Część pierwsza: młodość

Adolf Hitler urodził się 20 kwietnia 1889 roku w zajeżdzie ładnego, małego miasteczka Braunau nad rzeką Inn, stanowiącą granicę między Bawaria i Austrią. Jego przodkowie podpisywali się Hiedler, Hutler albo Hitler i wywodzili ze wsi odległej o około 100 km od Wiednia. Był wątłym, czwartym dzieckiem Klary Polltz, która straciła wczesnie troje pierwszych dzieci (Gustawa, Klarę oraz Idę). Ojciec Hitlera był starszy od Klary o 23 lata. Pracował jako celnik i marzył o męskim potomku. Nie przeszkodziło to, aby Adolfa usynowił dopiero przed świercią. Adolf nie grzeszył pilnością. Ojciec posłał go więc w 1897 roku do sławnej szkoły w Lambach, prowadzonej przez benedektynów. Tam okazało się, że chłopiec chętnie pracuje nad tymi przedmiotami, które go interesują. A interesował się między innymi religią. To w tym okresie chciał zostać księdzem. Oświadczył ojcu, że nie będzie,jak on, strażnikiem celnym.

We wrześniu 1900 roku został przeniesiony do szkoły w Linzu. Tu z zapałem śpiewał w chórze, tu stał się melomanem i wielbicielem muzyki Wagnera oraz zapamiętałym czytelnikiem powieści Karola Maya. Tu też postanowił zostać malarzem. Podczas pobytu w Linzu Hitler przeżył także swą pierwszą wielką miłość. Zrozpaczony brakiem wzajemności usiłował nawet popełnić samobójstwo.

Wiedeński bezrobotny

Po tym doświadczeniu opuścił w 1907 roku Linz i pojechał do Wiednia z zamiarem rozpoczęcia studiów w Akademi Sztuk Pięknych. Po bezskutecznych trzech próbach, zawiedziony w nadziejach i urażony niedocenieniem jego geniuszu, zaczął stronić od ludzi. Mieszkał w hospicjum, gdzie żył w skrajnej nędzy ukrywając przed matką swą porażkę. Zawsze szczupły, teraz niebezpiecznie schudł. Zimą zarabiał odśnieżaniem ulic. Ale w sierpniu 1910 roku znajomemu z przytułku, a przedsiębiorczemu Reinholdowi Hanischowi zwierzył się, że jest malarzem. Zawarli umowę. Hitler zdecydował się malować akwarelowe widokówki, które Hanisch sprzedawał. W ten sposób zaczął zarabiać na swoje utrzymanie. Na tle rozliczeń doszło jednak między wspólnikami do nieporozumień i Hitler postanowił dalej sam rozprowadzać swe prace. Jeden z klientów zaproponował mu nawet przygotowanie reklamy wyrobów higienicznych.

W tym właśnie okresie zetknął się z najbardziej radykalnymi kręgami wiedeńczyków.Stał się nacjonalistą i antysemitą, zaczął myśleć o stworzeniu potężnych Niemiec i odkrył w sobie talent przekonywania innych.

Żołnierz armii bawarskiej

Niebawem wybuchła pierwsza wojna światowa. Hitler zgłosił się do wojska i dostał od króla Bawarii, Ludwika, przydział do 1 kompani 16 regimentu infanterii. Za walkę pod Ypres otrzymał Żelazny Krzyż, do którego był przedstawiony przez adiutanta regimentu, Hugona Gutmana. W opini dowódców zadowolony ze swego losu, przodujący żołnierz Adolf Hitler który w wolnych chwilach czytywał Homera i Schopenhauera, nie zasługiwał na dalszy awans ,,ponieważ nie miał cech dowódcy i nie był odpowiedzialny''. W październiku 1916 roku z powodu lekkiej rany, odniesionej w bitwie pod Bapaume, został odesłany do szpitala w Berlinie, a na okres rekonwalescencji do Pasewalku. Tam dotarła do niego wieść o zakończeniu wojny i całkowitej porażce Niemiec. Hitler był zrozpaczony. Narastało w nim przekonanie, że klęskę Niemiec spowodowali Żydzi i marksiści.

W grudniu 1918 roku powrócił do Monachium. Tu zgłosił się na ochotnika do pilnowania obozu jeńców wojennych, wciągnął się do pracy dziennikarskiej, zainteresował historią, przeszedł kurs prowadzenia propagandy antymarksistowskiej i został członkiem niemieckiej partii robotniczej. Rozwinął ją z 40 do 2000 członków i zdynamizował jej działalność. Właśnie wtedy poznał go Rudolf Hess i określił jako człowieka, który ,,jest zdolny uratować honor Niemiec" po poniżającym je traktacie wersalskim. Jego wystąpienia ujawniły talent oratorski, umiejętność elektryzowania tłómów i zamykania ust przeciwnikom, dzięki czemu stał się jednym z przywódców partii a potem, 29 lipca 1921 roku, przewodniczącym Niemieckiej Socjalistycznej Partii Pracy, sławnego NSDAP. Miał wówczas 32 lata.

Część druga: droga ku władzy

Zdobyta pozycja pozwalała Hitlerowi na realizację marzenia o tym, by stać się kimś znaczącym wśród ludzi. Podsycał nacjonalizm niemiecki i antysemityzm oraz wykorzystywał marazm zdemobilizowanej części wojska. Zyskał poparcie Rudolfa Hessa i Josepha Goebbelsa, którzy wstąpili do NSDAP w 1922 roku, w epoce, kiedy Hitler zaostrzył swój program, wzywając wyraźnie do pokonania wszystkich, którzy nie są Niemcami. Po przekształceniu organizacji gimnastycznych w wojskowe, jedną z nich, której członkowie nosili brązowe koszule, nazwał Sturm Abteilung (SA). Marzył o tym, by na jej czele wkroczyć do Berlina, na wzór Mussoliniego i jego ,,czarnych koszu''.

Obalić rząd

Tymczasem 27 stycznia 1923 roku zorganizował w Monachium wielką paradę, w czasie której - wbrew zakazowi komisarza - przemaszerowal z 5 tys. członków SA. Z odbywających się w tym czasie 12 spotkan polityków nazistowskich, dla Hitlera nie wypływały żadne korzyści osobiste. Wykorzystał więc rocznicę zwycięstwa Prus nad Francją w bitwie pod Sedanem, by w Norymberdze 2 września 1923 roku zgromadzić około 100 tys. nacjonalistów i spośród nich utworzyć nową organizacje - Deutscher Kampfbund. Jako cel wskazywał obalenie rządu w Berlinie i odrzucenie postanowień traktatu wersalskiego.

W drodze do zjednoczenia

Po powrocie do Monachium został aresztowany 11 listopada, a następnie wyrokiem sądu skazany za zdradę państwa na 5 lat więzienia. Karę odbywał w więzieniu w Landsbergu. Tam obchodził swe 35 urodziny i napisał dzieło swego życia - historyczny ,,Mein Kamp'' (,,Moja walka'') - wypełniony mglistą, napastliwą, paranoiczną i rasistowską wizją świata. 20 grudnia 1924, a więc po 9 miesiącach odsiadywania wyroku, został zwolniony na słowo. Opublikował swą książkę, wynajął dom w Berchtesgaden i przystąpił do działania. Mianował Goebbelsa szefem okręgu Berlin (Gauleiterem), zmienił dowódcę brunatnych koszul, a Heinricha Himmlera, w przeszłości farmera i hodowcę kur, uczynił swym zastępcą w SS. W sierpniu 1927 roku doprowadził do zjednoczenia nazistów, dla których odtąd świat dzielił się na przyjaciół i wrogów.

W tym czasie, po 12 latach inflacji, Niemcy przeżywały poważny kryzys gospodarczy. Nękane bezrobociem społeczeństwo niemieckie popadało w nędzę. Zdarzyły się wypadki samobójstw, dla ratowania najbliższych przed głodem. Przeprowadzone w takich warunkach wybory dały nazistom przewagę w parlamencie.Hitler zabiegał o poparcie dla swych działań bogatych przemysłowców i bankierów.

Kapral kanclerzem

W 1932 roku uzyskał obywatelstwo niemieckie i w 1933 został kanclerzem III Rzeszy. Wprowadził rządy terroru i politycznego szantażu.Kiedy stwierdził, że w kierownictwie SA pojawiła się opozycja, zwalczał ją, skazując na śmierć 18 przeciwników, w tym ,,starego towarzysza'' Ernesta Rohma, jedynego człowieka z którym był na ,,ty''. Była to sławna czerwcowa ,,noc długich noży''. Przedtem, w marcu kazał zbudować w Dachau pierwszy obóz koncentracyjny, ponieważ więzienia były przepełnione.

W kwietniu rozpoczęły się pogromy Żydów. W maju, w Berlinie o Monachium przed uniwersytetami publicznie palono książki, uznane za ,,niegode niemieckiego ducha narodowego'', a SA przeprowadzała kontrolę zbiorów bibliotek publicznych.

Sam na szczycie

W 1934 roku Hitler postawił się ponad prawem. Dawną SA zastąpił Sicherheitdienst, którą powierzył odpowiedzialnemu również za obozy koncentracyjne Himmlerowi. Pełnię władzy Hitler osiągnął w lipcu 1934 roku w związku ze śmiercią dotychczasowego szefa państwa, Paula von Hindenburga.

Na kongresie NSDAP w Norymberdze, 5 sierpnia, zapewniał zebranych, że życie Niemców ulegnie zasadniczej przemianie w przyszłym tysiącleciu. Entuzjastycznie przyjęty przez naród, triumfował. Plebiscyt wykazał, że za nim opowiedziało się aż 38 milionów Niemców, a więc zaledwie 4,3 miliona odrzucało jego propozycje.

Część trzecia: wzlotek i upadek

Jedną z pierwszych decyzji Hitkera jako kanclerza było przekształcenie Niemiec w potężne państwo. Zaczął od przyłączenia Zagłębia Saary, od 1919 r. traktatem wersalskim poddanego zarządowi Ligi Narodów. Podczas plebiscytu zorganizował tak silną kampanię, że odniósł absolutne zwycięstwo: 90,8% głosujących opowiedziało się za przynależnością Saary do Niemiec.

Transformacja Niemiec

Było to pierwsze złamanie postanowień traktatu wersalskiego. Za nim poszły kolejne. Ograniczenie wojska do 100 tysięcy żołnierzy, narzucone traktatem, uznał za haniebne. Wznowiłwięc od marca 1935 r. powszechny obowiązek służby wojskowej, nie zważając na protesty sygnatariuszy traktatu.

Na kongresie NSDAP w Norymberdze 15 sierpnia 1935 r. narzucił Niemcom prawo wykluczające ze społeczeństwa wszystkich ,,nie-aryjczyków'', a już 21 grudnia 1935 r. lekarze pochodzenia żydowskiego musieli odejść z pracy w szpitalach niemieckich. W lipcu 1936 r. wysłano do obozu koncentracyjnego w Dachau pierwszą grupę Cygnów, a w sierpniu rozpoczęły się masowe aresztowania świadków Jechowy. W pół roku po rozpoczęciu przez Mussoliniego wojny w Abisynii, Hitler zajął Nadrenię i przygotował największe od 1918 r. manewry wojskowe, a w sierpniu 1936 r. uczynił Goringa odpowiedzialnym za przygotowanie armii do wojny ze Związkiem Radzieckim, uważając, że jest ona nie do uniknięcia. W październiku Himmler otworzył ,,produkcję rasowo czystych Niemców'', a w rok później obóz w Buchenwaldzie.

Dyplomatyczne manewry

Po zawarciu antykomunistycznego układu z Japonią, Hitler z dumą pokazywał Mussoliniemu w Berlinie siłę armii niemieckiej, przyjął gościnnie księcia Windsoru i podpisał z Polską układ o nieagresji. Zapewniał o nienaruszalności granic, interesował się sytuacją mniejszości narodowych dodając, że ,,Niemcy nie mają zamiaru atakować Polski ani odbierać Gdańska''. Te zapewnienia powtórzył ambasadorowi Polski w Berlinie, Józefowi Lipskiemu, a w dniu złożenia podpisu przewodniczył tajnej naradzie swych generałów i ujawnił swój plan poszerzenia ,,przestrzeni życiowej'' Niemców o Czechosłowację i Austrię.

,,Anschluss''

Przełomowym rokiem w dążeniu do ekspansji jest dla Hitlera rok 1938. 4 lutego mianuje się dowódcą wojennym, skupiającym najwyższe uprawnienia. Odtąd czuje się absolutnie swobodny w podejmowaniu decyzji. 13 marca wojska niemieckie zajmują Austrię, która zostaje włączona do Rzeszy. Zaniepokojona Czechosłowacja mobilizuje swe wojska na granicy z Niemcami, a Francja obsadza linię Maginota. Przedtem Hitler sprawdził stan ,,lini Zygfryda'', obejrzał przygotowaną dla niego przez Bormanna siedzibę w Berchtesgaden i zadowolony przybył do Norymbergi na doroczny kongres NSDAP 13 września.

Zajęcie Czechosłowacji

Przyszła pora na zajęcie Czechosłowacji. Po dwunastogodzinnych negocjacjach, prowadzonych w Monachium przez ,,Wielką czwórkę'': Hitlera, Mussoliniego, Chamberlaina i Daladiera, Hitler osiągnął prawo do zajęcia Sudtenlandu. Czesi byli obowiązani opuścić go przed 10 października.

Gwałtowna dyskryminacja

A od 10 listopada rozpoczęła się akcja przeciwko Żydom, przybierająca formę szału niszczenia. W niespełna miesiąc później rozpoczęto w Niemczech dyskryminację Cyganów. Najważniejszym wydarzeniem w 1939 r. było dla hitlera, a przez niego dla Europy, rozpoczęcie wojny z Polską, poprzedzone monachijskim układen Ribbentrop-Mołotow. Przyjdą po nim kolejne napaści. Odtąd najpierw sukcesy, a potem już tylko porażki towarzyszą jego życiu. Nie chcąc przeżywać ogromu własnej klęski i klęski tych, którzy w niego wierzyli, w kwietniu 1945 r. popełnił samobójstwo. Zwęglone zwłoki znajdą żołnierze Armii Czerwonej. Na żądanie Stalina zostaną one przewiezione do Moskwy. Będą krążyć liczne pogłoski, jakoby Hitler uratował się z berlińskiego bunkra...