W – Terapeutyczna praca z grupą w resocjalizacji nieletnich (def., metody, struktura)

Terapeutyczna praca z grupy

projektowanie i realizacja procesu korekcyjnego realizowanego w toku spotkań grupowych; forma naturalnego wychowania (edukacji) pośredniej pomiędzy oddziaływaniem psychoedukacyjnym, terapeutycznym, i treningiem interpersonalnym

pewna filozofia pracy wychowawcy, który dostrzega złożoność społecznych uwarunkowań indywidualnych dysfunkcji i na podobnej zasadzie poszukuje najlepszej przestrzeni społecznej dla wywołania pożądanej zmiany

każda forma oddziaływania, w której nacisk kładzie się w większym stopniu na czynniki społeczno – środowiskowe i interpersonalne niż na czynniki intrapersonalne

pracy z grupą vs. oddział. indywidualne (walory terapeutyczne)

• trudno uczyć zachowań społecznych w pojedynkę

• w większym stopniu wykorzystuje kwalifikacje zawodowe wychowawcy

• grupa bardziej zachęca do zmiany zachowania

• grupa jest mikrokosmosem szerszego środowiska społecznego, co poszerza zakres oddziaływań

• grupa jest naturalnym środowiskiem rozwoju i edukacji (gr. rówieśnicza, klasa szkolna)

• grupa daje możliwość odczucia przynależności

• można dostrzec podobieństwo z innymi (co zapobiega społecznej izolacji)

Cele zajęć z grupą

• rozwojowe

• edukacyjne

• terapeutyczne

Cele rozwojowe zajęć z grupą

ważna zasada dostosowania treści, metod, sposobów realizacji do wieku i potrzeb uczestników

Cele edukacyjne zajęć z grupą

poznawanie i uczenie się różnych umiejętności społecznych; pozwalających lepiej funkcjonować społecznie i radzić sobie z problemami życia

mogą dotyczyć: uczenie się rozpoznawania emocji; poznawanie mechanizmów uzależnień; poznawanie zasad dobrej komunikacji; uczenie się wybranych technik pracy umysłowej; uczenie się pełnienia określonych ról społ.;

Cele terapeutyczne zajęć z grupą

dostarczenie doświadczeń korekcyjnych, kompensujących i afirmacyjnych, przeciwstawnych doznanym urazom, deprywacją, hamującym rozwój emocjonalny i społeczny;

sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych i uczyć się nowych umiejętności psycho-społecznych;

Zasady spotkań grupowych

• zasada afirmacji

• zasada akceptacji

• zasada otwartości

• zasada istnienia norm

• zasada dobrowolności

Struktura zajęć terapeutycznych z grupą

Etap I - powstawania grupy (poznanie się uczestników spotkań, wspólne określenie celów, ustalenie norm grupowych, reguł i rytuałów, budowanie atmosfery opartej na poczuciu bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania);

to faza orientacji (nawiązywania kontaktu, orientacji i zależności)

Etap II – pracy właściwej

polega on na realizacji zaplanowanych celów edukacyjnych i rozwojowych (wg. programu);

przechodzimy do niego, gdy grupa osiągnęła odpowiedni poziom bezpieczeństwa psychicznego i wzajemnego zaufania;

to faza różnicowania i współpracy;

Etap III – kończący cykl zajęć

tzw. faza końcowa

wypracowanie w grupie sposobów kontaktowania się ze sobą, gdy będzie taka potrzeba oraz umiejętności poszukiwania wsparcia;

wzmocnienie pozytywnych uczuć, podsumowanie nabytych umiejętności,

wskazanie możliwości wykorzystania w życiu

wzajemne pozytywne informacje zwrotne (wiersze, dyplomy, upominki)

Struktura i forma spotkania grupy

• Rytualne powitanie, informacje wstępne.

• Gry i zabawy wyciszające lub energetyzujące w zależności od nastroju grupy.

• Gry i ćwiczenia psychokorekcyjne, edukacyjne lub rozwojowe - zdobywanie doświadczeń emocjonalnych i poznawczych.

• Rundka kończąca i rytualne pożegnanie.

Metody i techniki pracy terapeutycznej z grupą

• siedzenie w kręgu

• rundka

• „burza mózgów”

• psychodrama / socjodrama

• kukiełki

• ćwiczenia i techniki wyobrażeniowe

• arteterapia (formy plastyczne, muzyczne, choreograficzne, literackie, teatralne)

• pantomima

• rysunki oraz inne formy plastyczne

• gry i zabawy (terapia zabawą)

• opowiadania / metafory

• paradoksy

• dyskusja / debata

• trening interpersonalny

Praktyczne rady przy organizacji zajęć terapeutycznych z grupą

• odpowiedzialność wychowawcy

• regularność spotkań

• atrakcyjność zajęć

• otwartość prowadzącego

• prowadzenie dokumentacji

Warunki skutecznej pracy terapeutycznej z grupą

• kompetencje i umiejętności wychowawcy

• ścisła współpraca z psychologiem, pedagogiem i innymi wychowawcami

• warunki do pracy grupowej

• odpowiednia liczebność grupy

• wyrównany wiek uczestników\

• znajomość warunków socjalnych, wychowawczych, społecznych uczestników

• możliwość oderwania uczestników od problemów rodzinnych (wycieczki, imprezy)

Typowe zjawiska i trudności w pracy terapeutycznej z grupą

• konfrontacja

• otwartość wychowawcy

• opór grupowy

• problemy z obecnością i punktualnością

• otwieranie się któregoś z uczestników

• grupa utknęła w martwym punkcie

• pojawienie się „kozła ofiarnego”

• jawny konflikt między członkami grupy

• kontakty poza grupą

• ujawnienie bulwersujących faktów

Kompetencje wychowawcy do pracy z terapeutycznej z grupą

• cechy osobiste i umiejętności

• paradygmat pracy i stosowane metody

• superwizja

• terapia własna

• postawa etyczna

Alfabet Wychowawcy

Akceptuj człowieka

Bądź dla niego oparciem

Chwal za każdy wysiłek

Daj poczucie bezpieczeństwa i miłości

Eliminuj powoli i rozsądnie niepożądane zachowania

Formułuj precyzyjnie wymagania

Gospodaruj efektywnie jego czasem

Hamuj jego agresję poprzez rozładowanie niekorzystnych emocji

Interesuj się jego osobą

Jesteś dla niego przewodnikiem po świecie

Kieruj wszechstronnie jego rozwojem

Licz się z jego odmienny zachowaniem

Łagodź stresy i cierpienie

Miej cierpliwość

Nie pozwól sobie na zwątpienie

Okazuj mu zaufanie

Pokaż, że jesteś jego przyjacielem

Rozwijaj w nim jego „umiejętności”

Słuchaj uważnie „jego serca”

Troszcz się o niego

Ukazuj mu jego miejsce w nieznanym świecie

Wierz w efekt pracy z nim

Bądź elastycznY

Zachęcaj go do dalszej pracy

WYCHOWAWCZE ODPOWIEDZIALNOŚĆ Buduje relacje – Rozumie i zależy mu

• akceptuje człowieka i sytuację

• dostrzega w innych to, co najlepsze

• przede wszystkim, stara się zrozumieć

• nagradza otwarte, szczere zachowania, pytania

• daje znać, że rozumie wychowanka

• przyznaje się do błędów

• poświęca szczególną uwagę, każdemu

• podtrzymuje więź łączącą go z podopiecznym

WYCHOWAWCZE ODPOWIEDZIALNOŚĆ Modeluje – Dawanie przykładu

• powstrzymuje się od przykrych uwag i negatywnych wypowiedzi

• rozmawia mimo istniejących różnic

• jest cierpliwy w stosunku do innych

• dostrzega różnicę między osobą a czynem

• wybiera konstruktywne działanie

• dotrzymuje złożonych obietnic

• pozostaje w swoim kręgu wpływu

WYCHOWAWCZA ODPOWIEDZIALNOŚĆ Instruuje - Jest w kontakcie

• przemyśli, poczuje zanim się wypowie

• we właściwym momencie, udziela wskazówek

• używa języka logiki i emocji

• daje czas na podjęcie ważnych decyzji

• angażuje w ważne przedsięwzięcia

• powierza odpowiedzialność

• pozwala uczyć się odpowiedzialności (konsekwencje)

8