ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLITYCZNA RZĄDU PRZED PARLAMENTEM
Odpowiedzialność solidarnaà( votum nieufności wobec całej RM jest uchwalane) lub odpowiedzialność indywidualna ( votum nieufności wobec jednego ministra). W Polsce są te 2 rodzaje odpowiedzialności.
Funkcjonowanie systemu parlamentarno-gabinetowego jest uzależnione od systemu partyjnego:
system dwupartyjnyà partia, która wygrywa wybory tworzy rząd
system wielopartyjnyà mniej stabilny, częściej dochodzi do kryzysów rządowych
Rząd mniejszościowyà nie posiada większości w parlamencie
Odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna członków rządu
Za naruszenie Konstytucji lub ustawy (delikt konstytucyjny) oraz za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, lub w zakresie swojego urzędowania odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą osoby zajmujące najwyższe stanowiska w państwie. Wniosek o pociągniecie członka RM do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu może zgłosić Prezydent RP lub co najmniej 115 posłów. Wniosek taki jest zgłaszany do Sejmu, a rozpatruje go wstępnie sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która po uznaniu zasadności postawionych zarzutów podejmuje uchwałę o wystąpieniu do Sejmu o pociągnięcie konkretnej osoby do odpowiedzialności konstytucyjnej. Uchwałę w tej sprawie podejmuje Sejm większością 3/5 ustawowej liczby posłów (art.156).
Trybunał
Stanu może wymierzyć następujące kary:
a)
utratę czynnego i biernego prawa wyborczego,
b)
zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w organach państwowych i
organizacjach społecznych,
c)
utratę wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń państwowych,
a także utratę zdolności do ich uzyskiwania.
W zakresie odpowiedzialności politycznej Konstytucja wprowadza dwa środki, które Sejm może zastosować. Pierwszy z nich to instytucja odmowy wotum zaufania, drugi zaś to wyrażenie wotum nieufności. Po pierwsze, udzielenie wotum zaufania przez Sejm występuje w procesie powoływania rządu. Warunkiem istnienia RM jest poparcie dla jej polityki, którego udziela Sejm. Po drugie, Sejm może w każdej chwili poddać ocenie polityki RM i w wyniku krytycznej analizy nie udzielić jej zaufania. Z instytucją zaufania mamy do czynienia wówczas, gdy o poparcie Sejmu zabiega Prezes RM – on jest w tym względzie inicjatorem oceny, która może w ostatecznym rachunku wypaść pozytywnie lub negatywnie. Instytucję tę reguluje art. 160 Konst., który stanowi „Prezes RM może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie RM wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania […] następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”. Negatywna ocena działalności RM i w konsekwencji odmowa zaufania rodzi po stronie rządu obowiązek złożenia dymisji (art. 162 ust. 2 pkt. 1). Dymisję taką Prezydent zobowiązany jest przyjąć. Natomiast uchwała pozytywna, czyli udzielenie rządowi wotum zaufania znacznie wzmacnia jego pozycję. Zupełnie odmienna jest instytucja wotum nieufności. Zgłoszenie tego rodzaju wniosku jest uzależnione od wielu warunków:
· po pierwsze – może go zgłosić· co najmniej 46 posłów,
· po drugie – wniosek ten musi zawierać· wskazanie imienne kandydata na nowego Prezesa RM,
· po trzecie – wniosek taki może być· poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty jego zgłoszenia,
· po czwarte – dla jego przyjęcia wymagana jest większość· ustawowej liczby posłów,
· po piąte – w przypadku odrzucenia tego rodzaju wniosku przez Sejm ponowna inicjatywa w tej sprawie może być· podejmowana dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku.