Ryzyko socjalne zabezpieczenia społecznego ( wymienić wszystkie i omówić 3)
choroba : chodzi o zapewnienie przez system zabezpieczenia społecznego opieki zdrowotnej oraz zasiłku pieniężnego, który wyrównywałby w jakimś stopniu dochody utracone na skutek choroby. Trudność polega na zapewnieniu należytych środków utrzymania osobom chorym w sposób, który spowodowałby ograniczenia indywidualnej troski o zdrowie oraz nie zwiększałby absencji chorobowej.
śmierć żywiciela rodziny : stawia przed zabezpieczeniem społecznym potrzebę zapewnienia odpowiednich warunków materialnych rodzinie po śmierci jej żywiciela. Na ogół chodzi o świadczenia zabezpieczenia społecznego dla sierot i wdowy przybierające charakter świadczeń rodzinnych,
wielodzietność : celem świadczeń zabezpieczenia społecznego jest w tym przypadku wyrównanie dzieciom pochodzącym z rodzin wielodzietnych szans życiowych oraz zapewnienie im warunków do odpowiedniego rozwoju psychofizycznego.
macierzyństwo
brak pracy
wypadek przy pracy i choroba zawodowa
inwalidztwo
starość
ryzyka nietypowe (np. więzienie żywiciela rodziny, alkoholizm, narkomanię, nieporadność życiowa).
Uchwała budżetowa
Co zaliczamy do podatków (dochodów) własnych jednostek samorządu terytorialnego? Co w Polsce obecnie zaliczamy do dochodów własnych gmin.?
Podatki własne, które się wyróżnia ze względu na kompetencje organów samorządowych do kształtowania konstrukcji podatków:
podatki regulowane przez państwo
podatki ustalone przez samorząd terytorialny
Dochód własny gminy:
-opłata targowa
-dochody z dzierżawy majątku gminy
-podatki i opłaty lokalne
-wpływy z tytułu posiadania majątku komunalnego (płace, mosty, budynki, urządzenia służące celom administracyjnym lub działalności socjalno-kulturowej, majątek przedsiębiorstw użyteczności publicznej oraz przedsiębiorstw zarobkujących).
4. Finansowanie przedmiotowe i podmiotowe (????????)
a ) finansowanie podmiotowe : wymaga stworzenia precyzyjnych mierników działalności usługowej oraz odpowiedniej rozbudowy rachunków kasztów jak postawy poszczególnych norm wydatków poszczególnych podmiotów gosp. budżetowej. Wyróżnia się 2 rodzaje finansowania podmiotowego :
system finansowania podmiotowego z zastosowaniem regulowania struktury wydatków podmiotów gospodarki budżetowej : jest on przedmiotem krytyki jako nieskuteczny, a przy tym pracochłonny, nie sprzyjający podnoszeniu efektywności gospodarki budżetowej. Ma zastosowanie w finansowaniu niektórych łatwych do unifikacji dziedzin gospodarki publicznej (np. obrona narodowa).
finansowanie podmiotowe z zastosowaniem regulowania wydatków ogólnych: podlegają wydatki każdej pojedynczej instytucji gospodarki budżetowej oddzielnie, jednakże beż użycia systemu szczególnych norm tych wydatków i szczegółowo ujętych miar czy wskaźników działalności usługowej prowadzonej przez tę instytucję. Można uzyskać pewien stopień elastyczności finansowania poszczególnych sfer gospodarki budżetowej, jeśli normom ogólnym nada charakter norm minimalnych : zapewniająca minimum środków na prowadzenie danego typu działalności przez podmioty prowadzące te działalność; norma maksymalna : byłaby wielkością kierunkową czyli pułapem którego przekroczenie nie byłoby możliwe, gdyż nie zostałoby sfinansowane z funduszów zewnętrznych.
b) finansowanie przedmiotowe : polega na zakupie przez państwo ze środków publicznych dóbr i usług publicznych u podmiotów wytwarzających te dobra i usługi na tzw. rynku wewnętrznym (np. opieka zdrowotna). Zalety fin. przedmiotowego :
podmiot gospodarki budżetowej miałby swobodę w dysponowaniu środkami, których wielkość byłaby uzależniona od rozmiarów działalności prowadzonej przez ten podmiot,
umożliwia jednoczesne finansowanie podmiotów z wielu źródeł oraz umożliwia nieskrępowany wybór prze dysponentów funduszów publicznych podmiotów prowadzących danego typu działalność.
Wyjaśnij pojęcia :
budżet państwa : plan finansowy państwa obejmujący zestawienie dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów, polegających periodycznej autoryzacji przez parlament. Wyróżnia się 3 znaczenia budżetu państwa :
fundusz: gromadzony i rozdzielany w określonym trybie; jest w dyspozycji władzy państwowej,
plan finansowy : zawiera przewidywane rozmiary dochodów państwowych z określonych źródeł; zawiera określenie rozkładu wydatków (rozmiary i strukturę),
akt prawny : czyli ustawa, najwyższa ranga; zawiera upoważnienie dla władzy państwowej do gromadzenia dochodu z określonych źródeł oraz upoważnienie do dokonywania wydatków w określonej wysokości i na określone cele.
skarb państwa : podmiot cywilno-prawny praw państwa, z reguły osoba prawna reprezentująca państwo jako właściciela majątku w wyłączeniem części pozostających we władaniu innych państwowych osób prawnych / lub państwo jako właściciel majątku oraz majątek państwa wraz z jego prawami majątkowymi. Wyróżnia się 3 sfery zjawisk :
majątek państwowy : określona substancja majątku wraz z należnościami i zobowiązaniami państwa, np. nieruchomości, zasoby złota,
fiskus : fikcyjna osoba prawna która umożliwia państwu występowanie w obrocie wewnątrz kraju i stosunkach międzynarodowych (np. kiedy lekarz dopuści się błędu lekarskiego wtedy zaskarżony jest skarb państwa a nie lekarz czy szpital),
urząd : ochrona interesu majątkowego państwa przed tymi którzy mogą narazić na szwank budżet; formalnie jest utworzony w Polsce, ale praktycznie jeszcze nie działa.
gospodarstwo pomocnicze : to wyodrębnione z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej działalności podstawowej lub działalności ubocznej np. warsztaty szkolne.
środki specjalne : są określone prawem rodzaje dochodów pobierane przez jednostkę budżetową, które nie muszą być odprowadzone do budżetu i mogą być przez nią zwykle na własne wydatki
pieniądz jako dobro wspólne : pieniądz-powszechnie akceptowany środek zapłaty lub inaczej powszechnie akceptowany środek zwolnienia z zobowiązań. Pieniądz powinien być stabilny, p. który leży we wspólnym interesie wszystkich podmiotów zapobiegających decyzji gospodarczych bieżących i rozwojowych. Należy ono do koniecznych warunków racjonalnego rozwoju całej gospodarki krajowej oraz jej wewnętrznej i zewnętrznej konkurencji. Jest swoistym dobrem wspólnym wymagającym szczególnej, wspólnej płacy.
Funkcje podatków
redystrybucyjna : polega na wykorzystaniu podatków w celu korygowania punktowego rozkładu dochodów i majątków pomiędzy gosp. domowymi i przedsiębiorstwami,
stabilizacyjna : wyraża się w wykorzystywaniu podatków do celów stabilizacji makroekonomicznej czyli dla zapewnienia równowagi ogólnej w makrogospodarce,
alokacyjna : wyraża się w oddziaływaniu za ich pomocą na zmiany w strukturze wytwarzanego produktu krajowego brutto. Poprzez odpowiednie konstrukcje podatkowe państwo może wpływać na kierunki alokacji czynników produkcji, a tym samym na strukturę wytwarzanego produktu narodowego.
Zalety i wady podatków pośrednich
zalety
ci którzy ponoszą ciężar podatków nie zdają sobie z tego sprawy (tzw. znieczulenie podatkowe)
wysoka wydajność fiskalna (łączą się ze sprzedażą bo towarzyszy jej opodatkowanie - moment sprzedaży),
systematyczność związana z realizacją produkcji
umożliwiają automatyczną realizację marży inflacyjnej ( inflacja daje dodatkowy dochód - podatek inflacyjny) .
wady
wywołują reakcje u podatników, przedsiębiorców czyli zmniejszają skłonności do ryzyka w biznesie,
uniemożliwiają innowację i stosowanie nowych technologii,
efekt odwróconej progresji - działają restrykcyjnie,
Zalety i wady podatków bezpośrednich
zalety
sięgają wprost do zdolności podatkowej podatników
warunek istnienia obywatelskich państw prawnych
możliwe kształtowanie stawek podatkowych w sposób otwarty
wady
ostentacja w pobieraniu podatków (wywołują niechętne reakcje podatników),
niejednakowo traktują podatników.
Przezucalność podatków
przerzucalność podatków : każdy na kogo nałożony jest ciężar podatku ma odruch zrzucenia się tego ciężaru. Pewne podatki można przerzucić a niektóre nie. Zasadniczo przerzucić można podatki pośrednie.
Rodzaje przerzucalności ciężaru podatkowego :
w przód : podmiot na który nałożony jest podatek, przerzuca ciężar podatku na swoich odbiorców prze podniesienie ceny sprzedawanych towarów i usług.
wstecz : podmiot na który nałożony jest podatek, przerzuca ciężar podatku na dostawców czynników produkcji podatnikowi. Łatwiejsze jest, gdy podaż towarów i usług będących czynnikami produkcji jest dla podatnika mniej elastyczna.
rzeczywista : dokonuje się na rynku i z inicjatywy podmiotu, na który został nałożony podatek. W rezultacie następuje zmiana warunków wymiany rynkowej, wyrażająca się zmianą cen, płac, czynszów itp.
ukryta : podmiot, który nakłada podatek, z góry zakłada że faktyczny ciężar opodatkowania poniosą inne podmioty niż te na które ciężar ten został nałożony, np. podatki konsumpcyjne - od wydatków.
Podziałki klasyfikacji budżetowej
maja oznaczenia cyfrowe
symbole części, działów i paragrafów są dwucyfrowe
symbole rozdziałów są czterocyfrowe, przy czym dwie pierwsze cyfry oznaczają dział a pozostałe są symbolem rozdziału w ramach danego działu np. Część 24. Kultura i ochrona środowiska
Dział 921. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Rodział 92100 Integracja z UE
921001 Produkcja
Jak uchwala się ustawę budżetową
W sejmie (3 czytania - art. 119 konstytucji)
I czytanie
-ogólna prezentacja projektu ustawy budżetowej
-wstępna dyskusja
-projekt odsyłany jest do komisji
Komisja finansów publicznych:
-analiza projektu
-głosowanie poprawek
-„sprawozdanie o projekcie Ustawy Budżetowej”
II czytanie
-przedstawienie przez sprawozdawcę z komisji wyników jej prac
-dyskusje, zgłaszanie wniosków
III czytanie
-uchwalenie ustawy - większość głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków
-przekazanie ustawy do Senatu (20 dni na poprawki)
- przekazanie ustawy do prezydenta
Jakie są postacie ucieczki przed podatkami wg Moilera
a) oszustwa podatkowe:
-zatajenie materialne
- zatajenie rachunkowe
-zatajenie prawne
b) unikanie podatku:
w skali kraju
-powstrzymanie się od dokonania opodatkowanej czynności lub od posiadania przedmiotów obłożonych podatkiem
-wykorzystanie luk w systemie podatkowym
-zrzeszenie się prawa pobrania podatku
w skali międzynarodowej
-unikanie nałożenia podatku
-unikanie wymierzenia podatku.
Finansowanie brutto i netto
budżetowanie netto : (finansowanie budżetowa pośrednie) pojawiło się na początku XX wieku. Jeśli państwowa jednostka organizacyjna osiąga dochody to może przeznaczać je na pokrycie kosztów działalności, a jedynie ewentualną nadwyżkę dochodów nad kosztami musi przekazać w całości do budżetu. Gdy koszty są wyższe od dochodów to jednostka otrzyma z budżetu środki pieniężne na pokrycie tej różnicy . W Polsce nie jest ta zasada przestrzegana ze względu na fakt istnienia para budżetowych funduszy celowych (np. NFZ).
budżetowanie brutto : (finansowanie budżetowe bezpośrednie) wszystkie dochody wszystkich jednostek organizacyjnych są dochodami budżetu, a a wszystkie wydatki jednostek organizacyjnych są wydatkami budżetu. Zastosowanie tej metody oznacza, że jedynym podmiotem gospodarki publicznej są jednostki budżetowe. Zastosowanie oznacza sztywność, brak elastyczności.
Dochody budżetu państwa
podatki i opłaty,
cła,
wpłaty z tytułu dywidendy
wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego
wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych
dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe
dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze
dotyczące składników majątkowych Skarbu Państwa,
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państw
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek
Skarbu Państwa.
Wydatki budżetu państwa
- utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony
prawa,
zadania wykonywane przez administrację rządową,
funkcjonowanie sądów i trybunałów,
subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego,
środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „środkami własnymi, Unii Europejskiej”,
subwencje dla partii politycznych,
dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami,
obsługę długu publicznego,
realizację Wspólnej Polityki Rolnej.
finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki
pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „współfinansowaniem”.
Wyjaśnij zasadę jedności materialnej i formalnej budżetu
zasada jedności materialnej : W danym państwie w danym czasie istnieć może tylko 1 budżet jako fundusz, plan i akt prawny. Tylko gdy jest 1 budżet organy przedstawicielskie mają nadzór nad finansami państwa. W Polsce zasada ta nie jest przestrzegana, gdy oprócz budżetu istnieją fundusze parabudżetowe i agencje rządowe. Zasada jako postulat kierunkowy jest przyjmowana, ale istnieją od zasady odstępstwa w mniejszym i większym stopniu. Jeżeli w państwie istnieje większa liczba funduszów i agend, parlament traci możliwość pełnego nadzoru nad całością finansów państwa. Istnienie funduszów jest wywołane związkiem przychodów z wydatkami, co wiąże się z efektywnością gospodarowania.
zasada formalna : Postulat, zgodnie z którym wszystkie dochody publiczne powinny być przeznaczone na pokrycie wszystkich wydatków. Niedopuszczalne jest łączenie określonego rodzaju dochodów z określonymi wydatkami. Władza ustawodawcza ma przez to kontrolę nad władzą wykonawczą, gdyż wtedy wszystkie wydatki i dochody są pod kontrolą. Wszystkie dochody tworzą jeden fundusz środków, które są później dzielone pomiędzy wszystkie wydatki. Naruszeniem tej zasady są agencje rządowe, fundusze parabudżetowe, istnienie środków specjalnych. Czasami istnienie budżetów samorządowych uważa się za naruszenie zasady jedności materialnej.
Źródła dochodu finansów publicznych
dochody z własnej działalności gospodarczej państwa pod warunkiem, że jest ona dochodowa, np. bogactwa naturalna - ropa naftowa, złoto,
dochody z wyprzedaży majątku państwowego i praw majątkowych (prywatyzacja majątku państwowego, sprzedaż praw majątkowych, koncesje, licencje),
opłaty pobierany przez władze publiczne za czynności, usługi, np. opłata za wydanie paszportu, mandaty,
podatki : kategorie podmiotu na które nakładane (np. gosp. Domowe, przedsiębiorcy), to główne źródło dochodów publicznych,
darowizny i pomoc publiczna zagranicy (transfery z budżetu UE),
zwrotne dochody - zwrotne z deficytem budżetowym (emisja obligacji, forma pożyczek zaciąganych w instytucjach prywatnych, międzynarodowych).
Wydatki finansów publicznych
klasyfikacje inwestycji
infrastrukturalne : (w rezultatach których powstają obiekty i urządzenia infrastrukturalnych społecznej i technicznej - budowa dróg, wodociągi, gazociągi); mają one być finansowane z partnerstwa,
strukturalne : w rezultacie których dochodzi do przebudowy struktury gospodarki kraju - poprzez rynek z finansów prywatnych,
produkcyjne : które tworzą majątek produkcyjny; nie powinny one być finansowane z budżetu; wyższą efektywność dają środki finansowane przez środki prywatne.
pokrywanie strat albo deficytów przedsiębiorstw prywatnych : pokrywane są prze właściciela czyli przez państwo (państwo może zlikwidować przedsiębiorstwo przynoszące straty),
wydatki na pokrycie kosztów usług publicznych, społecznych, socjalno - kulturowe
wydatki na bezpieczeństwo wewnętrzne, zewnętrzne wraz z wymiarem sprawiedliwości
wydatki na utrzymanie aparatu państw ( utrzymanie organów państwa - ministerstwa, parlament, kancelaria prezydenta),
wydatki na usługę długu - gdy uprzednio pojawiły się dochody z tych źródeł wystąpi deficyt.
Zasady podatkowe wg Smitha i Wagnera
wg Smitha
zasada równości podatków- obywatele każdego państwa powinni partycypować w utrzymaniu rządu proporcjonalnie do ich możliwości, czyli dochodów,
zasada pewności podatków- podatek, jaki obowiązana jest płacić każda jednostka, powinien być określony, a nie dowolny.
zasada dogodności podatków- każdy podatek powinno się ściągać w takim czasie i w taki sposób, by podatnikowi było jak najdogodniej go zapłacić.
zasada taniości podatków- postuluje ona uzyskiwanie wpływów podatkowych przy minimalnych kosztach wymiaru i poboru podatków.
Wg Wagnera
zasady fiskalne, oznaczające wydajność i elastyczność podatków;
zasady gospodarcze, zabezpieczające nienaruszalność substancji majątkowej podatnika oraz konieczność uwzględniania przerzucalności podatków;
zasady sprawiedliwości, gwarantujące powszechność i równość opodatkowania;
zasady techniczne
Klasyfikacja zjawisk finansowych
klasyfikacja podmiotowa : wiąże zjawiska finansowe z charakterem podmiotów gromadzących i wydatkujących zasoby pieniężne Wyodrębnia się finanse :
przedsiębiorców : działalność przedsiębiorstw polega na produkcji dóbr, jak i świadczeniu usług, które są sprzedawane po określonych cenach. Z działalnością przedsiębiorstw związane są przede wszystkim przychody i wydatki ekwiwalentne.
publiczne : obejmują zasoby pieniężne związków publicznoprawnych. Zasadniczy trzon tych finansów stanowią finanse państwa i samorządu terytorialnego. Specyfiką wydatków publicznych jest dominacja płatności o charakterze transferów nad wydatkami ekwiwalentnymi.
banków i innych instytucji kredytowych : przepływy środków pieniężnych są głównie związane z czynnościami banków. Z działalnością banków wiążą się przychody oraz wydatki ekwiwalentne np. zakup dóbr niezbędnych do prowadzenia działalności i na płace zatrudnionych pracowników. Banki płacą podatki na rzecz budżetu i niekiedy są zasilane z budżetu.
ubezpieczeń : dotyczą instytucji które zajmują się ochroną ubezpieczeniową podmiotów gospodarujących. Podstawą ich działalności w zakresie prewencji, jaki wypłat odszkodowań są składki ubezpieczeniowe.
gospodarstwa domowe :
klasyfikacja przedmiotowa : wiąże się z tytułem gromadzenia i rozchodowania zasobów pieniężnych jednostek gospodarczych. Kryterium to pozwala na wyodrębnienie zjawisk finansowych ze względu na podmioty, które dokonują wydatków lub realizują przychody. Wyróżnia się zjawiska :
przepływy ekwiwalentne : charakteryzują się tym, że wydatki jednego podmiotu wiążą się ze wzajemnym świadczeniem w postaci dóbr lub pracy ze strony drugiego podmiotu, który uzyskuje z tego tytułu dochody. Przepływy materialne są związane z wymianą dóbr, natomiast osobowe - ze świadczeniem pracy.
płatności transferowe
opłaty za usługi społeczne : (np. oświatowe, zdrowotne, kulturalne), nie podlegają one regulacji rynkowej i charakteryzują się odpłatnością - na ogół częściową.
przepływy związane z usługami finansowymi : obejmuje się usługi świadczone przez banki, pozabankowe instytucje finansowe oraz instytucje ubezpieczeniowe.
Podaj teorię długu publicznego i pożyczki publicznej
dług publiczny : jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zobowiązań.
Dzieli się na: dług dobrowolny i przymusowy, dług krajowy i dług zagraniczny, dług krótkoterminowy, długoterminowy, średnioterminowy.
pożyczka publiczna: jest rodzajem nadzwyczajnego dochodu państwa polegającym na dowolnym udostępnieniem środków pieniężnych, które po określonym czasie winny zostać zwrócone orzeczodawcy wraz z odsetkami. Pożyczka jest świadczeniem na rzecz budżetu pieniężnym, ogólnym, umownym, dobrowolnym, odpłatnym lub zwrotnym. Pożyczkę publiczna wprowadza się ustawą albo zarządzeniem Ministra Finansów. Rodzaje pożyczek publicznych:
zagraniczne- są stosowana formą powiększenia bogactwa narodowego i stymulacji gospodarki. W momencie zaciągania pozwalają na dopływ kapitału i walut zagranicznych. Wady pożyczek zagranicznych ujawniają się w związku z ich koniecznością spłaty
wewnętrzne- odciągają kapitał od innych celów, niż te na które je zaciąga.
Jak dzieli się w Polsce klasyfikację budżetową
przedmiotowo funkcjonalna : prawie w ogóle jej nie ma, jedyną podziałką są działy zgodnie z ustawą o działach; w krajach rozwiniętych jest doprowadzona do podmiotów budżetowych np. wojsko, szkoły, więzienie.
przedmiotowo - organizacyjna : grupowanie dochodów i wydatków według podmiotów odpowiedzialnych za gromadzenie dochodów. Wyróżnia się 2 podziałki :
części : odnosi się do centralnych organów państwowych (każdy minister ma odrębną część)
rozdziały : odnoszą się do typów podmiotów np. wszystkie publiczne ZOZ-y, szkoły ogólnokształcące
rodzajowo : odrębna klasyfikacja dla wydatków i dochodów. Jego podziałką jest paragraf.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby mogły być wykorzystane w szerszym zakresie podatki dochodowe w Polsce?
Warunek I : istnienie wiarygodnej rachunkowości, w tym celu wprowadza się :
standardy europejskie
audyt : bada księgi rachunkowe, ponosi odpowiedzialność cywilną, dyscyplinarna i karną
obowiązek publikowania sprawozdań
Warunek II: istnienie aparatu podatkowego składającego się z osób o wysokich kwalifikacjach profesjonalnych i moralnych
Warunek III: wysoki poziom moralności ogółu obywateli.
Klasyfikacja podatków