Wykładowca: prof..dr hab..n. med. S. Pańko

Fizjologia, 01.10.2010
(piątek)

Fizjologia - Nauka o czynnościach życiowych zdrowego organizmu ludzkiego

Układ Nerwowy

I. Podział Anatomiczny
- mózgowie
- rdzeń nerwowy

Obwodowy układ nerwowy - skupiska komórek nerwowych (zwoje) - zwoje czaszkowe

Zwoje to skupiska komórek, które docierają do wszystkich narządów łącząc receptory i efektory.

Podstawowe funkcje układu nerwowego:

• Steruje wszystkimi procesami fizjologicznymi w organizmie ludzkim

• Rejestruje aktywność narządów i części ciała

• Odbiera informacje z receptorów

• Integruje otrzymane sygnały

• Magazynuje sygnały

• Wydaje odpowiednie rozkazy, które w postaci impulsów elektrycznych, przewodzi do efektorów (organy robocze)

II. Podział:

1) Układ somatyczny - przetwarza i przewodzi informacje z całego ciała, a jego efektorem są mięśnie poprzecznie prążkowane. Znajduje się pod kontrolą mózgu.

2) Układ anatomiczny - reguluje czynności narządów wewnętrznych oraz metabolizm i dokonuje tego na drodze odruchowej, niezależnie od woli organów współdziałając z układem dokrewnym.

Rdzeń mózgowy

Ma budowę segmentalną. Każdy segment puszcza jedną parę korzeni nerwowych. Przedni korzeń zawiera włókna przednie ruchowe, tylni czuciowe. Wzdłuż rdzenia kręgowego przebiega wiele dróg umożliwiających wzajemny kontakt mózgowia z mięśniami szkieletowymi i innymi efektorami oraz z licznymi receptorami na obwodzie.

Pień mózgu

Opuszcza 12 par nerwów czaszkowych, unerwiających liczne narządy głowy oraz jamy ciała.

Międzymózgowie

To wzgórze (które przewodzi większość informacji czuciowych, które przekazywane są do kory mózgowej w mózgu) i podwzgórze (które odpowiada za funkcje integrujące Układu Nerwowego Anatomicznego).

Kora mózgowa

Ma budowę warstwową. Ma pierwotne i wtórne pole częściowe, a także pole kojarzeniowe. To siedlisko procesów inteligencji.

Układ limbiczny

Jest częścią nadrzędną w stosunku do podwzgórza. Odpowiada za emocje i popędy. Strukturalną i funkcjonalną jednostką Układu E(?) jest komórka nerwowa (neuron).

Komórki glejowe pełnią funkcję pomocniczą (liczba większa dziesięciokrotnie od neuronów).

Neuron:

• Ciało komórkowe (soma)

• Posiada jądro z jąderkiem

• Neurofilamenty (czyli włókienka)

Soma to centrum metabolizmu komórek. Synteza peptydów białek odbywa się poprzez przekaźniki chemiczne.

Neurotransmiter - przekład nerwowy

Dendryty - jest to rozszerzenie ciała komórki. Przewodzą impulsy elektryczne dośrodkowo (do ciała).

Akson - wzgórek aksonu, który prowadzi segment inicjujący, posiada wysoką pobudliwość umożliwiającą generowanie wysokiego impulsu potencjalnego. Średnica aksonu to od 2 do 20 mikrometrów, a długość od 0,1 mm do 2 m.

Kolaterale - odgałęzienie.

Cztery podstawowe typy neuronów

• Neuron jednobiegunowy (występuje w układzie anatomicznym)

• Neuron dwubiegunowy (przewodzący do ośrodkowego układu nerwowego informacje nerwowe)

• Neuron pseudojednobiegunowy (komórki czuciowe; przewodzi informacje czuciowe, ruchowe, bólowe)

• Neuron wielobiegunowy

Ciała neuronów pseudobiegunowych leżą w zwojach nerwowych lub czaszkowych.

Neurony wielobiegunowe to:

• Motoneurony

• Interneurony

• Komórki piramidowe kory mózgowej

• Komórki gruszkowate

Ze względu na funkcje dzielimy neurony na:

• Neurony aferentne (czuciowe) - prowadzące bezpośrednio do ośrodka nerwowego

• Neurony eferentne - ciało wraz z dendrytami leży w pniu mózgu. Aksony przesyłają impulsy prosto do efektorów; jeżeli biegnie bezpośrednio do mięśni poprzecznych prążkowanych to nazywamy go motoneuronem.

• Neurony kojarzeniowe

• Neurony interpretacyjne (długie aksony łączące różne punkty układu nerwowego)

Aksony grupują się w pęczkach w Ośrodkowym Układzie Nerwowym, a w Ośrodkowym Układzie E(?) wiążą się w wiązki docierające do wszystkich narządów.

W obrębie jednego nerwu przebiegają najczęściej zarówno włókna przewodzące informacje do efektorów, jak i przekazujące informacje do receptorów.

Nerwy oddzielone są od siebie za pośrednictwem śródnerwia, onerwiem.

Błona komórkowa

Zbudowana z warstwy lipidów, w którą wbudowane są cząsteczki białka. Oddziela cytoplazmę od zewnętrznego komórkowego płynu. Czyli dwóch różnych przewodzących elektrolitów. Dzięki temu działa jak kondensator.

Polaryzacja - Na zewnętrznej błonie znajdują się ładunki dodatnie, a w wewnątrz ujemne.

Potencjał ma każda żywa komórka, ale szczególnie istotny jest w komórkach pobudliwych (zdolnych do reakcji na bodziec). Reakcja ta polega na zmianie istniejącej różnicy potencjału, która ma możliwość rozchodzenia się po błonie komórkowej. Potencjał spoczynkowy wynosi -70 mV.

Działające na neuron bodźce mogą spowodować zmniejszenie (depolaryzację) lub zwiększenie (hyperpolaryzację) pobudliwości.

Depolaryzacja - zwiększa pobudliwość neuronu i przyczynia się do powstania impulsu potencjału czynnościowego

Hiperpolaryzacja - zmniejsza pobudliwość neuronu.

Potencjał spoczynkowy jest uwarunkowany przez różnicę stężenia jonów w płynie wewnętrznym i zewnętrznym w komórkach.
- Na⁺ i Cl^- są skondensowane na zewnątrz błony
- Białka i potas są skondensowane do wewnątrz komórki.

Błona komórkowa jest nieprzepuszczalna dla jonów, ale ma w strukturze białka i kompleksy białkowe, które tworzą kanały jonowe umożliwiające i regulujące przemieszczanie się jonów przez głowę.

Kanały są selektywne - wybiórczo przepuszczają tylko kilka jonów.

Ruch każdego z jonów wytwarza gradient elektryczny, który równoważy skierowany przeciwnie gradient chemiczny.

Potencjał czynnościowy jest świadectwem pobudzenia neuronów najczęściej na skutek aktywności synaps znajdujących się na ciele komórkowym lub/i dendrytach.

---