ęłęóSYLWETKA PRACOWNIKA SOCJALNEGO

„Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne (…) pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku niewymienionym, powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej (…)

Świadome przebywanie drogi zawodowej; polegającej na pomaganiu innym, zakłada również realizowanie w toku pracy, w jakiejś mierze samego siebie. Jest to możliwe, gdy konkretnym działaniom (w tym przypadku – działaniom socjalnym) towarzyszy zrozumienie i uznanie reguł postępowania pracownika socjalnego w kontakcie z klientem pomocy socjalnej, z jego rodziną czy partnerem instytucjonalnym. Chodzi przy tym zwłaszcza o właściwe interpretowanie zasad, wynikających z naczelnych i uniwersalnych wartości ogólnoludzkich w połączeniu ze specyficznymi wartościami pracy socjalnej.

Zgodnie z zapisem w ustawie praca socjalna oznacza: „działalność zawodową skierowaną na pomoc osobą i rodziną we wzmacnianiu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie, oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi” . Teoria praktyki polskiej pracy socjalnej wiązana jest zazwyczaj z nazwiskiem H. Radlińskiej, która pracę socjalna określiła, jako pracę społeczną, natomiast określenie społeczny oznacza równocześnie cel i sposób osiągania celu.

W praktycznej działalności zawodowej pracownik socjalny powinien przyczyniać się do realizacji przynajmniej jednego z następujących szczegółowych celów pracy socjalnej, a mianowicie:


1. Zapewnienia podstawowych warunków życia tym, którzy są ich pozbawieni – cel ratowniczy;
2. Zaspokajanie potrzeb, które nie mogą być realizowane samodzielnie w ramach innych instytucji – cel kompensacyjny;
3. Minimalizowanie negatywnego wpływu tych czynników, które nie mogą być zmniejszone lub usunięte – cel protekcyjny;
4. Osiągnięcie bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia poprzez wspomaganie w rozwiązywaniu problemów, w pokonywaniu trudności – cel promocyjny;
5. Wzmacnianie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwoju i rozwiązywanie własnych problemów;
6. Efektywne organizowanie zróżnicowanych form pomocy, oraz zarządzania nimi;
Wymienione powyżej cele realizowane są w codziennej działalności zawodowej pracownika socjalnego, wyrażone są one w podejmowaniu takich zadań, jak:
Dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzącychP zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej;
Udzielanie informacji,P wskazówek i pomoc w zakresie rozwiązywania spraw życiowych jednostką i grupą, tego potrzebującym;
Pobudzanie aktywności społecznej i inspirowanie zadańP samopomocowych;
Współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu,P wdrażaniu oraz rozwijaniu programów społecznych;



Ujawnianie,P analizowanie i interpretowanie potrzeb oraz problemów społecznych mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich;
Współpraca z innymiP profesjonalistami, instytucjami i organizacjami mającymi na celu doskonalenie istniejących już rozwiązań w dziedzinie pracy socjalnej;
Uczestniczenie wP różnego rodzaju formach doskonalenia i dokształcania podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych;
Inicjowanie nowych form udzielania pomocy;P
P Inicjowanie oraz uczestniczenie w badaniach problemów społecznych (diagnoza potrzeb.
Szczegółowe zadania, do których zobligowany jest pracownik socjalny zostały zapisane w Dziale I (rozdział 2) Ustawy o pomocy społecznej. Ustawa różnicuje również zadania własne i zlecone, adekwatnie do struktury organizacyjnej pomocy społecznej.
Niezależnie od formalno – teoretycznego sposobu ujmowania zadań pracy socjalnej, bardzo ciekawie wydaje się przedstawienie zadań, które powinny być realizowane w codziennej pracy zawodowej przez przedstawicieli naszego zawodu. Poniżej chciałbym przedstawić w sposób wybiórczy pierwszorzędowe zadania, których realizacja konieczna jest w codziennej praktyce pomocowej:
Bardzo dobra znajomość terenu działania, oraz znajomość problemów i potrzeb jednostek, rodzin i grup społecznych;

Projektowanie i realizacja działań socjalnych;
Opracowywanie prognoz społecznych, głównie dla lokalnych potrzeb;
Kontrolowanie i przewidywanie skutków udzielonej i nie udzielonej pomocy ;
Profilaktyka, oraz wczesna prewencja;
Selekcjonowanie i wyszukiwanie środowisk i osób wymagających pomocy;
Udzielanie różnych form pomocy z zastosowaniem pracy socjalnej;
Inspirowanie klienta do aktywności;
Usamodzielnianie osób tego wymagających;
Prowadzenie4 mediacji i negocjacji w interesie klienta;
Właściwa polityka w zakresie przyznawania świadczeń;
Samorealizacja w zawodzie;
Czynny udział w formach doskonalenia zawodowego;
Propagowanie pracy socjalnej w terenie.

Pracownicy socjalni to najbardziej i najczęściej stykająca się z ludnością grupa zawodowa, obok pracowników ochrony zdrowia. Jego główne zadania to: diagnoza, czyli rozpoznanie środowiska, planowanie. Pracownik socjalny musi współpracować z instytucjami. Występuje on w roli doradcy, mediatora.

Osobowość stanowi rezultat uczenia się i rozwoju. Jako zespół stałych właściwości i procesów psychicznych, zostaje ukształtowana w toku procesów psychicznych, zostaje ukształtowana w toku procesu nauczania i doświadczenia uzyskiwanego podczas pracy zawodowej.

Osobowość zawodowa to zespół cech człowieka uformowany w toku kształcenia zawodowego i rozwijających się w czasie pracy zawodowej, który zapewnia mu aktywny kontakt z materialnym i społecznym środowiskiem pracy, przyczyniającym się do jego twórczych przeobrażeń.





Funkcjonalne cechy osobowości pracownika socjalnego – to cechy związane z wykonywaniem zadań socjalnych na zajmowanym stanowisku służbowym. Zalicza się do nich takie cechy jak m.in.:

- wrażliwość na ludzkie problemy

- opiekuńczość, troskliwość i życzliwość

- postawa „empatii”

- postawa niesienia pomocy, przynoszenia ulgi i pocieszenia, stwarzanie poczucia oparcia psychicznego w sytuacjach krańcowych

- bezstronność i poszanowanie godności każdego człowieka, okazanie mu szacunku

- bezinteresowność i uczciwość


Cechy instrumentalne (sprawnościowe, pomocnicze, służebne) – to cechy zorientpwane na możliwie najlepsze spełnienie obowiązków zawodowych pracownika socjalnego. Wśród nich wyróżnia się m.in.:

- zdolności organizatorskie

- zaradność

- kultura osobista i takt

- pogoda ducha i poczucie humoru

- zaradność

- spolegliwość

- obowiązkowość, systematyczność

- rzeczowość, prawomocność

- odpowiedzialność osobista za słowa i czyny

- wytrwałość w doprowadzeniu prowadzonej sprawy do pozytywnego rezultatu

- zdecydowanie i konsekwencja w zdziałaniu

Negatywne cechy osobowości pracownika socjalnego, czyli brak cech pozytywnych, powinien automatycznie wykluczać konkretną osobę z udziału w pracy socjalnej, jako nie wyposażoną w cechy, które warunkują prawidłową realizację socjalnych powinności.

Głównymi składnikami osobowości zawodowej są:

- wiedza zawodowa (ogólnozawodowa i specjalistyczna)

- umiejętności

- sprawności

- przyzwyczajenia

- talenty zawodowe, postawa społeczno-zawodowa itp.


Wśród umiejętności, jakimi powinien posługiwać się pracownik socjalny wymienić należy; umiejętności funkcjonalne i instrumentalne.

Umiejętności funkcjonalne :
- Bezinteresowność i uczciwość;
- Poszanowanie godności drugiego człowieka;
- Postawa niesienia pomocy;
- Zdolność do samokontroli;
- Krytyczna ocena swojego postępowania;
- Komunikatywność;
- Empatia;
- Obiektywizm.

Umiejętności instrumentalne:
- Obowiązkowość;
- Wewnętrzna dyscyplinę;
- Zdecydowanie i konsekwentność;
- Prawdomówność;
- Odpowiedzialność;
- Kulturę osobistą i takt;
- Dyskrecje;
- Zdolności organizatorskie.

Adekwatnie do realizowanych zadań każdy pracownik socjalny powinien opanować następujące umiejętności:

I. Umiejętności metodyczne.
II. Umiejętności społeczne.
III. Umiejętności stosowania prawa.
IV. Umiejętności wskazywania właściwych instytucji, w których kompetencji leżą problemy związane z pomocą społeczną.
V. Umiejętności menedżerskie.
VI. Umiejętności podejmowania decyzji i szybkiej interwencji socjalnej.
VII. Umiejętności stosowania wiedzy naukowej w praktyce.
VIII. Umiejętności wykorzystania zdobyczy techniki podczas wykonywania pracy socjalnej.

Podstawowym narzędziem pracownika socjalnego jest – ON SAM, pracuje, bowiem opierając się głównie na własnych zasobach. Brak oczekiwanych efektów pracy jest, w głównej mierze skutkiem jego działania.
W pracy socjalnej, pracownik – obok własnych umiejętności – ma do dyspozycji zaplecze instytucjonalne i odpowiednie środki działania. Jednak trafny wybór strategii działania, z wykorzystaniem odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego, leży w gestii pracownika socjalnego.
Aby pracownik socjalny mógł sprawnie wykonywać swój fach, aby, co więcej – osiągał przy tym satysfakcję osobista i działał ku zadowoleniu innych, winien nie tylko posiadać wartości moralne i etyczne, ale także powinien je realizować w codziennej pracy.

Zawód pracownika socjalnego wymaga, jak się wydaje, kierowania się stałymi wartościami i przestrzegania ich. Kwestia ta jest tym bardziej istotna, ponieważ niejako z definicji pracownik w praktyce zawodowej często spotyka się z zaprzeczeniem wszelkich zasad życia społecznego i zaprzeczeniem podstawowych wartości ogólnoludzkich, powinien być, bowiem zawsze tam, gdzie źle się dzieje.
Brak jasnych wartości, niechęć lub nieumiejętność ich przestrzegania w tych sytuacjach jest równie niebezpieczne dla klientów, jak i dla samego pracownika.

Klasyfikacja cech pracownika socjalnego (osoba wykonująca ten zawód powinna być)
Kompetentna, wszechstronnie wykształcona, doświadczona życiowo i zawodowo, bystra, zaradna, samodzielna w podejmowaniu decyzji;
Wzbudzająca zaufanie, empatyczna, autentyczna, komunikatywna, bezinteresowna, otwarta na to, co nowe, wiarygodna i prawdomówna, mająca poczucie własnej wartości, szanująca godność drugiego człowieka, dyskretna etc.;
Obiektywna, konsekwentna, obowiązkowa,F spostrzegawcza, sprawna w działaniu, odpowiedzialna, stanowcza, przewidująca, dyspozycyjna.

Przedstawiona powyżej przeze mnie lista cech z pewnością nie wyczerpuje wzorcowych składników modelu , mimo to wydaje się dość obszerna, jak na jedną osobę. Według mnie lista ta bardziej przypomina ideał niż wzorzec. Po raz kolejny mogę uświadomić sobie, iż niezbędną cecha predysponującą do tego zawodu jest spolegliwość wobec drugiego człowieka.

Pracownikiem socjalnym nie może być osoba chłodna, niezaangażowana i wykazująca brak zainteresowania. By przekonać klienta musi okazywać życzliwość (zrozumienie jego sytuacji), ciepło oraz swoje aktywne zainteresowanie i zaangażowanie w sytuację klienta.

Podsumowując podstawowe cechy pracownika socjalnego, to ciepło, sprawność działania, wrażliwość, dar przekonywania, empatia, świadomość, wiedza, praktyczne nastawienie i autentyczność. Na ogół przyjmuje się, że w pracy pracownika socjalnego należy być przede wszystkim sobą. Każdy pracownik socjalny jest niepowtarzalnym człowiekiem, który czerpie dużo z własnego JA, co stanowi bardzo ważny element jego funkcjonowania, wynika z tego, że rozwijanie pewności siebie jest celowe i uzasadnione. Praca socjalna, to zajęcie twórcze i gdy pracownik socjalny opanuje już wszystkie umiejętności, artyzm staje się niedozwolonym czynnikiem.

ęłęóPojęcie pracy socjalnej

Praca socjalna - to profesjonalne działanie i tworzenie, profesjonalny serwis bazujący na wiedzy teoretycznej wykorzystujący wiedzę i zdolności do nawiązywania relacji, więzi i sieci z jednostką, grupą, środowiskiem dla uzyskania przez nie osobistej satysfakcji i niezależności.
Praca socjalna jest profesjonalnym działaniem społecznym realizowanym w określonej przestrzeni społecznej i czasie, niezależnie od tego jaki przybiera charakter. Praca socjalna ukierunkowana jest na pomoc jednostkom, grupom lub zbiorowością.

Zdaniem H. Radlińskiej polega na „wydobywaniu i pomnażaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i organizacji wspólnego działania dla dobra ludzi”.

Termin praca socjalna pojawił się po raz pierwszy w 1917 r. w nazwie amerykańskiego Towarzystwa Pracy Socjalnej. Definicja ta została przyjęta przez Zgromadzenie Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Montrealu 2000 roku.

Praca socjalna to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmacnianie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu.

Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemu społecznego, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.

Praca socjalna to działanie profesjonalne, mające na celu poprawę warunków życia jednostki i społeczeństwa oraz złagodzenie ludzkiego cierpienia i rozwiązywanie problemów społecznych – B. Dubois, K.K. Miley

B. A. Skidmore i M. G. Thackeray definiują pracę socjalną jako zawód, który pomaga ludziom rozwiązywać problemy osobiste, grupowe oraz zbiorowe, tak aby osiągnąć zadowalające stosunki osobiste, grupowe, zbiorowe. Głównym kierunkiem działania pracownika socjalnego jest pomaganie ludziom w polepszeniu ich funkcjonowania społecznego.

ęłęóCele pracy socjalnej

Cel pracy socjalnej osiąga się przez wykonywanie programów świadczenia usług socjalnych.
Celem pracy socjalnej jest wspieranie lub odbudowa obopólnie korzystnych interakcji pomiędzy jednostkami i społeczeństwem, aby poprawić poziom życia wszystkich obywateli. Ostatecznym celem pracy socjalnej jest to, aby podopieczny mógł samodzielnie funkcjonować. Czyni się to między innymi poprzez uzdalnianie osób do samodzielnego rozwiązywania problemów.


Cel pracy socjalnej jest omówiony szczegółowo w specjalnych amerykańskich dokumentach Narodowego Stowarzyszenia Pracowników Socjalnych ( National Association od Social Workers [NASW] "Working Statement of Purpose" (1981).
Cztery, powiązane wzajemnie ze sobą cele, określające działania w zakresie pracy socjalnej stanowią odzwierciedlenie celu działalności zawodowej w tej profesji, którym jest poprawa warunków bytowania ludzi i wzmocnienie relacji między ludźmi a instytucjami społecznymi:
Pracownicy socjalni występują w charakterze rzeczników. Zaangażowani są w działania na rzecz analizy, rozwoju, planowania, oceny i dokonywania przeglądu zasad polityki społecznej.

Cel pracy socjalnej:
1. poprawa funkcjonowania społecznego na wszystkich szczeblach systemowych przez konsultowanie, zarządzanie środkami oraz edukację
2. powiązanie klientów z potrzebnymi im środkami
3. poprawa funkcjonowania systemu wykonywania świadczeń socjalnych
4. promowanie zasady sprawiedliwości społecznej przez rozwijanie polityki społecznej.

Cel pracy socjalnej określa sposób widzenia - a właściwie ogólny kierunek i motywację - problemów społecznych, kierunki rozwiązywania konfliktów międzyludzkich, rozstrzygania kwestii spornych, wychodzenia naprzeciw potrzebom jednostek. Poprawa jakości życia i warunków bytowych są postrzegane jako formalny cel tego zawodu.

Cel pracy socjalnej jest osiągany przez zastosowanie w praktyce profesjonalnych wartości pracy socjalnej, zasad i metod działania.

ęłęóFormy pracy socjalnej

1. pomoc doraźna (ratownictwo) – wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku, który niesie zagrożonemu niebezpieczeństwo, bez względu na jego uprawnienia i przynależność do grupy społecznej
np. pomoc dla powodzian

2. opieka – forma świadczona w sytuacjach życiowych, w których ludzie dotknięci nieszczęściem nie umieją albo nie mają dość sił, by przezwyciężyć trudności. Jest formą zindywidualizowaną. Opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb. Opiekun przyjmuje odpowiedzialność za losy drugiego człowieka.
np. opieka w domach małego dziecka

3. pomoc- działania mające wspierać pomyślny rozwój zarówno osób z jakiś względów zagrożonych jak i wszystkich członków społeczności
np. poradnie rodzinne

4. kompensacja społeczna – to wyrównywanie braków środowiskowych, utrudniających pomyślny bieg życia jednostki lub grupy
np. rodziny zastępcze

ęłęóMetoda indywidualnych przypadków

Metoda indywidualnych przypadkówjest spuścizną pracy socjalnej stosowanej w praktyce, która miałam miejsce na ziemiach kontynentu Ameryki Północnej w Stanach Zjednoczonych. Za jej twórcę uznaje się Mary Richmond. Początki tej metody sięgają drugiego dziesięciolecia XX w. To właśnie w owym czasie prężny rozwój przemysłu i gospodarki przyczynił się do powszechnego poczucia osamotnienia i braku zainteresowania ze strony innych ludzi. Osoby nie potrafiące odnaleźć się w społeczeństwie szukały oparcia. Pojawiła się, zatem potrzeba tworzenia instytucji, które niosłyby wspomnianą pomoc. Zadania realizowane przez nie nazywane były pomocą społeczną. Zajmowały się nią prywatne stowarzyszenia. Organizowały opiekę dla ludzi, którzy w jakiś sposób zostali pokrzywdzeni przez los. Osoby takie zwracały się o pomoc. Osobiste tragedie nie były już tematem tabu. Wszelkie problemy "wyciągano na światło dzienne" w celu znalezienia jak najlepszego ich rozwiązania. Po raz pierwszy ogłoszono tę metodę w 1917 roku, w książce pod tytułem "Diagnoza społeczna". W latach trzydziestych Helena Radlińska uznała, iż wszelkie zmiany, które zachodzą w życiu każdego człowieka są ściśle związane ze środowiskiem w jakim żyje dana jednostka. Stwierdziła również, iż to właśnie przez otoczenie powinno się oddziaływać na problemową jednostkę (sposób funkcjonalny). Taki sposób działania ma swoje odzwierciedlenie w dzisiejszym case menagment, gdzie oddziaływanie na podopiecznego odbywa się poprzez tworzenie nowych instytucji oferujących pomoc terapeutyczną, leczniczą czy wspierającą. Współczesnym propagatorem metody indywidualnych przypadków był Aleksander Kamiński. Ten słynny pedagog uważał, iż pracownik społeczny to artysta. Na jego potencjał składają się wiedza, doświadczenie i przygotowanie zawodowe.

Metoda indywidualnych przypadków polega głównie na zgromadzeniu wszelkich informacji dotyczących badanego przypadku, a następnie wykorzystaniu ich w diagnozie i przy późniejszej pracy nad daną jednostką. (Metoda indywidualnych przypadków nazywana jest również metodą case-work.) Informacje te powinny mieć bezpośredni, bądź pośredni związek z powstaniem patologicznej sytuacji. Mary Richmond doszukiwała się przyczyn odbiegających od normy zachowań w pojęciach medycznych. Z jednej strony stwierdziła, iż powodem tego typu zjawisk są przyczyny typu charakterologicznego tkwiące w samym człowieku, a z drugiej przyczyny typu społecznego, od człowieka niezależne. Wyodrębniła również w procesie realizacji tej metody kilka etapów. Pierwszy z nich polega na przeprowadzeniu dokładnego rozpoznania, znalezieniu powodów i przyczyn trudnej sytuacji człowieka (diagnoza środowiskowa). Kolejny ma na celu próbę znalezienia dróg wyjścia z tej sytuacji akceptowanego przez obydwie strony(plan działania). Ostatni etap to konkretna praca z przypadkiem, polegająca głównie na czuwaniu nad realizacją ustalonego wspólnie planu działania.

Autorka metody indywidualnych przypadków wyróżniła również kilka technik, którymi można się posługiwać. Są to wywiad środowiskowy, obserwacja i analiza dokumentów. Wywiad ma na celu dokładne zebranie informacji o podopiecznym i jego najbliższym środowisku za pomocą rozmowy prowadzonej w sposób planowy i kierowany. Jest to czynność dwustronna, oparta na bezpośrednim kontakcie respondenta z prowadzącym wywiad. Obserwacja z kolei rozszerza swój zakres na otoczenie, w którym dana jednostka przebywa. Natomiast analiza dokumentów dotyczy prześledzenia wszelkich informacji zawartych w różnego rodzaju dokumentach pod kątem konkretnego przypadku. Służy ono gromadzeniu wstępnych opisowych także ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Analizować możemy m.in. dokumenty opiniodawcze i kronikarskie, itp.

Planując pomoc socjalną powinniśmy trzymać się pewnych zasad. Praca taka ma za zadanie wywodzić się z długotrwałego kontaktu z jednostką lub grupą. Przede wszystkim ważne jest by każda osoba była traktowana indywidualnie, jako jedyna w swoim rodzaju (zasada indywidualizacji). Równie ważne jest bardzo dokładne prześledzenie sytuacji życiowych, które są przyczyną poszukiwania wsparcia. By pomoc taka miała pozytywne skutki musi zajść swoista interakcja, którą jest rozmowa. Rozmówcy nie muszą się zgadzać w wypowiedziach, ale powinny na zasadzie kompromisu dojść do podobnych wniosków końcowych. Takie działanie ma na celu zrozumienie przez podopiecznego, iż to on podlega procesowi naprawy (zasada uczestnictwa). Według zasady akceptacji powinno się tolerować daną osobę "samą w sobie", okazywać jej zrozumienie i szacunku mimo odmiennych poglądów. Działania pomagającego powinny być głęboko przemyślane, a diagnoza ma być wnioskiem całości przeprowadzonych obserwacji i badań. Bardzo ważna jest również zasada samoświadomości. Zwraca ona uwagę na to, iż pracownik socjalny oferując swoją pomoc musi posiadać głęboką wiedzę, ale i doświadczenie. Warto również wspomnieć o zasadzie zaufania i poszanowania prywatności. W myśl jej zdobyte informacje pracownik socjalny wykorzystuje tylko do celów terapeutycznych, po wcześniejszym skonsultowaniu tego z podopiecznym.

ęłęóMETODY I ZASADY PRACY SOCJALNEJ
M. INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW,
*Metoda indywidualnych przypadków w pracy socjalizacyjnej.

Jest to metoda, która to, co jednostkowe, indywidualne w człowieku, jego losie i najbliższym środowisku, podejmuje i rozwija w celu usprawnienia, wzmocnienia i poprawy jego sytuacji życiowej, bądź to traktuje jako źródło wiedzy o zjawiskach szerszych, bardziej uniwersalnych..
-- przypadek łać. Casuz to coś, co istnieje w rzeczywistości - nie konstrukcja teoretyczna ani zjawisko semantyczne, nie model spreparowany w umysłach uczonych czy też przypomocy komputerowych procesów. By go zrozumieć nie wystarczy sięgnąć do wiedzy, koniecznością staje się odwołanie do doświadczenia i praktycznych możliwości działania, czasem do intuicji.
Jest to jedna z metod wspierania człowieka w trudnej sytuacji życiowej. Jest to dostosowana do poziomu klienta strategia koordynacji usług, istniejących możliwości i świadczeń, krótkoterminowa, zadaniowo ukierunkowana działalność skoncentrowana na pomocy klientowi w rozwiązaniu problemów dnia codziennego.
Twórca tej metody M.Richmond ,,czym jest praca społeczna z przypadkiem indywidualnym” wysnuł prawidła pracy z jednostką służące stosowaniu tej metody. Oto najważniejsze z nich:
1. Jednostki ani rodziny nie można traktować wedle jakiejkolwiek reguły ani teorii, ale należy się dokładnie przyjrzeć jej sytuacji życiowej i zbadać wszystkie okoliczności, które stały się powodem szukania pomocy społecznej.
2. Nie można pomagać prędko, bez namysłu, częściowo, ale należy przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do otoczenia.
3. Pracownik socjalny oprócz zdolności wrodzonych musi też posiadać wiedzę nabytą z doświadczeniem i specjalizacją.
Praktyczny i teoretyczny dorobek M. Richmond dał początek klinicznemu spojrzeniu na życiowe problemy człowieka, wprowadził pojęcie diagnozy społecznej oraz nowe narzędzia jej opracowania – wywiad środowiskowy. W pracy z przypadkiem natomiast uwzględniano szeroki kontekst społeczno-środowiskowego i instytucjonalnego funkcjonowania człowieka.

Procedura postępowania pracownika socjalnego, podejmującego trud pracy tą metodą została podzielona na trzy etapy:
1. Opracowanie społecznej diagnozy przypadku (diagnoza środowiskowa),
2. Opracowanie planu postępowania
3. Właściwe prowadzenie przypadku.

Wyróżnia się trzy główne kategorie sytuacji, które wymagają indywidualnej pracy z przypadkiem:
--Wyczerpane zostały indywidualne zasoby sił i możliwości rozwiązania problemu i niezbędna jest pomoc pracownika socjalnego, który byłby w stanie pokierować i pomógł szukać nowych możliwości;
--Osoby o ograniczonych możliwościach umysłowych lub fizycznych nie potrafią często same skorzystać z oferty pomocy socjalnej, nawet, jeśli jest ona w “zasięgu ręki” i tacy ludzie właśnie potrzebują pomocy.
--Najszerszą i najbardziej zróżnicowaną grupą są ludzie pozostający w długotrwałym stresie. Przedłużający się stres prowadzi do niemożności rozwiązania prostych nawet problemów i stanowi cały syndrom zaburzeń funkcjonowania człowieka w społeczeństwie.

Oto zasady, jakich należy przestrzegać przy praktycznym stosowaniu metody indywidualnych przypadków:
Akceptacja, – kiedy pracownik socjalny spotyka się z klientem po raz pierwszy, wówczas najbardziej uwidacznia się ich nierówna pozycja społeczna. Szczególnie ważna staje się wówczas zasada respektowania podopiecznego jako osoby, z wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie dla jego nieporadności, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów.
Komunikacja -).)Spotkanie dwóch uczestników procesu pomocy winno służyć nawiązaniu interakcji opartej na jasności precyzji używanych terminów i innych stosowanych symboli. Osoby te maja prawo nie zgadzać się ze sobą w dyskusji, czy też prezentować odmienne preferencje, co do sposobu rozwiązania problemu, lecz muszą nawzajem rozumieć swoje intencje, wypowiedzi, role i przedsięwzięcia.
Indywidualizacja - korzystając z zasobu wiedzy i własnego doświadczenia pracownik socjalny musi zrozumieć nie tylko, w jakim stopniu jego podopieczny, będący w depresji jest podobny do całej klasy ludzi w analogicznej sytuacji, lecz raczej odwrotnie. Pracownik socjalny powinien zastanowić się, co specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak można mu pomóc ze zrozumieniem całej złożoności jego aktualnej sytuacji życiowej? Jakie wzory zachowań są dominujące w jego relacjach z otoczeniem i jak można je wykorzystać w procesie naprawy? Jakie są jego potrzeby i oczekiwania względem pracownika socjalnego?
Zasada uczestnictwa, – aby podopieczny był w stanie przełamać swą niechęć do aktywności i odzyskać równowagę psychiczną oraz zaangażować wszystkie swoje siły w proces działań korygujących i naprawczych musi od samego początku aktywnie i świadomie uczestniczyć w tym procesie. Problem ten jest uznawany za pierwszy krok postępowania terapeutycznego. Klient musi uznać, że wejście w sytuację terapeutyczną jest jego świadomym wyborem.
Zasada zaufania i poszanowania prywatności – by klient mógł w pełni uczestniczyć w procesie rozwiązywania swoich własnych problemów, musi mieć przekonanie, że wszystkie informacje, jakich udziela w trakcie wywiadów zostaną wykorzystane wyłącznie na użytek rozwiązania jego problemów i w takim zakresie, w jakim on sobie tego życzy. To, co klient mówi pracownikowi socjalnemu nie może być nigdy przedmiotem dyskusji poza kręgiem zawodowym osób zaangażowanych w proces pomocy.
Zasada samoświadomości – zarówno klient jak i pracownik socjalny posiadają własny system motywacji i oceny zjawisk. Każdy pracownik socjalny spotyka się w swojej codziennej praktyce zawodowej z ogromną liczbą problemów i osób wywodzących się z różnych środowisk kulturowych, prezentujących różne systemy wartości. Trudno w tej sytuacji uniknąć osobistych impulsów, będących efektem własnych doświadczeń i przeżyć. Praktyczna realizacja tej zasady i poczucie odpowiedzialności za los klienta pozwala jednak pracownikowi oddzielić stosunki z podopiecznym, – czyli motywację zawodową - i konieczność służenia pomocą potrzebującemu od osobistych preferencji czy uprzedzeń.
--Z metodologicznego punktu widzenia metoda indywidualnych przypadków jest sposobem badań, polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.
--Zgodnie jednak z tradycją pedagogiki społecznej oraz doświadczeniami rozwiązań empirycznych ograniczenie studium indywidualnych przypadków do badań skupionych wokół jednostkowych losów ludzkich z rozszerzeniem tego kontekstu do rodziny, ma charakter jakościowy, daje szansę podejściu klinicznemu, emancypuje takie techniki badawcze jak wywiad środowiskowy, obserwacja uczestnicząca, analiza dokumentów osobistych, analiza wytworów.
Metoda indywidualnych przypadków koncentruje się na biografii ludzkiej. Wyrosła ona z tego nurtu pracy socjalnej, który w indywidualnej pomocy człowiekowi dostrzegał główny mechanizm działań naprawczych i kompensacyjnych. Wyodrębnienie studium przypadku - jako ważnego elementu działalności praktycznej doprowadziło do nadania mu rangi niezależnej metody badawczej
--M. GRUPOWA,
*.Metoda grupowa w pracy socjalnej.

Wg Aleksandra Kamińskiego metoda grupowa to metoda, w której “ wychowawca
(pracownik socjalny) ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór osób: wiąże go nie tylko “dialog” z pojedynczymi członkami tej zbiorowości – jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę – stał nie tylko on, ale i członkowie grupy.”
A.Kamiński wyróżnił trzy odmiany metody grupowej:
1. Grupy rozwojowo wychowawcze służą ludziom normalnie funkcjonującym społecznie w takich placówkach jak domy kultury, instytucje edukacyjne, rekreacyjne, organizacje młodzieżowe itp. Grupy te mają wspierać rozwój osobowości jednostek, które mniej lub bardziej świadomie identyfikują się z celami i wartościami grupy.
2. Grupy rewalidacyjne często utożsamiane w pracy socjalnej z metodą grupową w ogóle, stosują pracę rozwojowo-wychowawczą do oddziaływań na jednostki społecznie lub fizycznie niedostosowane, celem usprawnienia ich społecznego funkcjonowania. Ten rodzaj pracy u nas organizuje się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz kulturalno-edukacyjnych nastawionych na profilaktykę niedostosowań społecznych.
3. Grupy psychoterapeutyczne są w praktyce socjalnej i wychowawczej w naszym kraju względną nowością. Służyć mają usprawnianiu społecznego i psychicznego funkcjonowania jednostek w oparciu o techniki z arsenału psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków. Tego rodzaju praca jest realizowana w poradniach specjalistycznych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Charles D. Garvin opiera rozumienie pracy grupowej na stwierdzeniu, że prowadzący grupę musi skoncentrować się na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Zauważył, że w pracy grupowej należy przestrzegać następujących zasad:
1. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni, indywidualnie i zbiorowo.
2. W przebiegu procesu grupowego pojawiają się zarówno czynniki korzystne jak i niekorzystne dla realizacji celów jednostkowych. W pracy grupowej należy dążyć do maksymalizacji czynników korzystnych i minimalizacji czynników niekorzystnych oraz uczyć członków tego samego.
3. Należy dążyć do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jak grupy.
4.Nauczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w życiu realnym.

Zakorzeniona w naszej pedagogice społecznej typologia grup ( A.Kamińskiego) ma pewne punkty styczne z amerykańskimi angielskim myśleniem o zróżnicowaniach celów i sposobów pracy grupowej.
Próbę opisania występującego w amerykańskiej pracy socjalnej zróżnicowania grup ze względu na ich cele podjął C.Zastrow. Dokonał on następującego podziału grup w metodzie pracy grupowej uwzględniając cele grupy:
1. Grupy rekreacyjne – ich celem jest organizacja zajęć dla rozrywki i wyżycia się fizycznego. Placówki dają uczestnikom niewiele więcej niż odpowiednie miejsce i sprzęt. Grupy powstają spontanicznie, często obywają się bez przywództwa.
2. Grupy umiejętności (rekreacyjnych) - Tu celem jest usprawnianie zespołu umiejętności i umożliwienie rozrywki. Grupy mają orientację zadaniową i znacznie większą rolę odgrywa tu instruktor czy trener posiadający przygotowanie zawodowe w danej dziedzinie. Przykłady zajęć to koszykówka, pływanie, golf. Plastyka rzemiosło itp.
3. Grupy socjalizacyjne - w takich grupach bardziej specyficzne cele to: rozwijanie kompetencji interpersonalnych, zwiększenie wiary we własne możliwości, planowanie indywidualnej przyszłości. Przykładami będą tu grupy prowadzące działalność zapobiegawczą wśród młodzieży zagrożonej popadnięciem w przestępczość, grupy w zakładach poprawczych, ośrodkach dla samotnych matek, ośrodkach dla ludzi starszych. Przywódcami takich grup są najczęściej pracownicy socjalni.
4. Grupy terapeutyczne - gromadzą osoby, które mają problemy społeczne lub emocjonalne. Celem ich jest doprowadzenie swoich członków do głębokiego zbadania tych problemów i wypracowania strategii ich rozwiązania. Ogólnie w grupach terapeutycznych wykorzystuje się wiele technik z zakresu psychoterapii.
5. Grupy spotkaniowe, trening wrażliwości – te grupy zapewniają doświadczenie grupowe, dzięki któremu uczestnicy wchodzą w bliskie stosunki interpersonalne z innymi. Takie grupy pomagają każdemu członkowi pogłębić poznanie samego siebie, poznać jak jest odbierany przez innych, poznać innych, a następnie rozwinąć bardziej efektywne sposoby interakcji.
6. Grupy edukacyjne – skupiają się na zdobywaniu wiedzy i uczeniu się bardziej złożonych umiejętności. Przykłady tematów: opieka nad małym dzieckiem, przygotowanie rodziców adopcyjnych itp.
7. Grupy samopomocy – są tworzone głównie przez ludzi i dla ludzi dzielących taki sam problem psychologiczny, społeczny czy zdrowotny. Tu najpełniej wykorzystuje się doświadczenie, uczenie się społeczne i zasadę wzajemnej pomocy właściwą każdej pracy grupowej.
Grupy problemowe i decyzyjne – ten typ występuje nie tylko w pracy z podopiecznymi służb socjalnych, ale też w pracy samych służb. W drugim przypadku praca grupowa służy realizacji takich celów jak opracowanie programów praktyki socjalnej, usprawnianie usług placówek itp.


Swojej typologii grup dokonał też Allan Brown. Wyróżnił on grupy ze wzg na cel jaki realizują. I tak w jego typologii mamy grupy zajmujące się: diagnozą indywidualną; indywidualnym wsparciem; indywidualną zmianą; edukacją, informowaniem i uczeniem umiejętności; kompensacją przez zajęcie czasu wolnego; mediacją pomiędzy jednostkami a instytucjami; wsparciem lub zmianą grupową; zmianą w środowisku i zmianą społeczną.
Inną perspektywę na funkcjonowanie grup stwarza typologia K. Heapa. Wyodrębnia on sześć celów pracy grupowej : ulżenie izolacji; wspieranie społecznego uczenia się i dojrzewania; przygotowanie na nadchodzące kryzysy i inne zmiany w życiu; wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów indywidualnych, wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów w środowisku członków grupy; ułatwienie samopoznania.

Istotą metody grupowej jest wykorzystanie dynamiki właściwej życiu grupy. W literaturze socjalnej pracy grupowej napotykamy szereg charakterystyk procesu grupowego opartych na obserwacji jej funkcjonowania. Uogólniając je można wyodrębnić następujące etapy tworzenia i istnienia grupy:
1. Tworzenie grupy – Na tym etapie ludzie z różnymi oczekiwaniami, potrzebami, dotychczasowymi doświadczeniami społecznymi wkraczają do na ogół nie znanej sobie zbiorowości innych, aby stworzyć grupę. Naturalne zjawiska zachodzące na tym etapie są potrzebne w kształtowaniu się grupy. Najważniejsze z nich to:
a) Nowi uczestnicy szukają poszczególnych jednostek, do których czują sympatię i z którymi mogliby “trzymać”. Ludzie ostrożnie badają jak dalece mogą się zbliżyć z innymi i zaangażować w cele grupowe. Znajdują się też antypatie. Jeśli grupa powstaje z ludzi znajdujących się wcześniej np. w szkole lub innych instytucjach zamkniętych, odtwarzają się w pewnym zakresie wcześniejsze więzi interpersonalne, czasem nawet w postaci podgrup lub klik. To utrudnia integrację.
b) Występować może skłonność uczestników do podporządkowania lub nawet zależności od pracownika prowadzącego grupę, co sprzyja narzucaniu przez niego jego własnej koncepcji celów.
c) Uczestnicy starają się znaleźć dla siebie miejsce w formalnej strukturze grupy. Jednostki ekstrawertywne mogą w tym okresie uzyskać autorytet tylko dlatego, że łatwiej im zabierać głos, a nie dlatego, że wnoszą wartości ważne dla grupy ze względu na jej cele.
Do najważniejszych zadań pracownika socjalnego w tym etapie realizacji metody grupowej należą:
- ułatwienie poznawania się ludzi, stwarzanie od początku okazji do wspólnego działania poszczególnych osób z innymi.
- Wyjaśnienie wyraźnie celu tworzenia grupy z punktu widzenia organizatora placówki oraz przeprowadzenie dyskusji, w której każdy mógłby ujawnić i poznać swoje oczekiwania,
- Przedyskutowanie i ustalenie “prawa” obowiązującego w grupie oraz wzajemnych zobowiązań jakich muszą się podjąć : placówka, pracownik prowadzący grupę i uczestnicy grupy.
- Przedyskutowanie programu i metod pracy, które mogą być użyte , rozważenie co może się stać w następnym spotkaniu,
- Przedstawienie własnej koncepcji swojej roli i sposobów pracy z grupą,
- rozpoczęcie kształtowania norm i wartości grupowych,
- dbanie o to, by wszyscy mogli zaistnieć w grupie i dać poznać innym swe silne strony.
2. Stabilizacja struktury i normy grupy - na tym etapie grupa “ dociera się”. Jest to etap krytyczny dla jej dalszego istnienia i rozwoju. Tu kształtują się sposoby funkcjonowania, które później będą przesądzać o jej efektywności w realizacji celów. Oto najważniejsze zjawiska zachodzące w tym etapie:
a) Poszczególni uczestnicy podejmują działania, które mają im zapewnić pożądane miejsca w strukturze grupy. Żywiołowy przebieg tego etapu najprawdopodobniej zhierarchizuje grupę ze względu na zakres wpływu na innych i nasilenie aktywności w osiąganiu celów własnych i celów grupy,
b) Członkowie grupy pokonawszy początkowe obawy przed odrzuceniem, zaczynają się obawiać o utratę własnej indywidualności. Pojawia się niepewność tego, co jednostka może osiągnąć dzięki grupie i jak grupa może jej pomóc.
c) Reakcje członków na zachowania zgodne czy niezgodne z formalnymi normami w grupie. Funkcjonalne lub niefunkcjonalne względem celów zachowania osób, które posiadają autorytet, kształtują normy faktycznie przestrzegane.
Na tym etapie stosuje się wiele technik, które mają wspomóc realizację celów jakie grupa ma osiągnąć w tym etapie. I tak dla podtrzymania grupy i zwiększenia jej produktywności stosuje się następujące techniki :
- odzwierciedlanie uczuć, zachowania polegające na sygnalizowaniu przez przywódcę jak można rozumieć poszczególne werbalne i niewerbalne działania uczestników.
- Orientowanie na problem przeciwdziałające naturalnej tendencji do szybkiego rozwiązania problemu,
- Supozycje, czyli założenia przyjęte tymczasowo, hipotetyczne sugestie typu “ A co, jeśli....?”,
- Upowszechnianie wątpliwości czy uwag jednostkowych w całej grupie,
Dla nauczania pożądanych zachowań stosuje się takie techniki jak modelowanie, kształtowanie czy trenowanie. Techniką ułatwiające zmierzenie się z trudnością, czasem paraliżującym grupę problemem jest technika parcjalizacji i uniwersalizacji problemu, która polega na uświadomieniu sobie, że skomplikowane problemy da się zazwyczaj rozwiązać “ po kawałku”. Techniką grupotwórczą jest także utrwalanie wszelkich efektów działalności grupy na piśmie (spisywanie planów, pomysłów, decyzji, procesów rozwiązywania itp.). Natomiast przy rozwiązywaniu wewnętrznych problemów grup, zwłaszcza terapeutycznych są techniki inscenizacyjne tj. psychodrama, socjodrama, itp.

3. Realizacja celu grupowego – na tym etapie grupa staje się demokratycznym mikroświatem. Ten termin wyraża istotę grupy doskonałej , takiej która jest samorządna i działa na zasadzie odpowiedzialnej autonomii. Jest w pełni zdolna do wytworzenia środków i ustalenia granic swoich własnych zmian.
4. Ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy – ocenę efektów należy przeprowadzać nie tylko w dyskusjach ale też na papierze, przez kwestionariusze, opinie uczestników itp. Ta ocena powinna uwzględniać aspekty funkcjonowania grupy i pracownika istotne z punktu widzenia celów oraz zaawansowanie w osiąganie celów. Zakres i wyniki oceny powinny być przedyskutowane z uczestnikami grupy. W efektywnej grupie wytwarzają się silne więzi emocjonalne, które potem trudno rozerwać. Powstać też może uzależnienie od grupy i lęk przed jej utratą. Prowadzący grupę powinien na to przygotować uczestników. Uświadomić im czego dokonała grupa, co osiągnęli osobiście, wzmacniać ich przed opuszczeniem grupy, pozostawić w pamięci doświadczenia korzystne dla funkcjonowania w ich rzeczywistym otoczeniu.

M. PRACY ŚRODOWISKOWEJ
Istota środowiskowego oddziaływania polega na tym, że jego cele, mechanizmy i środki wychodzą z oceny warunków życia. Przedmiotem manipulacji i działalności naprawczej są jednak szerokie i liczne zespoły czynników środowiska.
Kamieński wyróżnia wąskie i szerokie rozumienie pojęcia metody środowiskowej:
-- w wąskim znaczeniu-->, gdy użytek głównie pomocy socjalnej uruchamiany jakąś akcją cykliczną lub stałą. W wąskim sensie z metodą środowiskową mamy do czynienia, gdy przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna, np. ludzie starzy, wąski sens metody środowiskowej występuje też, gdy działania środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub jedną instytucję.
Szeroki sens metody środowiskowej - całościowe rozumienie środowiska lokalnego, pełną rejestrację jego problemów, kompleksowy system działań, podejmowanie pracy x intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk. Chodzi tu o dominację pozytywnego sensu aktywności społecznej ratownictwo, usuwanie zagrożeń.
Użycie określenia pozytywny i negatywny sens działalności społecznej w tym wypadku umowne.
Pedagogika społeczna musi przyjmować szeroki, optymistyczny sens pracy środowiskowej i metodę tej pracy rozumieć jako kreowanie świata bez zła i zagrożeń. Pedagogika społeczna nie odrzuca znaczenia metody środowiskowej, ale uważa za skuteczniejsze i bardziej użyteczne szerokie znaczenie metody organizowania środowiska.
Zasadniczym celem organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju. Pojęcie to odnosi się i do osób, jak i do warunków, w jakim one żyją.
Wtórne cele organizacji środowiska to - cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków, czyli kompensacja
Celem samym w sobie w istocie odrębnym od metody środowiskowej jest tworzenie wspólnoty, więzi emocjonalnych i międzyludzkich
Warunkiem powodzenia i skuteczności organizowania środowiska jest rozbudzenie sił społecznych, czyli ochotniczych organizatorów życia społecznego.
Metoda organizowania środowiska jest wiele efektywniejsza, jeśli jest realizowana wg określonych reguł i towarzyszą jej określone warunki. Schemat postępowania w metodzie środowiskowej jest zbliżony do innych metod pracy socjalnej i wychowawczej, ale angażuje większe środki i siły
Praca opiekuńczo wychowawcza nakierunkowana na dzieci i młodzież rozszerzona na pracę społeczną ze społecznością lokalną. Na użytek takiej terytorialnej wspólnoty schemat postępowania organizacyjnego przedstawia się następująco:
1etap - diagnoza; -- 2etap- organizowanie zespołu i pacy, 3etap- planowanie i koordynacja działań opiekuńczo - wspomagająco- rozwojowych, 4etap - inspiracja i umacnianie zespołu oraz poszczególnych jego ogniw,5etap - systematyczne ulepszanie, poprawienie warunków życia - eliminacja uciążliwości publicznych, - ratownictwo i opieka, -- 6etap - kontrola i doskonalenie stała uwaga i rejestracja zjawisk, potrzeb, ocena możliwości, kreowanie nowych koncepcji i rozwiązań.
2 podstawowe warunki organizacji środowiska dla celów społecznych: - istnienie sił społecznych ochotniczy, nieprofesjonalni organizatorzy - wychowawcy, - zaangażowanie organizacji społeczności lokalnej, przedstawicieli wszystkich jej grup.
Metoda organizowania środowiska przeżywała regres. Wynikało to z niechęci do aktywności sił lokalnych, trochę z ubóstwa społecznej infrastruktury w miejscu zamieszkania, wreszcie z powodu rozprzestrzeniającej się apatii społeczeństwa. Metoda ta ma ogromne znaczenie w społeczeństwie demokratycznym. Metoda organizowania środowiska znajduje szerokie zastosowanie w różnych warunkach pracownik socjalny, pedagog, socjolog, psycholog, animator kultury - zdecydują o poziomie integracji i charakterze więzi międzyludzkich w środowisku lokalnym.
--metoda indywidualnych przypadków - bazuje na psychodynamicznej koncepcji człowieka. Twórczyni M.Richmond. W jej założeniu znajduje się wymóg analizy środowiska społecznego jednostki, metoda ta korzysta też z wiedzy socjologicznej i psychologii społecznej indywidualny kontakt z otoczeniem.
--metoda grupowa grupwork - jest oddziaływaniem na jednostkę przez grupę, do której należy. Ma ścisły związek z pedagogiką, psychologią społeczna i socjologią małych grup. W wypadku ludzi o cechach dewiacyjnych lub z kryzysami psychicznymi, sięga do psychoterapii grupowej kierowanie zbiorem osób o wspólnych celach.
Metoda środowiskowa wykorzystuje ustalenia socjologii społeczności lokalnych, teorii organizacji i zarządzania, psychologii społecznej, pedagogiki społecznej integrowanie działań instytucji i aktywu społecznego, realizacja wspólnych planów.