PRZYGOTOWANIE DO EGZAMINU
1. a) rynek finansowy - jest to miejsce w którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych. Transakcji dokonuje się środkami pieniężnymi. Rynek finansowy dzieli się na: (pieniężny, walutowy, kapitałowy, instrumentów pochodnych, depozytowo-kredytowy)
b) bon komercyjny - postać krótkoterminowych komercyjnych papierów dłużnych, jest to zobowiązanie emitenta do zwrotu jego aktualnemu posiadaczowi w terminie wykupu bonu nominalnej kwoty, na którą bon został wystawiony
c) podatek: publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa wynikające z ustawy podatkowej. Podatki dzielą się na bezpośrednie i pośrednie. Podatki bezpośrednie: nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy. Podatki pośrednie: nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza - ostatecznie płaci konsument.
d) subwencja - (zapomoga) nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności
Zadania, funkcje banku centralnego NBP - tworzenie pieniądza, decydowanie o ilości pieniędzy wprowadzonej do obiegu; bank banków, bank państwa, bank gospodarki narodowej, bank emisyjny W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego, banku banków, centralnego banku państwa.
3. Funkcje rynku pieniężnego:
regulacja płynności systemu bankowego,
możliwość realizacji celów polityki pieniężnej,
kreowanie poziomu krótkoterminowych kapitałów zabezpieczających płynność podmiotom innym niż banki,
dodatkowe źródło finansowania akcji kredytowej lub alternatywa wobec kredytów dla banków komercyjnych,
lokowanie chwilowo wolnych nadwyżek
4. Czynności banku komercyjnego
bierne (gromadzenie środków pieniężnych klientów, emisja papierów wartościowych),
czynne(wykorzystanie zgromadzonych środków do udzielania kredytów lub lokowaniu ich w korzystnych przedsięwzięciach),
usługowe (świadczenie różnego rodzaju usług bankowych wykonywanych odpłatnie na zlecenie i rachunek klientów)
5. Cechy zmienne podatku
podmiot opodatkowania (na kim ciąży obowiązek zapłaty podatku),
przedmiot opodatkowania (od czego płaci się podatek),
podstawa opodatkowania (od czego nalicza się podatek),
stawki podatku (określają jaka jest wysokość podatku),
warunki płatności
6. Scharakteryzować zjawiska finansowe o charakterze redystrybucyjnym
Podział dochodu narodowego między podmioty gospodarcze w ramach gromadzenia i wydatkowania wpływów budżetowych (dotacje, zasiłki, subwencje, podatki, koncesje).
1. a) obligacje - instrument rynku kapitałowego o charakterze wierzycielskim, jest papierem wartościowym, w którym emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym terminie
b) operacje otwartego rynku - cały zespół transakcji kupna i sprzedaży skarbowych papierów wartościowych pomiędzy bankiem centralnym a bankiem komercyjnymi; odbywają się przy użyciu bonów pieniężnych i krótkoterminowych bonów skarbowych
c) polityka finansowa - świadoma działalność organów i instytucji państwa, polegająca na określaniu celu swojej działalności oraz optymalnych rozwiązań (środków) dla osiągnięcia tych celów. Do działań tych należy kolejno: przygotowywanie i planowanie prowadzenia operacji pieniężnych każdego typu, następnie realizacja tychże operacji oraz końcowa ewidencja i analiza przebiegu podobnych operacji w przyszłości.
Polityka finansowa państwa:
polityka fiskalno-budżetowa
polityka monetarna
d) jednostka budżetowa - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu państwa, natomiast wszystkie dochody jednostki doprowadzane są do budżetu państwa.
Zaliczamy do niej jednostki:
państwowe,
wojewódzkie,
powiatowe,
gminne,
samorządowe
a) zasady budżetowe:
- zasada jedności materialnej oznacza zakaz wiązania określonych dochodów publicznych z konkretnymi zadaniami.
- zasada jedności formalnej nakłada na rząd obowiązek przedstawienia zbiorowego planu finansowego sektora finansów publicznych, a w szczególności budżetu państwa, w jednym akcie prawnym.
- zasada jednorodności oznacza, że dochody i wydatki budżetu państwa i pozostałych segmentów sektora finansów publicznych są planowane na jeden rok
- zasada szczegółowości wymaga aby budżet uchwalany z dostateczną szczegółowością po stronach dochodów i wydatków a zwłaszcza aby dochody były szacowane wg źródeł ich powstawania a wydatki według celów ich przeznaczenia
- zasada realności postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych
- zasada jawności i przejrzystości sprowadza się do zagwarantowania publicznej odpowiedzialności za politykę finansową państwa i w tym celu do ujawnienia wszystkich informacji nie objętych tajemnicą państwową oraz do podawania tych informacji w formie ułatwiającej ich zrozumienie
- zasada zupełności (powszechności) wymaga ujęcia w budżetach i planach finansowych wszystkich dochodów i wszystkich wydatków każdej jednostki sektora finansów publicznych
b) funkcje budżetu:
Polityczna polega na kontroli społeczeństwa za pośrednictwem wybranych przez siebie posłów i senatorów działalności rządu Ekonomiczna polega na dokonaniu za pośrednictwem budżetu podziału znacznej części dochodu narodowego oraz oddziaływaniu poprzez budżet na procesy gospodarcze i społeczne Prawna oznacza, że budżet ma charakter ustawy zatwierdzonej przez sejm i senat i podpisanej przez prezydenta.
c) cechy współczesnego pieniądza: 1.papierowy, tzn. że pieniądz nie ma już nic wspólnego ze złotem. Jego fizyczną postać przybiera kawałek papieru, któremu nadano cechy pieniądza, przez oparcie go na przymusie prawnym i obowiązującego w danym kraju środka płatniczego
państwowy tzn., że gwarantem pieniądza papierowego jest państwo. Państwo gwarantuje bowiem autentyczność znaków pieniężnych
zabezpieczony towarami i usługami (pieniądz substancjonalny)- występuje tu problem zgodności jego wartości nominalnej z wartością substancjonalną. Zachowanie tej zgodności jest trudne z powodu tendencji do zwiększania ilości pieniędzy w stosunku do wartości masy towarowej oraz dostępnych usług, czego przejawem są zjawiska inflacyjne.
kredytowy (żyrowy)- oznacza, że źródłem pieniądza jest kredyt bankowy. Pieniądz ten znany jest jako pieniądz banków komercyjnych np. depozyty bankowe
d) rodzaje kredytów refinansowych:
lombardowy (oddanie publicznych papierów wartościowych banku centralnemu za gotówkę przez bank komercyjny)
redyskontowy (kredyt oparty na wekslu)
3. Scharakteryzuj stałe cechy podatku
charakter pieniężny (nie można puścić podatku w formie aportów),
przymusowość (odróżnia podatek od świadczeń dobrowolnych),
bezzwrotność (sprowadza się do tego że uiszczony podatek nie podlega zwrotowi),
nieodpłatność (osoba która zapłaciła podatek nie może oczekiwać od państwa lub innej instytucji publiczno-prawnej wzajemnego świadczenia w formie bezpośredniej),
stosunek między podatnikiem a podmiotem uprawnionym do jego nakładania jest stosunkiem podporządkowanym
a) mechanizm finansowy ??
Metoda lub źródła, przez które środki są dostępne, np. kredyty bankowe, obligacje lub emisja akcji, rezerwy i oszczędności. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm Finansowy są nowymi instrumentami, które umożliwiają Polsce oraz innym nowym krajom członkowskim Unii Europejskiej korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej.
b) akcja - jest udziałowym papierem wartościowym stwierdzającym bezwarunkowe uczestnictwo jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej oraz uprawniającym do partycypacji w jej zyskach i podziale majątku.
c) bank - podmiot systemu finansowego, którego istotą działalności jest przyjmowanie pieniędzy od klientów, które podlegają zwrotowi oraz udzielanie kredytów.
Bank - osoba prawna wykonująca działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami ustawy Prawo bankowe i wymienionych w statucie banku.
d) rynek pieniężny jest segmentem rynku finansowego, gdzie przeprowadzane są operacje instrumentami finansowymi o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Przedmiotem obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz papiery dłużne o zapadalności krótszej niż rok.
2. zasadnicze dochody gminy dochody własne, do których zalicza się podatki lokalne, dochody z majątku gminy, opłatę skarbową oraz inne dochody należne gminom na mocy odrębnych przepisów; dotacje i subwencje z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych Pierwszą z nich są wpływy z ustalonych i pobieranych na podstawie odrębnych ustaw podatków. Zaliczamy do niej następujące podatki: Podatek od nieruchomości Podatek rolny Podatek leśny Podatek od środków transportowych Opodatkowanie w formie karty podatkowej Podatek od spadków i darowizn Podatek od czynności cywilnoprawnych Drugą grupą dochodów własnych gminy stanowią wpływy z opłat. Ustawa o dochodach j.s.t. szereguje wpływy z opłat jako: a) wpływy z opłaty skarbowej, b) wpływy z opłaty targowej, c) wpływy z opłaty miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów d) wpływy z opłaty eksploatacyjnej i z innych opłat stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów.
3. bank centralny narzędzia
zmiana stopy rezerw obowiązkowych (kontrolowanie zdolności kredytowych),
zmiany stóp procentowych (stopa redyskontowa (zmiany) w ramach polityki refinansowania),
operacje otwartego rynku
4.procedura budżetowa Procedura budżetowa jest to proces prawnie określonych zasad postępowania z budżetem.
Skutkuje stworzeniem i wykonaniem budżetu.
Obejmuje 4 etapy:
przygotowania budżetu,
uchwalenia budżetu,
wprowadzenia budżetu
kontroli budżetowej
pieniądz bankowy (pieniądz bezgotówkowy, pieniądz żyrowy), pieniądz zapisany na rachunkach bankowych, kreowany przez banki poprzez udzielanie kredytów; ponieważ ekspansja kredytowa banków może przewyższać sumę ich kapitałów własnych oraz wkładów, banki posiadają zdolność kreacji pieniądza; zbyt duża ekspansja kredytowa działa inflacjogennie i zwiększa ryzyko kryzysu bankowego, stąd uprawnienia banku centr. do kontrolowania ekspansji kredytowej banków.
Dług publiczny (albo zgodnie z definicją ustawową „państwowy dług publiczny”) - obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów: papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi), pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),kredyty, przyjęte depozyty, zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).
Funkcje finansów w gospodarce rynkowej
FUNKCJA ALOKACYJNA - polega na tym, że finanse publiczne są narzędziem alokacji części zasobów w gospodarce rynkowej. Skutkiem alokacji części zasobów, którymi dysponuje gospodarka jest dostarczanie towarów i usług całemu społeczeństwu. Dostarczanie towarów i usług finansowane jest z funduszy publicznych i następuje w związku z rodzajem zadania stawianego przed państwem.
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA - tzw. rozdzielcza - polega na dokonywaniu za pomocą finansów podziału produktu dochodu narodowego poprzez kształtowanie odpowiednich przychodów i wydatków wszystkich uczestników ogniw (podział funduszu nabywczego).
FUNKCJA STABILIZACYJNA - wykorzystuje politykę budżetową jako instrumentu utrzymywania wysokiego stanu zatrudnienia, racjonalnego poziomu stabilności cen i właściwej stopy wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem efektów bilansu płatniczego.
FUNKCJA KONTROLNA - polega na wykorzystaniu związków zachodzących między ruchem wartości materialnych i usług a ruchem zasobów pieniężnych w celu uzyskania informacji o przebiegu procesów rzeczowych w gospodarce
FUNKCJA STYMULACYJNA - polega na wykorzystaniu przepływu strumieni pieniężnych jako aktywnego narzędzia oddziaływania na podmioty uczestniczące w tych procesach.
Instrumenty polityki pieniężnej to instrumenty jakimi posługują się banki centralne w celu kontroli podaży pieniądza i krótkoterminowej stopy procentowej Podzielić je można na - instrumenty pośrednie - oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Banki centralne czynią to za pomocą trzech klasycznych instrumentów, do których należą; - polityka dyskontowa - zmiana oficjalnej stopy redyskontowej; operacje otwartego rynku - sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku; kontrola rezerw obowiązkowych - regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie gromadzonych przez banki; instrumenty typu administracyjnego - związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego nad systemem bankowym - np. racjonowanie kredytów.
Zjawiska o charakterze REDYSTRYBUCYJNYM polegają na tym że w każdym współczesnym społeczeństwie istnieją potrzeby zbiorowe, które państwo powinno zaspokajać co rodzi potrzebę stosowania mechanizmu podzielenia środków uzyskanych w sferze
Kreacja pieniądza, wprowadzanie do obiegu przez banki komercyjne dodatkowych (ponad wartość bazy monetarnej) ilości pieniądza, w wyniku operacji kredytowych, których podstawą są depozyty bankowe. Ten dodatkowy pieniądz ma charakter bezgotówkowy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa depozytariuszy i niedopuszczenia do inflacji bank centralny reguluje rozmiary kreacji pieniądza kredytowego poprzez ustalanie stopy rezerw obowiązkowych i stóp oprocentowania kredytów udzielanych bankom komercyjnym. produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej. Funkcja ta jest podstawą funkcji finansów publicznych.
6.funkcje rynku pieniężnego
określenie wysokości stóp procentowych, wyrównanie niedoborów i nadwyżek płynności banków oraz umożliwienie bankowi centralnemu realizację polityki monetarnej.
8.cechy zmienne podatku
-podmiot opodatkowania, tzn. na kim ciąży obowiązek zapłaty podatku
-przedmiot opodatkowania, tj. od czego płaci się podatek (przychodu, dochodu)
-podstawa opodatkowania, tj. od czego nalicza się podatek
-stawki podatku - określają jaka jest wysokość podatku
-warunki płatności, tj. jak i do kiedy należy.
3. Scharakteryzuj stałe cechy podatku.
-charakter pieniężny - nie można puścić podatku w formie aportów
-przymusowość - odróżnia podatek od świadczeń dobrowolnych
-stosunek między podatnikiem a podmiotem uprawnionym do jego nakładania (związek cywilno - prawny) jest stosunkiem podporządkowanym. Obowiązek zapłaty podatku może być wyegzekwowany w trybie egzekucyjnym
-bezzwrotność - sprowadza się do tego, że uiszczony podatek nie podlega zwrotowi. Wyjątek stanowi nieprawidłowo obliczony bądź zawyżony lub też nałożony niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa
-nieodpłatność - polega na tym, że podatnik, który uiści podatek nie może liczyć z tego tytułu roszczenia wzajemnego świadczenia ze strony związku cywilno - prawnego (państwa lub gminy) w formie bezpośredniej.
5.zasadnicze dochody gminy
dochody własne, subwencja ogólna i dotacje celowe z budżetu państwa., środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, środki z budżetu Unii Europejskiej
- bank uniwersalny
bank dokonujący w ramach świadczonych usług wszystkich lub większości dozwolonych prawem czynności bankowych i którego działalność nie jest w żaden sposób profilowana (jak ma to miejsce w przypadku banków wyspecjalizowanych, np. hipotecznych, wspierających budownictwo, wpierających przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska etc.).
- dotacje celowe
Podlegające szczególnym zasadom rozliczania, wydatki budżetu państwa przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie