ZABAWY DLA PRZEDSZKOLAKÓW
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ
Ćwiczenia wrażliwości słuchowej (koncentracji na bodźcu słuchowym, rozróżnianiu dźwięków, pamięci słuchowej):
Wysłuchiwanie i rozróżnianie dźwięków dochodzących z otocznia i ich lokalizacja (szmery, kroki, stuknięcia, itp.)
Różnicowanie i rozpoznawanie odgłosów przyrody, zwierząt, ludzi, z kasety magnetofonowej („Odgłosy”). Po wysłuchaniu dziecko może powiedzieć co słyszało lub wskazać obrazek, albo też naśladować ten dźwięk.
Rozpoznawanie i nazywanie dźwięków - zabawa „Co mam w pudełku”. Razem z dzieckiem wkładamy do pudełka różne rzeczy (np. gwoździe, kamyk, groch, cukier) potrząsamy, dziecko słucha i stara się rozpoznać.
Zabawa „Kto powiedział dzień dobry” - odwrócone dziecko rozpoznaje głosy kolegów, koleżanek.
Można wcześniej nagrać głosy kolegów i znajomych na taśmę i polecić dziecku aby odgadywało ich imiona.
Ćwiczenia rytmiczne (koncentracji na bodźcu słuchowym, analizy słuchowej, koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej)
Odtwarzanie struktur rytmicznych. Przed dzieckiem leżą klocki i umawiamy się, że będziemy je układali zgodnie z podanym rytmem. Klocki ułożone blisko siebie- rytm szybki, klocki dalej od siebie- rytm wolny. Np. 000 000 000
zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem, graniem na instrumentach perkusyjnych
Ćwiczenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej. Ćwiczenia te mogą być prowadzone z pomocami konkretno - werbalnymi ( obraz + nazwa + wyraz).
Ćwiczenia prawidłowego przeprowadzenia syntezy głoskowej. Nauczyciel (dorosły) mówi wyraz głosując, a dziecko odgaduje co nauczyciel powiedział, lub wskazać odpowiedni obrazek. Np.
Zabawa w kończenie wyrazów. Nauczyciel (dorosły) mówi początek wyrazu, a dziecko kończy. Można posługiwać się obrazkami i wówczas dziecko znajduje wszystkie obrazki zaczynające się na daną sylabę. Np. ma......ko....ba....ta.... itd
Dobieranie par obrazków (wyrazów) zaczynających się daną głoską. Np. a jak............ d jak ...
Rozpoznawanie wszystkich głosek w wyrazach i układanie takiej ilości klocków ile jest głosek. Np. smok +++=
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE FUNKCJE MOTORYCZNE
1. Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej:
ćw. równowagi (po narysowanej linii na boisku lub po ławeczce, równoważni itp.),
zabawy ruchowe zręcznościowe (toczenie piłeczek, rzucanie, celowanie)
ćwiczenia i zabawy na placach zabaw, na materacach i innych przyrządach gimnastycznych.
2. Ćwiczenia sprawności manualnej:
a) rozmachowe
ćwiczenia wstępne: prosimy dziecko, aby naśladowało ruchy, które są potrzebne przy takich czynnościach jak: malowanie ścian, sufitu, zrywanie owoców, łapanie much oraz inne czynności wg pomysłu dorosłego,
zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn (kartony, szary papier) ruchami poziomymi i pionowymi,
na dużym papierze rysowanie jednocześnie obiema rękoma dużych wzorów np motyl, dom, choinka, koło, serce.
Albo wyścig rąk, który polega na tym, że rysujemy na tablicy kropkę, a dziecko ma trafić na nią z obu stron jednocześnie obiema rękoma. Która pierwsza dojdzie do mety ta wygrywa.
b) manualne (motoryka mała czyli usprawnienie dłoni, palców, nadgarstka)
zabawy z tasiemką, sznurkiem, sznurowadłem - przeplatanie przez otwory,
- sznurowanie butów,
- wiązanie supełków i rozplątywanie ich,
- nawlekanie koralików na sznurki, żyłki, itp.
szycie po wyznaczonych liniach, punktach ( np., na papierze, kartonie, materiale),
cięcie nożyczkami z uwzględnieniem stopniowania trudności (cięcie po linii prostej, po falistej, wycinanie form geometrycznych, wycinanie konkretnych obrazków),
składanki papierowe (origami),
stemplowanie dowolnym materiałem (pieczątkami, paluszkami, korkiem, watą... wg pomysłu dorosłego),
tasowanie kart i ich układanie w dłoni lub gra np. w Piotrusia.
c) graficzne (usprawniają drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu)
układanie kompozycji z koralików wg podanego wzoru lub wg własnego pomysłu
kolorowanie obrazków,
kopiowanie obrazków przez kalkę,
wypełnianie określonych konturów kolorem za pomocą kresek pionowych i poziomych lub ukośnych,
rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze zwiększonej lub na papierze zmywalnym, markerem na folii (wykorzystanie książeczek z serii „Bawię się i uczę”).
dowolne rysowanie kredkami, ołówkiem, farbami, itp.
Szukamy misia
Pomoce: miś, lalka lub dowolna maskotka.
Przebieg zabawy: Na początku zabawy prowadząca chodzi z dziećmi po sali, nazywając znajdujące się meble (krzesło, stół, łóżeczko). Następnie pokazuje dzieciom misia (lalkę) i mówi, że go schowa. Podczas gdy dzieci odwróciły się do ściany, prowadząca chowa misia, ale tak, by był widoczny. Na sygnał prowadzącej zaczynają poszukiwania, a po odnalezieniu mówią, gdzie był miś, np. na krzesełku, pod stołem, za łóżeczkiem, obok lalki. Zabawę powtarzamy 3-4 razy. Do zabawy można powracać wielokrotnie i chowając misia zachęcać dzieci, aby używały pojęć np.: wysoko, nisko, na górze na dole, z lewej strony, z prawej strony półki itp.
Nazywamy części ciała
Pomoce: duże lustro (powinna w nim być widoczna cała sylwetka dziecka).
Przebieg zabawy:
Dziecko stoi twarzą do lustra, a dorosły za dzieckiem:
- Spójrz w lusterko i powiedz, co widzisz?
- Pokaż, gdzie jest twoje oko...Teraz drugie...
- Pokaż, gdzie masz nosek... policzki, brodę, uszy, gdzie jest twoje czoło?
Należy zwrócić uwagę, żeby dziecko pokazywało to wszystko na sobie i w lustrzanym odbiciu w ten sposób oswajają się z własnym wizerunkiem.
W podobny sposób trzeba obejrzeć i nazwać z dzieckiem odbicie wszystkich części ciała.
Duże i małe
Pomoce: Po dwie zabawki tego samego rodzaju, wyraźnie różniące się wielkością (jedna mała, druga duża):lalka, piłki, misie, samochody, klocki itp. Dwa kosze-duży i mały.
Przebieg zabawy:
Nauczycielka pokazuje dzieciom ustawione na stole zabawki i rozpoczyna rozmowę na ich temat.
- Mam tu zabawki. Jakie?
Dzieci wymieniają nazwy zabawek znajdujących się na stole.
Nauczycielka stara się zwrócić ich uwagę na różnice występujące w wyglądzie zabawek tego samego rodzaju.
- Popatrzcie na lalki. To są dwie Małgorzatki. Czy one są takie same? Czym się różnią?
Dzieci stwierdzają, że jedna lalka jest duża, a druga jest mała.
Nauczycielka łączy dzieci w pary. Każda para bierze zabawki tego samego rodzaju (jedno dziecko dużą, a drugie małą) i siada z nimi przy stoliku. Kiedy wszystkie dzieci mają już zabawki, nauczycielka prosi, aby je opisały.
Dzieci kolejno nazywają zabawki i unosząc je do góry, aby wszyscy mogli je zobaczyć, określają ich wielkość.
Nauczycielka stawia na podłodze dwa kosze - wielki i mały. Poleca, aby dzieci włożyły duże zabawki do większego kosza, małe zaś do małego.
Nauczycielka zaprasza dzieci do zabawy przy piosence "Tańcowały dwa Michały".
Dzieci parami, trzymając się za ręce, wirują raz w jedną, raz w drugą stronę.
Nauczycielka proponuje dzieciom zabawę ruchową "Piłki skaczą". Rozdaje dzieciom duże i małe piłki. Następnie zaczyna odbijać o podłogę dużą piłką i zachęca maluchy, aby ją naśladowały. Potem odbija małą piłkę. Dzieci powtarzają ruchy nauczycielki.
Nauczycielka zadaje dzieciom pytania na temat różnic między piłkami.
- Czym różnią się piłki?
- Które skaczą wyżej?
- Jaki dźwięk wydają przy skakaniu?
Nauczycielka zaprasza dzieci do stolika, rozdaje narysowane duże i małe piłki i prosi, aby pomalowały tylko duże piłki.
Na zakończenie zaprasza dzieci do swobodnych zabaw z piłką.
Czy lalka jest podobna do ciebie?
Pomoce: duża lalka
Przebieg zabawy:
Ustawiamy lalkę twarzą do dziecka i mówimy:
- Pokaż, gdzie są lalki włosy... Ty masz włosy i lalka ma włosy...
- Pokaż czoło lalki... Ty masz czoło i lalka ma czoło...
I tak po kolei dziecko ogląda lalkę porównując ją ze swoim wizerunkiem i nazywając wyróżnione części ciała. Na zakończenie trzeba ustalić, czy lalka jest chłopcem, czy dziewczynką
Literatura:
"Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się" - E.Gruszczyk - Kolczyńska, E. Zielińska, WSiP, Warszawa 2000.
"ABC...Program wychowania przedszkolnego XXI wieku"
"Dziecięca matematyka" - E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, WSiP, Warszawa 1997.
Książki ułatwiające reakcje empatyczne
Rozwijanie empatii przez czytanie dziecku książek, które pozwalają mu doświadczyć uczuć bohaterów. Wiek bez ograniczeń. Książki dają cudowną możliwość znalezienia się w świecie innych ludzi (z zachowaniem bezpieczeństwa dla własnej osoby). Wybierzecie takie, które mogą mieć cokolwiek wspólnego z życiem waszego dziecka, ale jednocześnie pozwalają na zastanowienie się nad losem innych.
Antena empatii
W uczeniu dziecka empatii pomoże nam specjalna antena zakładana na głowę.
Wiek od 3 do 12 lat.
Materiał: opaska na głowę, gruby drut i małe poliestrowe piłeczki.
Robimy antenę empatii. Dwa grube kawałki drutu przyczepiamy jednym końcem do opaski, a na drugim mocujemy po jednej poliestrowej piłeczce. Udajemy razem z dzieckiem, że nasza antena potrafi wyłowić „sygnały uczuć” wysłane przez drugą osobę.
Kiedy wasza pociecha zrani czyjeś uczucia, na przykład nie zechce podzielić się swymi zabawkami, niech założy antenę empatii i nastroi ją na emocje pokrzywdzonego dziecka. Zapytajcie, jakie informacje odebrała antena. Sami też ją zakładajcie, kiedy chcecie wczuć się w sytuację kogoś innego.
I co wtedy?
Zabawa pomagająca dzieciom zrozumieć, że to, co robią, ma jakieś konsekwencje.
Wiek od 2 lat.
Ta zabawa jest zwyczajem, który powinien być prowadzany w życie przez wszystkich rodziców i nauczycieli, jeśli chcą oni nauczyć dzieci empatii. Kiedy młoda osoba zrobi coś drugiemu - zarówno pozytywnego, jak i negatywnego - ważne jest, żeby zrozumiała, co może z tego wyniknąć. Poproście ją, by spróbowała zastanowić się nad tym i wyobrazić sobie, co dalej stanie się z tobą. Jeśli na przykład wyśle kartki z podziękowaniami do ludzi, od których dostała prezenty, zapytajcie, co może nastąpić potem. Czy sprawi tym osobom przyjemność? Czy będą miały wrażenie, że są docenione? Przykładem negatywnym można posłużyć się wtedy, gdy wasz malec brzydko przezywa innego brzdąca. Co dzieje się z uczuciami tego dziecka chwilę potem? A kilka dni później?
Baw się z dzieckiem
Odczytaj głośno i rytmicznie dziecku kolejne wyliczanki. Co w nich śmieszy? Do jakich zabaw można je wykorzystać? Naucz tych, które się dziecku podobają.
Jedzie kareta, dzwonek dzwoni
Policz panie, ile koni?
Ene, due, rike, fake
torbe, borbe, i kosmake
deus, deus, kosmadeus, baks!
Jedzie kaczka na rowerze
wysiedziała trzy talerze.
Raz, dwa, trzy, odchodź ty!
Jeden, dwa - Janek ma
trzy, cztery - smaczne sery
pięć, sześć - chciał je zjeść
siedem, osiem - spotkał Zosię
dziewięć, dziesięć - schował w kieszeń.
Pałka, zapałka, dwa kije
kto się nie schował, ten kryje!
Żółte słoneczko zza chmurki zerka.
Czy chcesz się z nami pobawić w berka?
Dwa aniołki w niebie piszą list do siebie
piszą, piszą i rachują, ile kredek potrzebują!
Panna Dorotka gra w totolotka.
Raz, dwa, trzy, wychodź ty!
Tibi, tibi, ajka - powiedziała Łajka.
Tibi, tibi es - tu mówi pies.
Na wysokiej górze rosło drzewo duże
Nazywało się: apli - papli - blite - blau.
A kto tego nie wypowie, ten nie będzie grał!
Na ulicy Reja złapano złodzieja
a ten złodziej był czarodziej
i powiedział tak:
raz, dwa, trzy, odchodź ty
ale będzie sprawiedliwie,
gdy odejdziesz ty!
Ene, due, rabe - połknął bocian żabę
a żaba bociana, jeszcze tego rana!
Źródło nieznane. Podarowała Grażynka Nowacka.
Zabawy matematyczne
We wszystkich grupach wiekowych nauczycielki pracują nad kształtowaniem
u dzieci pojęć matematycznych. Zajęcia te zawsze dostosowane są do wieku dziecka. Na przestrzeni wielu lat pracy obserwujemy trudności dzieci w przyswajaniu niektórych pojęć matematycznych. Z naszej obserwacji wynika, że o niepowodzeniach decyduje nie brak wiadomości, lecz obniżony poziom odporności emocjonalnej przy rozwiązywaniu nawet najprostszych zadań matematycznych, dlatego uczymy dzieci matematyki poprzez zabawę. Dziecko uczy się, choć nie jest tego świadome, a przy tym świetnie się bawi. Oto kilka przykładowych zabaw:
PRANIE
Cel - tworzenie par, posługiwanie się liczebnikami porządkowymi.
Pomoce: stojaki ze sznurkiem na bieliznę, klamerki, 7 par skarpetek (dla każdej drużyny), cyfry od 1 do 10.
Przebieg zabawy:
Zrobiłam porządki, zrobiłam pranie,
Czeka mnie tylko skarpetek rozwieszanie.
Tu kolorowa, tutaj w paseczki,
Tu cała biała, a ta w gwiazdeczki.
Wszystkie skarpetki tak wymieszane,
Sama już nie wiem czy są dwie takie same.
Prosimy dziecko, aby rozwiesiło parami skarpetki i przypięło taką cyfrę, która wskaże, ile par skarpet wisi na sznurku. Następnie dz. sprawdza, czy przypięło właściwą cyfrę. Zapraszamy do suszenia prania - dziecko dmucha w stronę sznurków ze skarpetami.
PAJAC
Cel- sprawne posługiwanie się znakami matematycznymi +, -, cyframi, rozwiązywanie prostych działań matematycznych.
Pomoce: plansza z narysowanym pajacem (kontur) z wypisanymi działaniami (7+1,4+2,4+5,6+3,2+2,8-2,7-3) sztaluga, na której zawieszona jest plansza, kolorowa kreda do kolorowania pajaca, mokre ściereczki do wytarcia rąk, pojemnik na ręczniki.
Przebieg zabawy:
Dziecko stoi przy sztaludze. Mówimy:
- naszej zabawie przyglądał się z ukrycia pajac. Myślę, że nie bawił się z nami, bo nie ma takiego ładnego ubranka jak ty. Pajac już wie, jak chce być ubrany. Ja też wiem, jakie kolory lubi pajac, a ty?
Kolor wyznacza wynik poszczególnych działań. Każda kredka ma swoją cyfrę. Dziecko koloruje pajaca wg wskazówek.
BUDUJEMY DOM
Cel:- rozpoznawanie figur geometrycznych, nazywanie ich, określanie cyfrą liczebność zbioru.
Pomoce: sztaluga z projektem domu, koperta z figurami geometrycznymi: 5 czerwonych trójkątów, 8 żółtych kwadratów, 5 niebieskich prostokątów, 4 zielone koła, cyfry
od 1-10, kartka kolorowego brystolu - jako ściana domu, od której dziecko zaczyna budowę domu.
Przebieg zabawy:
Zapraszamy dziecko do budowy domu i prosimy o pomoc w policzeniu poszczególnych elementów. Trzeba policzyć wszystkie figury, z których składa się dom. Liczebność poszczególnych zbiorów figur dziecko określa odpowiednią cyfrą. Następnie zapraszamy dziecko do ułożenia takiego samego domu, jaki zaprojektował architekt, ale z elementów mniejszego formatu, które znajdują się w kopercie.
Po skończonej zabawie dziecko porządkują miejsce pracy.
PRZYKŁADY ZABAW UŁATWIAJĄCYCH PRZEZWYCIĘŻENIE TRUDNOŚCI W NAUCE CZYTANIA I PISANIA
I. Usprawnianie funkcji słuchowych:
1. Zabawa w „wyrazy": prosimy dziecko, aby powiedziało jakiś wyraz na daną głoskę (mogą to być imiona; nazwy zwierząt itp.)
2. Wyszukiwanie obrazków na daną głoskę.
3. Lokalizacja głoski w wyrazie : (wypowiadamy jakiś wyraz i pytamy :"Co słyszysz na początku?" np.: klocki, następnie pytamy: „co słyszysz po „ł", a co na końcu tego wyrazu?. Stopniowo dajemy dziecku coraz trudniejsze wyrazy do analizy.
4. Czytamy pary wyrazów podobnie brzmiących np.: półka - bułka i prosimy aby podniosło rękę lub klasnęło, gdy słyszy „b', a nic nie robiło gdy słyszy „p".
Analogicznie ćwiczymy różnicowanie głosek: g-k. s-z, dź-ć.
Przykładowa lista wyrazów podobnie brzmiących: biurko - piórko, buty - budy. koza - kosa, sieci - siedzi, góra - kura, bucik - budzik, wąs - wąż. miś- mysz, myszka - miska.
5. Dobieranie litery do obrazka: wybieranie tych ilustracji, które rozpoczynają się od usłyszanej głoski i przyporządkowanie mu odpowiedniej litery.
6. Układanie wyrazów z sylab: z kartoników z wypisanymi sylabami. Polecamy dziecku układać wyrazy, początkowo proste - dwusylabowe, potem coraz dłuższe, 3- 4- sylabowe.
7. Ćwiczenia odtwarzania rytmu: np.: wyklaskujemy jakiś rytm, a dziecko powtarza.
II. Rozwijanie funkcji wzrokowych:
1.Ćwiczenia orientacji przestrzennej: wskazanie przez dziecko położenia przedmiotów (na, pod, obok, koło, na prawo od; na lewo od itp.)
2. Wyszukiwanie podobnych do siebie liter w tekście (w gazecie) i podkreślanie ich różnymi kolorami: dajemy polecenie -„odszukaj literkę „d" i zaznacz ją kolorem czerwonym, a teraz odszukaj literkę „b" i zaznacz ją kolorem zielonym itp.
3. Lepienie z plasteliny lub układanie liter z drutu - utrwalanie jej obrazu.
4. "Zgadywanie liter": na kartonie wykonujemy za pomocą patyczka ruchy pisania określonej litery i dziecko ma odgadnąć jaką literę „napisaliśmy".
5.Układanie obrazków z części: układanki, pocięte pocztówki, loteryjki obrazkowe, puzzle, domino, dobieranki.
6. Składanie sylab w sensowne wyrazy.
7. "Deszcz liter"- rozpoznawanie wybranej litery wśród zestawu innych liter.
III. Ćwiczenia rozwijające sprawność manualną:
1. Odrysowywanie na folii, przez kalkę, pergamin początkowo prostych kształtów, potem bardziej skomplikowanych - odrysowywanie rysunków przy pomocy szablonów.
2. Pisanie po "śladzie" np.: dziecko ma napisane litery w postaci kropek i jego zadaniem jest ich połączenie.
3. Wykonanie liter z drutu i układanie figur geometrycznych.
4. Obrysowywanie konturów.
5. Wycinanie liter z gazet.
6. Kreślenie szlaków literopodobnych - ważna ciągłość ruchu.
7. Rysowanie liter na tackach z kaszą manną.
Uzupełnieniem będą wszelkiego rodzaju zajęcia techniczne, majsterkowanie, zajęcia usprawniające ruchy drobnych mięśni dłoni i palców.
Podobne ćwiczenia wykonywane są w rozmaitych wariantach w przedszkolu.
Zależy nam na tym, aby działania w przedszkolu współgrały z pracą rodziców.