transport i spedycja

Temat:Charakterystyka funkcji transportu



Transport i środki transportu

Transport (łac. transportare- przenieśc; przewieźc) przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportu. Potrzeby transportowe należą do grupy potrzeb wtórnych człowieka i są związane z faktem różnego rozmieszczenia przestrzennego zasobów, skupisk ludzkich i miejsc pracy. Transport towarzyszył ludzkości od samych początków cywilizacji. Jest to, obok łączności, dział gospodarki, które zwiększają użytecznośc dóbr poprzez przemieszczanie ich w przestrzeni. Transport jest ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki. Jego rozwój warunkuje ich rozwój i odwrotnie- gorszy rozwój gospodarki lub transportu łączy się z pogorszeniem sytuacji odpowiednio w gospodarce i transporcie. W połączeniu z logistyką oraz spedycją, transport wchodzi w skład branży TSL (transport-spedycja-logistyka).

Środki transportu to maszyny transportowe lub istoty żywe, dzięki którym możliwe jest przemieszczanie ludzi lub ładunków, czyli transport. Podział środków transportu jest zbliżony do podziału transportu. Najprostszy obejmuje środki transportu wewnętrznego zwanego też transportem bliskim (wewnątrz danego obiektu, np. magazynu) oraz środki transportu zewnętrznego (dalekiego).

Środki transportu dzielą się na:

  1. środki transportu dalekiego / zewnętrznego

  2. środki transportu lądowego - pojazdy

  3. pojazdy szynowe

  4. pojazdy samochodowe

  5. pojazdy jednośladowe (motocykle, rowery)

  6. środki transportu wodnego

  7. śródlądowego

  8. morskiego

  9. środki transportu lotniczego

  10. środki transportu specjalnego (poduszkowiec, amfibia)

  11. środki transportu bliskiego / wewnętrznego (urządzenia dźwigowo-transportowe)

  12. urządzenia dźwigowe (dźwignice)

  13. urządzenia transportowe (wózki i przenośniki)

Przykłady środków transportu jako istot żywych: zwierzęta juczne, zwierzęta pociągowe, tragarze.

Przykłady środków transportu jako maszyn: samochód, statek, wagon, lokomotywa, samolot, rower.

Klasyfikacje transportu

Z punktu widzenia ekonomii transport polega na odpłatnym świadczeniu usług, których rezultatem jest najczęściej przemieszczenie osób i ładunków. Stąd też bierze się podstawowy podział transportu na transport pasażerski (komunikację) i transport towarowy (ładunków). Inna często stosowana klasyfikacja transportu obejmuje podział ze względu na środowisko, w którym dany transport się odbywa. Obejmóje ona:

  1. transport powietrzny

  2. transport powierzchniowy, w którego skład wchodzą:

- transport lądowy

- transport wodny

Transport lądowy można podzielic dalej na:

  1. transport drogowy

  2. transport kolejowy

  3. transport rurociągowy

Inny sposób podziału transportu lądowego obejmuje:

  1. transport podziemny (np. metro)

  2. transport naziemny

  3. transport nadziemny

Transport wodny można podzielic na:

  1. transport śródlądowy

  2. transport morski (bliski i daleki)

Dodatkowo wyróżnic można transport mieszany, czyli odbywający się więcej, niż jedną gałęzią transportu. W transporcie mieszanym wyróżnic można:

  1. transport kombinowany

  2. transport bimodalny

  3. transport intermodalny

  4. transport multimodalny

Transport kombinowany - przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu.Regułą jest wykorzystanie tylko jednej jednostki ładunkowej na całej trasie przewozu oraz wykorzystanie transportu kolejowego, żeglugi śródlądowej bądź morskiej na głównej trasie przejazdu. Trasy dowozowe i odwozowe do głównego środka transportu wykonywane są za pomocą transportu samochodowego.

Ustawa o transporcie drogowym precyzyjnie zdefiniowała transport kombinowany jako przewóz rzeczy, podczas którego samochód ciężarowy, przyczepa, naczepa z jednostką ciągnącą lub bez jednostki ciągnącej, nadwozie wymienne lub kontener 20-stopowy lub większy korzysta z drogi w początkowym lub końcowym odcinku przewozu, a na innym odcinku z usługi kolei, żeglugi śródlądowej lub transportu morskiego, przy czym odcinek morski przekracza 100 km w linii prostej; odcinek przewozu początkowego lub końcowego oznacza przewóz:

a) pomiędzy punktem, gdzie rzeczy są załadowane, i najbliższą odpowiednią kolejową stacją załadunkową dla odcinka początkowego oraz pomiędzy najbliższą odpowiednią kolejową stacją wyładunkową a punktem, gdzie rzeczy są wyładowane, dla końcowego odcinka lub

b) wewnątrz promienia nieprzekraczającego 150 km w linii prostej ze śródlądowego lub morskiego portu załadunku lub wyładunku.

Transport bimodalny - polega on na dowożeniu ciągnikami do terminali specjalnych platform spełniających wymagania zarówno naczep drogowych, jak i wagonów kolejowych. Na miejscu są one uzupełniane wózkami kolejowymi i formowane w pociąg.

SYSTEM „BIMODALNY” Jest to przewóz bimodalnej naczepy samochodowej transportem samochodowym i kolejowym, bez przeładowywania jej zawartości. Każda jednostka bimodalna składa się z kilku podstawowych elementów:

  1. adaptera,

  2. dwóch zestawów kołowych,

  3. układu hamulcowego.

Naczepa, choć nie wchodzi do podstawowego składu jednostki, również jest ważna. Musi być ona wykonana z bardziej wytrzymałych surowców (chodzi w szczególności o konstrukcję naroży, ścian bocznych i podstawy). Powinna też posiadać specjalnie wzmocnioną ramę w podstawie, wyposażoną w elementy sprzęgowe umożliwiające połączenie jej z adapterem.

Transport intermodalny – jest to przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu. Najważniejszą regułą jest wykorzystanie tylko jednej jednostki ładunkowej, np. kontenera lub nadwozia wymiennego, na całej trasie przewozów.

Transport multimodalny – przewóz towarów (lub osób, jednak określenia używa się najczęściej w odniesieniu do towarów) przez więcej niż jeden środek (np. samochodowy i kolejowy lub morski, kolejowy i samochodowy).

Ze względu na zasięg wyróżnia się następujące rodzaje transportu mutlimodalnego :

  1. przewozy krajowe

  2. przewozy międzynarodowe

  3. przewozy kontynentalne,

  4. przewozy międzykontynentalne.

Podział jest identyczny jak w przypadku transportu intermodalnego, różnica polega na możliwości zmiany jednostki ładunkowej.

Określenie transport używane jest również odnośnie przemysłu informacji i energi, ale nie jest w pełnym znaczeniu transportem.

Transport można również podzielic ze względu na ilośc przewożonych towarów w jednym pojeździe na:

  1. transport całopojazdowy- w jednym załadunku (naczepa, kontener itp.) znajduje się towar od jednego nadawcy przeznaczony dla jednego odbiorcy/klienta;

  2. transport drobnicowy- dużo towarów od różnych nadawców do różnych odbiorców załadowane na jednym pojeździe.

Ze względu na częstotliwośc kursów, transport można także podzielic na:

  1. transport regularny- najczęściej dotyczy to przewozu osób, zawsze tą samą trasą, o wyznaczonej porze w wyznaczone dni tygodnia;

  2. transport nieregularny- w zależności od potrzeb.

Wpływ na środowisko

Transport należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie. Przykładowo, w 2005 roku w UE sektor ten był odpowiedzialny za wygenerowanie około 19% dwutlenku węgla (około 984 megaton). Dlatego też UE w ramach polityki zrównoważonego rozwoju transportu podejmuje skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki transportowej z polityką ekologiczną. Efektem tych działań jest m.in.: zaostrzanie norm dotyczących emisji spalin, promocja alternatywnych źródeł energii (biopaliwa, CNG, LPG), oraz promocja środków transportu o mniejszym stopniu zużycia paliwa na tonę przewożonego ładunku (np. transport multimodalny, transport współmodalny, transport wodny śródlądowy).

Koszty transportu

Koszty ponoszone przez jednostkę na transport osób lub ładunków (surowców, materiałów lub towarów).

Koszty związane z działalnością transportową mają wiele form i pojęć tworzonych dla różnych potrzeb analitycznych i decyzyjnych:

  1. kalkulacji cenowych,

  2. oceny wyników działalności przedsiębiorstw transportowych,

  3. porównań transportowych rozwiązań konkurencyjnych (międzygałęziowych i międzynarodowych),

  4. oceny transportowych projektów rozwojowych,

  5. racjonalizacji struktury i funkcjonowania systemów transportowych,

  6. kształtowania wzrostu gospodarczego i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki,

  7. statystyki makroekonomicznej i sektorowej.

Klasyfikacji kosztów transportu należy więc dokonać w przekrojach odpowiadających tym różnym rodzajom przydatności informacji o ich wysokości, strukturze i dynamice.

Koszty można podzielic na:

Koszty własne to wydatki poniesione na produkcję (za wyjątkiem przyszłej produkcji). Koszt, który nie jest wydatkiem – amortyzacja.

Koszty własne transportu w układzie Kalkulacyjnym dzielimy na:
- koszty bezpośrednie (zależnie od przebiegu i od czasu pracy)
- koszty pośrednie (wydziałowe i ogólnozakładowe)
Inne użyteczne układy klasyfikacyjne kosztów własnych to układ rodzajowy oraz układ stanowiskowy.

Specyfika kosztów w transporcie:
- wysoki udział kosztów stałych (pośrednich)
- jednostkowy koszt zmienny o stałej wartości ( a przynajmniej słabej zmienności)
- duże i różnorodne koszty zewnętrzne
Wysoki udział kosztów stałych determinuje zachowania przedsiębiorstw.
Kalkulacja kosztu jednostkowego wymaga:
- określonej jednostki kalkulacyjnej (jest to jednostka pracy eksploatacyjnej lub przewozowej)
- wyboru metody kalkulacji: podziałowa, doliczeniowa.

Metoda podziałowa – polega na obliczeniu ilorazu kosztów całkowitych i pracy (nośnika kosztu jednostkowego)
Kj=Kc/P

Metoda doliczeniowa (dwuskładnikowa) oparta na podziale kosztów na zależne od przebiegu i czasu pracy
Etapy metody:
A – obliczenie kosztów zależnych od przebiegu
B – obliczenie kosztów zależnych od czasu pracy
C – obliczenie jednostkowego kosztu bezpośredniego
D – obliczenie jednostkowego kosztu pośredniego
E – obliczenie całkowitego kosztu jednostkowego
A)Koszty zależne od przebiegu:
- koszty paliw (energii trakcyjnej)
- koszty olejów i smarów
- koszty ogumienia
- koszty napraw bieżących, także zależnych od przebiegu

KjBzP=KBzP/L

L –odległość
KBzP – koszty bezpośrednie zależne od przebiegu
B)Koszty zależne od czasu pracy:
- płace z narzutami
- amortyzacja
- remonty okresowe
- ubezpieczenia
- opłaty związane z dopuszczeniem pojazdów do ruchu (np. winiety, opłaty za zezwolenia)

KjBzT=KBzT/T

Koszty zależne od czasu pracy przeliczane są na godzinę pracy (wozogodzinę)
C)Koszty jednostkowe bezpośrednio przelicza się zazwyczaj na 1 km przebiegu pojazdu wg poniższej formuły:

KjB = KjBzP + KjBzT/Ve

Ve – prędkość eksploatacyjna
D)Jednostkowy koszt pośredni ustala się za pomocą narzutu na koszty jednostkowe bezpośrednie (wysokość narzutu wynika z udziału kosztów pośrednich lub wydziałowych i ogólnozakładowych w kosztach całkowitych).
E)Jednostkowy koszt całkowity oblicza się przez zsumowanie jednostkowego kosztu bezpośredniego i jednostkowo kosztu pośredniego.

Koszty zewnętrzne transportu:

- koszty wypadków
- koszty zanieczyszczenia środowiska (powietrza, wody, gleby)
- koszty hałasu
- koszty czasu oraz kongestii
- koszty wpływu na klimat i krajobraz
- koszty infrastruktury (zajęcia terenu)

Cele szacowania kosztów zewnętrznych:
- ocena zużycia zasobów naturalnych
- internalizacja kosztów zewnętrznych (w celu prowadzenia polityki wyrównania dysproporcji międzygałęziowych w transporcie).
- planowanie optymalnego rozwoju transportu.

Szacowanie obywa się przez:
- określenie strat powodowanych transportem
- określenie wysokości nakładów na usunięcie strat.

Wycena kosztów wypadków:
- koszty administracyjne
- koszty leczenia
- koszty ubezpieczenia
- koszty obsługi prawnej
- koszty strat w produkcji (oparte na wysokości PKB w okresie wyłączonym z aktywności zawodowej)

Koszty hałasu:
- koszty usuwania negatywnych skutków i zapobiegania hałasowi
- utrata wartości nieruchomości w strefie hałasu.

Funkcje transportu

Rola transportu sprowadza się do bezpośredniego udziału w realizacji podstawowego celu, czyli optymalizacji wykorzystania zasobów czynników wytwórczych, optymalizacji miejsca i czasu ich występowania w gospodarce. Transport umożliwia przepływ towarów między miejscami do których docierają transportowane towary i tworzy pomost między nabywcą a sprzedawcą. Usługodawca transportowy, który na rzecz firmy świadczy tę usługę, ma wpływ na sprawnośc funkcjonowania należących do niej obiektów w łańcuchu dostaw. Od usługodawcy zależy konkurencyjnośc firmy oraz popyt na produkt tej firmy.

Transport w systemie gospodarczo-społecznym kraju spełnia trzy funkcje:

  1. funkcja konsumpcyjna – oznacza zaspokajania potrzeb przewozowych przez świadczone usługi transportowe;

  2. funkcja produkcyjna – oznacza zaspokajanie potrzeb produkcyjnych przez świadczenie usług transportowych, tzn. przez stworzenie warunków działalności gospodarczej, jej stymulację oraz wpływ na funkcjonowanie rynku i wymianę;

  3. funkcja integracyjna – pozwala zintegrować państwo i społeczeństwo poprzez usługi transportowe.

Powyższe funkcje wskazują na komplementarny charakter działalności transportowej w stosunku do reszty gospodarki, co oznacza brak możliwości zastąpienia działalności transportowej jakąkolwiek inną działalnością.

Odzwierciedleniem komplementarności transportu w stosunku do gospodarki jest proporcja między wykonywanymi przewozami a wielkością produkcji.

Transport w gospodarce narodowej można więc rozpatrywać jako

a) dawcę

b) biorcę

Jako dawca, transport umożliwia wymianę dóbr i usług. Przewozi surowce, materiały i półfabrykaty przeznaczone do zużycia produkcyjnego oraz gotowe produkty przeznaczone do konsumpcji. Jest więc ważnym ogniwem w procesach produkcyjnych.

Przemieszczanie osób umożliwia dojazdy pracowników do zakładów produkcyjnych itd., co również stanowi w pewnym sensie udział transportu w procesach produkcyjnych.

Poza obsługą działów produkcji materialnej transport obsługuje też działy nieprodukcyjne, np. ochrona zdrowia, oświata, administracja itp., a także świadczy usługi dla ludności, zaspokaja indywidualne potrzeby komunikacyjne, aktywizuje życie społeczno-gospodarcze i kulturalne, sprzyja rozwojowi turystyki.

Transport jako biorca korzysta z produkcji poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, przede wszystkim przemysłu metalowego, hutniczego, włókienniczego. Transport nie może istnieć bez paliwa i energii elektrycznej. W ten sposób jest uzależniony od przemysłu wydobywczego, chemicznego a także samego siebie (import ropy naftowej).

Bibliografia:

1) http://pl.wikipedia.org/wiki/

2) http://www.sciaga.pl/tekst/

3) http://209.85.135.132/

4) http://www.eit-centrum.waw.pl

5) notatki z zajęc "SPEDYCJA I TRANSPORT"


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
18 logistyka transportu i spedycji
TRANSPORT I SPEDYCJA 02
T-27. Transport i spedycja - Outsourcing w transporcie, Podstawy logistyki, Transport i spedycja
zadanie1 3, uniwersytet warmińsko-mazurski, inżynieria chemiczna i procesowa, rok II semestr 3, tran
Zagadnienia transportowe z zadaniami, Podstawy logistyki, Transport i spedycja
!Koszty logistyczne - MWSLiT 2007, Szkoła materiały, Logistyka, Transport i spedycja
T 13 TiS semestr 2 Podstawowe ustawy i konwencje w działalności transportowej i spedycyjnej
transport i spedycja dokumentacja w transporcie samochodowym
Wyklad 03 12 Transport i spedycja w handlu krajowym i zagranicznym Kopia
Mam do sprzedania prace z logistyki, Studia logistyka transport spedycja
TRANSPORT I SPEDYCJA  01 12
Transport i Spedycja marketing w transporcie strategie , konsument?na
Multimodalny Dok Przew PL, Podstawy logistyki, Transport i spedycja
173124Transport i spedycja jako element procesu, Transport i spedycja jako element procesu
Transport i spedycja międzynarodowa
zajęcia 8 Transport i spedycja
Organizowanie rynku usług transportowo spedycyjnych