Wykład 3

WSPÓŁCZESNA TEORIA SPOSTRZEGANIA

.

Spostrzeganie i rozpoznawanie obiektów - definicje

• Spostrzeżenie to efekt aktywności pól czuciowych kory, które odbierają informacje pochodzące z różnych zmysłów i łączą je w całość.
  D. Hebb (1969)

• Spostrzeganie to zestaw procesów, dzięki którym rozpoznajemy, organizujemy i nadajemy sens wrażeniom otrzymywanym od bodźców zewnętrznych.
  R. Sternberg (1996)

Spostrzeganie

• Spostrzeganie to zbiór procesów, które prowadzą do stworzenia reprezentacji obiektu, zjawiska, czy ciągu zdarzeń na podstawie danych zmysłowych. Dane zmysłowe pełnią funkcję sygnalizacyjną, ale nie wystarczą do stworzenia pełnego obrazu /Maruszewski/

• Nie jest wyłącznie produktem analizy percepcyjnej, lecz także analizy znaczenia emocjonalnego./ Ocena emocjonalna kształtu i sposobu poruszania zależy od cech sensorycznych np. pająki, węże/

Fazy spostrzegania

• a) Rejestracja sensoryczna

• b) Ocena emocjonalna

• c) Analiza treści (rozpoznanie)

• d) Interpretacja metaforyczna

Cykl percepcyjny wg. Neissera

Informacja

schemat > eksploracja

Współczesne ujęcie spostrzegania

• Rola VSTM

• Ruchy oczu

• Detekcja cech

• Odbiór kształtów i głębi

• Kategoryzacja percepcyjna

• /gotowość i obronność percepcyjna/

Funkcja pamięci sensorycznej

• Pamięć sensoryczna pełni funkcje bufora poznawczego - tj. zatrzymuje informacje sensoryczne (wzrokowe, słuchowe, dotykowe, do czasu ich wykorzystania. W tym czasie następuje „przekład” z kodu percepcyjnego na kod pamięciowy.

PODSTAWOWE RODZAJE RUCHÓW OCZU

• 1. Odruchy przedsionkowo wzrokowe- kompensują ruchy głowy i całego ciała. Pozwalają utrzymać obraz przedmiotu w polu najostrzejszego widzenia.

• 2. Ruchy śledzenia - mogą być dowolne lub mimowolne.

• 3. Ruchy skokowe (sakkady)- trajektoria zbliżona do konturu spostrzeganego przedmiotu.

• 4. Ruchy zbieżności (konwergencja)

• 5. Drżenie, amplituda kilka minut kątowych, częstotliwość kilkadziesiąt herców.

• 6. Ruchy akomodacji- zmiana krzywizny soczewki, symetrycznie w obu oczach.

Odbiór kształtów

• Detektory barwy, kształtu, ruchu, głębi

• Niezmienne cechy rzeczywistości

• Figura i tło

• Zamykanie /potrzeba całości, symetrii, zrównoważenia mimo luk i zakłóceń w obrazie/ np. subiektywnie widziany biały trójkąt

• Zasady grupowania Wertheimera /bliskości, podobieństwa, kontynuacji

• Ramy odniesienia-pojęcie dobrej figury

Odbiór ruchu i głębi

• Ruch pozorny, ruch indukowany, paralaksa ruchowa

• Wskaźniki głębi

• Stałość spostrzeżeń / stałość wielkości, kształtu, położenia

Stałość percepcji

Stałość percepcji - percepcja obiektu jest taka sama, podczas gdy wrażenia zmieniają się.

• Zasada stałości wielkości

• Zasad stałości kształtu

• Zasada stałości jasności

• Zasada stałości barwy

Stałość percepcji świadczy o współwystępowaniu w spostrzeganiu procesów dół-góra (bottom-up) i góra-dół (top-down).

Obrazowe wskaźniki głębi.
Efekt głębi- odległe elementy wydają się mniejsze

Percepcja głębi - wskazówki jednooczne

WSKAZÓWKI DLA PERCPECJI GŁĘBI

WYDAJE SIĘ BYĆ BLIŻEJ

WYDAJE SIĘ dalej BYĆ DALEJ

Gradient faktury	Większa ziarnistość	Mniejsza ziarnistość
Względna wielkość	Większe	Mniejsze
Interpolacja	Częściowo zasłania inne obiekty	Jest częściowo zasłonięty przez inne obiekty
Perspektywa liniowa	Równoległe linie wydają się rozchodzić wraz z oddaleniem się od horyzontu	Równoległe linie wydają się zbiegać wraz z przybliżaniem się do horyzontu

Wskazówki jednooczne cd..

WSKAZÓWKI DLA PERCPECJI GŁĘBI	WYDAJE SIĘ BYĆ BLIŻEJ	WYDAJE SIĘ BYĆ DALEJ
Ostrość/kontrast obrazu	Obraz ostry, wyraźnie odgraniczony	Obraz zamglony, granice zamazane
Paralaksa ruchowa	Zbliżające się obiekty wydają się coraz większe	Oddalające się obiekty wydają się coraz mniejsze

Percepcja głębi - wskazówki dwuoczne

WSKAZÓWKI DLA PERCPECJI GŁĘBI	WYDAJE SIĘ BYĆ BLIŻEJ	WYDAJE SIĘ BYĆ DALEJ
Konwergencja dwuoczna	Oczy „zezują” do wewnątrz	Oczy „zezują” na zewnątrz
Dwuoczne zróżnicowanie	Silna rozbieżność pomiędzy obrazem widzianym przez lewe i prawe oko	Minimalna rozbieżność pomiędzy obrazem widzianym przez lewe i prawe oko