Problemy współ swiata:

-eksplozja demograficzna

-szybka urbanizacja

-rozwoj gospodarki żywnościowej

-zwiekszenie produkcji żywności

-upowszechnienie się nowych idei

-trend globalizacji diety

-kumulacja bogactwa

podzial polityki:

ekonomiczna, spoleczna, oswiatowa, kulturalna

Składowe polityki konsumpcji

-regionalna polityka konsumpcji

-bioekonomika

-polityka spozycia usług

-polityka spozycia żywności

polityka wyżywienia ludności-zespol zasad, metod i środków, których celem jest osiagniecie przez spol optymalnego tj możliwie najlepszego poziomu wyżywienia w danych warunkach geograficznych i ekonom.

Skoordynowany zestaw zadan i działań opartych o mandat rzadowy, podejmowanych w celu zapewnienia dobrego stanu zdrowia spol w wyniku udostępnień żywności bezpiecznej i odpowiedniej pod wzgl żywieniowym Cel: zaspokojenie potrzeb człowieka przez odpowiednia produkcje, przetwórstwo, uzytkowanie żywności

Przeslanki realizacji pol wyżywienia:

-rozpowszechnianie się chorob dietozaleznych

-skrocenie wieku produkcyj i przedłużenie spodziewanej długości zycia

-rosnace koszty opieki zdrowotnej

-nizsze koszty metody prewencyjnej i edukacji żywieniowo-zdrowotnej

czynniki rozwoju polityki wyżywienia

-konsumenci-nienasycony apetyt na zdrowe produkty

-rzady panstwa-strategie medycyny zapobieg, obniżenie kosztow opieki

-przemysl-innowacje, możliwości zwiekszenia wartości dodanej

-nauka o żywieniu-wiedza o zależnościach żywienie-zdrowie

-technologia żywności-nowe składniki, produkty, procesy, pakowanie

2 organizac wiadace w polityce wyżywienia to swiat org zdrowia WHO i Orga ds. zewn. I rolnictwa FAO

1992-konferencja zywnosciowa FAO/WHO, wytyczono:

-poprawa bezp żywnościowego

-ochrona konsumentow przez poprawe i kontrole żywności

-zapobieganie niedoborom skl odżywczych

-propagowanie zdrowych modeli wyżywienia i stylu zycia

-opieka nad grupami społeczno-ekonomicznego ryzyka

-ocena analiza i monitorowanie poziomu i struktury spozycia żywności

1996-swiatowy szczyt żywnościowy FAO-okreslono bezpieczeństwo żywnościowe jako nieprzerwany dostep do żywności wystarczającej dla wszyst ludzi dla zdrowego i aktywnego zycia

2009 swiatowy szczyt NT bezpieczeństwa żywnościowego FAO

-eliminacja glodu na swiecie

-wypracowanie spojnego i efektywnego systemu zarządź bezpiecz żywnościowego na poziomie krajowym i międzynarodowym

-zapewnienie krajom rozwijającym się możliwości konkurowania na swiat rynku

-zapewnienie rolnikom odpowiednich dochodow

-moblizowanie sektora publicznego i prywatnego do inwestowania w sfere rolnictwa

-wypracowanie mechanizmow

Filary polityki wyżywienia ludnosci

I FILAR bezpieczeństwo żywnościowe

-oprac mech pobudzania produkcji rolniczej oraz konsumpcji

-wdrazanie programow pomocy grupom tzw zwiekszonego ryzyka

PEAD jego podst sa nadwyżki produkcyjne UE, a rozdysponowaniem zajmuja się akredytowane agencje i organizacje (w Polsce federacja bankow Zywnosci)

II FILAR jakość żywności

-eliminacja w krajach europ zagrożeń zwiaz ze zkazeniami żywności srok biol i chem

-podejmowanie działań kontrolnych w obrebie łańcucha żywności

-obecnie w UE doradza EFSA

III FILAR żywienie

-redukcja ryzyka chorob dietozaleznych w populacji

-dzialalnosc profilakt obejmuje np. zapobieganie deficytom skl w dziennej acji pokarmowej poprzez suplementy

Drugi plan dzialania dla Europy:

Wyzwania zdrowotne: choroby bniezakazne żywieniowo-zalezne, otyłość dzieci i młodzieży, niedobory mikroskładników, choroby wywol zanieczyszczeniami żywności

Obszary dzialania wspieranie zdrowego stanu, zapewn bezp zdrowej i zrównoważ podazy żywność, dostarczenie konsumentom rzetelnej info edukacyjnej, podejmowanie integralnej walki z innymi czynnikami ryzyka, wzmacnianie jakości żywności i żywienia w sektorze zdrowia, badania konsumpcji oraz monitoring

Efektywne kreowanie polityki wyzyw oznacza:

-sformulowanie zad i cel

-wybor i wprowadzenie w zycie instrumentow które pozwola zrealizowac wytyczne cele

-okreslenie planu strategicznego i form dzialania mającym na celu realizacje założeń oraz ocene ich skuteczności

-stworzenie politycznego i spol klimatu, który umożliwiłby przeprowadzenie zamierzonych działań

wskaźniki wyrażające sposób odżywienia:

-autropometryczne-tempo wzrostu, masa ciala, wysokość odlozenia tluszczu, budowa

-klinicznymi-objawy niedoborow, nadwaga, zaburzenia przem materii

-biochemiczne-wskaz krwii moczu itp.

Determinanty sposobu odzywiania

-energetyczne (glod sytosc)

-hedonistyczne bodzce (wzrokowe, smakowe, zapachowe)

-socjalne (ze strony rodzicow, rodziny, klasy spol)

-symboliczne (nagroda)

Zagadnienia demografii świata-konsekwencje dla sfery rolnictwa i pozostałych ogniw gosp. żywnościowej.

Demografia-z gr. demos”lud” i grapho”piszę”-dziedzina nauki, która zajmuje się życiem, powstawaniem i przemijaniem społeczności ludzkiej, jej opisem liczbowym(przyrostem naturalnym, migracją)trukturą(wieku,płci,zawodową,narodościową,wyznaniowąjak również migracją)

Metody zbierania danych o ludności:1.bepośred.statystyki urodzin, zgonów,małżeństw,spisy powszechne(co 10 lat)2.pośrednie:głównie w krajach rozwijających się np.sister metod lub wywiady

Przyrost naturalny-różnica między liczbą urodzin a zgonów

Przyrost rzeczywisty-przyrost naturalny skorygowany o liczbe migracji

Ludność świata-codziennie przybywa na świecie ponad ćwierć milionów ludzi w tempie 3 osoby na 1s;-w dziesięcioleciu(1990-2000)liczba ludności globu powiększyła się;-najwięcej ludzi zamieszkuje tereny Azji a następnie Afryki,Europy A.Łacinskiej,A.północnej,Australii i Oceanii

Przyczyny wys.przyrostu ludności w krajach rozwijających się:wysoki współ.dzietności,duża liczba kobiet w wieku rozrodczym,wielodzietny model rodziny-tradycja,religia,małe znaczenie środków antykoncepcyjnych,aborcji,świadomego planowania,niski poziom wykształcenia,niedostateczny rozwój medycyny,higieny społ.,szczepień ochronnych ogranicz.epidemie,zmniejszenie umieralności niemowląt i wydłużenie życia przez wzrost produkcji żywności,umożliwiający w niektórych regionach świata poprawę wyżywienia

Ogólny współ.dzietności:Świat ogółem-2,58 Reg.najbar.rozwinięte-1,58 Reg.mniej rozw.-2,79 Reg.najmniej rozw.-4,80

Najbardziej zaludnione państwa:Chiny,Indie,UE,USA,Indonezja,Nigeria

Prognozy amerykańskich demografów-świat w 2050 roku:stan ludności 9,3 mld,99% wzrostu ludności przypadnie na kraje o niskim poziomie rozwoju gosp.(Nigeria),co piąty nowonarodzony człowiek będzie mieszkancem Indii,w Chinach wzrost populacji o 130-140 mln,zmniejszenie ludności w Europie:Bułgaria o 13%,Rumunia o 27%,Węgry o 25%,Polska o 15%,Rosja o 17%

Czynniki wpływające na tempo wzrostu ludności:wskaźnik urodzeń,płodnośc,struktura wieku,programy decydujące planowania rodziny,socjoekonomiczny rozwój,wskaźnik zgonów,przeciętnie trwanie życia,programy ochrony zdrowia

Human Development Raport-raport rozwoju społeczeństwa publikowany corocznie przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju UNDP

4 wskaźniki:wsk.rozwoju społeczeństwa,wsk.uwzględniający płeć,miernik statusu społecznego płci,wsk.ubóstwa społecznego

Ad1.Human development index-syntetyczny miernik opisujący efekty poszczególnych krajów,dlatego czasem określa się go jako Wskaźnik rozwoju społeczno-ekonomicz.Opracowany przez pakistańskiego ekonomiste w 1990r i wprowadzony przez ONZ do celów porównań międzynar.

Do obliczeń HDI wyk.sa następ mierniki:przeciętne dalsze trwanie życia,ogólny wsk. skolaryzacji dla wszystkich poziomów nauczania,wsk.umiejętności czytania za zrozumieniem i pisania,PKB per Capita w HSD liczony wg parytetu nabywczego waluty

Wartości HDI w 2008r:Kraje rozwinięte: wysoko-0,8-1,0; średnio-0,79-0,7;słabo-0,69-0,3

Rozwój b.wysoki(Norwegia,Austria,Kanada,Malta),wysoki(Bahrajn,Estonia,Polska,Liban),średni(Armenia,Nigeria),niski(Togo,Niger); w Europie:b.wysoki(Norwegia,Islandia,Szwecja,Francja,Szwajcaria,Finlandia,Luksemburg,Austria) wysoki(Ukraina,Turcja) średni(Mołdawia,Ukraina)

HDR uwzględnia:ubóstwo,płeć,demokracja,prawa człowieka,wolność w sferze kultury,globalizacja,deficyt wody,zmiany klimatyczne

Urbanizacja-rozwój miast jako rezultat zmian w skali globalnej,przemieszczanie ludności z rejonów wiejskich do miast(zw. z modernizacją,industrializacją i społecznymi procesami racjonalizacji)

Efekty urbanizacji:rozwój miast,raczej wielkich aglomeracji;rozwój infrastruktury miejskiej;rozwój przemsyłu i usłu w obrębie miast;tworzenie tzw.gorących wysp jako efekt integracji przemysłowych i wiejskich terenów-wyższa temp. w mieście w porównaniu do terenów wiejskich;absorpcja niskowykwalifikowanej siły roboczej;życie w warunkach braku stabilności(niskopłatna praca,rozwój skrajnego ubóstwa);wzrost popytu na żywność,redukcja samozaopatrzenia-wyzwania dla przemysłu spożywczego i handlu;kreacja żywności jako produktu masowego(ilość vs jakość)

Największe miasta świata:Szanghaj,Bombaj,Karaczi,Buenos Aires,Delhi,Mamila,Moskwa,Seul,Sao Paulo, Stambuł,Lagos,Meksyk,Dżakarta,Tokio)

Przeciętna długośc życia:w krajach rozwijających się 58lat,w k.rozwiniętych 78lat

Polityka wobec zagadnień demograficznych:wzmocnienie programów planowania rodziny(pro family politics)

3 fazy transformacji demograficznej:1.wysoki wskaźnik urodzeń i zgonów,stabilizacja populacji2.poprawa warunków sanitarno higienicznych oraz ochrony zdrowia(spadek umieralności wśród niemowląt i dzieci,gwałtowny wzrost populacji,wzrost udziału ludzi młodych w ogolnym przyroście ludności)3.zmniejszenie się wskaźnika urodzeń,malejący wzrost populacji,procesy starzenia

Gwałtowny wzrost populacji starszej nie jest problemem pod warunkiem posiadania odpowiedniego sytemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury odpowiadającej potrzebom tej części populacji.Wczesna starość”młodzi starzy”-60-74 lat;późna starość”starsi starzy”-75-89lat;90lat i więcej długowieczność

Artykuły prasowe:”Piramida wieku,piramida zmian”,”To idzie starość”,”Planeta starości”

Ageism-termin po raz pierwszy użuty w 1969r przez Roberta Butlera,oznacza negatywne,krzywdzące stereotypy,przejawy w sferze zatrudnienia,służby zdrowia

Trakt amsterdamski(1997)-zwalczanie dyskryminacji zw na płeć,wiek,rasę,pochodzenie etniczne,religię,wyznanie.

Inwestowanie w starszą populację:kraje rozwinięte-rozbudowana opieka i pomoc socjalna;kraje rozwijające się-zauważenie procesu starzenia się,dział org. pozarządowych-Help Age International w Wlk.Brytanii

Polska za pół wieku-mało ludzi,dużo pracy

Zmiany demograficzne-konsekwencje:

Rolnictwo:wzrost podaży surowców żywnościowych;utrzymanie rolnictwa tradycyjnego i nowoczesnego;integracja z sektorem przetwórczym;unowocześnienie sfery rolnictwa

Pozostałe ogniwa gosp.żywnościowej:rozwój sektora przetwórczego(wzrost aspektów jakości,wygody,dostępności i zdrowia);rozwój łańcucha chłodniczego;nadanie żywności rangi produktu masowego co oznacza iż co raz rzadziej produkujemy ją samodzielnie natomiast coraz powszechniej ją kupujemy;doskonalenie dystrybucji i handlu żywnością

Gospodarka żywnościowa obejmuje:produkcje,przetwórstwo,przechowalnictwo,dystrybucję,handel,różnorodne usługi oraz wykorz.żywności,łączenie z konsumpcją,w gosp.rynkowej kształtowaną głównie przez popyt i podaż

Części składowe:prod.środków produkcji,rolnictwo,przemysł spoż.,obrót towarowy,rybołówstwo,oświata i nauka rolnicza,administracja rolna,handel zagraniczny,konsumpcja,zarządzanie

Cechy gosp.żywnościowej:rozdrobniona struktura jednostek prod.;relatywna niemobilność rolniczej siły roboczej;wpływ warunków naturalnych na prod.rolniczą;wahania sezonowe;nietrwałość prod.rolnych i prod.spożywczych;rozproszenie przemysłu spożywczego;terytorialne rozmieszczenie bazy surowcowej i przetwórczej;nieelastyczny charakter popytu na żywność;spadek udziału wydatków na żywność w ogólnych wydatkach konsumpcyjnych w miarę wzrostu dochodu ludności

Mechanizm powstawania problemów zaporowych w gosp.żywn.:mała skala produkcji,niska zdolność kredytowa,niedostateczny kapitał własny,małe możliwości inwestycyjne,niskie plony,duże wahania w poziomie zbiorów, niedostateczne możliwości oraz niewłaściwe warunki przechowalnicze(psucie się produktów),niestabilność jakości cen oferowanych towarów,brak zaufania do partnerów handlowych,trudności z pozyskaniem nowych partnerów

Rozwój rolnictwa:Szanse:zwiększenie stapnia specjalizacji;powiązanie zapłaty z jakościa surowca;upowszechnienie umów między rolnictwem a przetwórstwem Ograniczenia:niekorzystne klimatyczno-glebowe warunki produkcji;fluktuacje w podaży surowców;stosunkowo niska jakość materiału hodowlanego i siewnego

Trendy w przetwórstwie żywności:postęp techniczny i technologiczny;wzrost stopnia przetworzenia i dywersyfikacji ukierunkowana na wygodę i zachowanie zdrowia;większa jakość i zaufanie konsumentów;wzrost złożoności przepisów legislacyjnych;internacjonalizacja przetwórstwa

Czynniki rozwoju przemysły spożywczego

- strategie nakierowane na rozwój produktów, penetrację, rozbudowanie rynku

- przedsięwzięcia projakościowe: pogłębianie pionowej integracji przetwórstwa z rolnictwem, wprowadzanie systemu zapewniania jakości i dobrobytu praktyk prod. (np. HACCP), dostosowanie zakładów przetwórczych do standardów weterynaryjnych sanitarnych i ekologicznych UE

Segmenty rynku żywnościowego o wysokiej dynamice wzrostu: soki i napoje bezalkoholowe, napoje niskoalkoholowe, czekolada i wyroby czekoladowe, mleczne desery i napoje, lody sery topione i dojrzewające, mięso drobiowe i przetwory z drobiu, przetwory z ryb, koncentrat spożywcze, makarony, chipsy i frytki, kawa i herbata

Import- mięso i przetwory, zboża i przetwory, rośliny oleiste i przetwory, owoce i przetwory

Eksport- mięso i przetwory, owoce i przetwory, cukier przetworzony

Czynniki kształtujące nowoczesny rynek żywnościowy

- zmniejszający się przyrost naturalny

-wydłużenie się średniej życia, wzrost liczby ludności i konsumentów powyżej 65 lat, zwracających uwagę na odżywczą i zdrowotną żywność

-zmniejszenie średniej liczby osób w gosp. Domowych oraz wzrost liczby gosp. Prowadzonych przez osoby samotne co wiąże się z zapotrzeb. Na produkty żywnościowe w mniejszym porcjach oraz na żywność konsumowaną poza domem

- wzrost tempa życia, aktywności zawodowej kobiet, zamożności, sprzyjający rozwojowi produktów żywnościowych gotowych , wygodnych w użyciu

- zmniejszenie liczby konsumentów uczesz. W ciągu dnia w tradycyjnym posiłku na skutek wzrostu obowiązków związanych z pracą, jak również rozwinięcie indywidualnych gustów poszcz. Członków rodziny

- rozpowszechnienie zwyczaju podjadania co wiąże się ze wzrostem spożycia produktów takich jak przekąski

-rozpowszechnienie jedzenia jedną ręką podczas gdy drugą np. prowadzi się samochód

- wzrost zainteresowania kuchniami regionalnymi, produktami etnicznymi

Rynek żywności w UE:

- dyscyplinowanie kosztów w różnych fazach przetwórstwa

- skracanie cyklu życia produktów

- wzrost rynków napojów: wzbogaconych w skł, odżyw., soków naturalnych i wzobg. Białka mleka, wód, napojów na bazie wody, jogurtów pitnych, napojów energet, napojów na bazie herbaty

-Wzrost popytu na art. Luksusowe i delikatesy

-wzrost popytu na mięso i prod. Drobiowe

-wzrost popularności żyw. Dla specyficznych grup demograficznych np. niemowląt

Program PDŻ- Poznaj Dobrą Żywność, jej celem jest promocja żywności wysokiej jakości, potwierdzonej certyfikatem, pomoc konsumentowi w dokonaniu świadomego wyboru produktów żywnościowych, podnoszenie zaufania do produktów wytwarzanych masomo o wysokiej i stabilnej jakości oraz promocja zdrowego stylu życia

Znak Poznaj Dobrą Żywność przyznawany jest w następujących grupach produktów

1. Mięso i przetwory mięsne

2. Jaja i przetwory jajeczne

3. mleko i przetwory mleczne

4. Owoce, warzywa, grzyby i ich przetwory

5. Zboża i ich przetwory

6. Ryby, owoce morza i ich przetwory

7. Napoje bezalkoholowe

8. Napoje alkoholowe

9. Wody mineralne

10. Miód

11. Wyroby cukiernicze i ciastkarskie

12. Zioła i przyprawy

13. Tłuszcze spożywcze

14. Wyroby mieszane i wysoko przetworzone na bazie wymienionych wyżej surowców

Gospodarka żywnościowa XXI w przyjazna

1) Security- zapewnienie dostępności żywności dla realizacji co najmniej dostatecznego wyżywienia ludności w różnych warunkach bytowania

2) Safety- przestrzeganie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności zgodnie ze stanem współ. Nauki i legislacji oraz z wykorzystaniem systemów zapewniania jakości

3) Sustainability- stosowanie zasad zrównoważonego systemu w produkcji, przetwórstwie i użytkowaniu żywności, chroniących przed zniszczeniem bioróżnorodności i stanu środowiska

4) Suitability- przestrzeganie zasad uczciwości i etyki zawodowej we wszystkich ogniwach gosp. Żywnościowej w zaspokajaniu różnorodności potrzeb żywności różnych grup spoż- ekonomicznych konsumentów

5) Servicing- rozwój różnych form usług żywienia poza domem lub dostarczanych bezpośrednio do domu konsumenta

6) Schooling- promowanie rzetelnej wiedzy żywieniowo- zdrowotnej zgodnie z aktualnym stanem nauki o żywieniu człowieka i kształtowanie świadomości konsumenta o produktach spożywczych w celu realizacji zdrowego żywienia

7) Supporting- wspomaganie nauki i badań w zakresie problematyki obejmującej wszystkie ogniwa gospodarki żywnościowej od rolnictwa do konsumpcji

STATYSTYKA MIĘDZYNARODOWA I KRAJOWA W ZAKRESIE PRODUKCJI I UŻYTKOWANIA ŻYWNOŚCI

Ważniejsze publikacje zawierają statystykę międzynarodową związaną z produkcją i użytkowaniem żywności opracowane przez: FAO ( światowa organizacja), UNDP ( program rozwoju) UE Eurostat (odpłatna baza), roczniki statystyczne różnych krajów

Przegląd badań spożycia żywności na poziomie krajowym, gospodarstwa domowego i pojedynczej osoby

1. Poziom krajowy- bilansów żywnościowych

2. Poziom gospodarstw domowych- na podstawie budżetu gospodarstw domowych. Badanie spożycia żywności w gospodarstwach domowych

3. Poziom indywidualny- badania żywienia ( Żywność dostępna na rynku:

a) zakupy żywności przez gospodarstwa domowe-> spożycie żywności w gospodarstwie domowym-> indywidualne spożycie żywności oraz składników odżywczych

b) żywność dostępna poza domem-> restauracje, stołówki, sklepy, szpitale i inne instytucje-> indywidualne spożycie żywności oraz składników odżywczych

Metoda bilansowa wykonana jest w statystyce międzynarodowej:

- w każdym kraju świata prowadzi się sprawozdawczość resortową i w podobny sposób zestawia bilanse żywnościowe

- dane uzysków z poszczególnych krajów stanowiące podstawę działania organizacji międzynarodowych zajmujących się poprawą wyżywienia ludności swiata

- najwięcej z nich skupionych jest w ONZ. Wiodącą rolę odgrywa FAO zbierająca dane z bilansów żywnościowych ok. 200 krajów swiata i po odpowiedniej korekcie publikująca w swoich wydawnictwach statystycznych

Źródła danych i etapy tworzenia bilanu żywnościowego

Produkcja+/- zmiany zapasów-/+ eksport (import )- rozchody gospodarcze-/ zaopatrzenie przemysłu -/ starty= Żywność brutto-x- wskaźnik zużycia= Żywność netto+/ ludność ogółem= kg/rok= g/dzień-x- wskaźniki przeliczeniowe= wartość odżywcza

Wady metody bilansowej:

1) Metoda szacunkowa- podaje orientacyjny poziom spożycia

2) Przedst. spożycie „brutto na poziomie hurtu” nie uwzględnia strat żywności w handlu hurtowym i detalicznym oraz gosp. domowych

3) Nie uwzględnia zróżnicowania spożycia w zależności od przynależności gosp. domowego do określonej grupy społeczno- zawodowej, dochodowej, struktury rodziny demograficznej, wahań sezonowych, przestrzennego zróżnicowania spożycia

Zalety:

1) umożliwia łatwe wyk. braku równowagi rynkowej między popytem a podażę

2) ułatwia porozumienie specjalistom i instytucjom z różnych dziedzin

3) relatywnie tanie źródło informacji

4) najlepsza do porównania międzynarodowego

5) szybko można uzyskać informację o całości gospodarowania danym produktem żywnościowym

Metoda badań budżetów gospodarstw domowych HISTORIA

Pierwsze badania budżetowe w Polsce- prowadzone od roku 1926/27 do wybuchu wojny przez Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach- met. ankietowa. Od 1950 badania kontynuowane przez Instytut Ekonomiki Rolnej, obecnie Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gosp. Żywościowe metodą celowego doboru gospodarstw. od 1957- GUS- określenie warunków bytu ludności. W latach 1958-71 badania. W roku 1973 wprowadzono podział gosp. domowych: pracownicze, rolników indywidualnych, emerytów i rencistów, robotniczo chłopskie.

Kryteria podziału gosp. domowych

Podstawowy podział- głowne źródło utrzymania rodziny

- Pracownicze

Metodyka badań- badania so reprezentatywne dla ponad 90% ludności Polski. Polegają na zapisywaniu przez wylosowanych uczestników badań w tzw. książeczkach budżetowych inf. o przychodach i rozchodach rodzinnych

Od 1993- miesięczna rotacja gosp. domowych co oznacza, że w ciągu roku poddawane są badaniom w każdym miesiącu inne gospodarstwa.

W książeczkach znajdują się informacje na temat: rodzaju i ilości produktów żywnościowych, które trafiły do gosp. domowych tzn. zostały zakupione, otrzymane nieodpłatnie, pochodzą z samo zaopatrzenia oraz z prowadzonej działalności gospodarczej.

W badaniach budżetowych nie uwzględnia się: strat powstałych w obrębie gosp. domowego, żywności przeznaczonej dla zwierząt domowych, żywności spożytej w zakładach żywienia zbiorowego oraz spożytej przez osoby spoza gosp. domowego

- Metody badań stosowane w ocenie indywidualnego spożycia żywności

a) spożycia przeszłe- wywiad, historia żywienia

b) spożycia bieżące- metody wagowe ( inwentarzowe,analiza chemiczna) zapisy wg częstotliwości, dań i porcji, miar domowych

Światowa produkcja żywności

podział żywności: pierwotna ( produkty roślinne i ryby), wtórne (produkty pochodzenia zwierzęcego

Charakt. żywności podst.

-produkty regularnie spożywane przez daną grupę ludności

- w ilościach, które stanowią dominującą część przeciętnego dziennego spożycia

- zaspokajaja znaczny odsetek zapotrzebowania na energie i składniki odżywcze

Przykładowe żywności podstawowe: pochodzenia roślinnego( ryż, pszenica, kukurydza, proso, sorgo), pochodzenia zwierzęcego ( mięso, mleko, jaja, sery, ryby)

Światowa produkcja żywności: zależy od wielu czynników w tym: obszary ziemi uprawnej, technicznych środków produkcji, wyposażenia pracy w rolnictwie, ilości siły roboczej w tym sektorze gosp., wody i ilości opadów, klimatu i temp. otoczenia.

Wykorzystanie powierzchni ziemi: grunty rolne (11%), lasy(32%), nieużytki (26%), pozostałe (30%), w tym 50% zajmują tereny zurbanizowane. Zdolność produkcyjna gleby ocenia się wielkością masy roślinnej. Najwydatniejsze są lasy tropikalne(1km2- 45tys ton)-> Istnieją granice użyteczności gleby i granice jej wydajności. Stał-> nawożenie szkodliwe dla środowiska i zdrowia człowieka

Ludność rolnicza= świat 2617,8mln średnioroczne tempo wzrostu(%) 1995-2000-> 0,4 2000-2006-> 0,2. Struktura ludności wg regionów: Azja(76,3) Afryka (18,4) Europa (1,9) Ameryka (4,1) Oceania (0,3)

Światowe zasoby wody (%)= woda ogólna 100%=słodka( lodowce, woda podziemna, opadowa, jeziorna,bagna)2,52%+ słona (morska) 97,47%. 2,5% wody ma zabezpieczyć potrzeby gospodarstw domowych, przemysłu, rolnictwa, środowiska

1litr wody-1kcal żywności-> 2500-3000l /osobę/ dzień

Kryzys wody jako efekt: obecnego kryzysu finansowego, wzrostu cen paliwa i energii, procesów urbanizacyjnych, zmian we wzorcach konsumpcji, zmian klimatycznych, wzrost prod. rolniczej m. In. na potrzeby rynku biopaliw, złego zarządzania zasobami wody

Drogi, po których żywność dociera z produkcji do sfery spożycia:

1. potrzeby żywnościowe-> rynek żywności (popyt żywność-> ceny rynkowe-> podaż żywności)-> spożycie żywności

2. produkcja żywności: podaż żywności+ spożycie żywności

Srednioroczne tempo wzrostu produkcji żywności: Ogółem : swiat: 2,1; kraje rozwijające się: 3; rozwinięte: 0,3; Na osobe: swiat: 0,9; rozwijające się: 1,7; rozwinięte: -0,3. Produkcja zboz w mln ton : 2148,6 (2008), 2234,1 (2010), wskaźnik zmian: -2,1; Handel: 273 (08), 258,1 (10), -8,9; Uzytkowanie: 2156,3(08), 2224,7(10), 1,7. Głowni eksporterzy pszenicy w mln ton-USA-33,Kanada-18,Australia-15; Gł.Producenci pszenicy:Chiny-109,Indie-76,USA-56,Rosja-49,Francja-33; GL.producenci ryzu:Chiny-187,Indie-145,Indonezja-57,Bangladesz-43,Wietnam-36; Gł.eksp.ryzu:Tajlandia,Indie,Wietnam. Gł.Producenci zboz paszowych:USA-350,Chiny-161,Brazylia-54; Gł.eksp.zboz paszowych:USA-65,Argentyna-17;Brazylia-11. Gł.producenci miesa:Chiny,USA,Brazylia; Gł.eksp.miesa:Brazylia,USA,Holandia. Struktura eksportu produktów w % owoce i warzywa: 24,3, mieso: 14,2, zboza: 19,2. Przyczyny zwiekszenia bezpieczeństwa żywnościowego:produkcja biopaliw 10 mln ton czyli 4,7 swiatowej produkcji (aktualnie); zmiany klimatyczne(redukcja zbiorow i prod.zwierzecej), zmiany we wzorcach spozycia np.: wzrost spozycia miesa GL. W Chinach i Indiach. Szczyt FAO 2008: zwiekszenie prod.zyw. o 50%; przeznaczyc 30mld USD na pomoc;ożywić polityke zyw. Dzialania na rzecz wzrostu prod.rolniczej. Zielona rewolucja i biotechnologiczna . Modyfikowane rośliny: kukurydza,pomidory,soja,ziemniaki,bawelna,melony,tyton

Biotechnologia jest pro poor wykorzystywana przez malych i dużych rolnikow,nie potrzebuje inwestycji kapitalowych,prosta w zyciu. Najprostszym wskaźnikiem do oceny spozycia żywności jest: dobowa ilość en. Zaw. W pożywieniu jednej os. „DES” Prod. Roślinne stanowia 80% en. Diety, w tym zboza 50%. Dieta zbilansowana(rownowaga)-odpow. Zróżnicowany zestaw prod. Spoz. I napojow w ilościach i proporcjach zapewniających pokrycie zapotrzebowanie organizmu na en. I niezbędne skl.odzyw. bez doprowadzenia do nadmiaru zadnego z nich. Niedobory w żywieniu dotycza GL. En.,bialka,Wit. Glownie A,skl.mineralne Fe i I. Ludności niedożywionej ok. 15 mln. Skala niedożywienia: (Kategoria) I (niedozyw. w %) < 2.5%; II 2,5-4,8; III 5-19,9; IV 20-34,9; V >35 Globalny Indeks glodu uwzglednia: udzial ludności niedozyw. wg.FAO; udzial dzieci w wieku poniz. 5 lat z niedowaga wg.WHO; wskaźnik umieralności dzieci w wieku poniżej 5 lat wg. UNICEF. ( sytuacja powazna 10-19,9 %; alarmujaca 20-29,9%; wyjatkowo alarmujaca > 30 %). Przyczyny zgonow w krajach rozw.sie : ciaze, infekcje i choroby ukl.pokarm. rozwiniętych:choroby ukl.odech.i krazenia. WHO badanie Monica: wzrost otyłości w europie o 10-40% , problemy z otyłością powoduja: cukrzyce typu II, choroby ukl.krazenia; promowanie aktywnego trybu zycia; prawidłowy sposób żywienia(niska zaw.tl.,bogata zaw. Węglowodanów złożonych,duza liczba świeżych owocow i warzyw). Global Strategy on Diet-przedst. Dzialania pomagające w wdrazaniu zdrowych diet oraz regularnego wysilku fiz. Odwoluje się do wszystkich by podejmowac dzialania na szczeblu regionalnym. Wskaźnik samozaopatrzenia maleje wraz z wyższym stabem rozwoju waha się od 1 do 0. im gosp. Bardziej naturalna tym bliższy 1.Bezp.zywnosci laczy bezp: socjalne,ekonomiczne i ekologiczne.. warunki bezp.zyw.:dostępność fiz.zywnosci(krajowa gosp. Zapewnia pokrycie co najmniej minimalnego zapotrzeb.fizjologicznego)dostępność ekonomiczna zywn..(najsłabsze ekonom.gosp.domowe.maja dostep do niezbędnej zewn..)zdrowa zywn. i optymalne racje żywnościowe(zanieczyszczenia biologiczne-toksyny; chem.-metale ciezkie; radiologiczne).Wymiary bezp.zywn. miedzynarod.,narodowy i gosp.dom. Warunki Swiatowego bezp. Zywn.dostateczna podaz zywn.;stabilność podazy zywn.;dostępność ekonomiczna i odp.jakosc i bezp.zdrowotne żywności.

---