SENAT W SYSTEMIE KONSTYTUCYJNYM PAŃSTWA

Od początku pięćsetletniego istnienia parlamentaryzm polski ukształtował się jako system

dwuizbowy, złożony z Izby Poselskiej i Senatu, trzecim "stanem sejmującym" był król. Dwie

izby, stanowiące stały składnik polskiej tradycji ustrojowej, utrzymano w XIX wieku w

Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim organizmach państwowych o ograniczonej

samodzielności.

W konstytucji marcowej z roku 1921, pierwszej konstytucji państwa odrodzonego po długim

okresie zaborów, przyjęto dawną zasadę stanowienia prawa przez dwie izby Sejm i Senat. Od

zasady tej odstąpiono po II wojnie światowej, kiedy to druga izba została zniesiona w 1946

roku na podstawie wyników sfałszowanego referendum (wg oficjalnych wyników za

zniesieniem Senatu było 68,2%, w rzeczywistości tylko około 27% głosujących). W roku

1989 przywrócono w Polsce dwuizbowość, reaktywując Senat w konstytucji na podstawie

porozumień "okrągłego stołu".

SENAT W KONSTYTUCJI Z DNIA 2 KWIETNIA 1997 R.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 oraz art. 95 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 roku Senat obok Sejmu sprawuje władzę ustawodawczą. Senat składa się ze

100 senatorów wybieranych na okres 4 lat w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w

głosowaniu tajnym.

Senat na równi z posłami, Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej, Radą Ministrów oraz

grupą co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu może

występować z inicjatywą ustawodawczą.

W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat, obradujące wspólnie pod

przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako

Zgromadzenie Narodowe.

Senat zajmuje się ustawą wcześniej rozpatrzoną i uchwaloną przez Sejm. Rozpatruje ją w

ciągu 30 dni od jej przekazania - w przypadku projektu ustawy wniesionego przez Radę

Ministrów jako pilny termin ten wynosi 14 dni.

Senat może przekazaną przez Sejm ustawę przyjąć bez zmian, może do tekstu ustawy

wprowadzić poprawki albo może ją odrzucić. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo

poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Uchwalenie budżetu państwa odbywa się w nieco innym trybie. Uchwaloną przez Sejm

ustawę budżetową przekazuje się Senatowi, który na jej rozpatrzenie ma 20 dni od dnia jej

przekazania.

W innym też trybie uchwalana jest ustawa o zmianie Konstytucji, bowiem Senat ma na jej

rozpatrzenie termin nie dłuższy niż 60 dni. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy

uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie przez Senat.

Senat wyraża także zgodę na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego w

sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Przedmiotem obrad Senatu są także

sprawozdania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Ponadto Senat wyraża zgodę na powołanie i odwołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,

Rzecznika Praw Dziecka, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz Prezesa

Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu. Senat

wyraża również zgodę na powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich, wybiera i odwołuje

dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz powołuje i odwołuje dwóch

Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz trzech członków Rady Polityki Pieniężnej.

Senat natomiast, inaczej niż Sejm, nie sprawuje kontroli nad władzą wykonawczą. Jedynie

Sejm posiada prawo udzielania rządowi wotum zaufania i wotum nieufności. Wyłącznie on

kontroluje wykonanie budżetu państwa i tylko posłowie mają prawo występowania z

interpelacjami do członków rządu.

Marszałek Senatu lub 30 senatorów może także wystąpić z wnioskiem do Trybunału

Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja

wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, albo zgodności przepisów prawa,

wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami

międzynarodowymi i ustawami, a także zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii

politycznych.

WYBORY DO SENATU

Senat, podobnie jak Sejm, funkcjonuje w systemie kadencyjnym. Oznacza to, że przez okres

czterech lat obraduje on w składzie pochodzącym z jednych wyborów.

Nie zawsze kadencja Sejmu i Senatu trwa ustawowe cztery lata. W określonych sytuacjach,

na przykład gdy Sejm nie jest w stanie powołać rządu, Prezydent może skrócić kadencję

Sejmu. Uprawnienie takie przysługuje Prezydentowi również wtedy, gdy w terminie czterech

miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona

Prezydentowi do podpisu.

O skróceniu kadencji może także zadecydować Sejm, podejmując stosowną uchwałę o

skróceniu swej kadencji większością 2/3 głosów ustawowej liczby głosów. Zakończenie

kadencji Sejmu równoznaczne jest z końcem kadencji Senatu, a nowe wybory do obu izb

odbywają się w tym samym dniu. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent, ustalając

ich datę na dzień wolny od pracy.

Jeśli Prezydent podjął decyzję o rozwiązaniu Sejmu przed upływem kadencji, to nowe

wybory muszą odbyć się nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia Prezydenta o

skróceniu kadencji Sejmu.

Prawo wybierania ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat, bez względu na płeć,

przynależność rasową i narodową, wyznanie, wykształcenie, czas zamieszkiwania w kraju,

pochodzenie społeczne, zawód oraz stan majątkowy. Prawo to nie przysługuje jedynie

osobom, które zostały przez sąd ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem z powodu

choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, oraz osobom, które orzeczeniem sądu

lub Trybunału Stanu zostały pozbawione praw publicznych.

Bierne prawo wyborcze do Sejmu przysługuje wszystkim obywatelom polskim, którzy

najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 21 lat, zaś do Senatu tym, którzy najpóźniej w dniu

wyborów ukończyli 30 lat.

Nie można kandydować równocześnie w wyborach do Sejmu i Senatu.

W wyborach do Senatu I, II, III i IV kadencji III Rzeczypospolitej okręgami wyborczymi były

województwa, w których bez względu na liczbę mieszkańców wybierano po dwóch

senatorów. Wyjątek stanowiły województwa katowickie oraz warszawskie, w których

wybierano po trzech senatorów.

W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju przygotowywana jest nowa

ordynacja wyborcza do Senatu. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają

się w głosowaniu tajnym.

Do tej pory największą różnicą między wyborami do Sejmu i Senatu był sposób ustalania

wyników. W Sejmie o podziale mandatów decyduje liczba głosów oddanych na poszczególne

listy kandydatów.

W wyborach do Senatu zaś wszyscy kandydaci umieszczeni byli na jednej wspólnej liście, a

głosujący oddawał głos co najwyżej na dwóch z nich, w Warszawie i w Katowicach na trzech.

Senatorami zostawali ci dwaj lub trzej kandydaci, którzy otrzymali w swym województwie

największą liczbę głosów. Konsekwencją przyjęcia w wyborach do Senatu systemu

większościowego było postępowanie podejmowane w razie wygaśnięcia mandatu

senatorskiego przed upływem kadencji, na przykład w razie śmierci senatora. Konieczne było

wtedy przeprowadzenie wyborów uzupełniających w okręgu, z którego kandydował zmarły

senator.

Gdy wygasa mandat posła, jego miejsce zajmuje następny kandydat z listy danego

ugrupowania.

Senatorem zostaje się od dnia wyborów, ale większość uprawnień związanych z pełnieniem

tej funkcji nabywa się z chwilą objęcia mandatu, czyli od momentu złożenia ślubowania.

W Polsce, jak w każdym demokratycznym państwie, przebieg wyborów podlega weryfikacji.

Organem, który rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru poszczególnych

osób, wobec których wniesiono protest wyborczy, jest Sąd Najwyższy.

ORGANIZACJA SENATU

Zgodnie z Regulaminem Senatu organami Senatu są:

Marszałek Senatu

Prezydium Senatu

Konwent Seniorów

komisje Senatu

Marszałek Senatu

Marszałek Senatu reprezentuje Senat, stoi na straży jego praw i godności. Senatorowie

wybierają go ze swego grona na pierwszym posiedzeniu Senatu nowej kadencji. Marszałek

zwołuje posiedzenia Senatu i ustala projekt porządku dziennego obrad, zasięgając opinii

Konwentu Seniorów. Przewodniczy obradom Senatu, udziela głosu senatorom i przeprowadza

głosowanie nad uchwałą.

Marszałek kieruje pracami Prezydium Senatu, przewodniczy też obradom Konwentu

Seniorów. Ustala projekt budżetu Kancelarii Senatu i nadzoruje jego wykonanie. Sprawuje

pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Senatu. Przyjmuje

oficjalne delegacje odwiedzające Senat. Zgodnie ze zwyczajem ambasadorowie

rozpoczynający lub kończący misję dyplomatyczną w Polsce składają mu wizyty. Marszałek

pełni również państwowe funkcje reprezentacyjne. Trzej wicemarszałkowie Senatu zastępują

marszałka w przewodniczeniu obradom Senatu, sprawują też w jego zastępstwie funkcje

powierzone przez niego.

Prezydium Senatu

Prezydium Senatu tworzą: marszałek Senatu i trzej wicemarszałkowie. Prezydium Senatu

zbiera się w zasadzie co tydzień. Na posiedzeniach w szczególności ustalane są ogólne plany

pracy Senatu i omawiane są sprawy związane z bieżącymi pracami legislacyjnymi. Prezydium

zleca komisjom senackim rozpatrzenie określonych spraw. Rozpatruje też sprawy

regulaminowe związane z pracą Senatu i senatorów.

W razie wątpliwości, jak należy rozumieć przepisy Regulaminu Senatu, Prezydium dokonuje

jego wykładni, czyli wyjaśnia znaczenie poszczególnych przepisów. W zakres prac

Prezydium Senatu wchodzą także sprawy związane z kontaktami zagranicznymi Senatu:

aprobowanie kandydatur senatorów proponowanych przez senackie kluby do

międzynarodowych zgromadzeń parlamentarnych, np. Rady Europy, ustalanie składów

delegacji senatorów do innych parlamentów oraz na konferencje międzynarodowe.

Prezydium Senatu, spełniając tradycyjną rolę Senatu w opiece nad Polonią i Polakami za

granicą, decyduje o podziale środków finansowych przeznaczanych z budżetu Kancelarii

Senatu na pomoc dla instytucji, np. szkół, organizacji i wydawnictw polonijnych, oraz na

pomoc socjalną. Wykonanie tych zadań zleca przede wszystkim Stowarzyszeniu "Wspólnota

Polska" w pierwszym rzędzie.

W posiedzeniach Prezydium Senatu biorą udział z głosem doradczym: szef Kancelarii Senatu

oraz osoby zaproszone przez marszałka Senatu.

Konwent Seniorów

Konwent Seniorów składa się z marszałka, wicemarszałków oraz senatorów - przedstawicieli

klubów senackich. Poszczególne kluby oraz koła senackie mogą porozumieć się ze sobą i

wydelegować wspólnego przedstawiciela do Konwentu Seniorów. W konwencie zasiadają

także przedstawiciele klubów parlamentarnych, jeżeli skupiają co najmniej 7 senatorów.

Na posiedzeniu Konwentu Seniorów kluby porozumiewają się w sprawach związanych z

działalnością i przebiegiem prac Senatu, a więc dotyczących porządku obrad, terminów

posiedzeń, wniosków co do sposobów prowadzenia dyskusji, obrad i innych spraw

przedstawionych przez marszałka lub Prezydium Senatu.

Komisje

Na początku kadencji senatorowie wybierają komisje, w których chcieliby pracować.

Regulamin Senatu zezwala na udział senatora w pracach najwyżej dwóch komisji, jednakże

za zgodą Prezydium Senatu senator może być członkiem więcej niż dwóch komisji. Zwykle

są to komisje zajmujące się problemami, z którymi dany senator zetkną się w pracy

zawodowej lub którymi szczególnie się interesuje. W Senacie działa czternaście komisji

stałych:

Gospodarki Narodowej,

Kultury i Środków Przekazu,

Nauki i Edukacji Narodowej,

Obrony Narodowej,

Ochrony Środowiska,

Praw Człowieka i Praworządności,

Regulaminowa i Spraw Senatorskich,

Rodziny i Polityki Społecznej,

Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej,

Spraw Emigracji i Polaków za Granicą,

Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej,

Ustawodawcza,

Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu.

Od 4 sierpnia 2000 r. działa Komisja Nadzwyczajna Legislacji Europejskiej, właściwa do

rozpatrzenia ustaw uchwalonych przez Sejm, których projekty Rada Ministrów uznała za

mające na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej.

Każda uchwalona przez Sejm ustawa, a także każdy projekt ustawy, który powstał w Senacie,

muszą trafić do jednej lub kilku komisji senackich. W komisjach, w mniejszym zespole

senatorów, przygotowuje się wstępną opinię o ustawie w formie sprawozdania. Na jej

podstawie w czasie posiedzenia plenarnego Senat wypracowuje własne stanowisko wobec

ustawy. Kandydatów na przewodniczących komisji zgłaszają komisje spośród swoich

członków. Wnioski w tej sprawie przedstawia Senatowi Komisja Regulaminowa i Spraw

Senatorskich, a przewodniczących wybiera Senat.

O FUNKCJONOWANIU SENATU

Senat zbiera się przeciętnie co dwa tygodnie. Dniami obrad są najczęściej środy i czwartki.

Porządek obrad

Projekt porządku obrad ustala marszałek Senatu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów.

Jest zasadą, że przedmiotem obrad mogą być tylko te sprawy, które znane są senatorom z

druków senackich, dostarczonych nie później niż trzy dni przed posiedzeniem. Przy

określaniu kolejności spraw, nad którymi będą obradować senatorowie, na ogół w pierwszym

rzędzie bierze się pod uwagę uchwalone w Sejmie ustawy. Na jednym posiedzeniu zwykle

pracuje się nad kilkoma ustawami przekazanymi z Sejmu i ewentualnie nad projektami ustaw

przygotowanymi w Senacie. W końcowej części posiedzenia podejmowane są uchwały

niezwiązane z bieżącą legislacją. Poza porządkiem posiedzenia senatorowie mogą wygłaszać

oświadczenia senatorskie, których przedmiotem mogą być sprawy związane z

wykonywaniem mandatu, jednakże nie mogą dotyczyć spraw będących przedmiotem obrad

bieżącego posiedzenia.

Od czasu do czasu odbywają się debaty, których celem nie jest uchwalanie ustaw, ale

przedyskutowanie i wysłuchanie argumentów w sprawach dotyczących ustroju lub gospodarki

państwa. Są to debaty poświęcone m.in. problemom konstytucji, ekologii, samorządu czy

polityki zagranicznej.

Zwoływanie senatorów na posiedzenia Senatu

Senatorowie powinni zostać zawiadomieni o posiedzeniu Senatu nie później niż 7 dni przed

jego terminem. Marszałek zawiadamia ich poprzez Biuro Prac Senackich, które równocześnie

wysyła pocztą proponowany porządek obrad. Gdy wymagany przez regulamin okres z

ważnych przyczyn zostanie skrócony, senatorów powiadamia się telegraficznie lub

telefaksami kierowanymi do biur senatorskich, a w ostateczności przez radio i telewizję.

Praca w komisjach i klubach

Posiedzenia Senatu poprzedzone są posiedzeniami komisji i klubów, które odbywają się

zwykle w pierwszej połowie tygodnia.

W związku z tym, że Senat w ciągu 30 dni (w przypadku tzw. ustawy pilnej - w ciągu 14 dni)

musi rozpatrzyć ustawę przekazaną z Sejmu, komisje Senatu mają 18 dni na zajęcie

stanowiska (w przypadku tzw. ustawy wniesionej jako projekt pilny - komisje zajmują

stanowisko w terminie wyznaczonym przez marszałka Senatu). O przedłużeniu tego terminu z

ważnych przyczyn zdecydować może jedynie marszałek Senatu.

Na posiedzeniach komisji senatorowie dyskutują nad generalną oceną ustawy, przydatnością i

społecznymi skutkami jej wprowadzenia. Zastanawiają się, gdzie konieczne są zmiany.

Podobnie postępują z projektami ustaw przygotowanymi przez Senat.

Senatorowie wysłuchują opinii doradców powołanych przez komisje. Swoje uwagi

przekazują im również uczestniczący w posiedzeniu przedstawiciele rządu. Członkowie

komisji wybierają ze swojego grona senatora sprawozdawcę, który na posiedzeniu plenarnym

Senatu referuje stanowisko komisji. Senatorowie, których punktu widzenia nie podzieliła

większość komisji, również mogą przedstawić swoje stanowisko w czasie obrad Senatu,

wyznaczając sprawozdawcę tzw. wniosków mniejszości.

W dniu poprzedzającym obrady Sejmu i Senatu odbywają się posiedzenia klubów

parlamentarnych. Na zebraniach tych posłowie i senatorowie dyskutują nad aktualną sytuacją

polityczną i oceniają działania podejmowane przez rząd. Polityczna ocena dotyczy też ustaw i

ich projektów ustaw - może ona mieć wpływ na to, jak członkowie klubu zachowają się w

komisjach i na najbliższych obradach Senatu.

Posiedzenia Senatu

Kierowanie obradami

Obradami Senatu kieruje marszałek Senatu lub jeden z wicemarszałków. Obok niego za

stołem prezydialnym zasiadają dwaj sekretarze, którzy pomagają marszałkowi w prowadzeniu

obrad.

Wyznaczani są oni każdorazowo z grona ośmiu sekretarzy Senatu, wybranych na początku

kadencji spośród najmłodszych wiekiem senatorów. Prowadzą oni listę mówców i protokół

posiedzenia. Udzielając głosu, marszałek zezwala na zabranie go wyłącznie w sprawie, która

jest objęta danym punktem porządku dziennego. Pilnuje też, by w czasie przemówienia

senator nie odbiegał od zasadniczego tematu obrad i nie przekroczył przysługującego mu

czasu wystąpienia.

Marszałek czuwa nad powagą i porządkiem obrad oraz prawidłowym stosowaniem

Regulaminu Senatu. Jeśli w czasie posiedzenia zaistnieje wątpliwość co do znaczenia

poszczególnych przepisów regulaminu określającego procedurę pracy Senatu, decydujący

głos przysługuje marszałkowi kierującemu obradami.

Sala posiedzeń

Miejscem obrad jest sala posiedzeń plenarnych Senatu. Każdy senator ma na sali wyznaczone

miejsce, stałe przez całą kadencję Senatu. Zgodnie z tradycją parlamentarną senatorowie

rozmieszczeni są grupami, według przynależności klubowej. W zasadzie kluby, które

określają swój program jako prawicowy, zasiadają po prawej, lewicowe po lewej ręce

marszałka.

Senatorowie o dłuższym stażu w parlamencie oraz pełniący funkcje w komisjach lub klubach

parlamentarnych zasiadają zwykle bliżej stołu prezydialnego. W przeciwieństwie do Sejmu,

w Senacie zwyczaje te nie są przestrzegane zbyt konsekwentnie.

Prawo uczestniczenia w posiedzeniu i zabierania głosu mają, oprócz senatorów, osoby

zajmujące najważniejsze stanowiska w państwie oraz osoby zaproszone przez marszałka

Senatu. Na sali posiedzeń swoje stałe miejsca mają prezydent RP oraz członkowie Rady

Ministrów.

Posiedzenia mają charakter publiczny, co oznacza, że może im się przysłuchiwać każda

zainteresowana osoba. W czasie obrad są obecni na sali dziennikarze, sprawozdawcy radiowi

i telewizyjni.

Procedura obrad Senatu

Każde posiedzenie Senatu rozpoczyna się i kończy trzykrotnym uderzeniem przez marszałka

laską marszałkowską o podłogę.

Na początku posiedzenia marszałek przedstawia senatorom planowany porządek obrad. Przed

jego zatwierdzeniem senatorowie zgłaszają czasem dodatkowe sprawy wymagające pilnego

rozpatrzenia. Po przyjęciu porządku obrad Senat przystępuje do rozpatrywania jego punktów.

Na ogół w pierwszej kolejności senatorowie zajmują się ustawami uchwalonym przez Sejm.

Każdy taki punkt porządku obrad rozpoczyna się od wystąpienia senatora sprawozdawcy,

który relacjonuje rezultaty prac komisji oraz podjęte przez nią ustalenia. Kolejnym mówcą

jest ewentualnie sprawozdawca wniosków mniejszości.

Po obu tych wystąpieniach Senat przystępuje do dyskusji. Uczestniczą w niej senatorowie

zapisani do głosu na liście mówców prowadzonej przez sekretarza. Poza kolejnością

marszałek może udzielić głosu sprawozdawcy i przewodniczącemu komisji, która

przygotowała sprawozdanie, a pozostałym senatorom jedynie w celu złożenia tzw. wniosków

formalnych, repliki lub sprostowania błędnie zrozumianej lub nieściśle przytoczonej

wypowiedzi. Prezydentowi, prezesowi Rady Ministrów i członkom rządu marszałek udziela

głosu, ilekroć tego zażądają. Senatorowie przemawiają z mównicy usytuowanej przy stole

prezydialnym albo mogą krótko zabrać głos ze swego miejsca. W każdym jednak wypadku

zwracają się do marszałka i całej izby, używając określeń: "Panie Marszałku!", "Wysoki

Senacie!".

Głosowanie

Po wyczerpaniu listy mówców marszałek Senatu oznajmia, że Senat przystępuje do

głosowania. Od tej chwili głos zabierać można tylko w celu zgłoszenia lub uzasadnienia

wniosku formalnego o sposobie lub porządku głosowania albo zadania sprawozdawcy pytań o

wyjaśnienie treści głosowanej poprawki. Senatorowie mogą zgłaszać swoje propozycje

dotyczące odroczenia głosowania nad daną sprawą lub wyboru przez izbę określonej formuły

głosowania, na przykład głosowania imiennego bez użycia aparatury do liczenia głosów.

Zgłaszane poprawki dotyczą zarówno istotnych, jak i drobnych spraw. Czasami w stosunku

do jednej ustawy może być zgłoszonych nawet około 100 poprawek. Polegają one zwykle na

skreśleniu bądź dopisaniu określonych przepisów. Istnieć muszą zatem reguły decydujące o

tym, które ze zgłoszonych poprawek głosowane będą w pierwszej kolejności.

Obowiązują tutaj dwie zasady. W ramach zgłoszonych poprawek w pierwszej kolejności

głosuje się najdalej idące, czyli takie, których przyjęcie decyduje o losie pozostałych

poprawek, czyniąc je bezprzedmiotowymi. Drugą zasadą jest głosowanie każdej poprawki

oddzielnie, a następnie przegłosowanie całości proponowanej ustawy.

Wyniki głosowania ogłasza marszałek, równocześnie ukazują się one na tablicach świetlnych.

Po ogłoszeniu są one ostateczne i nie podlegają dyskusji.

"Sprawozdanie Stenograficzne"

Dni, w których odbywają się posiedzenia, są okresem wzmożonej pracy Kancelarii Senatu.

Jednym z jej zadań jest szybkie sporządzenie dokumentacji posiedzenia. Obrady są

nagrywane, a następnie ich treść poddawana jest obróbce redakcyjnej i już nad ranem gotowe

jest "Sprawozdanie Stenograficzne" w wersji roboczej. Rozdaje się go senatorom, aby

ewentualnie nanieśli korekty uściślające wypowiedzi.

W późniejszym terminie wydawane jest "Sprawozdanie Stenograficzne" z posiedzenia Senatu

RP. Wraz z protokołem, sporządzonym przez Biuro Prac Senackich, stanowi ono jedyne

urzędowe stwierdzenie przebiegu posiedzenia.