Wykład I

Socjologia

August Comte - "ojciec" socjologi

Nie interesuje nas jednostka a zbiorowość. Przedmiotem badań są zjawiska i procesy tworzenia się zbiorowości w różnych formach życia , procesy i struktura tych zbiorowości.

zbiór - kategoria osób wyróżnionych ze względu na jakąś cechę.

zbiorowość - pojawia się wtedy, kiedy pojawia się więź społeczna pomiędzy elementami zbioru (np. terytorium). Zbiorowość może mieć charakter: rzeczowy , osobisty prawny.

grupy społeczne (Cechy)- konstytuują(nie mogłem siebie rozczytać ale chyba to ten wyraz :) ) interakcje, mają cele, normy regulujące , strukturę.

Socjologia jest nauką empiryczną.

Przedmiot i podmiot poznania są tożsame.

Obserwacja w socjologii jest niedoskonała:

-wybiórcza

-można być do niej uprzedzonym

Zakres zainteresowania socjologii:

-wszystkie aspekty życia społecznego jednostki(kultura, sztuka....)

-procesy zachodzące w życiu społecznym

-różne zbiorowości ( klany, rodziny, naród, grupy etniczne, organizacje)

Socjologia: miasta, wsi, prawa, prac społecznych(chyba tu powinien być inny wyraz?!).

funkcje socjologii:

• poznawcza

• humanistyczna

• kształtowanie(?) świadomości społecznej.

• socjotechniczna

• apologetyczna

• demaskatorska

Postawy badawcze:

• redukcjonistyczna(traktujemy jak rzecz jednostkę)

• holistyczna(widzimy z całym bagażem doświadczeń)

Socjologia:

scientystyczna

humanistyczna

Metody badań:

• ankieta

• wywiad

  • obserwacja zewnętrzna

  • uczestnicząca

• źródła pisane

• eksperyment

Metody badań

• ilościowe (np. ankieta)

• jakościowe(np. pogłębiony wywiad)

Socjologia II Wykład

Zbiór ----^więź----- >Zbiorowość

więź - pojawia się, łączność psychiczna, styczność społeczna, wywieranie wpływu.

więź:

• więzi krwi(rodzina, klan)

  • naród

• więzi ideologiczne(kościół, partie polityczne)

• więzi sąsiedzkie (regionalne, lokalne)

• więź rzeczowa ( np. pracownicy firmy, spotykają się bo muszą )

• więź osobowa (przyjaciele, sami chcemy się spotykać)

Społeczeństwo:

1. Łączy w 1 organizm różne formy skupień (zbiorowości) występujących na danym obszarze.

2. Najszersza zbiorowość w, której współistnieją, różne grupy, zdominowane przez jedną (państwo, naród, kościół)

3. Ogół instytucji organizacji zapewniających jednostką wspólne zaspokajanie potrzeb.

Kultura – ogół wytworów człowieka materialnych i ideowych(wytwory przyrody nie należą) zobiektywowanych i utrwalanych, wchodzących do świadomości ludzi poza zbiorowością twórcy

Wytwory ideowe – wiedza i przekonania w kulturze niematerialnej, ważne są tu wartości.

Społeczeństwo stworzyło system obrony norm i wartości.

Wartości + normy = ład aksjologiczny aksjologia – nauka o wartościach

Normy społeczne – rutynowe oddziaływania, odruchowe o małym ładunku emocjonalnym.

Obyczaje

Tabu – obyczaje proskryptywne (bezwzględne zakazy)

Prawa- system nakazów i zakazów. Władza dysponująca środkami przymusów społecznych.

Znaki i symbole – przedstawiają zastępczo to co wyrażają

Znaki:

-naturalne

-konwencjonalne (nabyte np. język)

Gesty to symbole, które mają społecznie uzgodnione znaczenie.

Wzory zachowań społecznych – kulturowo ustalone wzory reagowania na określone sytuacje.

Kultura obejmuje całe życie człowieka nie ma charakteru wartościującego. Jest tworem wieloosobowym, nie jednostkowym, narasta i przekształca się w czasie. Kultura międzyosobowy przekaz informacji – jest rezultatem uczenia się.

Subkultura – grupa o odpowiedniej liczebności ma styl bycia, normy, wartości i itp. Inne niż społeczeństwo. Odmienne wartości itp. Ale nie przeciwstawne.

Kontrkultura – odmienne wartości itp.

(Względność)relatywizm kulturowy – uznawanie innych kultur, ogół jej postępowania myśli i poglądów.

Kultura zbiorowości – ogół myśli, postaw, które zostały przyjęte przez zbiorowość nabrały wartości dla jej członków, wyznaczając zachowania uważane za obowiązujące.

Dziedzictwo kulturowe – ta część kultury, która zdała egzamin trwałości w czasie, ulega ona idealizacji, staje się zbiorem wartości, uświęconych symboli, staje się czynnikiem integracji grup, ośrodkiem skupienia, stanowi o ciągłości i trwałości mimo kryzysów.

Socjologia III Wyklad

Kultura masowa – pewna całość(obrazy, informacje, utwory muzyczne….), które są upowszechniane za pomocą prasy, mediów, TV.

Wpływ kultury na życie społeczne:

-socjalizacja

-ustalenie systemu wartości i tego co stanowi wartość

-ustalenie wzorów

-ustalenie zachowań

-ustalenie ideałów, wzorów osobowych, modele.

-kształtowanie zachowań jednostki poprzez system aksjomatów normatywnych(systemy normatywne)

Na socjalizację ma wpływ:

1.Proces uspołeczniania człowieka. Poprzez ten proces człowiek przekształca się z istoty biologicznej w istotę społeczną. Kształtowana jest osobowość społeczna(zinternalizowana kultura/ uwewnętrzniona). Osobowość społeczna nie jest cechą gatunkową(nie rodzimy się z nią). Jest przenośną cechą kulturową. W procesie socjalizacji uczymy się panowania nad popędami i potrzeby zaspokajania ich w sposób uznany społecznie

• Uczymy się: wpajane są nam normy aspiracje i dążenia

• Uczymy się grania ról społecznych

• Proces socjalizacji daje nam kwalifikacje techniczne zawodowe

2.Wzrost biologiczny nasz organizm się zmienia.

3. Inne ze strony przyrody, środowiska.

Socjalizacja:

• Pierwotna (okres dzieciństwa): język, sposoby demonstrowania emocji.

• wtórna(w szkole)

• resocjalizacja. Przebudowa osobowości, zaplanowana – np.resocjalizacja więźniów. Ale również dobrowolna istnieje(np. Wyjeżdża się do Iraku i nawracasz się na „jedyną prawdziwą wiarę” przy okazji )

wyróżniamy poziomy resocjalizacji:

• ogólny. Polega na umiejętności i kompetencji do życia w społeczności(zakazy, normy prawa)

• niższy .socjalizacja do konkretnej kultury(np. narodowej). Kultura narodowa – kultura charakterystyczna dla danego narodu, wartości itp. + wytwory materialne.

• Najniższy. Nauka konkretnych ról społecznych.

Interakcje: wzajemne komunikowanie sobie gestów i informacji, opiera się o pewne rytuały i stereotypy.

Tożsamość: świadomość własnej indywidualności, odrębności ale i spójności przy pełnieniu pewnych ról społecznych w czasie i przestrzeni.

Jaźń subiektywna: poczucie kim jesteśmy, jaki jestem, jesteśmy w stanie ją wytworzyć w kontakcie z innymi.

Jaźń odzwierciedlona: zespół wyobrażeń o sobie odczytywanych z innych ludzi jak mnie inni postrzegają, jakie mają opinie na mój temat.

Rola społeczna: zorganizowany wzór oczekiwań, które odnoszą się do zadań, wartości, zachowań, postaci wzajemnych stosunków, które muszą być utrzymywane przez osoby zajmującą daną pozycję i wybraną funkcje w danej grupie.

Pozycja – całość praw i obowiązków jakie jednostka posiada w grupie lub zbiorowości wynikających z zewnętrznej struktury grupy lub zbiorowości.

Rola społeczna może być adekwatna do pozycji, może nie nadążać, opóźniać do pozycji, nie adekwatna może być, wyprzedzać.

Role społeczne są zróżnicowane.

Etykiety – zespół ról symbolicznych, których treścią i funkcją jest zaakcentowanie różnych pozycji.

Konflikt ról – kiedy musimy odgrywać role trudne do pogodzenia.

Wykład VI

Jak człowiek uczy się socjalizacji, przez co:

• przekaz symboliczny

• naśladownictwo

• wzmocnienie(nagrodzenie lub karanie zachowań)

Wzór osobowy dla danej jednostki czy grupy to postać ludzka, rzeczywista lub wymyślona, która powinna być dla jednostki lub grupy przedmiotem aspiracji,

Role społeczne można podzielić ze względu na:

• płeć

• wiek

• zawód

• udział we władzy

• uczestnictwo w pewnych grupach

Role:

• sprzężone(żeby byli policjanci muszą być bandyci)

• przypisane(matki/ojca)

• osiągane(dążymy do niej chcemy ją odgrywać)

• zgodna z wzorem/rzeczywista

• długotrwałe(ojciec matka)

• krótkotrwałe(żałobnika – ale głupi przykład)

Wzory osobowe:

• propagowany(przekaz słowny, pisemny, dostarczają nam informację o wzorach osobowych)

• pozytywny

• antywzór(tak nie powinieneś robić)

Wzory osobowe: kulturowo określone wzory reagowania w określonych sytuacjach. Trwałe wzory, schematy.

Wzory, przykłady: wzór współpracy, buntu.

Jeśli chcemy mieć samochód możemy go kupić1.(dobry wzór), lub ukraść2.(zły wzór).

2>1

Wartości i normy:

Def. Psychologiczna:

pozwalają nam zrozumieć sytuację społeczną wiąże się z przeżyciami jednostki o charakterze poznawczym, normatywnym, przedmioty zaspokajania potrzeb ludzkich

Def. Socjologiczna :

sprecyzowana lub dająca się wywnioskować koncepcją tego co godne pożądania charakterystyczne dla jednostki lub grupy. I wywiera wpływ na wybory jednostki i grupy(sposobów, celów skutków).

Kultura: dominujące w społeczeństwie przedmioty pożądane przez większość, powszechne przekazywania o charakterze normatywnym, egzystencjalnym, funkcjonującym w danym społeczeństwie.

Wartość – dowolny przedmiot idealny/ materialny, rzeczywisty w stosunku do którego jednostka lub grupa odczuwają szacunek, przywiązują jakąś rolę w życiu.

Wartości – praca życie.

Wartości jako cele – autoteliczne

Wartości jako środki – instrumentalne

W procesie socjalizacji poznajemy wartości.

Norma – nakaz lub zakaz opatrzony sankcjami

Systemy normatywne: obyczaj(ocena społeczna), prawo, moralność, religja(nadprzyrodzona)

Prawo pojawiło się w formie ustnej to za prawem stoi przymus za obyczajem/moralnością/religią nie (no może nie licząc paru krucjat ;) )

Moralność – dyskomfort psychiczny/ wyrzuty sumienia/ nakaz moralny/ sumienie zmusza nas - normy zinternalizowane(uwewnętrznione).

Systemy normatywne – regulują zachowanie wobec siebie/zachowanie jednostek wobec innych jednostek/zachowanie jednostek wobec zbiorowości/ zachowanie jednostek wobec innych jednostek żywych/ powinność wobes przedmiotów kultu.

Wykład V

W życiu jesteśmy oceniani za odgrywanie ról.

Do każdego systemu normatywnego przypisany jest inny rodzaj sankcji. Kontrola zewnętrzna może być zamierzona lub niezamierzona.

Kontrola zewnętrzna może mieć charakter nieformalny: wyśmianie przez grupe, zlekceważenie, pogarda, ostracyzm.

Sankcja formalna – przepisy o charakterze zamierzonym – przymus fizyczny, ekonomiczny

Uznanie wyłomu:

• eutanazja

• aborcja

• kara śmierci

• zabijanie wroga na wojnie

• zabójstwo w obronie własnej

• samobójstwo

normy zrelatywizowane:

• normy się zmieniają w czasie

• ocena czynu (kiedyś np. król mógł zabić podwładnego)

Człowiek może uznawać wartości a ich nie realizować

Normy:

-odświętne

-codzienne

Wartości są propagowane(ktoś przedstawia nam wartości, pokazuje je) -> poziom wartości uznawania(selekcjonujemy podane wartości i część z nich przyjmujemy) -> poziom zinternalizowania wartości(przyswajamy wartości i uznajemy je za święte ----(nie zawsze) -> realizujemy te wartości

Patologia- ten rodzaj zachowań, instytucji, typ funkcji systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej sprzeczności w nie dającej się pogodzić z światopoglądowymi wartościami obowiązującymi w danym społeczeństwie.

Dezorganizacja społeczna:

Zakłócenie wzorów i mechanizmów regulujących stosunki między ludźmi .

Dewiacja społeczna – wchodzenie w konflikt z wartościami i normami społecznymi.

Wykład VI

Patologia społeczna – zbiór problemów dotyczących rozmaitych dewiacji

Dewiacja społeczna- naruszane są normy społeczne

Dewiacja prawa – przestępstwa / odstępstwa od prawa

dewiacja prawna:

• przeciwko osobom

• przeciwko rzeczom

• przestępstwo bez ofiar(cudzołóstwo hazard

• przestępstwa „ białych kołnierzyków” i korporacji(kłamliwa reklama zatruwanie środowiska)]

Przyczyny dewiacji(teorie):

• rozregulowanie systemu

• transmisja kultury dewiacyjnej (propagowane są wzory dewiacyjne, jednostka socjalizuje się w sposób niewłaściwy)

• niesprawny system kontroli

Kontrola zewnętrzna :

I poziom możemy być związani z istotnymi innymi

II poziom zaangażowanie w system, przywiązanie

III poziom powody dla jakich nie podejmuje się dewiacji, zaabsorbowanie w działalność zgodną z normami (nie mamy czasu zrobić coś złego)

IV poziom jednostka jest przekonana o konieczności przestrzegania norm, przyjmuje prawomocność norm i zachowuje się konformistycznie.

Stanowisko

– zasadnicze (nie kwestionujemy norm Akceptuje je ze względu na zasady.)

- celowościowe (akceptujemy normę ze względu na jej skutki)

Z badań wynika, że ludzie traktują normy, wartości w kierunku celowościowym.

R.Merton – wyróżniał wzory zachowań ale kulturowo dominujące z różnych natężeniem emocji.]

-cele dla społeczności

-cele dla niektórych grup

Przyjęte sposoby zdążania do celu (środki/sposoby)

Wzory zachowań:

Jednoznacznie nakazanych

Preferowanych

Przyzwolone(do wyboru)

Zakazane

	Cele	Sposoby
Konformizm	+	+
Innowacyjne	+	-
Rytuały	-	+
Wycofanie	-	-
Bunt	+/-	-/+

Anomia – załamuje się struktura kulturowa, cele są niedostępne, propagowanymi przez kulturę środkami.

Aby przetrwać społeczeństwo wykształciło pewne trwałe układy kulturowe i strukturalne, które zajmują się dbałością o fizyczne i emocjonalne potrzeby człowieka, przekazywaniem dziedzictwa społeczeństwu. Te trwałe układy to instytucje a ich celem jest:

• zaspokajanie potrzeb psychicznych i fizycznych społeczeństwa

• przekazywaniem dziedzictwa kulturowego

Instytuja- szczególny rodzaj struktury, której pozycje i status społeczny jest zorganizowany wokoło instytucji

Koncepcja realistyczna- struktury służą zaspokojeniu potrzeb ważnych dla społeczeństwa

Instytucja normatywna- zespół reguł związanych z określonym kontekstem społecznym.

Rodzina – mała grupa społeczna, występują więzi osobiste, jest formą instytucji społecznej reguluje stosunki seksualne w społeczności.

Rodzina ma różnorodność formy, różne osoby sprawują władze (czasami dziołcha czasami samiec), różny dobór partnerów, różne typy rodziny.

Rodzina – dwie osoby płci odmiennej, które utrzymują ze sobą społecznie usankcjonowany związek seksualny, oraz ich potomstwo.

Rodzina nuklearna – 2 dorosłych + n potomstwa, gdzie n = 1,2,3,4,…..

Reguły kogo można wybrać na partnera w związku:

Egzogamia – dowolność wyboru

Endogonia – nie dowolność np. rodzice mówią żeby to nie był harleyowiec

Sposób zdobywania partnera:

• małżeństwa za zgodą dwóch stron

• umowa rodzin

• zakup (są lepsze inwestycje :) )

• pojmanie

Poligamia – samiec + stado samic :)

Poliandriaa – stado samców + samica (chore, nienaturalne i karane przez prawo)

Patrilinearne – po ojcu dziedziczy się imię rodowe , klanowe itp.

Matrilinearne – po matce dziedziczy się imię rodowe , klanowe itp.

Funkcje rodziny:

Uregulowanie systemu pokrewieństwa

Biologiczne odtwarzanie społeczeństwa

Funkcja socjalizacji

umiejscowienie w społeczności jednostki

zaspokajanie potrzeb emocjonalnych

zapewnienie materialnych środków do życia

sprawowanie kontroli

Wykład VII

Rodzina jest podstawową jednostką kontroli.

< jakieś dane tu były z rocznika statystycznego o rodzinie rozwodach itp. sranie w banie>

dysfunkcjonalność rodziny - nie spełnianie podstawowych funkcji przez rodzinę (np. nie zapewnienie bytu). Dysfunkcjonalne rodziny to również rodziny nie pełne

społeczeństwo - najszersza zbiorowość składająca się z mniejszych grup.

struktura społeczna to stały układ relacji między elementami społeczeństwa status, rola, grupy, organizacje, instytucje terytorialne. Struktura społeczna składa się z sieci powiązanych ze sobą pozycji społecznych, symboli kulturowych połączonych z pozycjami społecznymi.

Sieć pozycji może być opisywana przy pomocy:

• liczby różnych pozycji w danej społeczności.

• liczby osób zajmujących daną pozycję

• gęstością powiązań pomiędzy poszczególnymi pozycjami

• charakterem powiązań pomiędzy pozycjami

Pozycja i rola pomaga nam opisywać społeczeństwo

grupy:

• pierwotne(gęstsza sieć interakcji)

• wtórne(więzi rzeczowe)

grupa:

• regulowane są zachowania za pomocą norm

• cel

• interakcje

• struktura

• poczucie odmienności, odrębności od innych

organizacja

- (def. rzeczowa) duża grupa formalna realizująca cele, szczególny rodzaj części do całości, taki, że części współprzyczyniają się do powodzenia całości, całość dba o interesy części

- zespół sposobów poprzez które duże grupy ludzi osiągają określone cele

Warunki jakie musi spełniać organizacja:

zamierzony harmonogram zadań

• ciągłość działania

  • tworzą zasady uczestnictwa

  • wymienność członków

• zamierzenie racjonalności działania

  • dobór niezbędnych kwalifikacji

  • sformalizowanie działań

• narzędzia zapewniające skuteczną współpracę

  • podział pracy

    • zadani rzeczowe

    • kontrola i koordynacja tych zadań

  • musi byś logiczna sekwencja w wykonywaniu zadań

• struktura władzy

Wykład VIII

kryteria opisu, analizy grupy:

• rodzaj członkostwa

  • automatyczny

  • dobrowolne

  • przymusowe

  • ekskluzywne

• trwałość grupy

• grupa odniesienia

• typ solidności(?sprawdzic to) - pozytywna negatywna

• intensywność uczestnictwa (wymagania grupy w stosunku do jednostki)

Funkcje grupy odniesienia:

• normatywna (grupa tworzy standardy moralne, normatywne)

• porównawcza(w grupach szuka wzoru)

• audytoryjna kontrolna(grupa ocenia zachowanie jednostki)

grupa własna - stosunki pokojowe łączą nas

grupa obca - stosunki walki łączą nas

grupa - 2 lub 3 osoby, których łączą interakcje, mają wspólny cel, cel tworzony wewnątrz grupy lub narzucony, grupa ma: strukturę władzy, wzory komunikacji, struktura socjometryczna, struktura prestiżu(sympatie, antypatie), normy, poczucie odrębności. Nie każda grupa dysponuje przestrzenią.

cel - punkt w przestrzeni nie fizycznej, mający pozytywną wartość przynajmniej dla połowy grupy

grupa spójna- te same wartości normy, zaakceptowany podział ról, cele grupowe są nadrzędne wobec własnych interesów.

organizacje - bardzo liczna grupa osób, ma na celu realizację celów, osiąganie celów w sposób racjonalny, działanie musi zachować ciągłość, podział władzy, system kar i nagród.

organizacja biurokratyczna, biurokracja - grupa formalna, posiada specjalizację, hierarchię, władza przypisywana do stanowiska nie osoby, stawia się na bezosobowość relacji(więzi rzeczowe), dokumentowane wszystkie działania organizacji. Daje pewność zatrudnienia i awansu oraz ekonomicznego zabezpieczenia, podział pracy, rodzą się stosunki grupowe,, usamodzielnianie celów cząstkowych, rodzą się grupy interesów, skomplikowana struktura organizacyjna, przemieszczanie celów, ludzie są dobierani ze względu na umiejętności. Cele nie są celami indywidualnymi jednostki.

instytucja -

(def. realna)szczególny rodzaj struktury. trwałe układy kulturowe, które zajmują się rozwiązywaniem problemów, tej społeczności(np. aby społeczeństwo mogło przetrwać i przekazać dziedzictwo kulturowe)

(def. normatywna) Zbiór reguł związany z określonym kontekstem społecznym.

Grupa ludzi powołanych do załatwiania doniosłych dal zbiorowości spraw. Formy organizacyjne, zespoły czynności wykonywanych przez niektórych członków w imię całości. Zespół urządzeń materialnych i środków pozwalających na realizację doniosłych czynności, małe zróżnicowanie, działają w celu zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych. Regulują zachowanie jednostki w danej sferze

Skuteczność i sprawność instytucji zależy od:

• wyznaczenia ważnego celu i zakresu wykonywania czynności

• racjonalny podział pracy, zadań

• depersonalizacja czynności

• sharmonizowanie i skoordynowanie wszystkich instytucji w zbiorowości.

Wykład IX

zbiorowość społeczna - związek ludzi pozostających w zbiorowym skupieniu

zbiorowość terytorialna - zajmowanie, zagospodarowanie określonego terenu, które stanowi podstawę skupienia społecznego.

zbiorowość rodowa, etniczna - nie przedstawia skupienia społecznego w najwcześniejszym etapie, powstaje na podłożu zbiorowości etnicznej(nie są zbiorowością terytorialną).

Cechy wsi jako społeczności lokalnej:

• wielkość liczbowa

• gęstość zaludnienia

• przestrzenne skupienie

• sąsiedztwo

• zbiorowość zamknięta

• zbiorowość homogeniczna

• społeczeństwo zwrotne i zamknięte

skupienie społeczne - stan w ,którym styczność między ludźmi powtarza się ze względną właściwością(?sprawdzić)

Pojęcie zbiorowości i społeczeństwa terytorialnego zakłada coś więcej niż samo zjawisko lokalizacji. Zakłada, że stosunek do terytorium jest podstawą skupienia społecznego, jest jego zasadniczym czynnikiem. Zbiorowości terytorialne tworzą się ze zmieszania ludzi różnego pochodzenia etnicznego lub różnego narodowego. W zbiorowościach terytorialnych dokonuje się, łączenie i scalanie ludzi różnego pochodzenia, zachodzą procesy swoistej homogenizacji na bazie wspólnego zamieszkania. Ich przyrost rzeczywisty i wszelakie zmiany są wypadkową ruchu naturalnego(zgony narodziny), migracyjnego(pomiędzy zbiorowościami).

Zbiorowość lokalna- ludność związana za pomocą miejsca zamieszkania, określone osiedle, miejscowość, dzielnica, są ośrodkami codziennego życia, ośrodkami w których skupienie przestrzenne sprzyja codziennym stycznością między ludźmi. W nich powstaje specyficzne więzi lokalne.

region - różnie definiowany

region archiwalny(powstały w przeszłości np. pozostałość po państwach narodowościowych), polityczny(np. landy w niemczech)

dwa aspekty tożsamości regionalnej:

• podmiotowy(?coś tu powinno być ale nie mogłem się rozczytać)

• przedmiotowy(?coś tu powinno być ale nie mogłem się rozczytać)

Wykład X

Instytucja:

• rodzina

• państwo - instytucja zajmująca się rozdziałem władzy pomiędzy społeczeństwem

wzrost produkcji dóbr był tak istotny, że spowodował ukształtowanie władzy, ludzie społecznie odpowiedzialna za sposób w jaki ją zdobywają, sprawują, dzielą.

władza - zdolność osiągania celów wbrew oporowi innych.

władza prawomocna - osoby które władają, są postrzegane przez społeczeństwo jako osoby które zdobyły władze i władają zgodnie z prawem.

władza nie prawomocna - osoby władające w celu wymuszenia uległości używają siły.

państwo - główna zorganizowana władza w społeczeństwie

Funkcje państwa:

• egzekwowania norm (struktura organizacyjna kontrolująca przestrzeganie praw)

• ustalanie zasad

• niezawisłość ( żadna grupa nie powinna mieć wpływu na , rozwiązywanie konfliktów)

• planowanie i koordynacja celowych aktywności zbiorowych

• utrzymywanie stosunków z innymi państwami

ustroje:

• monarchia(absolutna, konstytucyjna)

• autokracja

• totalitaryzm - nieograniczona władza, pełna kontrola nad obywatelem

• demokracja (pośrednia, bezpośrednia; ważne są partie polityczne)

Jakie warunki sprzyjają demokracji:

• społeczeństwo obywatelskie

• cnoty obywatelskie(gotowość poświęcenia własnego interesu dla interesu grupy, umiejętność współdziałania, odpowiedzialność za życie zbiorowe itp.)

• tolerancja dla innych poglądów

• brak istotnych podziałów w zbiorowości

• powszechny dostęp do informacji

• rozproszenie władzy

podstawy panowania, jeżeli władza ma być prawomocna:

• charyzma

• władza racjonalna legalna, społecznie akceptowane metody selekcji do stanowisk społecznych

• władza tradycjonalistyczna - opiera się tradycji kulturowych

państwo wzorowe(teorie):

• równe prawa

• większe porcje szczęścia dla największej grupy

• wszystkie decyzje zapadają na wysokim szczeblu

• istnieje możliwość zaskarżenia decyzji

• wielopartyjność

• suwerenność

Wykład XI

państwo - instytucja której celem jest organizowanie władzy w społeczeństwie

państwo opiekuńcze - redystrybuuje dobra z sektorów efektywnych do nieefektywnych.

państwo opiekuńcze - coraz więcej uprawnień zyskuje w sferze gospodarki(koncesje zezwolenia)

zjawisko korupcji powodują strukturalne przyczyny a nie zła moralność(teza)

Doskonałe państwo:

• rozdzielenie imperium od dominium

• nie rozszerzanie dominium

• konkurencja gospodarcza

• ograniczenie funkcji państwa do obrony obywateli

• prymat własności prywatnej nad państwową

• zakaz łączenia stanowisk politycznych i gospodarczych

• apolityczność kadry menadżerskiej

• wprowadzenie powierniczego sprawowania majątków osób na stanowiskach

• ograniczenie biurokracji(biurokracja - wydawanie pieniędzy innych ludzi /dziwna definicja/ , efektywność jest bardzo trudna do zdefiniowana, głównym bodźcem biurokraty jest stanie się coraz potężniejszym, coraz większe prawa do decyzji)

• wolność gospodarcza

• stabilizacja otoczenia instytucjonalnego działalności gospodarczej i warunków makroekonomicznych

• zmniejszenie fiskalizmu

• ograniczenie czasu pełnienia funkcji

• przejrzystość finansów publicznych

• niezależność instytucji kontrolnych

• niezależność prokuratury

• jednolita reprezentacja składu państwa

korupcja(czyn)- popełnia, każdy kto powodowany swoim interesem narusza system reguł, za którego realizację jest odpowiedzialny(urzędnik działa w swoim własnym interesie a nie ogółu).

Wyróżniamy trzy typy korupcji:

• władzy

• komercyjna

• polityczna

Asortyment towarów korupcji:

• dobra materialne

• opieka zdrowotna, naprawa

• zezwolenia, uprawnienia, ulgi, koncesje, kredyty, stanowiska, awans, przyjęcie na studia, do pracy.

• pewne normy zachowań(lojalność, seks)

• prawa człowieka(np. prawo do przemieszczania się)

Gdzie jest dobro wspólne tam jest korupcja(taka złota myśl)

Drogi przeciwdziałania:

• kontrolowanie zasad podziału

• zlikwidowanie niedoboru

• reguły podziału muszą być skuteczne

  • powszechnie znane i bez przypadkowości realizowanie

  • podział poprzez aktywizację a nie ograniczanie

  • elastyczny podział (dostosowany do zmian w społeczeństwie)

• wyścig efektywności (zapewnić możliwość realizacji)

• stworzenia instytucji artykulacji interesów grupowych

• jawność decyzji skuteczny system kontroli

• świadomość antykorupcyjna

Wykład XII

grupa, zbiorowość etniczna - trwała grupa terytorialna, autoteliczna(samo istnienie grupy jest wartością grupy), poczucie tożsamości grupowej i mocne przekonanie o własnej odrębności(język, religia, obyczaje, wygląd), cechy te muszą stanowić niekwestionowaną wartość tej grupy, decyduje o tożsamości tej grupy.

6 cech grup etnicznych:

• nazwa

• przekonanie o wspólnym pochodzeniu

• wspólne dzieje

• własna odrębność kulturowa

• związek z określonym terytorium

• poczucie solidarności, tożsamości z innymi takimi samymi

Rodzaje grup etnicznych:

miejskie mniejszości etniczne- dzielnica chińska, murzyńska.

ludy tubylcze

postkolonialne państwa składające się z różnych grup etnicznych.

protonarody(?!) - grupa etniczna zmierza do statusu organizacyjnego w celu założenia własnego państwa

standardy narodowości:

• rządy są przedstawicielami narodu

• świat cywilizowany jest zorganizowany w państwa na podstawie samostanowienia narodu

• trwała grupa terytorialna wielkości tak dużej, że nie ma kontaktów osobistych z członkami

• grupa autoteliczna

gdy grupa etniczna przemienia się w naród:

1. pojawienie się etniczno-kulturowej tożsamości

2. pojawia się rywalizacja z innymi o umocnienie tożsamości

3. wyodrębnienie się od innych, wykształcają się elity, które artykułują żądania grupy etnicznej

4. przeciwstawienie się państwu w którego skład wchodzi grupa etniczna i żądanie niepodległości

W Europie występują 2 rodzaje przemian:

1. od narodu do państwa - polityzacja etniczności

2. etnizacja polityczności - od państwa do narodu

Państwa wielonarodowe:

• dąży się do asymilacji grup etnicznych(występuje dyskryminacja uprzedzenia)

• lub dąży do zachowania odrębności, tożsamości kulturowej, chroni się prawa mniejszości.

stereotyp - funkcjonujący w świadomości społecznej, uproszczony i zabarwiony wartością obraz rzeczywistości odnoszący się do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji, często oparty niepełnej lub niewłaściwej lecz utrwalonej przez tradycje i nie ulegającej zmianie.

etnocentryzm - generalne potępianie obcych w każdej sytuacji poszukujemy obcych by ich obarczyć za zło, którego doświadczamy, zdolność do postaw autorytarnych.

uprzedzenia - negatywne sądy o grupie etnicznej.

dyskryminacja - nierówny sposób postępowania z ludźmi, z przyczyny ich przynależności do grupy etnicznej. Odmawianie dostępu do cenionych w tej grupie dóbr tym grupom etnicznym.

dyskryminacja odwrotna - osoby dostają przywileje z powodu przynależności do danej grupy etnicznej.

4 typy osobowości ze względu na stosunek do obcych:

• tolerancyjni

• tolerancyjni pod presją

• bojaźliwy fanatyk

• zatwardziały fanatyk

relacje istniejące w państwie:

1. asymilacja - większość chce zasymilować mniejszość

2. pluralizm - pozwalamy na zachowanie cech wyróżniających

3. segregacja fizyczna - np. getta

4. izolacja i segregacja społeczna - nie dopuszczanie do zbliżania się do nas

5. dominacja - większość narusza prawa

6. transfer - przeniesienie , zmusza się do wyjazdu, unicestwienie mniejszości

dlaczego dyskryminujemy:

• grupa odmienna jest bogatsza i inteligentniejsza. łatwiej jej jest się bronić.

• jeśli grupa jest łatwo rozpoznawalna łatwiej ją dyskryminować

• strach

• intensywność ,żywotność uprzedzeń, zależy czy stereotypy sążywe

ojczyzna - nie jest pojęciem geograficznym, obszar jest ojczyzną o tyle o ile istnieje grupa osób odnosząca się w jakiś szczególny sposób do tego obszaru.

ojczyzna prywatna - osobisty stosunek do środowiska

ojczyzna ideologiczna - opiera się na przekonaniu jednostki o jej uczestniczeniu w zbiorowości terytorialnej i ,że tą zbiorowość łączy specjalny stosunek z tym terytorium, ziemią ojczystą.

Wykład ostatni

stratyfikacja - zróżnicowanie

stratyfikacja społeczna - nierówność społeczna (jeżeli dotyczy jednostki) lub zróżnicowanie grup(jeśli dotyczy grup)

podstawowe schematy pojmowania , zróżnicowania społecznego w kategoriach stratyfikacyjnych:

• dychofomiczny(cechy przeciwstawne stanowią o pozycji jednostki)

• gradacji

  • gradacja prosta (jedna cecha decyduje o pozycji)

  • gradacja złożona (więcej niż jedna cecha decyduje o pozycji)

stratyfikacja społeczeństwa - opis społeczeństwa w którym istnieje nierówny podział władzy, prestiżu, występuje hierarchiczny układ jednostek lub grup.

struktura społeczna zamknięta:

kasta - przynależność od narodzin, przejście do innej kasty bardzo trudne, członek nie ma prawa wypełniać zawodu nie akceptowanego przez kastę.

teoria stratyfikacji społecznej:

• teoria konfliktu Marksa. podział dychoniczny na posiadających i nie posiadających środki produkcji.

• Marks Weber- członkowie społeczeństwa są zróżnicowani ekonomicznie (klasa); ludzie różnią się podziałem władzy(kryterium polityczne); prestiżem(kryterium społeczne); uznaniem jakim się cieszą.

• koncepcja funkcjonalistów - zróżnicowanie społeczne jest rzeczą dobrą i nieuniknioną. Niezbędny jest system kar i nagród dla jednostki.

Co utrzymuje system stratyfikacyjny, legitymizuje porządek społeczny:

• rodzina (przekazuje swój status potomstwu)

• porządek polityczny(politycy tworzą ustawy, które nie dopuszczają do władzy innych)

• procesy

  • efekt Mateusza - zasada kumulatywnych korzyści, mając wyższą pozycje w systemie więcej czerpiemy korzyści.

klasy stanowią system grup najwyższego rzędu, przynależność jest względnie trudna, system przywilejów związany z przynależnością do klas

ruchliwość społeczna (zmiana pozycji) - zmiana cech lub ich natężenia, zmiana relacji pomiędzy obiektem a całym systemem lub zmiana relacji pomiędzy analizowanymi obiektami.

ramy dla badania /analizy ruchliwości społecznej stanowi przestrzeń społeczna(całość stosunków społecznych w społeczeństwie)

migracja -zmiana pozycji w układzie stratyfikacji społecznej.

Może mieć charakter pionowy lub poziomy (migracja).

pionowy (awans, degradacja) może być międzypokoleniowa lub wewnątrz pokoleniowa.

Czynniki skłaniające do zmiany struktury społecznej:

• demograficzne np. wymienna elita

• wzrost ekonomiczny

• polityczne

• psychologiczne

• realizacja potrzeby uznania

• system wartości jednostki i aspiracje jednostki

Prędkość zdobycia awansu społecznego zależy od:

• długości drogi do pozycji pożądanej

• od wysiłku jaki trzeba w to włożyć

• kryterium szans lepsze/gorsze wyposażenie kulturowe i ekonomiczne przekazane przez rodzinę.

• program pochodzenia z jakiegoś regiony