POZYCJA USTROJOWA TK

TK –instytucjonalizacja kontroli konstytucyjnej prawa. Są 2 rodzaje:

-     kontrola parlamentarna- sprawowana przez sam parlament i jego organy wewnętrzne

-     kontrola pozaparlamentarna- sprawowana przez organy zewnętrzne wobec parlamentu, działające na zasadzie niezależności od parlamentu lub też wprost przez sądy powszechne.

TK orzeka o zgodności z konstytucją ustaw i innych aktów normatywnych oraz rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Członkowie TK są niezawiśli, orzeczenia są wydawane po przeprowadzeniu rozprawy i w imieniu RP, sędziowie podlegają ustawom, nie działa w sferze stosowania prawa ale orzeka jaka norma obowiązuje a jaka nie. Funkcja orzecznicza dotyczy oceny:

a)        zgodności z konstytucją ustaw i umów międzynarodowych

b)        zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

c)        skarga konstytucyjna

d)        spory kompetencyjne

Badania konstytucyjności prawa dotyczą:

-           treści aktu

-           kompetencji do jego wydania

-           dochodzenia ustawowego trybu dojścia aktu do skutku

orzeczenie TK mają moc powszechnie obowiązującą i ostateczną.

82. SPOSOBY KREACJI CZŁONKÓW POLSKIEGO TK

W skład TK wchodzi 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 letnią kadencję. Sędziowie wybierani są przez Sejm, kandydatów na to stanowisko przedstawić może Prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów. Wybór następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby posłów. Prezesa i wiceprezesa powołuje Prezydent RP spośród kandydatów( po 2 na każde stanowisko) przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Trybunału.

83. STATUS PRAWNY CZŁONKÓW TK.

W skład TK wchodzi 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na 9 letnią kadencję. Konstytucja wymaga by stanowiska sędziów obejmowały osoby wyróżniające się wiedzą prawniczą. Sędzią może zostać osoba, która posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub sędziego NSA. Konstytucja stanowi, że ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny. Ustawa o TK stwarza zaś byłemu sędziemu prawo do powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko, otrzymania stanowiska równorzędnego lub przejścia w stan spoczynku. W okresie kadencji sędziowie są nieusuwalni, chyba że sędzia zostanie skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub też sąd dyscyplinarny złożony z sędziów TK. Mandat sędziego wygasa też w razie śmierci, zrzeczenia się, orzeczenia komisji lekarskiej o trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków. Wygaśnięcie mandatu musi zostać stwierdzona uchwałą Zgromadzenia Ogólnego TK. Sędziom przysługuje immunitet. Sędziowie nie mogą łączyć swego urzędu z innymi stanowiskami w aparacie państwowym, obowiązuje ich też zasada apolityczności co m.in. oznacza zakaz przynależności do partii politycznych, związków zawodowych.

84. ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA TK.

Skład- 15 sędziów. Wybierani są indywidualnie przez sejm na 9 lat, spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą i posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska sędziego SN i NSA. Kandydatów przedstawia 50 posłów, Prezydium Sejmu. Głosowanie- bezwzględna większość głosów.

Organy TK:

-     Zgromadzenie Ogólne( tworzą go sędziowie)- omawia ono co najmniej raz w roku, działalność Trybunału i problemy wynikające z jego orzecznictwa, podejmuje najważniejsze rozstrzygnięcia dotyczące organizacji pracy Trybunału tj. uchwalanie regulaminu Trybunału, wybór kandydatów na prezesa i wiceprezesa, uchwalenie projektu dochodów i wydatków Trybunału

-     Prezes ( organ monokratyczny) reprezentuje Trybunał na zewnątrz i wykonuje czynności związane z bieżącym organizowaniem pracy Trybunału oraz kierowaniem aparatem wykonawczym

-     Wiceprezes –zastępuje prezesa w razie jego nieobecności i wykonuje obowiązki wynikające z podziału czynności

85. POSTĘPOWANIE PRZED TK

Trybunał rozpatruje sprawy o kontrolę norm w składach 5 osobowych gdy chodzi o kontrolę ustawy lub umowy międzynarodowej, lub 3 osobowych, gdy chodzi o kontrolę aktu podustawowego. Składy orzekające są wyznaczane przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego odpowiednio do kolejności wpływu spraw. Każda sprawa może być rozpatrzona w pełnym składzie, jeżeli wynika to ze szczególnej zawiłości sprawy. Uczestnikami postępowania są: wnioskodawca tj. podmiot, który złożył pytanie prawne, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny oraz Prokurator Generalny. Sprawy z wniosków lub pytań prawnych muszą być rozpoznawane na rozprawie. Jawności rozprawy może być wyłączona tylko ze względu na bezpieczeństwo państwa. Po zamknięciu rozprawy skład orzekający udaje się na naradę i wydaje orzeczenie. Orzeczenie musi zapaść większością głosów. Orzeczenie składa się z sentencji wskazującej rozważane przepisy i określającej, czy są one wzajemnie zgodne lub niezgodne i w jakim zakresie oraz z uzasadnieniem.

86. WŁAŚCIWOŚCI TK

właściwości Trybunału:

-           kontrola norm tzn. orzekanie o zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu, czyli zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, zgodności przepisów prawa, wydanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją

-           rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

-           orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

-           orzekanie o skargach konstytucyjnych

-           rozstrzyganie o zaistnieniu tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP

87. ZAKRES KONTROLI KONSTYTUCYJNOŚCI PRAW WYKONYWANEJ PRZEZ TK

kontrola- badanie, ocena cudzej działalności z określonego punktu widzenia. Obejmuje więc: ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności jednostki kontrolowanej, porównanie stanu faktycznego z obowiązującymi wzorcami działania, ustalenie przyczyn występujących niezgodności, wyciąganie wniosków mających na celu zapewnienie pełnej zgodności działania kontrolowanej jednostki z obowiązującymi założeniami i wzorcami. Kontrolę państwową łączy się z NIK.

88. ORZECZENIA TK- SPOSÓB PODJĘCIA, OBOWIĄZYWANIE I SKUTKI PRAWNE

orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie konstytucji orzeczenia TK o niezgodności z konstytucją ustaw uchwalonych przed dniem jej wejścia w życie nie są ostateczne i podlegają rozpatrzeniu przez Sejm, który może odrzucić to orzeczenie 2/3 głosów. Orzeczenia TK które nie zostały rozpatrzone przez Sejm w terminie 6 miesięcy od dnia przedłożenia sejmowi lub rozpatrzone zostały ale Sejm nie zmienił lub nie uchylił przepisów z konstytucją niezgodnych jest ostateczne i powoduje uchylenie ustawy lub tych przepisów z dniem ogłoszenia w Dz. U. Jeżeli TK uznał za niezgodną z konstytucją ustawę której Prezydent odmówił podpisania wtedy zamyka się postępowanie ustawodawcze. Jeżeli niezgodność dotyczy poszczególnych przepisów. Prezydent może podpisać ustawę z pominięciem tych przepisów albo zwraca do ponownego rozpatrzenia. Orzeczenia nie mają retroaktywnego charakteru chyba, że wchodzą w życie w dzień ogłoszenia ale TK może ustalić inny termin( ustaw do 18 miesięcy, inny akt do 12). W przypadku orzeczeń które wiążą się z finansami nieprzewidzianymi w budżecie to termin po opinii RM.nie mają retroaktywnego charakteru chyba, że wchodzą w życie w dzień ogłoszenia ale TK może ustalić inny termin( ustaw do 18 miesięcy, inny akt do 12). W przypadku orzeczeń które wiążą się z finansami nieprzewidzianymi w budżecie to termin po opinii RM.