Paweł Górniak

No 10 Commando I.A. Poland

To nazwa oddziału komandosów, który tworzył się w północnej Walii w

drugiej połowie 1942 roku. Skrót I.A. oznacza Inter-Alied (między aliancki) -

gdyż w skład oddziału wchodzili Francuzi, Belgowie, Holendrzy, Norwegowie,

Jugosłowianie i ... Polacy.

Dlaczego tak mało znana jest można powiedzieć "elitarna" jednostka Wojska

Polskiego z czasów II Wojny Światowej? W końcu był to oddział na miarę

dzisiejszego G.R.O.M. To przecież oni przecierali szlak bojowy II Korpusowi

Polskiemu w bitwie pod Monte Cassino. Jak więc doszło do powstania: No 10

Commando - Poland?

28 sierpnia 1942 roku generał Władysław Sikorski wydał rozkaz sformowania

polskiej kompanii Commando. Do końca września trwało przyjmowanie

ochotników i 9 października kompania odjechała do Walii, by tam szkolić się z

komandosami innych narodowości.

Jednakże dowództwo brytyjskie nie zdecydowało się wykorzystać Polaków w

żadnej ze spektakularnych akcji. Być może chwile efektownych ataków

rezerwowało dla własnych oddziałów trzymając komandosów innych

narodowości w odwodzie.

W sierpniu 1943 roku dowódca operacji połączonych Lord Louis

Mountbatten włączył jednostkę polską i belgijską do 2 Special Service Brigade,

która walczyła na froncie włoskim. dochodziło do starć z przeważającymi

siłami wroga.

I tak właśnie rozpoczął się okres długiej, żmudnej i nieciekawej służby

polskich żołnierzy w tym kraju. Były to przede wszystkim wypady

rozpoznawcze podczas których dowództwo brytyjskie celowo na pierwszy ogień

nie kierowało swoich oddziałów. Wyniki tych potyczek były przeważnie

niekorzystne dla polskiego commando. Nie można tutaj jednak całkiem

zapominać sukcesów polskich jednostek. 17 stycznia 1944 polska kompania

przerzucona na zachodnie wybrzeże Włoch rozpoczęła tzw. pierwszą bitwę o

Monte Cassino ułatwiając tym samym zadanie dopiero co przybyłemu II

Korpusowi Polskiemu. Następnie polscy komandosi zostali włączeni do II

Korpusu jako oddział specjalny do dyspozycji dowódcy jednostki. Dalsze walki

we Włoszech pochłonęły 80% składu osobowego polskiej jednostki. Dlatego też

Naczelny Wódz PSZ generał Kazimierz Sosnkowski rozkazem z sierpnia 1944

przystąpił do reorganizacji oddziału. Odtąd składał się on z 5 kompanii,

zgłaszali się do niego ochotnicy z różnych krajów oraz polscy żołnierze wcieleni

siłą do Wehrmahtu.

Oddział komandosów z samego założenia był jednostką przeznaczoną do

zadań szturmowych, które nie były już przeprowadzane w 1944 roku. Dlatego

też w listopadzie tegoż roku przekształcono Commando w oddział

zmotoryzowany. I tak zakończył się szlak bojowy polskich komandosów. Może

nie do końca udany, ale z pewnością obfitujący w sukcesy. Przykładem może

być Monte Cassino ważne szczególnie teraz w 55-ą rocznicę walecznej akcji

polskich żołnierzy walczących nie po raz pierwszy pod obcą banderą. Po raz

kolejny Polacy udowodnili, że nie są gorsi również w służbie w oddziałach

szturmowych od swoich kolegów z innych krajów.