Wstęp do prawoznawstwa 21.01.2011

do egzaminu: INDEKS lub legitymacja

Co to zasada demokratycznego państwa prawnego

rozumowanie
(teorie argumentacji)

wykładnia

TWORZENIE PRAWA

Co to jest demokratyczne paqństwo prawane?

Demokratyczne państwo prawne to zgodnie z art.2 Konstytucji RP państwo urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej. Zasada demokratycznego państwa prawnego wytycza kierunki rozwoju państwa, stanowi nakaz dla parlamentu jak również dla całego aparatu państwowego aby jego działalność służyła realizacji tej zasady. Została w niej wyrażona wola, aby państwo było rządzone prawem, inaczej mówiąc, by prawo stało ponad państwem, było wytyczną dla niego i dla całego społeczeństwa. Wynika stąd również najwyższa w hierarchi aktów prawnych ranga konstytucji. W deokratycznym państwie prawnym byt organu państwowego opiera się na prawie, które wyznacza zarówno kompetencje tego organu jak też określa granice jego działalności. Państwo kierujące się taką zasadą ma zabezpieczać wpływ obywateli na władzę państwą i ich udział w podejmowaniu decyzji państwowych, wynika stąd także zasada poszanowania praw i wolności jednostki. W deomkratycznym państwie prawnym mają być zabezpieczone nie tylko prawa większości, ale również winien być uznawany głos i wola mniejszości społeczeństwa. Ma to być bowiem państwo urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej. Konsewencje jej przyjęcia są zatem ważne dla zagwarantowania zasady pluralizmu politycznego w czym zawiera się zwłaszcza wolność tworzenia partii politycznych. Zapewnienia systemu reprezentacji chodzi tu w szczególności o demokratyczny wybór przedstawicieli społeczeństwa, Zapewnienie form demokracji bezpośredniej, np. różne postacie referendum i roli różnorodnych form samorządu społecznego z samorządem terytorialnym włącznie.

reule of low-(reguła prawna, idea prawa)Rechtsstag

John Lock

Monteskiusz

Zasada podziału władz-ustój RP opiera się na podziale i równowadze władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Zasada jest wyrażona w art.10 i zgodnie z koncepcją twórców tej doktryny Locka i Monteskiusza władze te powinny być rozdzielone, a więc wykonywanie każdej z nich powinno być powierzone odrębnym organom ale także zrównoważone w interesie zachowania wolności niezbędne jest aby władze te były rozdzielone ale także by mogły wzajemnie na siebie oddziaływać w sensie hamującym. Wzajemne hamowanie się może być skuteczne właśnie wtedy, gdy władze te są wzajemnie zrównoważone.

Gwarancje praworządności-jeśli chodzi o zakres podmiotowy zasady praworządności spotykamy dwa poglądy:

1.zgodnie z którym zasada ta odnosi się wyłącznie do działań organów państwa i stanowi wyraz wąskiego pojmowania zasady praworządności

2.odnosi ją nie tylko do działań państwa, ale także do zachowań obywateli.

Treść zasady praworządności-tytaj spór toczy się między zwolennikami formalnego i materialnego pojmowania praworządności, a z drugiej strony, między zwolennikami pozytywistycznej i niepozytywistycznej interpretacji tej zasady. Zgodnie z zasadą praworządności formalnej praworządność to obowiązek przetrzegania prawa bez względu na jego treść. W myśl tego poglądu do tego, by uznać iż dane państwo respektuje zasadę praworządności formalnej, konieczne jest tylko to, aby prawo spełniało określone wymogi formalne.

1.Po pierwsze, by była zachowana hierarchia aktów prawnych na czele z konstytucją.

2.Po drugie zapewnienie istnienia instytucji i procedur umożliwiających kontrolę konstytucyjności ustaw i legalności aktów administracji publicznej.

3.Zapewnienie, zagwarantowanie obowiązku oficjalnej publikacji aktów normatywnych.

4.Nie nadawanie prawu bez nieuzasadnionej potrzeby mocy wstecznej.Chodzi o przestrzeganie zasady lex retro non agit. Zasada ta oznacza że prawo nie działa wstecz. Prawo może działać wstecz kiedy wprowadza korzyści, kiedy dla podmiotów prawa jest łagodniejsze.

Przedstawiciele koncepcji praworządności materialnej twierdzą, że do tego aby uznać określone państwo za praworządne, konieczne jest by prawo spełniało nie tylko wymogi formalne ale ponadto określone warunki materiale, które zagwarantują słuszność i racjonalność owego prawa.

Wśród tego wynienia się:

1.Wymóg by prawo uznawało podstawowe instytucje demokratyczne, a zwłaszcza instytucje demokracji parlamentarnej.

2.Prawo ma respektować prawa obywatelskie, zwłaszcza wolność słowa i wolność zrzeszania się.

Koncepcje Pozytywistyczne, niepoztywistyczne uznawania prawa

Niepoztywistyczne-dla stwierdzenia że coś jest prawem nie wystarczy spełnienie wymogów proceduralnych, ale muszą też być przestrzegane zasady etyki

Suma iniuria summa ius - największą niesprawiedliwością jest zbyt rygorystyczne przestrzeganie prawa.

W państwach utopijnych, np. nazwistowskich prawo naruszało ogólne zasady suszności. Np. Żydzi i Cyganie jako podludzie.

Główne cele prawa to zaprewnienie poczucia pewności i bezpieczeństwa prawa jeżeli zachowamy się zgodnie z normą to nie poniesiemy odpowiedzialności prawnej. Ważna jest też celowość prawa.

Radbruch-są tkie sytycacje kiedy z punktu widzenia formalnego coś jest prawem ale z uwagi na treść tego prawa nie jest prawem, bo jest tak niesprawiedliwe.

Racjonalne towrzenie prawa-na racjonalne tworzenie aktów prawnych, składają się następujące zadania cząstkowe:

1.Określenie celu działania w sposób dostatecznie precyzyjny dla wyboru środków służących jego realizacji.

2.Sformułowanie katalogu prawnych lub pozaprawnych środków, służących relalizacji założonego celu i podjęcie decyzji o zastosowaniu bądź niezastosowaniu środków oddziaływania prawnego.

3.Wybór formy projektowanego aktu prawnego i sprecyzowanie celów danego aktu oraz ustalenie katalogu alternatywnego uregulowania rozważanej dziedziny.

4.Dokonanie globalnej oceny całokształtu skutków i kosztów każdego z rozważanych sposobów unormowania.

5.Podjęcie decyzji optymalnej, na gruncie przyjętej taktyki podjemowania decyzji.

6.Zredagowanie projektu aktu prawodawczego.

7.Krytyczna anzaliza przedłożonego projektu.

8.Ustanowienie danego aktu prawnego.

Hipertrofia prawa-zbyt dużo aktów prawnych, nadmierna jurydyzacja życia społecznego powoduje przeciwne skutki.

Faza inicjatywy ustadodawczej-ktoś myśli że coś wymaga uregulowania prawnego, składa się projekt...

Właściwa droga ustawodawcza.

Źródła prawa-termin źródła prawa jest terminem wieloznacznym a przy tym bardzo plastycznym, obrazowym.

1.Należy odróżnić źródła prawa fontes iuris oriundi od źródeł poznawania prawa fotnes iuris cognoscendi. Źródeł prawa w znaczeniu podstawowym są fakty tworzące prawo, inaczej fakty prawotwórcze, takie jak ustanowienie ustawy czy precedens prawotwórczy. Ich wytworem są poszczgólne, generalne normy prawne lub ich zespoły, czyli akty prawodawcze, np. Ustawy, Dekret. W znaczeniu przenośnym termin źródło prawa oznacza zespół czynników ekonomicznych, społeczno -politycznych, ideologicznych, które kształtują treść norm prawnych.

Źródłem poznania prawa są wszelkiego rodzaju dokumenty lub inne formy przekazu, z których poznaje się treść norm prawnych. O źródłach prawa w znaczeniu podstawowym można mówić w sposób

1.normatywny, czyli dogmatyczny, a mianowicie, że normy ustanowione w odpowiedni sposób powinny być przestrzegane jako obowiązujące normy danego systemu.

2.opisowy,czyli teoretyczny- a mianowicie, że w danym systemie prawnym lub w systemach prawnym określonego typu, takie to a takie faky, są uważane za fakty prawotwórcze.

Szczegółowe nauki o prawie, zwłaszcza nauka prawa konsytyucyjnego przedstawiają sposób dogamtyczny lub opisowy poszczególne fakty prawotwórcze należące do danego systemu prawa.

Na proces tworzenia prawa można spojrzeć jeszcze w jeden bardzo szczególny sposób istotny z punktu widzenia obywateli, to jest z perspektywy zmagania się różnych sił politycznych i społecznych. W tym kontekście, można wyróżnić trzy typy prawa:

1.Typ prawa represyjnego-w typie prawa jest ono traktowane, jako instrument sterowania społeczeństwem przez elity władzy. Prawo jest całkowicie podporządkowane polityce elit.Dominuje więc w nim, tzw. oficjana moralność, czyli taka, która jest preferowana i tym samym narzucana przes sprawujących władzę. W tym systemie reguły prawne słabo wiążą rządzących, a niekiedy nawet elity stoją ponad prawem, przymus nie jest praktycznie kontrolowany przez przepisy prawa.

2.Typ prawa autonomicznego-w tym typie pewne reguły prawne jakby odrywają się od rządzących, stając się autonomicznymi. Te reguły zaczynają niezależnie od władzy kontrolować rządzących i rządzonych. Pojawia się tutaj pluralizm moralny oraz obowiązek uzasadniania decyzji przez organy stosujące prawo. Pojawia się tutaj idea państwa prawnego.

3.Typ prawa responsywnego-w ramach tego typu treść prawa jest w szerokim stopniu uzgadniana ze społeczeństwem. Tworzenie prawa zostaje przekazane do innych form, niż władza państwowa jako taka, chodzi tu o to, że korporacje, w których nie pojawia się element państwa albo pojawia się tylko w cześci tworzą normy o charakterze generalnym. W tym typie dąży się do tego, aby ograniczyć jurydyzację, czyli posługiwanie się prawem jako narzędziem w rękach władzy i sterowanie nim społeczeństwem na rzecz prawa rozumianego jako wolmość, która jest ewentualnie samoograniczaniem się własną decyzją o przyjęciu zobowiązań.

Tym trzem typom prawa odpowiadają trzy modele(typy)tworzenia prawa:

1.Wolontarystyczny-odpowiada represyjnemu typowi prawa, liczy się tutaj tylko wola władzy, czyli rządzących i cele przez nich preferowane. W tym modelu nie ma wyznaczonych konkretnie reguł towrzenia prawa,a tym samym kontroli tych procesów i ich wyników gdyż takie reguły mogłbyby krępować rządzących. Treść prawa nie jest tu w ogóle determinowana wolą rządzonych, czyli społeczeństwa.

2.Legalistyczny-odpowiadający autonomicznemu, tutaj reguły tworzenia prawa są ściśle określone i tym samym powszechnie kontrolowane. Tworyenie prawa jest w pelni praworyadnepojawia sie tutaj instztucja kontroli w postaci Trzbunalu konstztuczjnego cyz ryecynika prawa obzwatelskich .Relacje spolecyne pryestaj bzc regulowane tzlko pryey prawo a na toryenia prawa wpzwaja inne szstemz noramtzwne jak morlanosc religia czyolnz rynek.

3.Demokratyczny odpowiadający responsywnemu-tworzenie prawa staje się w dużej mierze zdecentralizowane. Relacje społeczne stają sie w coraz większym stopniu regulowane przez pozapubliczne instytucyje np.związki zawodowe, związki pracodawców, stowrzyszenia. Tworzenie prawa jest tu w znacznym stopniu negocjonwane pomiędzy rządzącymi a rządzonymi