PODMIOTY STOSUNKU PRACY :
a: PRACODAWCA :
art. 3 KP - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej, jeśli zatrudnia pracowników
= spółki handlowe, spółka cywilna- nie wspólnicy a spółka jest pracodawcą( SN)
= urzędy
= przedsiębiorstwa państwowe
= organizacje społeczne
= stowarzyszenia
= oddziały i filie + są upoważnione do samodzielnego zatrudniania pracowników .
+ muszą być wyodrębnione prawnie, organizacyjnie i majątkowo
+ likwidacja oddziału nie równa się likwidacji pracodawcy
= jednostki organizacyjne mające uprawnienie statutowe do nawiązywania stosunku
pracy
= zrzeszenia producentów
= komitety społeczne
= osoba fizyczna będąca właścicielem przedsiębiorstwa, warsztatu, zakładu usługowego
= NIE:
+ jednostki organizacyjne przedsiębiorstw korzystające z samodzielności w zakresie
produkcji
+ zakład pracy w znaczeniu przedmiotowym prowadzony przez osobę fizyczną
( pracodawcą jest osoba fizyczna wykonująca daną działalność w zakładzie pracy !)
pracodawca staje się stroną stosunku pracy z chwilą nawiązania tego stosunku z
pracownikiem na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, mianowania itd.
ZMIANA PRACODAWCY :
= KONTYNUACJA STOSUNKU PRACY :
+ art. 23 1 § 1 KP- nowy pracodawca na mocy przejścia części lub całości zakładu
pracy staje się ex lege nową stroną stosunku pracy
+ stosunki pracy z dotychczasowymi pracownikami trwają nadal
+ nowy pracodawca nie musi zawierać nowej umowy o pracę
+ do pracowników stosuje się przez okres 1 roku układ zbiorowy pracy, którym byli
oni objęci przed przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę
+ art. 23 1 KP jest bezwzględnie obowiązującym
+ podstawą przejścia zakładu pracy jest sprzedaż, dzierżawa, fuzja
= ZAWIADOMIENIE PRACOWNIKÓW :
+ uzależnione od tego, czy:
# działają organizacje związkowe :
* poprzedni i nowy pracodawca na co najmniej 30 dni przed przejściem zakładu
pracy są zobowiązani poinformować pisemnie swoje związki zawodowe o:
- przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę
- przyczynach i skutkach dla pracowników przejścia zakładu pracy
- działaniach dotyczących warunków pracy, płacy i przekwalifikowania
~ jeśli nowy pracodawca chce dokonać zmian w tym zakresie, w terminie
nie dłuższym niż 30 dni od przekazania pisemnej informacji powinien
negocjować z zakładowymi organizacjami związkowymi w celu zawarcia
porozumienia.
# nie działają organizacje związkowe :
* poprzedni i nowy pracodawca na co najmniej 30 dni przed przejściem zakładu
pracy są zobowiązani poinformować pisemnie swoich pracowników
- zawiadomienie powinno nastąpić w formie:
~ oddzielnego pisma do każdego pracownika
~ pisma do całej załogi za potwierdzeniem osobistym każdego pracownika
= pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy z przyczyny przejścia zakładu pracy
na innego pracodawcę !
= ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY PRZEZ PRACOWNIKA :
+ pracownik może rozwiązać stosunek pracy z nowym pracodawcą :
# bez wypowiedzenia
# za 7 dniowym uprzedzeniem
# w terminie zawitym 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę
+ jest to przejaw wolności pracy pracownika
+ fikcja prawna- rozwiązanie przez pracownika traktowane jest jak rozwiązanie przez
pracodawcę- pracownik ma dalej uprawnienia, które traci pracownik wypowiadając
= ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACODAWCY :
+ za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy przed przejściem :
# całości zakładu pracy-odpowiada pracodawca nowy
# części zakładu pracy- odpowiada solidarnie pracodawca poprzedni i nowy
* dotychczasowy pracodawca odpowiada solidarnie za zobowiązania zaległe, które
nie zostały zaspokojone z chwilą przejścia części zakładu pracy
b: PRACOWNIK :
osoba fizyczna + która ukończyła 18 lat !!!
młodociany + umowa w celu przygotowania zawodowego !!!
młodociany+ umowa o pracę w lekkich warunkach !!!
pracownikiem jest też:
= osoba zatrudniona w urzędzie państwowym( urzędnik państwowy )
= osoba zatrudniona w samorządzie ( urzędnik samorządowy)
= osoby zatrudnione w określonej porze roku( pracownik sezonowy )
osoba przymiot pracownika otrzymuje z chwilą zawarcia umowy o pracę, wyboru,
powołania, mianowania i spółdzielczej umowy o pracę.
ZDOLNOŚĆ :
a: PRACODAWCY :
( art. 3 1KP- za jednostkę organizacyjną-organ zarządzający lub wyznaczona osoba )
( Zdolność do bycia pracodawcą nie zależy od tytułu prawnego do zakładu pracy. W
polskim prawie pracy jest model zarządcy- czyli pracodawcą jest ten kto posiada
uprawnienia do zarządzania daną jednostką organizacyjną)
Mamy więc 2 grupy pracodawców:
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE :
podmioty posiadające osobowość prawną
wyodrębnione jednostki organizacyjne osób prawnych
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
= spółki osobowe
+ spółka cywilna, a nie wspólnik jest pracodawcą
+ spółka jawna jest pracodawcą
OSOBY FIZYCZNE
prowadząca działalność gospodarczą ( pracodawcą przedsiębiorca)
jednostka organizacyjna utworzona w celu prowadzenia działalności
( pracodawcą jest jednostka organizacyjna, jeśli jest wyodrębniona majątkowo i
organizacyjnie oraz posiada odrębne kierownictwo)
jeśli jest osobą prawną: ( sp. zoo , sp. a. ,spółdzielnia , przedsiębiorstwo państwowe)
( w sprawach z zakresu prawa pracy jednostka działa)
= organ nadzorczy
= organ zarządzający ( np. zarząd spółki- a za niego wyznacza się Prezes Zarządu)
= pełnomocnika ( likwidator, syndyk, kurator, prokurent)
+ pełnomocnictwa udziela osoba uprawniona na podstawie art. 3 1 KP )
= osobę upoważnioną ( np. kierownik działu kadr)
jeśli jest jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości:
( np. sp. j. , sp. c. , warsztat rzemieślniczy)
= wspólnik spółki osobowej
= osoba upoważniona
= pełnomocnik
jeśli jest osobą fizyczną:
= osobiście
= przez przedstawiciela:
# wspólnik spółki cywilnej
# pełnomocnika
# osoba upoważniona
pracodawca ma zdolność do działań prawnych, więc do składania:
= oświadczeń woli ( czynności prawnych)
= oświadczeń wiedzy zawartych w świadectwach pracy
Pracodawca |
Pracownik |
SR/PO |
SSR/PPO |
Urząd gminy/ Starostwo powiatowe |
Wójta/Burmistrza/Starostę |
Konsulat |
Konsula |
Kancelaria Prezydenta RP |
Prezydenta RP |
Urząd Marszałkowski |
Marszałka Województwa |
Urząd Wojewódzki |
Wojewodę |
IPN |
Pracownika IPN |
SR |
Prezesa SR |
dziecko może być pracodawcą, ale umowę podpisze z pracownikiem przedstawiciel
ustawowy !
b: PRACOWNIKA :
pracownikiem jest osoba pełnoletnia + nieubezwłasnowolniona
art. 22 § 3 KP:
= osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnej
( małoletni powyżej lat 13 , do 16 lat lub ubezwłasnowolniony częściowo )
+ może nawiązać stosunek prawny i dokonywać czynności w jego ramach bez
zgody przedstawiciela ustawowego
+ jeśli stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby- przedstawiciel ustawowy
za zgodą Sądu opiekuńczego może rozwiązać ten stosunek .
+ nie wymaga się zgody przedstawiciela ustawowego do skuteczności czynności
nawiązania stosunku pracy .
= art. 190§ 2 KP- jest ustawowy zakaz zatrudniania osoby która nie ukończyła lat 16
( + zakaz konstytucyjny zatrudniania poniżej lat 16 na stałe ! )
+ jeśli pracodawca zatrudni taką osobę to:
# art. 22 § 3 KP- czynność nawiązania stosunku pracy jest ważna!
* jeśli natomiast stosunek pracy sprzeciwia się dobru dziecka- przedstawiciel
ustawowy może go rozwiązać za zgodą SO - do rozwiązania czynności
pracownika są skuteczne!
# art. 281 pkt. 5 KP- wykroczenie za naruszenie przepisów o zatrudnieniu
młodocianych- kara grzywny od 1 tyś. do 30 tyś. zł. + odszkodowanie
( młodocianym jest zgodnie z KP osoba między 16 , a 18 rokiem życia- więc
za zatrudnienie jej grozi grzywna 1 tyś.-30 tyś. , więc a maiori ad minus też
grzywna należy się za zatrudnienie osoby poniżej lat 16! )
# praca nie powinna być kontynuowana co do młodocianego poniżej 16 lat!
= art. 304 5 KP- dziecko do ukończenia lat 16 może pracować zarobkowo:
+ na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, reklamową,
sportową
+ zgody przedstawiciela ustawowego i zezwolenia właściwego IP
= osoba z brakiem zdolności do czynności prawnej
( osoba, która nie ukończyła lat 13 lub ubezwłasnowolniona całkowicie )
+ nie ma zdolności do czynności prawnej w ramach stosunku pracy
+ nie może ani nawiązać, ani rozwiązać stosunku pracy
ZATRUDNIENIE MŁODOCIANYCH :
a: Młodociany ( ukończył lat 16, a nie ukończył lat 18 ) może być zatrudniony jeśli spełnione
zostaną 4 przesłanki :
ukończył 16 lat
ukończył gimnazjum
jest zatrudniony w celu przygotowania zawodowego
jest zatrudniony przy pracy niezagrażającej jego zdrowiu
b: umowa w celu przygotowania zawodowego :
młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę w 2 formach :
= nauki zawodu
= przyuczenia do określonej pracy ( gdy jest niepotrzebna nauka zawodu )
TREŚĆ UMOWY :
= rodzaj przygotowania zawodowego
= czas i miejsce przygotowania
+ czas nauki zawodu = do 36 miesięcy ( +/- przedłużenie w razie powtarzania roku
szkolnego) - po ukończeniu otrzymuje tytuł robotnika lub czeladnika
+ czas przyuczenia do wykonywania określonej pracy= od 3 do 6 miesięcy ( +/-)-
po ukończeniu otrzymuje zaświadczenie o przyuczeniu do zawodu
= sposób dokształcenia teoretycznego
= wysokość wynagrodzenia
fakultatywnie można :
= zawrzeć zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia pracownika po odbyciu
przygotowania zawodowego ( umowa taka wywołuje analogiczne skutki jako umowa
przedwstępna , w której pracodawca zobowiązuje się zawrzeć umowę przyrzeczoną.
= nie może zawierać klauzul ograniczających swobodę dysponowania swoją osobą
przez młodocianego po ukończeniu przygotowania zawodowego
FORMA UMOWY :
= jeśli pisemna- to zawiera postanowienia co do stron, warunków i rodzaju umowy
= może być ustna lub dorozumiana
+ wtedy najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy pracodawca musi poinformować
młodocianego o ustaleniu co do stron, rodzaju umowy i jej warunków
c: Rozwiązanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego :
przez pracodawcę za wypowiedzeniem , gdy :
= młodociany nie wypełnia obowiązków wynikających z umowy o pracę
= upadłość lub likwidacja pracodawcy
= reorganizacja zakładu pracy uniemożliwiająca przygotowanie zawodowe
= stwierdzono nieprzydatność młodocianego do danego zawodu
przez pracodawcę niezwłocznie + zapłacić odszkodowanie za okres wypowiedzenia
, gdy:
= lekarz orzeknie, że dana praca zagraża młodocianemu
= , a pracodawca nie może zmienić rodzaju pracy
przez przedstawiciela ustawowego, za zgodą SO , gdy:
= stosunek pracy sprzeciwia się dobru młodocianego .
d: zatrudnienie młodocianego przy wykonywaniu lekkich prac :
lekka praca nie może :
+ zagrażać zdrowiu, życiu i rozwojowi psychofizycznemu
+ utrudniać obowiązków szkolnych młodocianego
wykaz lekkich prac :
+ ustala pracodawca po:
# uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy I
# zatwierdzeniu przez inspektora pracy
wykaz lekkich prac pracodawca zamieszcza w regulaminie pracy lub osobnym akcie
przed rozpoczęciem pracy jest zobowiązany zapoznać młodocianego z wykazem
e: OCHRONA ZDROWIA MŁODOCIANYCH :
zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych wg przepisów
wykonawczych
obowiązek :
= wstępnego badania lekarskiego, celem stwierdzenia, czy praca nie wywiera na
zdrowie młodocianego szkodliwego wpływu
= okresowych i kontrolnych badań wobec młodocianych, już pracujących
jeśli lekarz stwierdzi, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca musi:
= zmienić rodzaj pracy lub
= niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie za okres
wypowiedzenia
zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych
zakaz zatrudniania w porze nocnej ( od 22 do 6 rano )
= przerwa w pracy powinna wynosić co najmniej 14 h
skrócony czas pracy :
= młodociany do 16 lat- max 6 h/dobę
= młodociany powyżej 16 lat- max 8h/ dobę
= do czasu pracy wlicza się czas nauki
= jeśli czas pracy nieprzerwanie jest dłuższy niż 4,5 h, młodocianemu przysługuje
30 minut przerwy wliczanej do czasu pracy.
czas pracy dla zatrudnionych przy wykonywaniu lekkich prac:
= w tygodniu, kiedy uczęszcza na zajęcia młodociany- 12h/ tydzień
= w dniu, kiedy uczęszcza na zajęcia młodociany- 2h/ dzień
= w tygodniu, kiedy młodociany ma ferie- 35h/ tydzień
= w dniu, kiedy młodociany ma ferie- 7h/ dobę
= dobowy wymiar czasu pracy młodocianego do 16 lat nie może przekraczać 6h
zwiększony urlop wypoczynkowy :
= z upływem roku pracy- 26 dni roboczych urlopu
= w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat :
+ ma prawo do 20 dni roboczych urlopu ,jeśli uzyskał prawo do urlopu przed
ukończeniem 18 lat
= z upływem 6 miesięcy pracy- 12 dni roboczych urlopu
jeśli młodociany uczęszcza do szkoły, pracodawca jest zobowiązany udzielić mu
urlop wypoczynkowy w okresie ferii szkolnych
młodociany uczęszczający do szkoły dla pracujących ma prawo do urlopu bezpłatnego
w okresie ferii szkolnych w wymiarze max 2 miesięcy razem z urlopem
wypoczynkowym
f: Obowiązek dokształcania się młodocianego :
pracownik młodociany jest obowiązany do ukończenia 18 lat dokształcić się przez:
= ukończenie szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej
pracodawca jest zobowiązany na czas trwania dokształcenia udzielić pracownikowi
zwolnienia z pracy
jeśli pracownik nie ukończył przygotowania zawodowego przed ukończeniem 18 lat,
ma obowiązek dokształcenia się do ukończenia przygotowania zawodowego
Praca dzieci :
a: praca dziecka do 16 roku życia podlega trzem ograniczeniom:
dozwolona jest na rzecz pracodawcy w zakresie kultury, sportu, reklamy
wymaga zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna
wymaga zezwolenia właściwego inspektora pracy
b: Inspektor pracy wyda zezwolenie pod warunkiem, że praca :
nie zagraża zdrowiu, życiu i rozwojowi psychofizycznemu dziecka
nie przeszkadza wypełnieniu obowiązku szkolnego przez dziecko
c: inspektor pracy :
na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna cofa zezwolenie!
z urzędu cofa zezwolenie, jeśli praca nie odpowiada warunkom zezwolenia!