4. Cechy poznania naukowego

Poznanie naukowe ma na celu zdobycie wiedzy. Powinna ją cechować maksymalna ścisłość i prostota, powinna być pewna oraz zawierać maksymalną ilość informacji. Poznanie naukowe służy osiągnięciu wyższych form wiedzy, jako prawa nauki i teorii.

Kolejne etapy:

• Postawienie problemu (poprawność, trafność, zasadność, rozstrzygalność)

• Zgromadzenie materiału naukowego (metody, techniki, przetwarzanie danych), gromadzenie spostrzeżeń (obserwacja)

• Interpretacja materiału (hipotetyczne rozwiązanie problemu)

• Uzasadnienie odkrytej tezy, czy konstrukcji (krytyczne analizy logiczne, weryfikacja, testowanie)

• Budowanie teorii

12. Fazy rozwoju pedagogiki w Polsce powojennej.

I. Ortodoksja ideologiczna

Obejmuje okres od końca lat 40. do lat 70. XX wieku.

Podczas tego okresu polska pedagogika przechodziła kryzys i załamanie w wyniku przyjęcia ofensywy ideologicznej przez Biuro Polityczne, której celem było podporządkowanie sobie oświaty, nierzadko stosując represje.

Następowało tworzenie monocentrycznego ładu społecznego - dążenie do patriarchalizmu, stabilności.

W latach 50. część pedagogów zajęła się upowszechnianiem oraz adaptowaniem pedagogiki radzieckiej.

W latach 60. oraz 70. pedagogika była już upaństwowiona i upartyjniona, czemu sprzyjało m.in. zamknięcie się na przenikanie innej, „gorszej” wiedzy czy krytyka wszystkich nurtów ideologicznych II RP i burżuazyjnych.

Pedagogika zatwierdzała ideologię oddziaływań politycznych jako pedagogicznych, odrzucając wszelkie alternatywy, które mogłyby osłabić proces wychowania. Sprzyjało to utrwalaniu izolacji od innych nurtów wychowawczych, tłumiąc zdolność do samokrytyki.

Odrzucanie pluralizmu miało zapobiec rozumowaniu, iż alternatywne prądy mają różną wartość.

Powstanie pedagogiki socjalistycznej zniżało role pedagogiki do „naukowego” systemu teoretycznej wiedzy o wychowaniu i kształceniu, której założenia traciły swą problematyczność.

Badania pedagogiczne miały na celu jedynie odrzucenie niezgodnych z marksizmem nurtów oraz jednostronne interpretacje teorii.

Każdą pozamarksistowską pedagogikę klasyfikowano jedynie jako taką o „sensie klasowym, ukrytym wśród rozważań” lub kompletnie toksyczną i bezużyteczną.

Zadania pedagogiki w okresie ortodoksji:

• Nawiązywanie kontaktu z pedagogiką radziecką, charakteryzowaną jako światową

• Przeniesienie do Polski teoretycznych założeń pedagogiki marksistowskiej

• Opracowanie ideologicznych i teoretycznych podstaw oraz zasad socjalistycznego systemu oświaty i wychowania

Była zależna od nauk praktycznych i ideologii, wzmacniana przez obowiązek sięgania po wiedzę z nauk teoretycznych

Dążąc do uwolnienia się od filozofii utraciła związek z metodologią nauk

Niedocenianie badań historyczno-porównawczych

Podejścia do pedagogiki jako nauki w okresie rozwoju ortodoksji:

1.) Pedagogika jako autonomiczna nauka o wychowaniu

• Czyniła przedmiotem badań proces wychowania w różnych postaciach i formach

• Istotą było doprowadzenie do naukowej autonomii wiedzy o wychowaniu ze względu na odrębny przedmiot badań, metody, pojęcia.

Podejście to, określało nowy typ rozwoju pedagogiki -

Według Bogdana Suchodolskiego miała zajmować się całością zjawisk wychowawczych - warunkami, celami, procesem i treścią, metodami i instytucjami

• Redaktor 1. powojennego podręcznika pedagogiki twierdził, iż nie można dzielić tej nauki na dwie części - teorię nauczania oraz wychowania. Należy przyjąć naczelną tezę o całościowym charakterze procesów i działań wychowawczych

Wielokierunkowa orientacja pedagogiki czerpiącej z dorobku innych nauk doprowadziła do dynamicznego wewnętrznego podziału na subdyscypliny:

• Pedagogika ogólna

• Teoria wychowania

• Dydaktyka

• Pedagogika społeczna

• Pedagogika porównawcza

• Pedagogika specjalna

• Również zależnie od przyjęcia kryteriów podziału:

Pedagogika przedszkolna, wczesnoszkolna, pozaszkolna, pracy, dorosłych, wojskowa, lecznicza, zdrowotna, rolnicza, resocjalizacyjna

Charakter pedagogiki uwolniony był od jednej doktryny, była nauką humanistyczno - społeczną, wrażliwą na wieloznaczność kulturową

Jej rozwój polega na gromadzeniu i restrukturyzacji samowiedzy

2.) Pedagogika jako pedologia

• Przedmiotem badań miało być dziecko, kształtowanie od urodzenia przez wychowanie

• Jej powstanie wiązało się z rozwojem badań nad sytuacja społeczną dziecka i jego prawami

• W drugiej połowie XX w. zawęziło się pole jej badań do dziecka i dzieciństwa.

• B. Suchodolski mówił o tym, iż nie istnieje rozwój dziecka poza wychowaniem , które jest czynnikiem i elementem tego rozwoju, badanie dziecka jest badaniem rzeczywistości współwytwarzanej przez czynności wychowawcze.

3.) Model integracji wewnętrznej

Obejmuje stan rozwoju nauki, w którym miała integrować w sobie wiedzę o wychowaniu i kształceniu człowieka, powstałej w wyniku badań własnych i nauk pomocniczych.

II. Heterodoksja

Przypada na lata 80. XX wieku,

Była efektem wzrostu napięć politycznych i stopnia represyjności systemu, którego obrona przed zachwianiem wywołała zwiększone zapotrzebowanie na uzasadnianie ortodoksyjnej pedagogiki socjalistycznej.

Cechy:

• Załamanie się paradygmatu zinstrumentalizowanej pedagogiki socjalistycznej

• Odrzucenie ideologii sankcjonującej „ład” społeczny oraz teorię wychowania o kształceniu socjalistycznym

• Pojawienie się opozycyjnych wariantów wobec panującej pedagogiki

• Otwarcie się humanistów na inne prądy i nurty wychowania

• Okres ścierania się teorii, światopoglądów, konkurowania

• Pojawienie się dekadenckiego, partyzanckiego stylu uprawiania pedagogiki

• Wyłonienie się studiów i ideologii feministycznych

• Dojście do głosu, w tekstach pedagogicznych, różnorodności nastrojów, konkurencji ideologii

• Pojawienie się opozycji wobec systemu, wytwarzanie obronnych ideologii pedagogicznych wobec dominującego paradygmatu, jako element gry o przetrwanie, gry pozorów

Zmiana poglądów Heliodora Muszyńskiego - czołowego ideologa pedagogiki socjalistycznej:

Rozczarowany brakiem rezultatów w zakresie budowania pedagogiki jako odrębnej, rozwiniętej nauki praktycznej, uwolnionej od filozofii, stwierdził iż czeka ją przejście w stadium ścisłego powiązania z naukami wyjaśniającymi rzeczywistość, będącą przedmiotem celowej interwencji - nazywamy to stadium integryzmu

- rozwiązywanie problemów wymaga wyjaśniania i projektowania

- wiedza wykorzystywana praktycznie spełnia swą funkcję, występując w ścisłej integracji z wiedzą wyjaśniającą przekształconą rzeczywistość

- badacz powinien mieć świadomość metodologiczną podczas wyjaśniania i modyfikowania zjawisk

III. Interakcja globalna - postmodernizm

Okres zewnętrznej globalnej interakcji pedagogiki - heterogeniczność/postmodernizm

Przypada na lata 90.

• Postawienie przed pedagogami otwarcia się na nowe, nieznane, podstawowe prądy i teorie pedagogiczne

• Polska pedagogika stanęła przed zadaniem budowania otwartego społeczeństwa, wejścia w system liberalny, pluralistyczny, gdzie tolerowana jest różnorodność ideologicznych, normatywnych orientacji i działań

• Otwartość polskich pedagogów na wpływy zachodnie - niemieckiej i anglosaskiej filozofii i pedagogiki sprzyjało wdrażaniu odmiennych modeli kształcenia i wychowania do praktyki edukacyjnej

• Pedagogika traci monopol na kształtowanie człowieka poprzez edukacje i wychowanie - pojawiają się teorie należące do tradycji subiektywistycznych:

Teorie radykalnego humanizmu (krytyczne)

interpretatywizmu (fenomenologiczne i hermeneutyczne)

• Okres pomieszania języków (nauki i idei), pluralizmu teorii i dyskursów wychowania dający szansę na program odnowy różnorodności pedagogicznych

Proszę o ewentualne doczytanie rozdziału II z Pedagogiki, ponieważ ciężko sensownie go streścić.

33. Psychologia i pedagogika humanistyczna.

Psychologia humanistyczna powstała w 1962 r. dzięki Charlotte Büchler, Abrahamowi Maslow'owi, Carlowi Rogersowi, miała stanowić alternatywę dla behawioryzmu.

Zakładała, że człowiek jest aktywnym twórcą swojego bytu, że razem z jego doświadczeniem zajmuje czołowe miejsce, w jest w centrum.

Pedagogika humanistyczna zaś, przenosiła terapeutyczną koncepcję Rogersa (koncepcja teorii dialogu - autentyczność, empatia, poważanie terapeuty, stosunek Ja-Ty dający zaufanie i bezpieczeństwo) na sferę wychowawczą i szkolną, co opisał w książce „Freedom to learn”,

z 1969 r.

Jej zadaniami było

• Wspieranie twórczego kształcenia

• Rozwijanie nowych umiejętności

• Rozwój indywidualności

• Oparcie na sile umysłu i właściwościach duszy

Nauczyciela zaś miała cechować:

• Zdolność do empatii

• Wiarygodność

• Udzielanie pochwał

• Zapewnienie odpowiedzialności i wolności

• Jest źródłem wiedzy

• Skoncentrowany na potrzebach uczniów

• Stworzenie atmosfery odpowiedniej

do efektywnego uczenia się

Uczeń wg pedagogiki humanistycznej:

• Ocenia siebie samego

• Myśli i uczy się dla siebie

• Uczy się całym sobą, z własnej woli

• Przygotowany do życia w każdych warunkach

• Świadom własnej wartości, możliwości samorealizacji

Zaś uczenie się:

• Podejmowane z zaangażowaniem

• Przenikające ucznia

• Przeprowadzane w grupach osób w tym samym wieku

• Praca grupowa, wspólne działania

---