KSZTAŁCENIE OBRONNE MŁODZIEŻY
W POLSCE
( materiał pomocniczy w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie)
Nysa 2004
Współczesne przysposobienie obronne młodzieży, w tym młodzieży studenckiej, jest kontynuacją procesu edukacji rozpoczętego kilka wieków temu przez naszych przodków, którzy wierzyli, iż dobrze wychowane i przygotowane „ku przyszłości” młode pokolenie nie tylko zachowa dziedzictwo przeszłych pokoleń, ale jeszcze je pomnoży. Dlatego kształcenie młodzieży zawsze uważano za jeden z priorytetowych celów działania państwa.
W razie jego braku, społeczeństwo we własnym zakresie podejmowało trud edukacji dzieci i młodzieży. Szczególny nacisk kładziono na wychowanie patriotyczne, obywatelskie i obronne, słusznie zakładając, iż rozbudzony patriotyzm, zainteresowanie sprawami publicznymi i zaangażowanie w walkę o odzyskanie niepodległości przyniesie efekt w postaci własnego suwerennego państwa.
TRADYCJE KSZTAŁCENIA OBRONNEGO MŁODZIEŻY
Kształcenie obronne w okresie rozbiorów
W latach 1772 - 1830 kształceniem obronnym zajmowały się przede wszystkim szkoły wojskowe, które zaczęły powstawać przed pierwszym rozbiorem Polski. Naczelnym ideałem wychowawczym była wówczas nieskazitelna wzniosła moralność i duch narodowy.
Wychowanie moralne oparto na podstawach etyki świeckiej, a jego celem było wychowanie uczciwego człowieka i dobrego obywatela oraz przygotowanie kadeta do służby ojczyźnie. Wychowanie wojskowe miało ukształtować w kadetach ducha żołnierskiego, tężyznę fizyczną i odporność psychiczną.
W czasie powstania listopadowego szkoły wojskowe zawiesiły swoją działalność. Kadra i słuchacze masowo brali udział w działaniach bojowych.
Po upadku powstania przestało istnieć Wojsko Polskie, a wraz z nim szkolnictwo wojskowe. Odtąd szkoły tego typu mogły działać tylko w konspiracji lub na emigracji.
Po klęsce powstania styczniowego (1863r.) niemal na pół wieku zostały zahamowane przygotowania do kolejnych prób uzyskania niepodległości.
Dopiero na początku XX wieku zaistniała sytuacja dająca szansę przygotowania narodu do walki o niepodległość. Istotną sprawą było przygotowanie społeczeństwa polskiego do walki zbrojnej.
W 1908 r. we Lwowie powstał Związek Walki Czynnej, Polski Związek Wojskowy, Armia Polska (1909 r.), Związek Strzelecki (1910 r.), Szkoły podchorążych (1914 r. w Krakowie), Szkoła Podchorążych (1917 r. w Ostrowie Łomżyńskim). Szkoły i kursy wojskowe działające w Polsce przed I wojną światową i podczas niej wykształciły pokaźną liczbę oficerów, którzy po odzyskaniu niepodległości wstąpili do Wojska Polskiego.
Kształcenie obronne w okresie II Rzeczpospolitej
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. polskie władze państwowe i wojskowe doceniały istotną rolę przygotowania wojskowego żołnierzy już powołanych już do armii, ale także poborowych i młodzieży przedpoborowej, którzy w przyszłości miała zasilić jej szeregi. Pamiętano również o młodzieży akademickiej. Wiele organizacji paramilitarnych reaktywowało swoją działalność i kontynuowało szkolenie w ramach przysposobienia wojskowego. Ułatwiało to nieco później władzom państwowym praktyczne realizowanie programu „Naród pod bronią”, który zakładał przysposobienie do obrony państwa jak najszerszej rzeszy społeczeństwa. Celem przysposobienia wojskowego miało być wyrobienie czynnego patriotyzmu, rozwijanie hartu woli, obowiązkowość i karność, pomnażanie sił fizycznych i hartu ciała, nauczanie podstawowych sprawności wojskowych, budzenie zamiłowania do służby wojskowej.
Zadania związane z wychowaniem obywatelskim miały być realizowane przede wszystkim przez rodzinę, szkołę, organizacje PW oraz wojsko.
Wychowaniem fizycznym zająć się miały szkoły, organizacje młodzieżowe, kluby sportowe i wojsko. Szkolenie wojskowe powierzono wojsku oraz organizacjom PW wspomaganym przez kadrę wojskową.
W połowie lat dwudziestych XX wieku wojsko coraz bardziej starało się zrzucać edukację obronną młodzieży na barki organizacji społecznych, zwłaszcza paramilitarnych.
Od 1931 r. zajęciami przysposobienia wojskowego obejmowano zarówno młodzież męską jak i żeńską. W pierwszym przypadku PW dzieliło się na trzy kategorie: przysposobienie wojskowe młodocianych, przedpoborowych oraz rezerwy.
Przysposobienie wojskowe młodocianych dotyczyło całej młodzieży od 11 do 16 roku życia. Udział w zajęciach był dobrowolny. Program szkolenia oparto na wychowaniu fizycznym dostosowanym do poszczególnych grup wiekowych oraz ściśle powiązanym z nim wychowaniu obywatelskim.
Przysposobienie wojskowe przedpoborowych miało charakter obowiązkowy i nie obowiązkowy. Obejmowało chłopców od 17 roku życia do czasu powołania do wojska. Programy szkolne obejmowały: gry polowe, terenoznawstwo, obronę przeciwgazową i przeciwlotniczą, strzelectwo oraz przygotowanie do służby. Po zakończeniu drugiego roku zajęć szkolne hufce PW wysyłano na trzytygodniowe wakacyjne obozy szkoleniowe. Młodzież, która ukończyła cały program szkolenia, była kierowana do szkół podoficerskich i do szkół podchorążych rezerwy.
Pozaszkolne szkolenie PW przedpoborowych miało charakter dobrowolny. Podlegała mu młodzież męska od 17 roku życia do powołania do służby zasadniczej. Szkolenie odbywało się w ramach dwuletnich hufców PW, prowadzonych przez stowarzyszenia PW.
Przysposobienie wojskowe kobiet. W strukturze Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego powołano Samodzielny Referat PW Kobiet i Samodzielny Referat WF Kobiet.
Program przygotowania kobiet do obrony kraju oparty został na trzech zasadniczych elementach: wychowaniu fizycznym, przysposobieniu wojskowym, czyli szkoleniu młodzieży żeńskiej i kobiet w zakresie pomocniczej służby wojskowej, oraz przygotowaniu fachowym, m.in. w zakresie pracy oświatowej, sanitarnej i łączności.
Przysposobienie wojskowe rezerwy. Obejmowało mężczyzn, którzy odbyli zasadniczą służbę wojskową, oraz niektóre kategorie pracowników państwowych, np. kolejarzy, pocztowców, leśników.
Przysposobienie wojskowe tych grup pracowników zostało zorganizowane nieco inaczej niż przedpoborowych. Wojsko całkowicie zajęło się ich szkoleniem, powołując w tym celu specjalne organizacje PW.
Jesienią 1918 r. Wojsko Polskie posiadało szczupły korpus oficerski wyszkolony i wychowany w Legionach oraz w różnych organizacjach wojskowych. 27 października 1918 r. Rada Regencyjna wydała dekret o formowaniu narodowej armii regularnej.
W latach 1919-1921 polskie kadry dowódcze w większości kształciły się na różnorodnych kursach. W 1920 r. zapotrzebowanie na oficerów było tak duże, że postanowiono zawiesić naukę na wyższych uczelniach, a studentów kierować na 4-tygodniowe kursy, podczas których uzyskiwali oni stopnie podchorążych.
W tym czasie prowadzone były intensywne prace koncepcyjne, związane z organizacją polskiego szkolnictwa wojskowego. W 1922 r. utworzono szkoły podchorążych rezerwy (SPR) dla piechoty, jazdy, artylerii, saperów, wojsk aerostatycznych, łączności i wojsk kolejowych. Ponadto dla studentów medycyny, weterynarii i farmacji odbywających służbę wojskową utworzono 3-miesięczne SPR-y, kształcące kandydatów na oficerów sanitarnych i weterynarii. Od 1928 r. prowadzona była specjalizacja oficerów rezerwy na kursach ciężkich karabinów maszynowych, łączności, pionierów, artylerii przeciwlotniczej i pomiarów artyleryjskich, gazowych, dowódców plutonów konnych zwiadowców, transportowych, a w 1930 r. zapoczątkowano specjalne kursy oficerów rezerwy dla żandarmerii, taborów i służby uzbrojenia.
W latach 1937-1938 zorganizowano kursy dla adiutantów batalionów, informacyjno-wychowawcze, dla oficerów chemików, oficerów przeciwgazowych, żywnościowych, płatników, intendentów, geografów, komendantów piekarń polowych, referentów przetwórstwa ropnego, komendantów przemysłu wojennego. Ten system szkolenia rezerw oficerskich utrzymał się aż do rozpoczęcia II wojny światowej.
Kształcenie obronne w latach 1939 - 1945
Kształcenie obronne młodzieży polskiej podczas II wojny światowej można podzielić na dwa zasadnicze nurty. Pierwszy obejmuje szkolenie w Szkołach Podchorążych lub Szkołach Podchorążych Rezerwy za granicą, a drugi szkolenie w wojennych podchorążówkach na terenie okupowanego kraju.
A. Kształcenie obronne młodzieży poza granicami kraju
Na obczyźnie szkoły podchorążych funkcjonowały we Francji, Wielkiej Brytanii, ZSRR, we Włoszech i Szwajcarii, a także w Palestynie, Iranie, Iraku, Egipcie. Głównym ośrodkiem formowania Polskich Sił Zbrojnych na emigracji do czerwca 1940 r. była Francja, gdzie przedostało się z Rumunii i Węgier prawie 40 tys. polskich żołnierzy. Ponadto do Armii Polskiej we Francji zgłaszali się emigranci polscy z krajów Europy Zachodniej i Ameryki Północnej.
Do szkół podchorążych we Francji przyjmowano kandydatów w wieku do 38 lat, z ukończoną szkołą średnią i dwumiesięczną praktyką liniową. Nauka w tych podchorążówkach trwała 5 - 6 miesięcy i oparta była na programach francuskich. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 r. około 24 tys. żołnierzy polskich ewakuowano do Wielkiej Brytanii. Powstały tam nowe szkoły podchorążych kształcące dowódców plutonów dla różnych rodzajów wojsk.
Nauka trwała od 6 do 8 miesięcy, przyjmowani byli szeregowi z wykształceniem, co najmniej średnim.
Porozumienie zawarte pomiędzy polskim rządem emigracyjnym w Londynie a rządem ZSRR zaowocowało uruchomieniem szeregu szkół podchorążych w Armii Polskiej na terenie ZSRR. Działalność tych szkół oparta była na programach radzieckich szkół typu wojennego. Podchorążych polskich kształcono również w radzieckich szkołach wojskowych.
Wraz z powstaniem polskiego szkolnictwa wojskowego w Wielkiej Brytanii rozpoczęło się kształcenie kadr w formacjach polskich na Bliskim Wschodzie (Brygada Strzelców Karpackich), gdzie obok zawodowej przedwrześniowej kadry oficerskiej znalazła się również znaczna liczba młodzieży ze średnim wykształceniem oraz studenckiej, która pragnęła zdobyć wiedzę wojskową. Do podchorążówek formowanych w Egipcie, Palestynie, Iranie i Iraku przyjmowano żołnierzy po odbyciu zasadniczego wyszkolenia wojskowego, w wieku od 19 do 37 lat.
Ponadto szkoły podchorążych powstały we Włoszech, Szwajcarii i Belgii.
Zorganizowane na obczyźnie ośrodki polskiego szkolnictwa wojskowego, które wyszkoliły tysiące młodych dowódców, korzystały w szerokim zakresie z pomocy francuskiej, brytyjskiej i radzieckiej. W kształceniu i wychowaniu wykorzystywały doświadczenia innych armii oraz własną oryginalną myśl wojskową.
B. Kształcenie obronne młodzieży w kraju
Okupacja hitlerowska, zagrażająca bytowi narodu polskiego, zrodziła potrzebę kontynuowania walki i oporu przeciwko okupantowi. W rozwijającej się żywiołowo konspiracji od pierwszych miesięcy okupacji zarysowały się dwa nurty: prawicowy, który grupował organizacje wojskowe i polityczne o zróżnicowanym charakterze politycznym związane z rządem emigracyjnym, oraz lewicowy, który obejmował komunistów, lewicowych socjalistów i radykalnych ludowców.
Organizacje wojskowe obydwu nurtów prowadziły własne kształcenie wojskowe na różnych poziomach (żołnierskie, podoficerskie i oficerskie) i w różnych formach (kursy, szkoły).
Związek Walki Zbrojnej w 1941 r. zorganizował konspiracyjne kursy podchorążych, które kształciły dowódców plutonów. Doświadczenia szkół powstałych przy Komendzie Głównej ZWZ wykorzystane zostały w Armii Krajowej, która zorganizowała wiele kursów specjalnych oraz Szkołę Podchorążych w Warszawie. Nauka w podchorążówce trwała około pięciu miesięcy (300 godzin) i składała się z trzech etapów obejmujących szkolenie pojedynczego strzelca, dowódcy drużyny i dowódcy plutonu strzeleckiego.
Gwardia Ludowa założyła w kwietniu 1942 r. Szkołę Partyzancką w Chylicach pod Warszawą oraz Szkołę Podchorążych w rejonie Warszawy.
Podczas 7-miesięcznego kształcenia w partyzanckiej podchorążówce GL zapoznawano słuchaczy z podstawowymi dyscyplinami wojskowymi, a zajęcia teoretyczne łączono wielokrotnie z praktycznym uczestnictwem w akcjach bojowych na terenie Warszawy.
Dowództwo Główne Armii Ludowej zorganizowało w lipcu 1944 r. w Rozkopaczewie na Lubelszczyźnie - Polową Szkołę Oficerską.
Komenda Główna Batalionów Chłopskich zorganizowała własne szkoły podchorążych. Nauka w partyzanckich podchorążówkach BCh trwała około sześciu miesięcy.
Kształcenie w podchorążówkach na terenie okupowanego kraju, chociaż krótkotrwałe, to jednak w swoim charakterze było przystosowane do potrzeb toczącej się walki. W jego procesie wykorzystywano wiedzę i umiejętności, które miały bezpośrednie zastosowanie w walce partyzanckiej. Szkoły podchorążych stanowiły też ważne ogniwo w systemie wychowania wojskowego żołnierzy. Wdrażały one do trudów i niebezpieczeństw konspiracji, kształtowały i rozwijały świadomość społeczno - polityczną.
Kształcenie obronne młodzieży w Polsce w latach 1939-1945 stanowi swoisty fenomen. Żaden bowiem ruch oporu w Europie w latach II wojny światowej nie miał tak rozwiniętego systemu szkolnictwa wojskowego.
Kształcenie obronne po II wojnie światowej
Kształcenie obronne młodzieży zapoczątkowane zostało jeszcze w toku działań wojennych. W 1945 r. nakazano wprowadzić naukę przysposobienia wojskowego i wprowadzono je jako przedmiot obowiązkowy w szkołach średnich, na kursach kształcenia nauczycieli, a także na kursach gimnazjalnych i licealnych. 25 lutego 1948 r. Sejm uchwalił Ustawę o powszechnym obowiązku przysposobienia zawodowego, wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego młodzieży oraz organizacji spraw kultury fizycznej i sportu.
Ustawa przewidywała powołanie Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” (SP) i stawiała przed nią zadania organizowania udziału młodzieży w realizacji planów gospodarczych, szkolenia zawodowego, rozwijania sprawności fizycznej oraz przygotowania jej do obrony kraju. Przygotowanie wojskowe w szeregach SP natrafiło na wiele trudności organizacyjnych i nie przyniosło spodziewanych rezultatów, dlatego w 1952 r. zlikwidowano hufce szkolne SP, a w zamian do szkół średnich wprowadzono obowiązkowy przedmiot nauczania - przysposobienie wojskowe (PW). W szkolnym PW przeważały zagadnienia taktyczne, ogniowe, musztra i regulaminy. W kolejnych edycjach programów PW zwiększono liczbę zagadnień z zakresu samoobrony ludności, eliminując treści typowo wojskowe. W 1967 r. w miejsce PW wprowadzono do szkół średnich nowy przedmiot - przysposobienie obronne (PO) Od 1969 r. przedmiot ten obowiązywał również w szkołach podstawowych i zasadniczych zawodowych. Konieczność poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie kształcenia obronnego ukierunkowanego na przygotowanie rezerw oficerskich w nowej sytuacji społeczno - politycznej oraz zmiany, jakie zaszły w funkcjonowaniu sił zbrojnych w Polsce po zakończeniu II wojny światowej, spowodowały potrzebę objęcia kształceniem obronnym absolwentów szkół wyższych. Systemowo, ujęcte w ramy organizacyjne i programowe, kształcenie obronne przyszłych oficerów rezerwy rozpoczęto w 1948 r. W latach 1948 - 1950 zorganizowano:
szkolne kompanie oficerów rezerwy;
szkoły podchorążych rezerwy;
szkolne kompanie ochotników;
szkolne kompanie w poszczególnych rodzajach wojsk.
Po odbyciu ćwiczeń podchorążowie otrzymywali stopień chorążego rezerwy lub podporucznika. Szkolenie trwało jeden rok.
Wojskowe szkolenie studentów. W roku 1949 rozpoczęto, a w roku 1954 zakończono proces tworzenia studiów wojskowych przy wyższych uczelniach i zrezygnowano ze szkolenia oficerów rezerwy w kompaniach szkolnych.
Zmiany wprowadzone w latach 1956 - 1959 zakładały, że absolwenci studiów wojskowych po złożeniu egzaminu końcowego otrzymują stopnie podoficerskie i tytuł podchorążego rezerwy. Stopnie oficerskie otrzymywali absolwenci, którzy wykazali się odpowiednimi predyspozycjami do pełnienia funkcji dowódczych, dopiero podczas kolejnych ćwiczeń rezerwy.
Od 1970 r., po ukończeniu szkolenia w studium wojskowym, obowiązywało 6 - 8 tygodniowe przeszkolenie w jednostce wojskowej, zakończone egzaminem i nadaniem stopnia podoficerskiego. Z uwagi na to, że w tamtym okresie studia wojskowe nie były w stanie wyszkolić pełnowartościowego podchorążego rezerwy, dokonano zmian w programie wojskowego szkolenia studentów, których istota polegała na: skróceniu procesu szkolenia do jednego roku oraz wprowadzeniu dla absolwentów wyższych uczelni rocznej służby wojskowej, w czasie, której podchorążowie przez sześć miesięcy odbywali szkolenie w szkołach oficerskich rezerwy, pozostały zaś okres przeznaczony był głównie na odbycie praktyk dowódczych w jednostkach wojskowych.
Od 1973 r. oficerów rezerwy kształcono w różnym czasie i miejscu w trzech ogniwach: studiach wojskowych, szkołach oficerów rezerwy i jednostkach wojskowych.
Szkoły oficerów rezerwy (SOR) rozpoczęły działalność w lipcu 1973 r. Były one organizowane przy wyższych szkołach oficerskich i ośrodkach szkolenia poszczególnych rodzajów wojsk i służb. Z dniem stawienia się do SOR absolwenci wyższych uczelni uzyskiwali tytuł podchorążego rezerwy i byli przygotowywani do dowodzenia, wychowywania i szkolenia żołnierzy - w charakterze dowódców plutonów w poszczególnych rodzajach wojsk i służb. Szkolenie w SOR realizowane było w trzech etapach: w zakresie szkolenia pojedynczego żołnierza, dowódcy drużyny i dowódcy plutonu. Po zakończeniu szkolenia w SOR podchorążowie rezerwy składali egzaminy oficerskie i byli kierowani na półroczne praktyki do jednostek wojskowych, a po ich zakończeniu mianowani do stopni oficerskich i przenoszeni do rezerwy.
Przeszkoleniu wojskowemu podlegali tylko studenci zdolni do służby wojskowej. Pozostali (studentki i studenci) byli szkoleni w ramach szkolenia obronnego.
Szkolenie obronne młodzieży akademickiej prowadzone było na podstawie programów dostosowanych do profilu szkół. Na uniwersytetach, w wyższych szkołach pedagogicznych, akademiach rolniczych i ekonomicznych realizowano program szkolenia obronnego o kierunku sanitarno - obronnym, a na uczelniach technicznych (politechniki, wyższe szkoły inżynierskie) - o kierunku ratownictwa ogólnego i specjalnego. Wprowadzony w 1973 r. system kształcenia wojskowego studentów był modyfikowany, jednak bez naruszenia podstawowych jego założeń.
Na przełomie 1987 i 1988 r. resorty Obrony i Edukacji Narodowej rozpoczęły prace na rzecz modernizacji systemu szkolenia wojskowego i obronnego studentów.
WSPÓŁCZESNA EDUKACJA NA RZECZ
BEZPIECZEŃSTWA
Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa
W 1990 r. wycofano ze szkół podstawowych przedmiot przysposobienie obronne, wprowadzając w zamian zagadnienia z zakresu powszechnej samoobrony. Ponadto do szkół ponadpodstawowych weszły nowe programy PO, których treści nawiązywały wyłącznie do ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami czasu pokoju. W 1998 r. przyjęto formułę edukacji dla bezpieczeństwa, która obejmowała: ogólną wiedzę dla bezpieczeństwa i jego kształtowaniu, wychowanie komunikacyjne, edukację prozdrowotną, edukację ekologiczną, profilaktykę przeciwpożarową, pierwszą pomoc przedmedyczną, ratownictwo, edukację przeciwprzestępczą, zasady ochrony dóbr kultury i elementy międzynarodowego prawa humanitarnego oraz przysposobienie wojskowe (tylko w klasach o profilu wojskowym).
Przyjęty program eksperymentu w klasach o profilu wojskowym z czasem przyjął charakter proobronny, a nie formy ściśle związanej ze służbą wojskową.
Kształcenie obronne studentów
Wprowadzone w roku akademickim 1989/1990 programy kształcenia wojskowego uwzględniały - wynikające z ówczesnej sytuacji polityczno - militarnej - potrzeby i zadania obronne kraju oraz wskazywały możliwe zagrożenia ekologiczne i technologiczne.
W programie zajęć wojskowych ważne miejsce zajmował nowy dział - Obrona Cywilna. W 1991r. usunięto z programów nauczania studiów wyższych zajęcia wojskowe i rozwiązano funkcjonujące tam studia wojskowe.
W okresie od marca 2000 r. do czerwca 2001 r. w Studium Wojskowym Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie odbyło się ochotnicze wojskowe szkolenie studentów szczecińskiej uczelni. Studenci - ochotnicy uczestniczący w szkoleniu wojskowym byli członkami Legii Akademickiej i należeli do pierwszego oddziału tego stowarzyszenia.
Kształcenie obronne obejmowało prowadzenie działań ochronno - obronnych i nieregularnych, udział w działaniach ratowniczych, wsparcie działań wojsk operacyjnych przez siły Obrony Terytorialnej oraz kształtowanie cech i postaw patriotycznych.
Założenia nowego systemu szkolenia obronnego i wojskowego studentów oraz absolwentów szkół wyższych
Ustawa z dnia 13 września 2002 r. wprowadza nowe uregulowania prawne, które umożliwiają odbycie przysposobienia obronnego przez wszystkich studentów - ochotników, stwarzając jednakowe warunki przeszkolenia wojskowego we wszystkich uczelniach (wyjątek stanowią wyższe szkoły morskie). Zgodnie z przepisami wspomnianej ustawy studenci - ochotnicy mogą odbyć służbę wojskową (uregulować stosunek do służby wojskowej) w trakcie studiów. Pozostałym studentom stworzono możliwość odbycia przeszkolenia wojskowego bezpośrednio po ukończeniu studiów.
Przysposobienie obronne mogą odbyć studentki i studenci, którzy zaliczyli pierwszy rok studiów wyższych zawodowych lub jednolitych studiów magisterskich, w pierwszym semestrze drugiego roku studiów zawodowych lub drugim semestrze drugiego roku studiów magisterskich.
Przysposobienie to jest nieobowiązkowym przedmiotem nauki, objętym planem studiów, prowadzonym w systemie samokształcenia i konsultacji. Odbycie przysposobienia obronnego jest jednak warunkiem koniecznym, który muszą spełnić studenci ubiegający się o przeszkolenie wojskowe w trakcie studiów.
Studenci - poborowi mają możliwość odbycia sześciotygodniowego przeszkolenia wojskowego: w trakcie letniej przerwy semestralnej po zaliczeniu drugiego roku - studenci wyższych studiów zawodowych oraz po zaliczeniu trzeciego roku - studenci jednolitych studiów magisterskich i równorzędnych.
Przeszkolenie wojskowe składa się z dwóch etapów: szkolenia ogólnowojskowego i szkolenia specjalistycznego. Kończy się egzaminem, który uprawnia do zaliczenia przeszkolenia i mianowania na stopień kaprala podchorążego. Bezpośrednio po zakończeniu przeszkolenia student zostaje przeniesiony do rezerwy, a po zakończeniu studiów zostaje nadany mu przydział mobilizacyjny. Studenci - poborowi, którzy nie zgłoszą się ochotniczo do przeszkolenia w czasie studiów, mogą zostać przeznaczeni do przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych. Przeszkolenie to będzie się odbywać w jednostkach wojskowych w wymiarze do trzech miesięcy. Po zakończeniu szkolenia absolwent będzie mianowany na stopień kaprala podchorążego i otrzyma przydział mobilizacyjny. Nowy system edukacji obronnej obejmuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2002/2003.
Przedstawiony system przeszkolenia wojskowego studentów i absolwentów szkół wyższych został dostosowany do obecnych i prognozowanych potrzeb Sił Zbrojnych RP oraz możliwości budżetowych państwa. Spełnia on także postulowane oczekiwania środowisk studenckich.
Ponadto jest kolejnym prawno - organizacyjnym krokiem zmierzającym do upowszechnienia działalności ochotniczej żołnierzy rezerwy na rzecz sił zbrojnych. Zastosowane rozwiązania odpowiadają standardom NATO.
10