem wzrostu rozmiarów rynku,

5. poprawa międzynarodowej pozycji ugrupowania ( a więc także każdego z krajów

6. i części przedsiębiorstw), będąca następstwem jego wielkości i siły ekonomicznej);

7. wymuszanie wzrostu rentowności i skuteczności działania firm jako konsekwencji zaostrzenia konkurencji;

8. wzrost liczby i jakości czynników wytwórczych spowodowany rozwojem technologicznym;

9. koordynacja polityki monetarnej i fiskalnej;

10. wyższego tempa wzrostu gospodarczego i w konsekwencji zmniejszenia stopy bezrobocia, a także lepszego zastosowania i wykorzystania zasobów dla realizacji ujednoliconych lub wspólnych zadań.

3. Stadia pogłębiania się integracji, modele i mechanizmy integracji

Przez pojęcie modelów integracji będziemy rozumieli całościowy obraz układu integracyjnego obejmujący zespół jego głównych właściwości w tym zwłaszcza podział kompetencji między organami, międzynarodowymi lub ponadnarodowymi a rzędami państw członkowskich oraz między centralnymi ośrodkami władzy gosp. w poszczególnych krajach a przedsiębiorstwami.
Mechanizm w integracji jest pojęciem wyższym od modelu i obejmuje zasady funkcjonowania rynku międzynarodowego oraz jego związki z rynkami poszczególnych państw członkowskich.
Rodzaje modeli, a zarazem stadia pogłębiania się integracji:

11. strefa wolnego handlu – oznacza zniesienie barier celnych i ograniczeń ilościowych w wymianie między krajami członkowskimi, przy czym każde z państw stosuje własną politykę handlową w odniesieniu do partnerów spoza strefy. Kraje te zachowują jednocześnie autonomiczno-zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich, np. EFTA, CEFTA, NAFTA

2. unia celna – charakteryzuje się tymi samymi cechami co strefa wolnego handlu oraz dodatkowo realizuje wspólna politykę handlową wobec państw trzecich. Oznacza to konieczność przyjęcia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej oraz jednolitych ograniczeń ilościowych i unifikacji innych instrumentów wykorzystywanych w polityce handlowej. np. UE

3. wspólny rynek – jest wyższą od sfery wolnego handlu i unii celnej formą integracji.

Oznacza on bowiem nie tylko zmniejszenie ceł we wzajemnych obrotach i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich, lecz także swobodny przypływ między krajami członkowskimi nie tylko dóbr i usług, ale także czynników produkcji (siły roboczej, kapitału

i technologii) i, tak samo jak w przypadku unii celnej, wspólna zewnętrzną politykę handlową.

W ramach wspólnego rynku istnieje także swoboda prowadzenia działalności gospodarczej oraz osiedlania się i podejmowania pracy w każdym z krajów członkowskich organizacji.

4. unia ekonomiczno – walutowa – jest formą integracji charakteryzująca się, poza cechami występującymi we wcześniejszych formach, wysokim poziomem integracji w dziedzinach:

fiskalnej, walutowej, produkcyjnej i społecznej. Istotnym elementem unii ekonomiczno – walutowej jest wspólna waluta, a w okresie poprzedzającym jej wprowadzenie – jednolita polityka monetarna, w ramach której określone są dopuszczalne wahania kursów poszczególnych walut oraz ścisłe zasady ich dewaluacji lub rewaluacji.

W ramach unii ekonomicznej również jest niezbędne ujednolicenie reguł i procedur podatkowych oraz innych zasad, określających podstawowe warunki działania przedsiębiorstw.

5.pełna unia ekonomiczno – polityczna – oznacza całkowitą integrację, w wyniku której powstaje jednolity obszar z ponadnarodowymi instytucjami ekonomicznymi i politycznymi, działającymi także w sferze polityki zagranicznej i obronnej.

W teorii integracji wyróżnia się integrację negatywną i pozytywną.

Integracja negatywna polega na znoszeniu barier, które ograniczają swobodny przepływ dóbr, kapitału i siły roboczej, a integracja pozytywna wymaga tworzenia wspólnych praw

i realizacji wspólnej polityki (lub jednolitej polityki). J. Pinder uważa, że integracja negatywna jest znacznie łatwiejsza w realizacji niż pozytywna.

4.Procesy pogłębiania i poszerzania integracji w Unii Europejskiej

Z punktu widzenia powyższych modeli integracji a zarazem z perspektywy głębokości integracji gosp. powołana na mocy traktatu z Maastrich z 1952r. Unia Europejska koncentrująca się dotychczas na wypracowaniu wspólnej polityki handlowej, przemysłowej, rolnej, transportowej, energetycznej, technologicznej i walutowo-finansowej osiągnęła wszystkie poziomy modelów integracji gosp. stojąc obecnie na progu Unii Ekonomicznej i Monetarnej w końcowym etapie prowadzącej do przyjęcia jednej waluty Euro wspólnej dla wszystkich krajów członkowskich. Otworzy to zarazem możliwość postępującego przekształcenia się Unii Europejskiej w Unię Polityczną obejmującą także wspólną politykę obronną i zagraniczną, obywatelską Unii Europejskiej jak i wspólną polityką wewnętrzną. Tym samym Unia Europejska przekształciła się w swego rodzaju Super Państwo Europejskie.

Traktaty rzymskie (1957)

utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

1. przesłanki gospodarcze:
   - zwiększenie konkurencyjności ugrupowania w otoczeniu zewnętrznym (likwidacja luki technologicznej po-między Europą i USA)
   - korzystne warunki dla zmniejszenie deficytu bilansu płatniczego w ramach ugrupowania

2. przesłanki polityczne:
   - zabezpieczenie przed ideami socjalistycznymi
   - stworzenie wspólnej "platformy" politycznej do kontaktów z innymi krajami
   - mocniejsze oddziaływanie na stosunki międzynarodowe

3. cele:
   - stopniowe doprowadzenie do unii celnej i wspólnego rynku oraz stworzenie pewnych elementów koordy-nacji polityki ekonomicznej
   - stworzenie trzech wspólnych polityk: rolnej, handlowej i transportowej

utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom)

4. cele:
   - rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki
   - upowszechnianie wyników badań
   - nawiązywanie współpracy w dziedzinie atomistyki
   - wspólny rynek materiałów rozszczepialnych oraz kapitału i siły roboczej z tym związanej

Na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego (1978) przyjęto nazwę Wspólnoty Europejskie, określającą łącznie EWWiS, EWG i Euratom.

Jednolity Akt Europejski (1986)
-> wprowadzenie jednolitego rynku europejskiego

ęłęó(Dział II ,art.13):
„(...) Rynek wewnętrzny stanowi obszar bez wewnętrznych granic, w którym zapewniony jest swobodny ruch towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu.”
Zamiar ten został już ujęty w Białej Księdze Komisji ds. Utworzenia Rynku Wewnętrznego (czerwiec 1985r.). Określono w niej wszystkie istniejące przeszkody uniemożliwiające powstanie wolnego rynku na terenie Wspólnoty.
Istniały ważne powody aby cel(utworzenie rynku wew.),został osiągnięty do1992 roku.
Pozycja Wspólnoty na rynku światowym stała się odczuwalnie słabsza. Europie groziło pozostanie w tyle w dziedzinie produkcji towarów o decydującym znaczeniu.
Badania –środki na nie były źle rozłożone co powodowało wzrost kosztów.
Bezrobocie-zwiększała się liczba bezrobotnych oraz rosły koszty spowodowane samym podziałem rynku pomiędzy członków Wspólnoty.

Traktat z Maastricht - układ o Unii Europejskiej (1992)

ustanawia Unię Europejską (jednak nie jako nową organizację o podmiotowości prawnej: ma być utworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie), która ma zapewnić dalszy intensywny rozwój integracji europejskiej w kierunku stworzenia unii gospodarczej i walutowej

trzy filary UE

5. Filar I: formy integracji i dziedziny polityki gospodarczej uregulowane przez traktaty założycielskie, Jedno-lity Akt Europejski oraz traktat z Maastricht

6. Filar II: wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

7. Filar III: współpraca w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości

cele UE:

8. zrównoważony i trwały postęp ekonomiczny oraz społeczny (zapewnić go ma utworzenie obszaru bez gra-nic, wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz utworzenie unii ekonomicznej i monetarnej)

9. zapewnienie tożsamości na arenie międzynarodowej (wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa z ewentualnością wspólnej polityki obronnej)

10. wprowadzenie obywatelstwa europejskiego (wzmocnienie obrony praw i interesów obywateli krajów członkowskich)

11. utrzymanie dotychczasowego dorobku prawnego Wspólnot i rozbudowywanie go

Zgodnie z harmonogramem przewidzianym w Traktacie o EWG wprowadzenie wspólnego rynku miało przebiegać stopniowo podczas dwunastoletniego okresu przejściowego. Cel ten został osiągnięty, ale dopiero po 35 latach.

• unia celna - weszła w życie 1 lipca 1968 roku

• wspólna taryfa celna - wprowadzono także 1 lipca 1968 roku

• wspólny rynek - zrealizowano w pełni do końca 1992 roku

• unia ekonomiczno-walutowa -

- pierwszy etap: rozpoczęty w lipcu 1990 roku, polegał na wyeliminowaniu przeszkód w zakresie swobodnego przepływu kapitałów, zbliżeniu krajowych polityk gospodarczych i intensyfikacji współpracy pomiędzy bankami centralnymi. Etap ten został zakończony 31 grudnia 1993 roku,

- drugi etap: rozpoczął się 1 stycznia 1994 roku i miał na celu zbliżenie polityk walutowych, zapewnienie stabilności cen oraz przygotowanie do opracowania europejskiego systemu

banków centralnych. Z myślą o tym powstał Europejski Instytut Walutowy. Zakończenie tego etapu nastąpiło 31 grudnia 1998 roku,

- trzeci etap: Rada zadecydowała kwalifikowaną większością głosów, czy poszczególne kraje członkowskie spełniają kryteria niezbędne do przyjęcia jednolitej waluty (euro). Budowę Unii

Gospodarczej i Walutowej zakończono 1 stycznia 2002 roku wprowadzeniem jednolitej waluty w 12 krajach Unii Europejskiej. Jednolitej waluty nie wprowadziła Wielka Brytania, Szwecja i

Dania.

Projekt wprowadzenia wspólnej waluty euro:

1) ęłęóPierwsze próby wprowadzenie euro

Pomysły wprowadzenia wspólnej waluty pojawiły się pod koniec lat sześćdziesiątych. Wiązało się to z rozpadem istniejącego od 1944 roku systemu sztywnych kursów walutowych z Bretton Woods. Dominującą pozycję w tym systemie zajmował przez ponad 20 lat dolar amerykański. Stąd przedstawiony w 1970 roku plan Pierre Wernera (premiera i ministra finansów Luksemburga) zawierał trójetapowy plan dojścia do unii walutowej i wprowadzenia wspólnej waluty dla sześciu wówczas państw członkowskich EWG (Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Belgia, Luksemburg). Upłynnienie kursu dolara i kryzys naftowy sprawiły, że pomysł ten odsunięto w czasie. Powrócono do niego w dwa lata później, tworząc tzw. "wąż walutowy", w którym wahania kursów ograniczono do +/-2,25 proc.

2) ęłęóInicjatywa utworzenia Europejskiego Systemu Walutowego

Kolejną inicjatywą, zmierzającą do powstania wspólnej waluty było w 1979 roku powołanie Europejskiego Systemu Walutowego z inicjatywy Brytyjczyka Roya Jenkinsa. Pomysł Jenkinsa popierali: ówczesny prezydent Francji Valery Giscard d'Estaing i kanclerz Niemiec Helmut Schmidt. ESW wprowadzał zasady stabilizowania kursów walut (ERM - Mechanizm Kursów Walutowych) i finansowania deficytów płatniczych EWG.

Początkowo przyjęto, że wahania kursów rynkowych nie mogą przekraczać +/-2,25 proc. kursów podstawowych (wyjątek: Wielka Brytania, Hiszpania, Włochy, dla których kurs ustalono na +/-6 proc). Oznaczało to, że gdy któraś z walut osiąga wobec innej dolny lub górny pułap, banki innych krajów sprzedają wówczas walutę, na którą istnieje największy popyt i skupują walutę zagrożoną. Jednym z instrumentów regulowania kursów są też stopy procentowe, ustalane przez banki. W pierwszych latach istnienia systemu parytety modyfikowano z początku co 7 miesięcy, następnie co 18 miesięcy.

Najważniejszym elementem Europejskiego Systemu Walutowego stała się ECU- Europejska Jednostka Monetarna. Skrót ECU przypomina nazwę monety francuskiej, bitej pierwotnie w złocie, potem w srebrze (1266-1270). Od czasu Ludwika XIII monety były rozpowszechnione także w innych krajach jako talar francuski.

3) ęłęóKu Unii Gospodarczej i Walutowej- Jednolity Akt Europejski

Opracowany przez Komitet Delorsa (od nazwiska ówczesnego przewodniczącego Komisji Europejskiej Jacquesa Delorsa) Jednolity Akt Europejski (1986) zakładał stworzenie jednolitego rynku dla dóbr, kapitału, siły roboczej i usług, poprzez usunięcie wszelkich barier w przepływie tych dóbr między krajami członkowskimi do roku 1992. Delors uważał, że wspólna waluta wyeliminuje ryzyko związane z wahaniami kursów walutowych i koszty transakcyjne ponoszone przy wymianie walut. W kwietniu 1989 roku przedstawiono tzw. Raport Delorsa. Raport ten sprecyzował plan powołania Unii Gospodarczej i Walutowej, składający się z trzech etapów, przy czym początek I etapu - liberalizację przepływu kapitału ustalono na początek 1990 roku.

4) ęłęóTraktat z Maastricht

W oparciu o propozycje zgłoszone w raporcie Delorsa, w 1992 roku podpisany został w Maastricht traktat o Unii Europejskiej. Uwzględniał on reformę polityczną i ekonomiczną - dał podstawę prawną do ustanowienia instytucji, koniecznych do stworzenia Unii Gospodarczo-Walutowej, jak np. Europejski System Banków Centralnych. Traktat zarysował ostateczny plan przejścia do Unii Gospodarczo-Walutowej i wprowadzenia wspólnej waluty w 1999 roku.

W Maastricht zdecydowano też, że II etap UGW rozpocznie się na początku roku 1994. Przewidywano dalszą integrację polityki państw członkowskich, stworzenie podstaw do funkcjonowania Europejskiego Banku Centralnego i do zakwalifikowania do II etapu jak największej liczby państw. Jednak w 1992 roku w obliczu wysokich kosztów zjednoczenia Niemiec i zachwiania się koniunktury gospodarczej, we wrześniu funt brytyjski i lir włoski były zmuszone do opuszczenia ERM, kilka miesięcy później zdewaluowane zostały również: funt irlandzki, escudo portugalskie i peseta hiszpańska. W sierpniu 1993 roku poszerzono limit wahań do +/-15 proc.

Kryteria konwergencji

Traktat z Maastricht określił kryteria konwergencji (zbieżności), które muszą spełnić państwa pragnące przystąpić do Unii Gospodarczej i Walutowej:

- Deficyt budżetowy: nie przekracza 3 proc. PKB, chyba, że przekroczenie jest niewielkie i przejściowe -Dług Publiczny: Nie przekracza 60 proc. PKB - Inflacja: Nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego poziomu trzech krajów o najniższej inflacji - Dochód z obligacji: Stopa od długoterminowych obligacji rządowych nie przekracza o więcej niż 2 punkty procentowe poziomu z trzech krajów o najniższej inflacji - Kurs walutowy: musi, bez dużych napięć, mieścić się w zakresie normalnych wahań ERM przez dwa ostatnie lata

5)ęłęóKu wspólnej walucie

W 1993 roku powołano Europejski Instytut Walutowy, którego celem było zbudowanie Europejskiego Systemu Banków Centralnych z Europejskim Bankiem Centralnym we Frankfurcie. Państwa Unii Europejskiej przygotowując się do wprowadzenia wspólnej waluty obniżyły poziom inflacji i zredukowały deficyt publiczny. W grudniu 1995 roku na szczycie w Madrycie zaakceptowano plan wprowadzenia euro.

5.Globalizacja a integracja ekonomiczna-procesy komplementarne czy konkurencja względem siebie?

Globalizacja- nowy jakościowy etap międzynarodowego podziału pracy, który cechuje wyraźny wzrost współpracy międzynarodowej, liczby podmiotów uczestniczących w tych procesach, a szczególnie wzrost znaczenia korporacji transnarodowych w wytwarzaniu globalnego PKB.

Integracja- proces scalania gospodarek międzynarodowych na poziomie gospodarczym (handel usługowy, ludzki, finansowy, produkcji)

Konkurencyjność- ponieważ zachodzą równocześnie

Komplementarny-integracja regionalna to forma przejściowa od gospodarstwa jednopaństwowego do gosp. globalnego

a)integracja-wolny handel do wewnątrz

globalizacja- bardziej protekcjonizm

b)integracja- to scalanie gospodarek na rządanie

globalizacja- proces żywiołowy, spontaniczny, nie zainicjowany instytucjonalnie, wynika z potrzeb rynku

Obydwa postępują w wyniku liberalizacji gosp-i i rynków

c)integracja- duża migracja siły roboczej

globalizacja- prawie wogóle nie ma migracji, tylko czasami wyjątkowo, ale w bardzo małym stopniu

d)Z formalnego punktu widzenia integracja i globalizacja dają takie same szanse. Praktycznie:

integracja- gdy partnerzy mają zbliżony poziom rozwoju gosp-i- scalanie podobnych gospodarczo podmiotów. Nie zawsze zajduje to potwierdzenie- NAFTA- Kanda, USA i Meksyk

globalizacja- daje szansę najsilniejszym państwom

e) Integracja jest traktowana jako obrona przed wypieraniem przez koncerny rodzimych przedsiębiosrtw, przed globalizacją. Jest to szansa dla państw aby coś znaczyły na rynku, bo same dałyby sobie rady. W tym znaczeniu jest to etap globalizacji.

f)integracja- cele scalania są cały czas rosną. Etapy- od strefy wolnego handlu, aż do uni walutowej. Korzyście z celów niższych widać dopiero na wyższych szczeblach

globalizacja-nie ma celów scalania

Żak Delorse-russian dolls- integracja przez kolejne, poszczególne formy.

g)integracja- dobrowolne ograniczenie suwerenności państ na rzecz organów ponadnarodowych, które moga kontrolować działaność koncernów transnarodowych np. Fuzja Orlenu- musiała być zgoda Komisji Europejskiej

globalizacja- to ograniczenie roli państ narodowcyh przez koncerny transnarodowe