Azbest to ogólna nazwa minerałów z grupy amfiboli i serpentynów, występujących w formie włóknistych skupień. Nazwa ta wywodzi się z języka greckiego i oznacza „niewygasający”. Starożytni Grecy stosowali go bowiem do wyrobu knotów w lampach oliwnych stawianych na ołtarzach starożytnych świątyń.
WŁASNOŚCI:
Włókna azbestu są bardzo elastyczne, mocne i trwałe. W przyrodzie występuje w kilku odmianach, różniących się między sobą budową i długością włókien oraz właściwościami fizyczno-chemicznymi. Wyróżniamy m.in. amozyt, tremolit, antofilit, aktynolit. Jednak najczęściej stosowane są: chryzotyl i krokidolit. Azbest chryzotylowy zwany „białym” jest wytrzymały, elastyczny, ognioodporny, źle przewodzi ciepło, elektryczność i dźwięk, jest odporny na alkalia, ale rozkłada się w kwasie solnym. Krokidolit natomiast nazywany azbestem „niebieskim” charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na kwasy i jest uważany za 10-krotnie bardziej niebezpieczny niż chryzotyl.
Główne złoża występują w: Kanadzie, Rosji (w okolicach Uralu), USA, RPA, Zimbabwe oraz na Cyprze.
ZASTOSOWANIE:
Azbest stał się surowcem powszechnie stosowanym w przemyśle na pocz. XX wieku, a masowo po drugiej wojnie światowej. Stało się tak ze względu na unikalne właściwości tego minerału, które powodują, że produkty azbestowe są kwasoodporne, ogniotrwałe, odporne na korozję oraz charakteryzują się dużą wytrzymałością mechaniczną. Dzięki tym cechom fizyczno-chemicznym minerał ten zaczęto stosować do produkcji przemysłowej, szczególnie w przemyśle włókienniczym, maszynowym, okrętowym i budowlanym. Do niedawna azbest zawierało (w skali światowej) ponad 3 tysiące wyrobów, a wśród nich: niektóre typy kuchenek elektrycznych, szczęki hamulcowe, sprzęgła, płyty dachowe (eternit), podkładki pod gorące naczynia, cieplarki i suszarki laboratoryjne, wyroby budowlane i tekstylne, wyroby z azbestu-gumy i mas plastycznych, materiały cierne, izolacyjne i uszczelniające.
W poszczególnych wyrobach zawierających azbest jego udział jest różny. I tak:
Płyty dachowe w budownictwie (eternit) zawierają 10-15%
Osłony ścian, ciągów wentylacyjnych, okładziny i elementy grzejne 12-15%
Izolacje ognioodporne, elektryczne i akustyczne 12-100%
Elementy cierne do hamulców i sprzęgieł 15-75%
Uszczelnienia i szczeliwa 4,5- 85%
Odzież ochronna do pracy z chemikaliami 65-100%
Wśród wyrobów azbestowych można generalnie wydzielić dwie grupy:
-produkty azbestowo-cementowe (stosunkowo niski udział azbestu-do15%), do których należą płyty, rury, ciągi kanalizacyjne i tutaj występuje stosunkowo duży stopień związania włókien azbestowych poprzez lepiszcze jakim jest cement. O takich materiałach mówimy generalnie, że są twarde.
-produkty azbestowe (wysoki udział azbestu-powyżej 60%) słabo połączone substancją wiążącą, do których należą tynki, maty, płyty azbestowe, materiały izolujące, uszczelnienia. Ich gęstość objętościowa jest stosunkowo niska. O produktach tych mówimy-miękkie.
W Polsce do 1945 roku wyprodukowano ok. 30 mln m2 wyrobów azbestowo-cementowych, głównie płyt falistych i płaskich używanych również do pokryć bocznych ścian elewacyjnych. W 1975 roku produkcja płyt a-c przekroczyła 58 mld m2. Obecnie w naszym kraju jest ułożonych ok. 1,5 mld m2 płyt dachowych i elewacyjnych z zawartością azbestu oraz ok. 600 tys. różnego rodzaju rur, w tym wentylacyjnych wewnątrz budynku.
ZAGROŻENIE ZDROWOTNE:
Początkowo
azbest nie był traktowany jako substancja szkodliwa. Dopiero lata 80
i 90-te obecnego stulecia doprowadziły do zajęcia zdecydowanego
stanowiska w sprawie azbestu przez służby sanitarno medyczne. W
załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z 21.08.1997r. w sprawie substancji chemicznych
stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia (Dz. U. Nr 105,
poz. 671) pod nr indeksowym 650-013-00-6 azbest figuruje jako
substancja o udowodnionym działaniu rakotwórczym i stanowiącym
poważne zagrożenie dla zdrowia przy oddziaływaniu na drogi
oddechowe. Azbest jest wszechobecny z uwagi na jego powszechne
występowanie w zewnętrznej warstwie skorupy ziemskiej oraz przy
jego szerokim zastosowaniu. Przetwórstwo azbestu i stosowanie
wyrobów azbestowych jest niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ
surowiec ten w stanie suchym łatwo ulega rozpyleniu, co jest
spowodowane włóknistą budową, a po przedostaniu się do organizmu
trwale utrzymuje się w płynach ustrojowych. Wyniki dotychczasowych
badań świadczą o tym, że pył powstający podczas wydobycia i
przerobu azbestu, a także podczas użytkowania wyrobów
zawierających ten minerał, należy do jednego z najbardziej
szkodliwego zanieczyszczenia powietrza.
Wchłanianie
azbestu drogą pokarmową nie stanowi w świetle dzisiejszej wiedzy
medycznej większych zagrożeń dla człowieka. Azbest jest groźny
dla dróg oddechowych, przy czym stopień zagrożenia zależy od
rodzaju pyłu, wielkości włókien, stopnia zapylenia i czasu
oddziaływania. Istnieją badania, że włókna azbestu mogą
przemieszczać się drogami wodnymi i znajdować się w osadach
dennych zbiorników naturalnych, z których czerpana jest woda pitna.
Włókna mogą uwalniać się także z istniejących rurociągów
azbestowo-cementowych.
Wielkość i gęstość pyłów azbestowych decyduje bezpośrednio o szybkości osiadania pyłu zawieszonego w powietrzu, w pęcherzykach płucnych odkładają się głównie ziarna o wymiarach od 1-10m, z czego aż 90% stanowią cząstki poniżej 5m. Cząsteczki poniżej 1m są wydychane (ich retencja w płucach jest nieznaczna), zaś większe od 10 osiadają na śluzówkach i kolejnych dalszych partiach układu oddechowego, nie docierając do pęcherzyków płucnych. Istnieje wiele prac medycznych udowadniających, że podstawione w strukturach krystalograficznych azbestów metale ciężkie i pierścienie węglowe mogą być szczególnym zagrożeniem dla organizmu człowieka w przypadku nakłucia pęcherzyka płucnego przez mikrowłókna azbestu.
W efekcie oddziaływania pyłów azbestowych stwierdzono możliwość występowania następujących chorób:
pylica azbestowa (1314 przypadków)*
azbestoza,
rak płuc (154 przypadki),
międzybłoniaki opłucnej (52 przypadki).
Ważnym czynnikiem jest również stężenie azbestu w powietrzu atmosferycznym. W terenach, gdzie nie ma dodatkowych źródeł emisji unosi się go zwykle ok. 100 włókien na m3, ale na przykład przy dużym nasileniu ruchu samochodowego poziom ten podnosi się do 900-3000 włókien na m3. Przypomnę, że PN przewiduje bezpieczną granicę zawartości włókien azbestowych na poziomie 1000 włókien na m3, a normy Unii Europejskiej 500 wł. na m3.
Podejmowane
są różne działania ograniczające wprowadzenie azbestu do
atmosfery. W Polsce azbest zaliczono do grupy pięciu substancji, za
wprowadzenie których pobierane są najwyższe opłaty. Mimo
ustawowego zaprzestania przemysłowego wykorzystywania azbestu w
Polsce (28.09.1998),
to i tak w wyniku starzenia się materiałów wyroby zawierające
azbest ciągle mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, szczególnie
przy ich niewłaściwej eksploatacji, powodującej uwalnianie się
włókien azbestu do otoczenia. Emisja pyłu azbestowego może
wystąpić podczas:
1)
prac wyburzeniowych, rozbiórkowych lub reperacji obiektów o lekkich
ścianach osłonowych; płyty stosowane w takich ścianach często są
niewidoczne (przykryte od zewnętrznej i wewnętrznej strony);
2)
rozbiórki ścian działowych lub stropów ocieplonych zawierających
płyty azbestowe;
3)
usuwania dachów i elewacji wykonanych z płyt azbestowych;
4)
wyburzania obiektów o konstrukcji nośnej stalowej i żelbetowej z
izolacją przeciwogniową wykonaną w formie natrysku lub okładzin z
miękkich płyt azbestowych;
5)
czyszczenia i renowacji pokryć dachowych, sieci cieplnej
(zewnętrznej i wewnętrznej), węzłów cieplnych,
6)
czyszczenia, renowacji, remontów, usuwania wyposażenia laboratoriów
chemicznych, magazynów przemysłowych, hal produkcyjnych z
zastosowaną ochroną przeciwpożarową elementów budowlanych;
7)
wykonywania wszelkich czynności, które łączą się z przekuwaniem
lub wierceniem otworów w ścianach działowych, stropach budynków o
lekkiej konstrukcji nośnej z lekkimi ścianami osłonowymi i
zastosowanym zabezpieczeniem ppoż;
8)
naprawy urządzeń przemysłowych izolowanych termicznie azbestem;
9)
usuwania lub demontażu sufitów podwieszonych;
10)
adaptacji i modernizacji różnych pomieszczeń;
11)
napraw, konserwacji konstrukcji stalowej budynków, w szczególności
osłon ognioochronnych;
12)
modernizacji pomieszczeń dźwigów, napraw przewodów
wentylacyjnych. [2]
POLSKIE
ZAKŁADY WYKORZYSTUJĄCE AZBEST:
W Polsce w ubiegłych latach istniało bardzo dużo zakładów produkujących wyroby azbestowo-cementowe, ale najważniejsze z nich to te, które produkowały płyty dachowe (Trzemeszna, Szczucin, Wierzbica, Małkinia, Ogrodzieniec, Lublin).
Tragicznie wygląda obecna sytuacja Szczucina, gdzie znajdował się jeden z większych takich zakładów. Szczucin, który ma około 4 tysiące mieszkańców, jest tak naprawdę wysypiskiem azbestu. Odpady z Zakładu Wyrobów Azbestowo-Cementowych, który przez 40 lat był największym pracodawcą w okolicy, wykorzystywano do utwardzania dróg i placów zabaw, do budowy domów i pomieszczeń gospodarczych. Zaśmiecają one pola i rowy. Gmina Szczucin znajduje się w czołówce zachorowań na międzybłoniaka opłucnej w Polsce i ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zgonów na tę chorobę. Tak wynika z badań Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. Jerzego Nofera w Łodzi. Jednak liczba ludzi chorujących "po azbeście" będzie rosła przez wiele następnych lat i w Szczucinie, i w całym dawnym radzieckim bloku. Zatruto bowiem ogromne obszary, a od kontaktu z tym minerałem do momentu ujawnienia się choroby upływa 15 lat i więcej. „ Konsekwencje będziemy obserwować przez następne 30-40 lat” - mówi ta najlepsza w Polsce specjalistka od azbestu profesor Neonila Szeszenia-Dąbrowska, która kieruje Zakładem Epidemiologii ĺrodowiskowej w łódzkim Instytucie Medycyny Pracy.
REGULACJE
PRAWNE:
Kiedy
w latach siedemdziesiątych w krajach rozwiniętych coraz częściej
mówiło się o szkodliwym oddziaływaniu azbestu i ograniczano jego
stosowanie, w naszym kraju wyroby azbestowe święciły prawdziwy
triumf. W PRL śmierć z powodu kontaktu z azbestem właściwie nie
istniała - w każdym razie w oficjalnych statystykach. Opracowania
mówiące co innego podlegały cenzurze lub docierały tylko do
wąskiego kręgu specjalistów. Przez dziesięciolecia kraje Europy
Wschodniej (w tym Polska) były zmuszane do sprowadzania ogromnych
ilości sowieckiego azbestu do produkcji materiałów budowlanych,
rur wodociągowych, okładzin szczęk hamulcowych i przędzy. Choć
powszechnie wiedziano już, jak niebezpieczny to minerał, groźne
dla zdrowia wykorzystywanie azbestu trwało aż do upadku komunizmu.
Dopiero na początku lat 90-tych w Polsce zwrócono szczególną
uwagę na niebezpieczeństwo związane z wykorzystywaniem wyrobów
azbestowych i składowaniem jego odpadów. Wreszcie zaczęto pracować
nad ustawami, które miały chronić przed szkodliwym wpływem tego
minerału zarówno zdrowie ludzi, jak i całe środowisko. I tak
obecnie znajdujemy szereg rozporządzeń dotyczących tego problemu.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 3 sierpnia 1993 r. odpady azbestowe należy pakować do szczelnych worków jednorazowego użytku z folii polietylenowej i składować w oznakowanym miejscu. Odpadów azbestowych nie wolno mieszać z innymi odpadami. Powinny być wywożone na przygotowane wysypiska do wykopów zakrywanych ziemią. Powinny być także oznakowane znakiem ostrzegawczym zalecanym przez Międzynarodową Organizację Pracy.
a
Rysunek 1 Oznakowanie wyrobów i innych materiałów zawierających azbest.
W pierwszej połowie 1997 r. przyjęto ustawę o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Zakazuje ona wprowadzania na polski obszar celny wyrobów zawierających azbest, produkcji wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem. Ustawa przedłużała o 12 miesięcy (do 28 września 1998 r.) tylko produkcję płyt azbestowo-cementowych dla budownictwa. Zatem 28 września 1998 r. zakończono w Polsce produkcję wyrobów zawierających azbest. Jednak ze względów technicznych niektórych wyrobów nie można zastąpić wyrobami bezazbestowymi. W wielu zastosowaniach przemysłowych wyroby wyprodukowane na bazie innych surowców niż azbest nie zdają egzaminu. Z tego powodu Minister Gospodarki w porozumieniu z Ministrem Środowiska przygotowuje każdego roku rozporządzenie w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających azbest do produkcji lub wprowadzenia na polski obszar celny. W tym roku załącznik taki wygląda następująco:
Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 lutego 2000 r. (poz. 188)
WYKAZ WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST, DOPUSZCZONYCH W 2000 R. DO PRODUKCJI LUB DO WPROWADZENIA NA POLSKI OBSZAR CELNY
Lp. |
Kod PCH |
Nazwa wyrobu |
Systematyczny wykaz wyrobów (SWW) |
|
6812 Włókna azbestowe obrobione; mieszaniny na bazie azbestu lub azbestu i węglanu magnezowego; wyrobu z takich mieszanin lub z azbestu (np. nici, tkaniny, odzież, nakrycie głowy, obuwie, uszczelki), wzmocnione lub nie, inne niż towary z pozycji nr 6811 lub 6813 |
|
|
1 |
ex 6812 70 00 0 - Materiał z prasowanych włókien azbestowych, w arkuszach lub rolkach |
Pyły azbestowo-kauczukowe z przeznaczeniem na produkcję uszczelek stosowanych:
w
instalacjach pracujących w kontakcie z takimi mediami, jak: w instalacjach parowych w energetyce i ciepłownictwie (jednocześnie wysokie temperatury od 200oC i ciśnienie od 50 barow) |
1338-1 |
2 |
ex 6812 90 90 0 -- Pozostałe |
Uszczelki
z płyt azbestowo-kauczukowych |
1338-2 |
|
2524
00 Azbest: |
|
|
W tej samej ustawie zapisane jest, że Minister Pracy i Polityki Socjalnej, w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, określi w formie rozporządzenia zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz program szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Ustawa taka weszła w życie 2 kwietnia 1998 roku i oprócz wielu zakazów i nakazów jasno mówi o tym, że:
Pracodawca zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu wyrobów albo usuwaniu wyrobów i (lub) innych materiałów zawierających azbest jest obowiązany stosować środki ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem pyłu zawierającego azbest, zwanego dalej “pyłem azbestu”, w tym w szczególności:
1) podejmować działania zapobiegające powstawaniu pyłu azbestu i ograniczać jego stężenie w powietrzu,
2) kontrolować stopień narażenia pracowników na działanie pyłu azbestu
3) oceniać ryzyko zawodowe związane z narażeniem pracowników na działanie pyłu azbestu.
Przed przystąpieniem do prac rozbiórkowych lub innych prac związanych z usuwaniem wyrobów i (lub) innych materiałów zawierających azbest pracodawca jest obowiązany sporządzić plan prac, w szczególności obejmujący:
1) ustalenie rodzaju azbestu w wyrobach,
2) ustalenie odpowiednich sposobów usuwania wyrobów,
3) określenie sposobów wyeliminowania lub ograniczania uwalniania się pyłu azbestu do powietrza,
5) zapewnienie pracownikom niezbędnej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy,
6) poinformowanie pracowników, którzy mogą być narażeni na działanie pyłu azbestu, o sposobach postępowania i niezbędnych środkach ochronnych.
Pracodawca jest zobowiązany, aby strefy pracy, w których występuje narażenie na działanie pyłu azbestu, były:
1) wydzielone - w celu uniknięcia narażenia innych osób na działanie pyłu azbestu,
2) niedostępne dla osób nie zatrudnionych przy pracach,
3) oznakowane znakami ostrzegawczymi oraz napisami “UWAGA - ZAGROŻENIE AZBESTEM”,
Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby dostarczane pracownikom narażonym na działanie pyłu azbestu odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej były właściwe do poziomu narażenia oraz zapobiegały odpowiednio stykaniu się ciała z pyłami azbestu i ich wdychaniu; odzież ta powinna być wykonana z materiału uniemożliwiającego przenikanie włókien azbestu oraz umożliwiającego łatwe czyszczenie. Rękawy w nadgarstkach i nogawki spodni w kostkach powinny szczelnie przylegać do ciała.
Po zakończeniu prac związanych z zabezpieczaniem wyrobów albo usuwaniem wyrobów zawierających azbest pracodawca jest obowiązany zapewnić uprzątnięcie terenu wykonywania prac z odpadów zawierających azbest oraz oczyszczenie z pyłu azbestu w sposób uniemożliwiający ich emisję do środowiska.
Transport i przemieszczanie opakowań z usuniętymi wyrobami i innymi materiałami zawierającymi azbest powinny się odbywać w taki sposób, aby nie nastąpiło otwarcie lub uszkodzenie opakowań i wydostanie się pyłu azbestu na zewnątrz.
Z
racji tego, że powstały już prognozy dotyczące wejścia Polski do
Unii Europejskiej warto też wspomnieć o tamtejszych regulacjach
dotyczących problemu azbestu. Określa je
Dyrektywa
Rady 87/217/EEC z 19.03.87 w sprawie zapobiegania i ograniczenia
zanieczyszczenia środowiska przez azbest.
Mówi
ona o tym, że państwa członkowskie zostały zobowiązane do
zapobiegania emisji azbestu do powietrza, wody i gleby, poprzez jej
zmniejszenie u źródła. Dyrektywa obejmuje krokidolit, aktynolit,
antofilit, chryzolit, amozyt i tremolit. Ustalono w niej wartość
dopuszczalną emisji azbestu do powietrza na poziomie 0,1
mg/m3.Państwa członkowskie mogą wyłączyć z tych norm instalacje
emitujące mniej niż 5000 m3/h gazów odlotowych jeśli nie emitują
azbestu do powietrza nie więcej niż 0,5 g/godz. Całość ścieków
powstających w zakładzie produkcji cementu azbestowego jest
recyrkulowana. Jeśli taka recyrkulacja nie jest ekonomicznie
uzasadniona, państwa członkowskie podejmą środki zapobiegawcze,
by zapewnić, że składowanie odpadów ciekłych, zawierających
azbest nie powoduje zanieczyszczenia środowiska wodnego oraz innych
jego komponentów, łącznie z powietrzem. W tym przypadku zawartość
dopuszczalna
azbestu
w odpadach nie może przekraczać 30g/m3.
SKUTKI WPROWADZENIA NOWYCH PRZEPISÓW:
Wejściu w życie ustaw o zakazie stosowania azbestu miało kilka następstw. Po pierwsze rozpoczęto mozolny proces restrukturyzacji zakładów zajmujących się wcześniej produkcją wyrobów azbestowo-cementowych. Są to zabiegi bardzo kosztowne i trudne ze względu na skomplikowaną technologię tam wykorzystywaną. Jednak udało się już przeprowadzić odazbestowienie zakładów w Małkini Górnej i Trzemesznie, następnym ma być zakład w Ogrodzieńcu.
Odazbestowienie
zakładu w Ogrodzieńcu pochłonie około 3 milionów złotych.
Technologia procesu oczyszczania jest ściśle określona. Głównym
zadaniem pracowników jest usunięcie lub zabezpieczenie azbestu w
sposób ograniczający do minimum wydzielanie się włókna
azbestowego. Przed przystąpieniem do prac oczyszczających dany
obszar zostaje podzielony na strefy, które są od siebie
odizolowane. Prace wykonywane są w szczelnie zamkniętym
pomieszczeniu (czarnej strefie) pod ciśnieniem 20 Pa i przy
pięciokrotnej wymianie powietrza na godzinę. Przez cały czas
prowadzenia oczyszczania powietrze jest filtrowane. Filtry posiadają
sprawność 99,99%. Następnie azbest jest moczony, a powierzchnie
myte. Usunięcie powstałych odpadów azbestowych odbywa się po
uprzednim ich spakowaniu do worków foliowych. Pozostałe pyły
azbestowe spryskiwane są klejem w aerozolu. Woda użyta do
czyszczenia i mycia jest poddawana filtrowaniu przez tzw. filtr
absolutny o skuteczności co najmniej 99,99%. Czyszczenie terenów
nieutwardzalnych wokół zakładu polegać będzie na zebraniu
warstwy ziemi z odpadami azbestowymi i nawiezieniu nowej. Pracownicy
biorący udział w tych pracach, wyposażeni w specjalne kombinezony,
buty, maski, rękawice robocze nieprzepuszczające pyłu azbestowego,
są przez cały czas monitorowani. Chcąc wejść lub wyjść z
miejsca pracy - tzw. czarnej strefy, pracownik musi przejść przez
komorę odkażania - dekonem. Typowa komora składa się z
pomieszczenia czystego i brudnego, oddzielonych od siebie śluzami
lub kurtynami powietrznymi. W pierwszym pomieszczeniu (czystym)
pracownicy pozostawiają ubrania codzienne, ściągają biżuterię
oraz zakładają respirator i ubrania ochronne. W pomieszczeniu
brudnym, w którym istnieje skażenie azbestem, pracownicy wychodząc
z czarnej strefy, ściągają ubrania ochronne. Tu też przechowywane
są okulary, kaski i narzędzia pracy. Następnie pracownik wchodzi
pod prysznic, mając cały czas założony respirator, kąpie się,
myje dokładnie respirator i przechodzi do pomieszczenia czystego.
Przestrzeganie procedur wchodzenia i wychodzenia oraz wspólne
działanie urządzeń filtrujących, całkowita izolacja miejsca
pracy i dokładne moczenie azbestu dają
w
efekcie wystarczające zabezpieczenie przed wzrostem stężenia
włókien azbestu poza miejscem pracy. Podstawą odbioru prac będą
pomiary kontrolne liczby włókien przeprowadzone przez Instytut
Medycyny Pracy i Zdrowia środowiskowego w Sosnowcu. W przypadku
przekroczenia 500 włókien na m3 procedura czyszczenia powtarzana
będzie do skutku. Powstałe w wyniku wyczyszczenia odpady
azbestowo-cementowe pakowane będą w specjalne worki foliowe.
Odpowiednio oznakowany samochód dokładnie wytyczoną i zatwierdzoną
przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony środowiska trasą wywiezie
odpady na bezpieczne składowisko w Trzemiesznie.
Drugim
następstwem zakazu używania azbestu było poszukiwanie
substytutów tego
minerału czyli surowca o podobnych właściwościach, ale
bezpiecznego dla człowieka i całego środowiska oraz nadającego
się do zastosowania w budownictwie. Niedługo po zakończeniu jego
produkcji na rynku pojawił się eternit nowego typu: płyty
włókno-cementowe. W technologii wytwarzania płyt
włókno-cementowych szkodliwy azbest został zastąpiony włóknami
celulozy oraz dodatkami mineralnymi (m.in. pyłem krzemionkowym).
Jednak ich prawdziwa tajemnica kryje się we włóknach Kuralon o
specjalnej strukturze i długości, sprowadzanych aż z Japonii.
Producenci wskazują na to, że nowa płyta ma identyczne z
poprzedniczką wymiary, kształt i ciężar. Podkreślają, że
nowinka jest idealnym zamiennikiem tradycyjnego eternitu, który
będzie stopniowo znikał z naszych dachów.Do jej walorów należą
m.in. trwałość, wytrzymałość i niepalność. Produkowane są w
trzech wymiarach – przy standardowej szerokości 1,12 m, długości
wynoszą od 1,25 m do 2,5 m. Można więc zoptymalizować zużycie
materiału w zależności od kształtu i wymiarów dachu.Oprócz
niemalowanych szarych, płyty są produkowane także w kilku kolorach
– czerwonym, brązowym, grafitowym, ceglastym, zielonym i
niebieskim. Objęte są 15-letnią gwarancją.Na przeszkodzie
szerszemu wejściu tej nowinki na rynek stoją jednak ceny – w
porównaniu z eternitem płyty włókno-cementowe są znacznie
droższe. Dlatego w miarę opanowywania technologii produkcji
producenci obniżają ceny. Obecnie wynoszą one od 13,20 zł/m2
(dla płyty niemalowanej) do 16,15 zł/m2
(dla malowanej). Zakłady postulują np. wzorem Europy Zachodniej
zniesienie cła na drogie, importowane z Japonii włókno Kuralon. To
pomogłoby obniżyć koszty wytwarzania.
Kolejnym
skutkiem poznania prawdy o niebezpieczeństwie związanym z
użytkowaniem azbestu jest poszukiwanie
metod usuwania i unieszkodliwiania
go. Azbest związany z cementem w płycie jest tak długo
nieszkodliwy dla otoczenia, jak długo nie zostanie z tego cementu
uwolniony. Wskazana jest konserwacja płyt przez ich pomalowanie
farbami akrylowymi, natomiast uszkodzone należy albo wymienić albo
pokryć innymi płytami - bez mechanicznego czyszczenia powierzchni.
W 1978r Agencja Ochrony Środowiska (EPA) w USA dokonała testu 158
powłok mających chronić przed emisją włókien azbestu do
środowiska naturalnego. Tylko 13 sprostało wymaganiom dotyczącym
ich właściwości fizykochemicznych, odporności na uderzenia,
ścierane, wietrzenie, emisję gazów toksycznych, odporności
ogniowej. Z pośród tych powłok tylko FIRECHECK P.P. został uznany
za materiał spełniający zadanie zabezpieczenia azbestu przed
emisją szkodliwych włókien. Od tego czasu FIRECHECK P.P. jest
używany na całym świecie i pozostaje niepodważalnym liderem w
swojej klasie. FIRECHECK P.P. jest bezspoinową, elastyczną powłoką,
wiążącą i zamykającą przed uwalnianiem wszystkie włókna
azbestu, będąc przy tym materiałem w pełni hydroizolacyjnym,
ognioodpornym i przydatnym do zastosowania wewnętrznego jak i
zewnętrznego. Pozwala na łatwe i szybkie naprawy miejscowe, jest
wysoce odporny na uderzenia, jego skład oparty na bazie wody
sprawia, iż jest materiałem nietoksycznym i bezpiecznym dla
zdrowia. Dostępny jest w szerokiej gamie kolorów. Jego zalety
zostały potwierdzone wysoką oceną CLASS 1 wg normy BS 476 Part 7.
W pewnych warunkach usuwanie materiału zawierającego azbest jest
niezbędne, zwłaszcza przy rozbiórkach i przebudowach budynków. W
takim przypadku unieszkodliwienie azbestu będzie polegało na
wiązaniu włókien, aby wykluczyć ich emisję w powietrze.
Do
niedawna przed usunięciem materiałów zawierających azbest
nasączano je wodą. Metoda ta nie gwarantowała unieszkodliwienia
azbestu, z uwagi na powtórną emisję włókien w powietrze po
odparowaniu wody. Wysoce zaawansowany technologicznie system
FIBRELOCK P.P. spełnia zadanie unieszkodliwienia azbestu podczas
jego usuwania skutecznie i kompleksowo; znaczy to iż materiał wnika
w głąb struktury azbestu impregnując i wiążąc włókna
uniemożliwiając ich uwalnianie się i jest skuteczny w całym
"mokrym" procesie usuwania azbestu, gdyż nie wysycha i nie
paruje.
System ten w roku 1998 uzyskał polski certyfikat I.T.B.
LITERATURA:
Szymczykiewicz Konrad: Uwaga! Azbest;
Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska: ODPADY zagrożeniem dla środowiska; mgr Maria Suchy: Odpady niebezpieczne-azbest, W-wa 1998
Azbest i inne naturalne włókna mineralne; Tom: 53 Kryteria zdrowotne środowiska, PZWL W-wa 1990
Azbest, zagrożenia zdrowotne. Unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest; Prz. Komunalny; 2000; nr4
Domka L., Urbaniak W.: Azbest-zdradliwy minerał; Prz. Komunalny; 2000; nr3
Fienko R.: Azbest-zagrożenie i sposoby postępowania; EKO-Problemy; 1999; nr1
Jankowski A.: Kierunki rozwoju ekologicznych materiałów ciernych do hamulców maszyn wyciągowych; W: II Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna; 1995; Gliwice: PŚl.
Realizacja programu wycofywania azbestu i wyrobów zawierających azbest; Odpady i Środowisko:2000; nr4
Sienkiewicz R., Siuta J.: Skutki użytkowania odpadów azbestowych w gminie Szczucin; Ekoinżynieria; 1998; nr4
Szczęsna A.: Prawne aspekty w gospodarce odpadami azbestowymi; Odpady i Środowisko; 2000; nr2
Sadłowska K.: Pan jest skażony; Rzeczpospolita-archiwum; 2000.09.13
Forowicz K.: Bezpieczne wielkie czyszczenie kraju; Rzeczpospolita-archiwum; 1999.08.31
Forowicz K.: Azbestowy szlak z Polski do Niemiec; Rzeczpospolita-archiwum; 1999.09.07
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach (Dz. U. Nr 96 poz. 592)
Ustawa z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 101 poz. 628)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 1998r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 45 poz. 280)
Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z 1994, 1996, 1997r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wyroby ze względu na potrzebę ochrony zdrowia i środowiska (Dz. U. Nr 133 poz. 690), (Dz. U. Nr 155poz. 766), (Dz. U. Nr 85 poz. 542)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1997r. w sprawie opłat za składowanie odpadów (Dz. U. Nr 162 poz. 1116)
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 24 grudnia 1997r. w sprawie klasyfikacji odpadów (Dz. U. Nr 162 poz. 1135)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 1998r. w sprawie określenia odpadów, które powinny być wykorzystywane w celach przemysłowych, oraz warunków, jakie muszą być spełnione przy ich wykorzystywaniu (Dz. U. Nr 90 poz. 573)
Mgr inż. Alfred Brzozowski: Zagrożenie azbestem w budownictwie.
Prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska: Zagrożenia zdrowotne ekspozycji na pył azbestu w Polsce.
Deja L., Raczyńska H.: Azbest wczoraj-dziś – jutro; Materiały budowlane; 3’97 (XXII nr 295
Witkowski Andrzej: Przypomnienie azbestu; Atest; 7/2000
Cauchon Dennis: Azbest- czyha w nim śmierć; Przegląd Reader’s Digest; Grudzień 1999
Rozporządzenie Ministra Gospodarkiz dnia 14 lutego 2000r w sprawie dopuszczenia w 2000r. wyrobów zawierających azbest do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny (Dz. U. Nr 156 poz.188)
Dyrektywa Rady 87/217/eec z 19.03.87 w sprawie zapobiegania i ograniczenia zanieczyszczenia środowiska przez azbest
Spyrka Anna: Azbest (nie)chlubny minerał stulecia; Promotor
Sztorm Aleksander: Dach znany i nieznany: nowinki w natarciu; Licz i buduj 6/2000
Materiały
promocyjne firmy Jarząbek
* odnotowane zachorowania w latach 1976-1996 na terenie całej Polski,