OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

• nerwy czaszkowe

• nerwy rdzeniowe

• nerwy (pnie nerwowe)

• skupiska włókien nerwowych ułożone w sposób uporządkowany

• zwoje nerwowe

• skupiska ciał komórek nerwowych w obwodowym układzie nerwowym

• zwoje czuciowe - komórki rzekomojednobiegunowe

• zwoje ukł. autonomicznego - komórki wielobiegunowe

• sploty nerwowe

• skupiska włókien nerwowych ułożone w sposób pozornie nieuporządkowany

• włókna dośrodkowe

• czuciowe

• włókna odśrodkowe

• układ somatyczny

• ruchowe mięśnie prążkowane

• układ autonomiczny

• wegetatywne mięśnie gładkie, m. sercowy, gruczoły (narządy wewnętrzne, naczynia)

NERWY CZASZKOWE

• I - nerw węchowy

• II - nerw wzrokowy

• III - nerw okoruchowy

• IV - nerw bloczkowy

• V - nerw trójdzielny

• V₁ - nerw oczny

• V₂ - nerw szczękowy

• V₃ - nerw żuchwowy

• VI - nerw odwodzący

• VII - nerw twarzowy

• VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy

• IX - nerw językowo-gardłowy

• X - nerw błędny

• XI - nerw dodatkowy

• XII - nerw podjęzykowy

• nerw I - węchowy - połączony z układem węchowym

• brak jąder

• nerw II - wzrokowy - połączony z układem wzrokowym

• brak jąder

• nerwy III-XII - łączą się z pniem mózgu

• nerwy zawierające włókna ruchowe posiadają - jądra ruchowe, włókna czuciowe - jądra czuciowe, włókna przywspółczulne - jądra przywspółczulne

• wylącznie włókna dośrodkowe

• I - n. węchowy

• II - n. wzrokowy

• VIII - n. przedsionkowo-ślimakowy

• wyłącznie włókna odśrodkowe

• włókna ruchowe i przywspółczulne przedzwojowe

• III - n. okoruchowy

• włókna ruchowe

• IV - n. bloczkowy

• VI - n. odwodzący

• XI - n. dodatkowy

• XII - n. podjęzykowy

• nerwy mieszane

• włókna dośrodkowe i ruchowe

• V - n. trójdzielny

• włókna dośrodkowe, ruchowe i przywspółczulne przedzwojowe

• VII - n. twarzowy

• IX - n. językowo-gardłowy

• X - n. błędny

nerw twarzowy

• nerw skalisty większy

• nerw strzemiączkowy

• nerw uszny tylny

• struna bębenkowa

• gałęzie dla mięśni wyrazowych

nerw językowo-gardłowy

• nerw bębenkowy splot bębenkowy nerw skalisty mniejszy

nerw

miejsce przechodzenia

zwój czuciowy

jądra

obszar unerwienia

ruchowe

przywspół.

czuciowe

I

węchowy

blaszka sitowa kości sitowej

-

-

-

-

okolica węchowa błony śluzowej jamy nosowej

II

wzrokowy

kanał wzrokowy

-

-

-

-

siatkówka (pręciki i czopki)

III

okoruchowy

szczelina oczodołowa górna

-

śródmózgowie

śródmózgowie j. Westphala-Edingera, j. dodatkowe

-

- włókna ruchowe - m. dźwigacz powieki górnej - mm. zewnętrzne gałki ocznej - włókna przywspółczulne przedzwojowe - do zwoju rzęskowego - włókna zazwojowe - m. zwieracz źrenicy - m. rzęskowy

IV

bloczkowy

szczelina oczodołowa górna

-

śródmózgowie

-

-

m. skośny górny gałki ocznej

V

trójdzielny

V1 - oczny - szczelina oczodołowa górna (do oczodołu) V2 - szczękowy - otwór okrągły (do dołu skrzydłowo-podniebiennego) V3 - żuchwowy - otwór owalny (do dołu podskroniowego)

zwój trójdzielny

most j. żwaczowe

-

j. pasma śródmózgowia j. czuciowe górne j. pasma rdzeniowego

- włókna czuciowe - opona twarda - skóra twarzy i czoła - błona śluzowa jamy nosowej, zatok, podniebienia - 2/3 przednie języka - policzek, zęby, dziąsła - gałka oczna, spojówka - włókna ruchowe - mięśnie żucia - m. żuchwowo-gnykowy - przedni brzusiec m. dwubrzuścowego - m. napinacz błony bębenkowej

VI

odwodzący

szczelina oczodołowa górna

-

most

-

-

m. prosty boczny gałki ocznej

VII

twarzowy

otwór słuchowy wewnętrzny, kanał nerwu twarzowego, otwór rylcowo-sutkowy

zwój kolanka

most

jądro ślinowe górne

jądro pasma samotnego

- włókna ruchowe - mięśnie wyrazowe - m. rylcowo-gnykowy - tylny brzusiec m. dwubrzuścowego - włókna czuciowe - smakowe - 2/3 przednie języka - włókna przywspółczulne przedzwojowe - n. skalisty większy - zwój skrzydłowo-podniebienny - włókna zazwojowe - gruczoł łzowy - struna bębenkowa - zwój podżuchowy - włókna zazwojowe - ślinianka podżuchowa - ślinianka podjęzykowa

VIII

przedsionkowo-ślimakowy

otwór słuchowy wewnętrzny

zwój przedsionkowy zwój spiralny

-

-

j. ślimakowe brzuszne, grzbietowe, j. przedsionkowe przyśrodkowe, boczne, górne, dolne

narząd spiralny Cortiego - część ślimakowa (słuch) plamka woreczka i łagiewki oraz grzebienie baniek (część przedsionkowa)

IX

językowo- gardłowy

otwór szyjny

zwój górny i dolny nerwu IX

j. dwuznaczne

j. ślinowe dolne

j. pasma samotnego

- włókna ruchowe - m. zwieracz górny gardła - m. rylcowo-gardłowy - m. podniebienno-gardłowy - m. dźwigacz podniebienia - włókna przywspółczulne przedzwojowe - n. skalisty mniejszy - włókna zazwojowe - ślinianka przyuszna - włókna czuciowe - jama bębenkowa - powierzchnia wewnętrzna błony bębenkowej - trąbka słuchowa - łuki podniebienne - migdałki podniebienne - część nosowa i ustna gardła - nasada języka - zatoka tętnicy szyjnej i kłębek szyjny - włókna czuciowe - smakowe - 1/3 tylna języka - podniebienie miękkie - łuki podniebienne - górna część gardła

X

błędny

otwór szyjny

zwój górny i dolny nerwu X

j. dwuznaczne

j. grzbietowe

j. pasma samotnego

- włókna ruchowe - mięśnie podniebienia, gardła i krtani - włókna przywspółczulne przedzwojowe - zwoje przedkręgowe lub śródścienne - włókna zazwojowe - narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej do 2/3 prawych okrężnicy poprzecznej - opona twarda tylnego dołu czaszki - włókna czuciowe - błona bębenkowa - powierzchnia zewnętrzna - częściowo przewód słuchowy zewnętrzny - małżowina uszna - błona śluzowa gardła i krtani - włókna czuciowe - smakowe - dołki nagłośniowe i nagłośnia

XI

dodatkowy

otwór szyjny

-

j. dwuznaczne

-

-

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy m. czworoboczny

XII

podjęzykowy

kanał nerwu podjęzykowego

-

rdzeń przedł.

-

-

mięśnie języka

ZWÓJ TRÓJDZIELNY - nerw trójdzielny (V)

V₁ - nerw oczny

• gałąź namiotowa

• n. nosowo-rzęskowy

• n. sitowy przedni

• gałąź nosowa zewnętrzna

• n. sitowy tylny

• n. podbloczkowy

• nn. rzęskowe długie

• zwój rzęskowy

• nn. rzęskowe krótkie

• n. czołowy

• n. nadbloczkowy

• n. nadoczodołowy

• gałąź przyśrodkowa

• gałąź boczna

• n. łzowy

• gałąź do gruczołu łzowego

• gałąź łącząca z nerwem jarzmowym

V₂ - nerw szczękowy

• gałąź oponowa

• nerw podoczodołowy

• nerwy zębodołowe górne (tylne, przednie i środkowe) - splot zębowy górny

• gałęzie powiekowe dolne

• gałęzie nosowe i wargowe górne

• nerw jarzmowy

• n. jarzmowo-skroniowy

• n. jarzmowo-twarzowy

• nerwy skrzydłowo-podniebienne

• zwój skrzydłowo-podniebienny

• n. podniebienny większy

• n. podniebienny mniejszy

• gałąź gardłowa

• gałezie nosowe tylne

• gałęzie oczodołowe

V₃ - nerw żuchwowy

• gałąź oponowa

• gałęzie czuciowe

• nerw zębodołowy dolny

• splot zębowy dolny

• nerw żuchwowo-gnykowy

• n. bródkowy

• nerw językowy

• nerw podjęzykowy

• od nerwu twarzowego struną bębenkową otrzymuje włókna przywspółczulne do ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej oraz włókna smakowe do języka

• nerw policzkowy

• nerw uszno-skroniowy

• gałęzie ruchowe

• n. żwaczowy

• n. skroniowy głęboki boczny

• n. skroniowy głęboki przyśrodkowy

V₁ - nerw oczny

• unerwia czuciowo:

• skórę czoła, powieki górnej, grzbietu nosa

• spojówkę, rogówkę, twardówkę, tęczówkę, naczyniówkę, ciało rzęskowe

• błonę śluzową części jamy nosowej i zatok przynosowych (oprócz szczękowej)

• oponę twardą

V₂ - nerw szczękowy

• unerwia czuciowo:

• skórę twarzy od szpary powiekowej dolnej do szpary ustnej, bez grzbietu nosa

• błonę śluzową części jamy nosowej

• zęby i dziąsła szczęki, zatokę szczękową i błonę śluzową wargi górnej

• błonę śluzową podniebienia

• oponę twardą mózgowia

V₂ - nerw żuchwowy

• unerwia czuciowo

• skórę wargi dolnej, policzka, okolicy skroniowej, małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego

• zęby, zebodoły, dziąsła żuchwy

• błonę śluzową 2/3 języka, policzka, wargi dolnej

• opony

• unerwia ruchowo

• mięśnie żwaczowe

• mięśnie nadgnykowe (żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec m. dwubrzuścowego)

• mięśnie napinacze (podniebienia, błony bębenkowej)

ZWOJE PRZYWSPÓŁCZULNE ZWIĄZANE Z NERWEM TRÓJDZIELNYM

zwój rzęskowy

• leży w oczodole bocznie od nerwu wzrokowego

• dochodzą

• korzeń czuciowy - z nerwu nosowo-rzęskowego (od nerwu ocznego)

• korzeń przywspółczulny - z nerwu okoruchowego

• korzeń współczulny - ze splotu jamistego i szyjno-tętniczego wewnętrznego

• odchodzą

• nerwy rzęskowe krótkie - włókna przywspółczulne, współczulne i czuciowe do m. rzęskowego i m. zwieracza źrenicy, rozwieracza źrenicy

zwój skrzydłowo podniebienny

• leży w dole skrzydłowo-podniebiennym

• dochodzą

• korzeń czuciowy - przez nerwy skrzydłowo-podniebienne (od nerwu szczękowego)

• korzeń przywspółczulny - z nerwu skalistego większego (od nerwu twarzowego), łączy się z n. skalistym głębokim tworząc nerw kanału skrzydłowego tzw. korzeń twarzowy

• korzeń współczulny - przez nerw skalisty głęboki ze splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego

• odchodzą

• włókna czuciowe, przywspółczulne i współczulne

• gałęzie nosowe tylne błona śluzowa jamy nosowej

• nerwy podniebienne bł. śluz. podniebienia

• gałęzie oczodołowe kom. sitowe i zatoka klinowa

• gałąź gardłowa górna część gardła

zwój podżuchwowy

• leży nad ślinianką podżuchwową

• dochodzą (pęczek tylny od nerwu językowego)

• korzeń czuciowy - z nerwu językowego (od nerwu trójdzielnego)

• korzeń przywspółczulny - ze struny bębenkowej (od nerwu twarzowego) połączonej z nerwem językowym

• korzeń współczulny - ze splotu tętnicy twarzowej

• odchodzą (pęczek przedni od nerwu językowego)

• włókna przywspółczulne zazwojowe, włókna współczulne i czuciowe nerwem językowym do ślinianki podjęzykowej, gruczołów śluzowych języka

• gałęzie gruczołowe do ślinianki podżuchwowej

zwój uszny

• leży w dole podskroniowym, pod otworem owalnym

• dochodzą

• korzeń czuciowy - od nerwu żuchowowego (od n. trójdzielnego)

• korzeń przywspółczulny - nerw skalisty mniejszy (od nerwu bębenkowego, gałęzi nerwu językowo-gardłowego)

• korzeń współczulny - ze splotu tętnicy oponowej środkowej lub splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego

• odchodzą

• gałąź odprowadzająca łącząca z nerwem uszno-skroniowym do ślinianki przyusznej

UKŁAD AUTONOMICZNY

• co najmniej 2 neurony:

• przedzwojowy

• w rdzeniu lub mózgowiu

• zazwojowy

• w zwoju

• układ współczulny

• neurony przedzwojowe w jądrze pośrednio-bocznym rdzenia w części piersiowej

• neurony zazwojowe w zwojach pnia współczulnego i zwojach splotów autonomicznych

• pień współczulny

• zwoje pnia współczulnego

• zwój szyjny górny, zwój szyjny dolny, zwój gwiaździsty (zwój szyjny dolny+zwój piersiowy), zwój kręgowy, zmienna liczba zwojów kolejnych odcinków

• gałęzie międzyzwojowe

• włókna przedzwojowe dochodzą z rdzenia kręgowego przez korzenie przednie nerwów rdzeniowych i gałęzie łączące białe

• włókna odchodzące:

• gałęzie łączące szare - wracają do nerwów rdzeniowych

• nerwy sercowe

• nerwy trzewne

• nerwy trzewne piersiowe

• większe

• mniejsze

• najmniejsze

• nerwy trzewne lędźwiowe

• nerwy trzewne krzyżowe

• odgałęzienia do naczyń krwionośnych

• sploty i zwoje

• leżą w sąsiedztwie dużych naczyń w jamach ciała

• zawierają zwoje

• od głównych splotów odchodzą sploty mniejsze - przeważnie okołotętnicze

• splot sercowy

• w sąsiedztwie łuku aorty

• splot trzewny (słoneczny)

• w otoczeniu pnia trzewnego

• nerwy trzewne większy i mniejsze (parzyste)

• gałązki trzewne nerwu błędnego

• gałązki od ostatniego zwoju piersiowego oraz od górnych zwojów lędźwiowych pnia współczulnego

• splot międzykrezkowy

• splot podbrzuszny górny

• splot podbrzuszny dolny

• układ przywspółczulny

NERWY RDZENIOWE

• 31 par nerwów

• 8 szyjnych (C₁-C₈)

• 12 piersiowych (Th₁-Th₁₂)

• 5 lędźwiowych (L₁-L₅)

• 5 krzyżowych (S₁-S₅)

• 1 guziczny (Co)

• każdy nerw rdzeniowy powstaje z:

• korzenia grzbietowego

• włókna dośrodkowe (czuciowe) - wypustki komórek rzekomojednobiegunowych zwoju rdzeniowego

• korzenia brzusznego

• włókna ruchowe - wypustki motoneuronów rogów przednich rdzenia kręgowego

• włókna współczulne przedzwojowe - wypustki komórek rogów bocznych (C₈- L₂)

• włókna przywspółczulne przedzwojowe - wypustki komórek jądra pośrednio-przyśrodkowego (S₂-S₄)

• korzeń brzuszny i grzbietowy tworzą wspólnie pień nerwu rdzeniowego, który dzieli się na:

• gałąź oponową

• wnika do kanału kręgowego, unerwia oponę twardą i okostną

• gałąź łączącą biała i szara

• zespala nerwy rdzeniowe ze zwojami pnia współczulnego

• włókna współczulne przedzwojowe (gałęzie łączące C₈- L₂)

• włókna współczulne zazwojowe (wszystkie gałęzie łączące)

• gałąź brzuszną

• unerwiają skórę i mięśnie przedniej i bocznej strony szyi, tułowia, powierzchniowe mięśnie grzbietu i kończyny

• C₁-C₄ - splot szyjny

• C₅-Th₁ - splot ramienny

• L₁-Co - splot lędźwiowo-krzyżowy

• Th₁-Th₁₂ - nerwy międzyżebrowe

• gałąź grzbietową

• zaopatrują głębokie mięśnie grzbietu, stawy kręgosłupa, skórę tylnej powierzchni ciała

SPLOT SZYJNY - gałęzie brzuszne C₁-C₄

• leży bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych, przed głębokimi mięśniami szyi

• łączy się z nerwami czaszkowymi (VII, X, XI, XII), pniem współczulnym i splotem ramiennym

• unerwia większość mięśni szyi, skórę szyi i przeponę

• gałęzie krótkie

• gałęzie długie

• skórne

• n. potyliczny mniejszy

• n. uszny wielki

• n. poprzeczny szyi

• nn. nadobojczykowe

• wychodzą w punkcie Erba (środek tylnego brzegu m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego)

• unerwiają:

• skórę głowy w okolicy ślinianki przyusznej

• małżowinę uszną

• okolicę skroniową i potyliczną

• skórę szyi i sąsiednich części barku i klatki piersiowej

• mięśniowe

• gałąź do m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego

• gałąź do m. czworobocznego

• pętla szyjna

• zaopatruje mięśnie podgnykowe

• mieszane

• nerw przeponowy (C₃-C₅ - większość z C₄)

• biegnie na szyi, w klatce piersiowej do przodu od korzenia płuca, pomiędzy workiem osierdziowym a opłucną ścienną śródpiersiową, prawy dochodzi do przepony bocznie od otworu żyły głównej dolnej, lewy - w okolicy koniuszka serca

• włókna ruchowe

• przepona

• włókna czuciowe

• opłucna ścienna śródpiersiowa, przeponowa, oslepek opłucnej

• osierdzie

• otrzewna trzewna przepony i wątroby

SPLOT RAMIENNY - gałęzie brzuszne C₅-Th₁

• gałęzie tworzą korzenie splotu, które łączą się w 3 pnie

• pień górny - C₅-C₆

• pień środkowy - przedłużenie C₇

• pień dolny - C₈-Th₁

• pnie dzielą się na część przednią i tylną, które łączą się w pęczki

• pęczek boczny - przedłużenie pnia górnego i środkowego

• pęczek przyśrodkowy - przedłużenie pnia dolnego

• pęczek tylny - części tylne wszystkich pni

• korzenie i pnie tworzą część nadobojczykową splotu, położoną w trójkącie bocznym szyi, pęczki tworzą część podobojczykową splotu, leżą w jamie pachowej

• łączy się ze splotem szyjnym, pniem współczulnym, nerwami Th₂ i Th₃

• gałęzie krótkie

• obręcz kończyny górnej

• powierzchowne mięśnie klatki piersiowej i grzbietu

• gałęzie długie

• pęczek boczny

• n. mięśniowo-skórny

• przednia grupa mięśni ramienia (zginacze)

• korzeń boczny nerwu pośrodkowego

• pęczek przyśrodkowy

• korzeń przyśrodkowy nerwu pośrodkowego

• n. łokciowy

• nerw zginaczy

• gałąź grzbietowa

• gałąź dłoniowa

• gałąź głęboka

• gałąź powierzchowna

• n. skórny przyśrodkowy ramienia

• n. skórny przyśrodkowy przedramienia

• pęczek tylny

• n. promieniowy

• nerw prostowników

• tylna grupa mięśni ramienia - gałęzie w dole pachowym

• tylno-boczna grupa mięśni przedramienia - gałezie w dole łokciowym

• nerw pachowy

• mięsień naramienny

SPLOT LĘDŹWIOWY - gałęzie brzuszne Th₁₂-L₄

• leży przed wyrostkami żebrowymi kręgów lędźwiowych w brzuścu mięśnia lędźwiowego większego

• gałęzie krótkie

• gałęzie długie

• n. biodrowo-podbrzuszny

• n. biodrowo-pachwinowy

• n. skórny boczny uda (wyłącznie czuciowy)

• n. udowy (mieszany)

• n. udowo-goleniowy

• mięśnie obręczy

• przednia grupa mięśni uda

• n. płciowo-udowy

• gałąź płciowa

• gałąź udowa

• n. zasłonowy

• grupa przyśrodkowa mięśni uda

SPLOT KRZYŻOWY - gałęzie brzuszne L₅-Co

• gałęzie krótkie

• gałęzie długie

• n. pośladkowy górny (wyłącznie ruchowy)

• m. pośladkowy średni i mały, napinacz powięzi szerokiej

• n. pośladkowy dolny

• m. pośladkowy wielki

• n. skórny tylny uda

• n. kulszowy

• mięśnie podudzia, stopy, tylna grupa mięśni uda (zginacze)

• n. piszczelowy

• nerw zginaczy - tylna grupa mięśni podudzia i mięśnie stopy

• n. skórny przyśrodkowy łydki

• odchodzi w dole podkolanowym

• łączy się z nerwem skórnym bocznym łydki (od n. strzałkowego wspólnego) i wspólnie tworzą nerw łydkowy nerw skórny grzbietowy boczny

• n. podeszwowy przyśrodkowy

• n. podeszwowy boczny

• n. strzałkowy wspólny

• n. skórny boczny łydki

• współtworzy nerw łydkowy

• n. strzałkowy powierzchowny

• mięśnie strzałkowe

• n. strzałkowy głęboki

• prostowniki podudzia - przednia grupa mięśni podudzia i mięśnie grzbietu stopy

• n. sromowy

• krocze

• narządy płciowe zewnętrzne

• odbytnica

• n. guziczny

PORAŻENIA

• nerw promieniowy

• ręka opadająca

• nerw łokciowy

• ręka szponiasta

• nerw pośrodkowy

• ręka błogosławiąca

• ręka małpia

---