Stałość i zmiana osobowości

Zaburzenia osobowości

Plan wykładu

0. Podstawowe pytania

1. Zmiana i rozwój osobowości

2. Czynniki odpowiedzialne za stałość osobowości

3. Czynniki odpowiedzialne za zmianę osobowości

4. Problemy z pomiarem zmiany

5. Przykłady ujęć zmiany

6. Krystalizowanie się niezadowolenia

7. Zaburzenia osobowości

Podstawowe pytania dotyczące zmiany

0. Dlaczego osobowość miałaby być albo stabilna, albo zmienna?

1. Jakie rodzaju zmiany dokonują się w osobowości?

2. Czy ludzie mogą decydować się na zmianę?

3. W jaki sposób ludzie opisują próby dokonywania zmian?

Zmiana a rozwój

0. Jak wcześnie można określić stałe charakterystyki osobowości?

1. Badania podłużne temperamentu (Caspi i Silva, 1995)

2. Kiedy osobowość jest w pełni rozwinięta?

3. Czy 30 rok życia?

4. A może 50 rok życia

Osobowość – niezmienna?

0. „Charakter 30-latka jest jak sztywna konstrukcja, która nigdy się nie zmieni” (James, 1890).

1. Dane empiryczne za stałością osobowości

2. stabilność wartości średnich (badania poprzeczne i longitudinalne - Costa i McCrae, 1992)

3. stabilność różnic indywidualnych - przeciętne korelacje test-retest - ,64

Czynniki odpowiedzialne za stałość osobowości

0. Czynniki środowiskowe – environtype

1. Czynniki genetyczne

2. McGue et al., 1993

3. McCartney et al., 1990

4. Interakcja osoba-środowisko

5. Reaktywna

6. Aktywna-inicjująca

7. Aktywna-tworząca

Czynniki odpowiedzialne za zmianę

0. Kontygencje wzmocnień

1. Wgląd w swoje zachowania

2. Obserwowanie innych

3. Czynniki genetyczne

4. Viken et al., 1994

Ewolucyjne ramy dla ujęcia stałości i zmiany.

0. Stałość pojawi się na kilku poziomach:

1. powstałe ewolucyjnie mechanizmy psychologiczne

2. różnice indywidualne

3. dobre strategie rozwiązywania problemów adaptacyjnych

4. Źródła zmiany osobowości:

5. zmiana mechanizmów

6. rozwój osobowości

7. zmiana problemów adaptacyjnych

8. zmiana strategii rozwiązywania problemów adaptacyjnych

Pomiar zmiany osobowości

0. Rozwój badań longitudinalnych i metod wielozmiennowych

1. Problem narzędzi pomiarowych - oszacowanie rzetelności

2. Plan badań: dobór próby, dobór zmiennych i dobór okazji do pomiaru.

3. Problemy z oszacowaniem stabilności osobowości

Czy osobowość się zmienia?

0. Odpowiedź na pytanie o zmiany osobowości zależy od poziomu analizy (Dan McAdams, 1994):

1. Poziom 1 - cechy osobowości, na tym poziomie zmiany są stosunkowo niewielkie

2. Poziom 2 - osobiste dążenia, znaczące zmiany w ciągu życia, również po 30 roku życia

3. Poziom 3 - narracyjne ujęcie życia, zmiana w sensie rozwoju

Krystalizowanie się niezadowolenia

0. Propozycja procesu, który mógłby być odpowiedzialny za zmianę - krystalizowanie się niezadowolenia (Baumeister, 1994)

1. Zaangażowanie jest utrzymywane (stabilność) dzięki kombinacji atrybucji, selektywnej uwagi i mechanizmów obronnych

2. Zaangażowanie się zmienia, kiedy dotychczas odizolowane negatywne aspekty związku są ze sobą wiązane

Przykład zmiany osobowości

0. Dane świadczące o istnieniu krystalizowania się niezadowolenia:

1. Rola zdarzenia inicjującego

2. Mechanizmy po dokonaniu się zmiany

3. Krystalizowanie się niezadowolenia i zmiana osobowości

Zaburzenia osobowości

0. Czym są zaburzenia osobowości?

1. Oś II (DSM IV)

2. „Trwały wzorzec wewnętrznego doświadczenia i zachowania, który znacząco odbiega od oczekiwań wynikających z kultury danej osoby, jest sztywny i dominujący oraz pojawia się wcześnie w wieku dojrzewania i nie ulega zmianom.”

Dwa ujęcia

0. Kategorialne:

1. DSM IV-TR: 7 do 9 symptomów, ok. 5 powinno być spełnionych. Duża heterogeniczność,

2. Cechowe (dimensional):

3. Zaburzenia osobowości to skrajne postaci normalnego funkcjonowania osobowości

Osobowość normalna i zaburzona

0. Struktura czynnikowa objawów jest podobna do struktury osobowości normalnej

1. NEO-PI-R

2. Cloninger, model siedmioczynnikowy

3. Skąd bierze się to pokrewieństwo?