13 Cechy wydawnicze, graficzna i estetyczna forma tekstu a sprawność
Na podstawie: J. Dunin, pismo zmienia świat, roz.: Wpływ materialnych form tekstu na jego odbiór, notatek z ćwiczeń i wykładów - dość mało, ale naprawdę było mi trudno cokolwiek znaleźć
-Wielu czytelników preferuje konkretną formę zapisu tekstu --> wiele osób zdecydowanie preferuje książkę w tradycyjnym rozumieniu ponad książkę audio, pdf czy gazetę np. Tadeusz Konwicki twierdzi, że lektura może być skuteczna tylko gdy czyta tradycyjną książkę
- Istnieje inny paradygmat odbioru treści z czasopism i inny z książek
-Wynika to stąd, że redakcja i układ tekstu w gazetach jest inna niż w książce -> np. niektórym osobom ciężej się czyta gdy tekst jest podzielony na szpalty
- 2 skrajne postawy wobec nośnika tekstu:
1) nośnik jest przeźroczysty, można go pomijać w badaniu tekstu, bo nie ma żadnego wpływu na odbiór treści <-- tradycja filologiczna/
2) skupienie się na nośniku, bez zagłębienia w treść <-- tradycja bibliofilska
Z książki wydziela się takie elementy jak papier, czcionki, ilustracje czy oprawy - z których każda może mieć jakiś wpływ na odbiorcę -> najidealniej jest, kiedy żaden z tych elementów "nie przeszkadza" czytelnikowi, kiedy nośnik jest na tyle przeźroczysty i dobrze dostosowany, że czytelnik nie zauważa układu czcionek, rozstawu kolumn itd.
--> nie można jednak powiedzieć, by forma zewnętrzna nie miała żadnego wpływu na czytelnictwo, ma choćby taki wpływ, że często decyduje o wyborze czytelniczym -> człowiek zaciekawiony estetyczną formą sięga po nią, kupuje lub wypożycza
--> Forma graficzna często przyciąga nas zw zwględu na to, że np. kojarzy nam sie z inną książką, pozwala ona także rozróżnić graficznie naszą ulubioną serię
--> Niektórzy czytelnicy wolą książki nowe, niezniszczone, "pachnące nowością", inni z kolei wierzą, że pobrudzenia i zniszczenia książek świadczą o ich zaczytaniu a więc i dużej wartości
--> Forma graficzna zachęca lub zniechęca do zajrzenia do zrębu głównego tekstu
"Wygląd" książki ułatwia też zidentyfikowanie jej gatunku -> nawet jeśli książka jest po japońsku czy węgiersku, to potrafimy ją zaklasyfikować jako np. lit, popularną lub książkę dla dzieci, lit. sensacyjną, czy klasykę
--> Wydawnicze cechy książki są najważniejsze dla dzieci! <-- one często nie potrafią ujmować tekstów literackich w oderwaniu od formy graficznej, ilustracji i innych elementów druku, najmniej podatni na wpływ elementów graficznych są podatni humaniści, którzy potrafią abstrahować i dostrzegać wartość literatury niezależnie od tego na czym jest dzieło zapisane
Warunku fizyczne książki są bardzo ważne dla sprawności czytelniczej zwłaszcza w przypadku niewyrobionych czytelników -> dzieci, dlatego ważne jest by książki dla dzieci miały m.in:
--> zaookrąglone rogi
--> ciekawe formy graficzne kojarzące sie z tematem książeczki -> np. książeczki w kształcie autek, kurek, krówek itd.
--> duże litery
--> bogate, ciekawe i przystające do treści ilustracje
Forma graficzna ma także duży wpływ na czytelnictwo ludzi starszych, niedowidzących czy niewidzących:
--> potrzebują oni książek wydawanych dużą czcionką -> kiedyś np seria "Duża Czcionka" gdzie wydano np. Listę Shindlera -> duży format, książka była ciężka, ale za to czcionka była co najmniej 15 wiec mogły ją przeczytać osoby starsze, które miały problem ze wzrokiem oraz osoby niedowidzące
--> osoby niewidome: dla nich konieczna jest zupełnie odrębna forma książki, wydawana przez specjalne wydawnictwa w alfabecie Braila
Na sprawność czytania może mieć także:
- interlinia - zbyt mała odległość między wierszami, tym bardziej kiedy czcionka jest mała powoduje zakłócenia, dyskomfort w czytaniu --> kojarzy się to z wydawnictwami naukowymi, np. artykułami z prasy fachowej
- Źle dobrane ilustracje - infantylność obrazków czy ich brzydota również powoduje, że nie mamy ochoty kontynuować czytania
- małe światło na stronie - zakłóca percepcję
- nagromadzenia trudnych do zrozumienia i długich wyrazów
- estetyczne wydanie -> dobry papier, gruba okładka, odpowiednio sharmonizowane ilustracje, dobór, rozmiar i rozstaw czcionek --> "umilają czytanie"
- Tonacja kolorystyczna