Samopomocowe grupy wsparcia w Polsce i na świecie.
Jolanta Moździerz
III PSO gr. B
Samopomocowe grupy wsparcia w Polsce i na świecie.
Samopomoc oznacza interakcje międzyludzkie, które służą wzajemnemu udzielaniu informacji jak można sobie radzić z określonymi trudnościami. Wytwarzaniu u pacjentów poczucia, że nie są osamotnieni w swoich trudnościach i mogą liczyć na wzajemne wsparcie. Wzajemnemu wspieraniu się materialnemu jeśli zachodzi taka konieczność. Samopomoc odróżnia od innych form pomocy doświadczanie danych lub podobnych trudności przez wszystkie osoby w niej uczestniczące - pomagające i wspomagające. Samopomocy kluczową rolę pełnią osoby lepiej radzące sobie z daną trudnością, które służą doświadczeniem oraz wzorem innym. Tak rozumiana samopomoc jest bliska zasadniczemu celowi (pracy socjalnej), gdyż zwiększa szanse na usamodzielnienie się korzystających z niej ludzi. Pojęcie samopomocy w pracy socjalnej ma dwa zastosowania. Po pierwsze odnosi się do jednej
z funkcji metody grupowej. Poi drugie, oznacza ruchy pomocy, którą udzielają sobie nawzajem ludzie dotknięci tymi samymi problemami w swoim funkcjonowaniu psychospołecznym.
Samopomoc na świecie.
Na terenie Południowego Bronxu w Nowym Jorku, w szpitalu Lincoln Hospital funkcjonuje nowatorski program terapii nadużywania substancji odurzających. W szpitalu tym zespół akupunktury leczy tą metodą pacjentów uzależnionych od alkoholu, heroiny, valium, fencyklidyny (PCP) i kokainy. Alkoholicy i narkomani ze zdziwieniem stwierdzają, że codzienna akupunktura łagodzi objawy abstynencyjne, nie powodując przy tym skutków ubocznych. Program ten opiera się na stosowaniu alternatywnej techniki medycznej, pacjenci zachęcani są do zgłaszania się do lokalnego oddziału Anonimowych Alkoholików lub Anonimowych Narkomanów, organizowane są mitingi dla obu tych grup na terenie szpitala.
Anonimowi Rodzice - organizacja założona w 1970 roku przez Leonarda Libera - grupa skupiająca rodziców, którzy maltretują zaniedbują lub w inny sposób krzywdzą swoje dzieci. Członkowie AR uczą się nawiązywać kontakt ze swoimi dziećmi i zaprowadzać dyscyplinę bez użycia przemocy. Uczą się wyrażać swoje emocje w sposób akceptowany i wprowadzać zmiany życiowe zmierzające do poprawy stosunków rodzinnych. Poza pomocy rodzicom, stosuję się spotkania z dzieckiem.
Samopomoc Kobiet Chorych na Raka Piersi - SHARE, grupa samopomocowa założona przez dr Eugene Thyssena. Grupa ta pomaga kobietom uporać się z wstrząs psychicznym po odjęciu piersi. największą wagę przywiązuje się do pracy Ochotniczek, które w trakcie pobytu chorej w szpitalu, wspierają ją, niosą informację jak żyć i radzić sobie w trakcie i po leczeniu raka piersi.
Samopomoc w Polsce
Stowarzyszenie "Amazonki" Warszawa - Centrum to samopomocowa organizacja, niemedyczną, służąca wsparciem psychicznym i pomocą praktyczną kobietom dotkniętym rakiem piersi. Celem ruchu jest dostarczanie kobietom chorym na raka piersi emocjonalnego
i praktycznego wsparcia, ułatwienia im podejmowania osobistych decyzji i znalezienia motywacji powrotu do zdrowia oraz uzyskania możliwie najlepszej jakości życia. Jednym
z istotnych zadań ruchu jest zaznajamianie społeczeństwa z problematyką wczesnego wykrywania raka piersi, leczenia i rehabilitacji.
Początki społecznego ruchu na rzecz kobiet z rakiem piersi, sięgają roku 1987, kiedy to pod patronatem Zakładu Rehabilitacji Centrum Onkologii w Warszawie oraz Obywatelskiego Komitetu Zwalczania Raka powstał pierwszy w Polsce Klub Kobiet po Mastektomii "Amazonki". Obecnie ok. 15 tys. członkiń jest zrzeszonych w 140 Klubach i filiach, które
w 1993 roku utworzyły Federację Polskich Klubów Kobiet po Mastektomii "Amazonki"
z siedzibą w Poznaniu. Federacja jest członkiem międzynarodowych organizacji: "Reach to Recovery" (organizacja o międzynarodowym zasięgu, której celem jest wspieranie kobiet
z rakiem piersi) i "Europa Donna" (koalicja kobiet Europy mająca na celu zwrócenie uwagi społeczeństw i rządów na konieczność podjęcia skutecznej walki z rakiem piersi).
Al-Anon Dorosłe Dzieci to wspólnota ludzi, których życie w przeszłości upływało w bliskim kontakcie z osobą uzależnioną od alkoholu. Członkowie Al-Anon Dorosłe Dzieci spotykają się na mityngach, żeby pomóc sobie w rozwiązywaniu problemów jakie są im wspólne. Wspierają się wzajemnie, dzielą się doświadczeniem, siłą i nadzieją oraz koncentrują się na osobistym rozwoju, aby zmniejszyć działanie skutków alkoholizmu na swoje życie.
W Al-Anon Dorosłe Dzieci rozważa i stosuje w życiu Dwanaście Stopni Al-Anon. Doświadcza zrozumie i serdeczność innych osób, które przeżywają podobne problemy. Uświadamia członkom, że nie są sami (Al-Anon jest światową wspólnotą) i pozwalają odzyskać pewność siebie i nadzieję na lepsze jutro. Członkowie uczą się mówić o swoich problemach, oraz odkrywają, że ich życie może być wypełnione zadowoleniem radością
i miłością.
Wspólnota Dorosłe Dzieci Alkoholików samopomocowa grupa wsparcia. Opierają się na założeniu, że ludziom z określonymi problemami najlepiej pomogą w zdrowieniu spotkania
z osobami o podobnych trudnościach. Stworzono je z myślą o osobach, które dorastały
w domu, gdzie przynajmniej jedno z rodziców było alkoholikiem i w związku z tym osoby te wykształciły cechy ułatwiające egzystowanie w takiej rodzinie, lecz wydatnie utrudniające życie poza nią.
Zadaniem DDA jest uwolnienie członków od tego czego doświadczyli w dzieciństwie, a co jest bolesne i szkodliwe zarówno dla nich samych jak i innych, a także dopomożenie
w wykryciu tych spraw. DDA uczy jak przerwać cykl przemocy, emocjonalnego wykorzystywania lub zaniedbywania, tak, aby nie przenosić tego na własne dzieci. DDA uczy jak żyć w zdrowy sposób, z pożytkiem dla siebie zamiast przeciw sobie. DDA korzysta z 12 kroków i 12 tradycji przejętych z AA oraz nawiązuje do problematyki współuzależnienia.
12 Kroków Dorosłych Dzieci Alkoholików
Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec skutków uzależnienia - że przestaliśmy kierować własnym życiem.
Uwierzyliśmy, że Siła większa od nas samych może poskładać nas w całość.
Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek pojmujemy Boga.
Dokonaliśmy gruntownego i odważnego obrachunku moralnego.
Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów.
Staliśmy się całkowicie gotowi do współdziałania z Bogiem, w wyzbyciu się szkodliwych i nieskutecznych zachowań.
Zwróciliśmy się do Boga w pokorze, aby usunął nasze braki
Sporządziliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim.
Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe,
z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.
Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, na bieżąco przyznając się do popełnionych błędów.
Poprzez modlitwę i medytację dążyliśmy do coraz doskonalszej więzi z Bogiem, jakkolwiek pojmujemy Boga, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas oraz
o siłę do jej spełnienia.
Przebudzeni duchowo w rezultacie tych Kroków staraliśmy się nieść to posłanie innym potrzebującym i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.
12 Tradycji
Nasze wspólne dobro powinno być dla nas najważniejsze; wyzdrowienie każdego
z nas zależy bowiem od naszej jedności.
Jedynym i najważniejszym autorytetem w naszej Wspólnocie jest miłujący Bóg, jakkolwiek może się on wyrażać w sumieniu każdej grupy. Nasi przewodnicy są jedynie zaufanymi sługami, oni nami nie rządzą.
Jedynym warunkiem przynależności do DDA jest identyfikowanie się z problemem.
Każda grupa powinna być niezależna we wszystkich sprawach, z wyjątkiem tych, które dotyczą innych grup lub DDA jako całości.
Każda grupa ma jeden główny cel: nieść posłanie DDA, którzy jeszcze cierpią.
Grupa DDA nigdy nie powinna popierać, finansować ani użyczać nazwy DDA żadnym pokrewnym ośrodkom, ani jakimkolwiek przedsiębiorstwom, ażeby problemy finansowe, majątkowe lub sprawy ambicjonalne nie odrywały nas od głównego celu.
Każda grupa DDA powinna być samowystarczalna i nie powinna przyjmować dotacji z zewnątrz.
Działalność we Wspólnocie powinna na zawsze zostać honorowa; dopuszcza się jednak zatrudnianie niezbędnych pracowników w służbach DDA.
DDA nie powinno nigdy stać się organizacją; dopuszcza się jednak tworzenie służb
i komisji bezpośrednio odpowiedzialnych wobec tych, którym służą.
DDA nie zajmują stanowiska wobec problemów spoza ich Wspólnoty, ażeby imię DDA nigdy nie zostało uwikłane w publiczne polemiki.
Nasze oddziaływanie na zewnątrz opiera się na przyciąganiu, a nie na reklamowaniu; musimy zawsze zachować osobista anonimowość wobec prasy, radia i filmu.
Anonimowość stanowi duchową podstawę wszystkich naszych Tradycji, przypominając nam zawsze o pierwszeństwie zasad przed osobistymi ambicjami.
W Polsce pierwsza grupa samopomocowa powstała w 1986 roku z inicjatywy Jerzego Miellibruda.
Anonimowi Narkomani są międzynarodową wspólnotą mężczyzn i kobiet, których wspólnym celem jest zaprzestanie zażywania narkotyków oraz powrót do normalnego życia przy zachowaniu całkowitej abstynencji, włączając w to również alkohol. Do wspólnoty może przystąpić każdy bez względu na wiek, rasę czy orientację seksualną, jedynym warunkiem przystąpienia jest pragnienie zaprzestania brania.
Uzależnieni spotykają się regularnie na spotkaniach zwanych mityngami w celu pracy nad programem Dwunastu Kroków oraz dzieleniem się siłą, doświadczeniem i nadzieją. Część mityngów jest "zamknięta" mogą na nich przebywać tylko osoby uzależnione lub takie które myślą, iż mogą mieć problem z narkotykami, inne mityngi są "otwarte" dla wszystkich. Program zdrowienia oparty jest na Dwunastu Krokach. Realizacja tego programu przywraca wolność osobistą na drodze rozwoju duchowego.
Wspólnota NA jest wspólnotą grup NA, gdzie każda grupa jest niezależna w ramach Dwunastu Tradycji. Grupy często tworzą wyżej zorganizowane struktury łączące okręgi, np. warszawski (kilkanaście grup), regiony np. polski (kilkadziesiąt grup), europejski (kilka tysięcy grup). Jedynym celem działania NA na poziomie grupy, regionu, czy świata jest niesienie posłania (pomocy) uzależnionemu, który cierpi z powodu narkotyków. Treść posłania brzmi: „Zawsze jest możliwa zmiana starych zachowań na nowe oraz powrót do życia wolnego od narkotyków”. NA nie prowadzi programów profilaktycznych oraz nie adresuje swojego przesłania do osób które chcą dalej brać.
Służba, podobnie jak mityngi, pełni we wspólnocie ważna rolę w powrocie do zdrowia osoby uzależnionej i stanowi jeden z filarów zdrowienia. Kolejnym filarem jest sponsor czyli osoba uzależniona o większym doświadczeniu i okresie czystości, opiekująca się “młodszymi” kolegami. Sponsor jest przyjacielem, który bezpośrednio czuwa nad rozwojem i realizacją programu Dwunastu Kroków. W programie Anonimowych Narkomanów członkowie są zachęcani do stosowania całkowitej abstynencji od wszystkich rodzajów narkotyków, włącznie z alkoholem. Z doświadczenia członków NA wynika, że ciągła i nieprzerwana abstynencja zapewnia najlepszy fundament dla zdrowienia i osobistego rozwoju. NA jako całość nie ma opinii na tematy z zewnątrz. Także problem używania leków psychiatrycznych oraz innych wskazanych środków medycznych przepisanych przez lekarzy i przyjmowanie ich pod kontrolą nie jest postrzegane jako niezgodne z ideą zdrowienia w NA.
Nazwa Anonimowi Narkomani pochodzi od angielskiego Narcotics Anonymous i związana jest fundamentalną, zasadą obowiązującą we wspólnocie dotycząca anonimowości osób należących do niej oraz wypowiedzi tych osób na mityngach. Zasada ta ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa osób oraz swobody wypowiedzi na mityngach, ale również
i chronienie wspólnoty jako takiej, aby indywidualne osoby nie wykorzystywały przynależności do NA do swoich osobistych celów. W związku z tą zasadą sugeruje się osobom należącym do wspólnoty zaniechanie przedstawiania się, umożliwiającego identyfikację lub pokazywania swojej twarzy i jednoczesnym mówieniu o przynależności do wspólnoty poza mityngiem.
Anonimowi Alkoholicy
Organizacja powstała w Stanach zjednoczonych (Akron), z inicjatywy Billa Wilsona i Boba Smiitha w 1935 roku. 10 czerwca 1935 uważa się za symboliczną datę narodzin ruchu. Bill Wilson dokonał wielkiego odkrycia, iż alkoholik nie potrzebuje alkoholu, a drugiego człowieka.
„Anonimowi Alkoholicy są wspólnotą mężczyzn i kobiet, którzy dzielą się nawzajem swoim doświadczeniem, siłą i nadzieją, aby rozwiązać swój problem i innym pomagać
w wyzdrowieniu z alkoholizmu. (…)Jedynym warunkiem uczestnictwa jest chęć zaprzestania picia. Wspólnota AA nie jest związana z żadną sektą, wyznaniem, partią lub instytucją, nie angażuje się w żadne publiczne polemiki, nie zajmuje stanowiska w jakichkolwiek sporach. Najważniejszym celem jest trwać w trzeźwości i pomagać innym alkoholikom.”
Program 12 kroków - to rdzeń programu AA. Zbiór zaleceń, które systematycznie stosowane i wymieniane z innymi uczestnikami mają pomóc uczestnikowi wspólnoty wyzwolić się z uzależnienia. Celem jest trzeźwość, a można ją osiągnąć stosując się do Dwunastu Kroków , zmierzających do całkowitej transformacji człowieka. Prowadzą one m.in. przez dokonanie „wnikliwie i bez obaw rachunku sumienia”, „naprawienie wyrządzonych krzywd” i całkowite duchowe przebudzenie pod hasłem poskromienia narcystycznego ego w połączeniu z troską i dbałością o innych - do stania się lepszym człowiekiem.
Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że przestaliśmy kierować własnym życiem.
Uwierzyliśmy, że siła większa od nas samych może przywrócić nam zdrowie.
Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy.
Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny.
Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów.
Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszystkich wad charakteru.
Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.
Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim.
Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe,
z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.
Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się do popełnianych błędów.
Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz doskonalszej więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas, oraz
o siłę do jej spełnienia.
Przebudzeni duchowo w rezultacie tych kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.
Dwanaście Tradycji AA to zalecenia, których przestrzeganie ma zapewnić utrzymanie się
i rozwój tysięcy grup AA, które składają się na całą wspólnotę AA. Te zasady-zalecenia opierają się na doświadczeniu grup, które funkcjonowały w najbardziej krytycznym, początkowym okresie AA. "Tradycje" te są ważne zarówno dla wieloletnich członków AA jak i dla nowicjuszy, ponieważ przypominają o rzeczywistych podstawach AA - wspólnoty mężczyzn i kobiet, dla których dążenie do zachowania własnej trzeźwości i pomaganie innym w jej osiągnięciu jest celem najważniejszym.
Nasze wspólne dobro powinno być najważniejsze; wyzdrowienie każdego z nas zależy bowiem od jedności anonimowych alkoholików.
Jedynym i najwyższym autorytetem w naszej wspólnocie jest miłujący Bóg jakkolwiek może się On wyrażać w sumieniu każdej grupy. Nasi przewodnicy są tylko zaufanymi sługami, oni nami nie rządzą.
Jedynym warunkiem przynależności do AA jest pragnienie zaprzestania picia.
Każda grupa jest niezależna we wszystkich sprawach, z wyjątkiem tych, które dotyczą innych grup lub AA jako całości.
Każda grupa ma jeden główny cel: nieść posłanie alkoholikowi, który wciąż jeszcze cierpi.
Grupa AA nie powinna popierać, finansować ani użyczać nazwy AA żadnym pokrewnym ośrodkom ani jakimkolwiek przedsięwzięciom, ażeby problemy finansowe, majątkowe lub sprawy ambicjonalne nie odrywały nas od głównego celu.
Każda grupa powinna być samowystarczalna i nie powinna przyjmować dotacji
z zewnątrz.
Działalność we wspólnocie powinna na zawsze pozostać honorowa, dopuszcza się jednak zatrudnianie niezbędnych pracowników w służbach AA.
Anonimowi Alkoholicy nigdy nie powinni stać się organizacją; dopuszcza się jednak tworzenie służb i komisji bezpośrednio odpowiedzialnych wobec tych, którym służą.
Anonimowi Alkoholicy nie zajmują stanowiska wobec problemów spoza ich wspólnoty, ażeby imię AA nie zostało nigdy uwikłane w publiczne polemiki.
Nasze oddziaływanie na zewnątrz opiera się na przyciąganiu, a nie na reklamowaniu, musimy zawsze zachowywać osobistą anonimowość wobec prasy radia i filmu.
Anonimowość stanowi duchową podstawę wszystkich naszych tradycji przypominając nam zawsze o pierwszeństwie zasad przed osobistymi ambicjami, itp.
Powodem zaangażowania jest nie tylko dążenie do trzeźwości, jest nim raczej całe spektrum korzyści emocjonalnych, które daje przynależność do AA, grupa sama w sobie zapewnia swoim członkom poczucie duchowej przynależności i wsparcia.
Działalność AA opiera się na ogólnych zasadach samopomocy: konkretnej, bezpłatnej pomocy w każdej chwili, modelowaniu („zrobiłem to ja możesz i ty”), wzajemności (pomocy wzajemnej), sile grupy, zasadzie wpływu terapeutycznego wpływu pomagania („pomaganie pomaga”) i upodmiotowienia (korzyści płynących z kontroli nad własną chorobą i własnymi problemami).
Bibliografia:
Gaś B. Z., Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego, Katowice 1999
Grucy - Miąsik U., Pomoc, opieka, wsparcie dziecka i rodziny, Rzeszów 2006
Riessman F., Carroll D., Nowa definicja samopomocy. Profilaktyka i praktyka, Warszawa 2000
44 pytania, Fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików w Polsce, Warszawa 1997, s. 2