Inwestycje - jest to efekt inwestowania, gromadzenie np. kapitału, nakładów gospodarczych, papierów wartościowych, nieruchomości itd., itp. Można inwestować lub można robić inwestycję.
Proces inwestycyjny jest to zbiór czynników i działań zmierzających do osiągnięcia planowanych efektów użytkowych poprzez tworzenie nowych środków trwałych lub pomnażanie środków już istniejących.
Inwestor - inicjator procesu inwestycyjnego
.Efekt użytkowy (rzeczowy) - w postaci zakończonych inwestycji, to cel działalności inwestycyjnej, czy inaczej współcześnie funkcjonującego
pojęcia efekt projektu inwestycyjnego, który to projekt obejmuje cały cykl przedsięwzięcia inwestycyjnego, począwszy od wizji - projektu, a kończąc na etapie zarządzania już zrealizowanym przedsięwzięciem. inwestycje są jednym z podstawowych czynników rozwoju - zarówno w skali kraju, jak i poszczególnych
organizacji.
Organizacja (rzeczownik) - (gr. - uporządkowanie) to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych).
Organizacja (jako czasownik -ORGANIZOWAĆ) - podstawowa funkcja zarządzania Wielkość i wielorakość inwestycji jakie chce się zrealizować zależna jest praktycznie od dwóch wzajemnie powiązanych ze sobą elementów. 1. Zdolności akumulacji środków 2. Sprawności i efektywności
procesu inwestycyjnego Wysoka akumulacja środków, które mogą być przeznaczone na kolejne inwestycje zazwyczaj jest czynnikiem efektywności wcześniej zrealizowanych inwestycji, a efekty te uzależnione są z kolei od
nowoczesności rozwiązań projektowych szybkiego tempa realizacji inwestycji, jak i najszybszego uzyskiwania projektowanych zdolności produkcyjnych lub usługowych. Nowoczesność i efektywność rozwiązań projektowych wymaga wcześniejszego opracowania właściwych programów inwestycyjnych, przy czym jak najczęściej właściwych wyborów powinno się dokonywać na podstawie analizy optymalizacyjnej, a także programując inwestycje opierać się na
tzw. zasadach racjonalnego gospodarowania, które propaguje
Oskar Lange (jedna z czołowych postaci ekonomii i zarządzania).
1. Mając określone środki dążyć do maksymalizacji efektu
2. Mając określony cel dążyć do minimalizacji środków Należy pamiętać, że programowanie budownictwa inwestycyjnego jest syntetyzowaniem wiedzy i umiejętności jej wykorzystania w zakresie techniki (technologii), organizacji i ekonomiki.
W Polsce możemy wyróżnić w ramach budowlanej działalności inwestycyjnej 3 grupy inwestycji:·
Inwestycje centralne decydowane na szczeblach rządowych i finansowane z reguły ze środków budżetowych oraz inwestycje władz terenowych i jednostek budżetowych,·
Inwestycje przedsiębiorstw i instytucji uspołecznionych samofinansujących swoją działalność(z ewentualnym wsparciem kredytem bankowym),·
Inwestycje prywatne oraz zagraniczne z udziałem kapitału zagranicznego
Możemy stwierdzić, że inwestycje 3 grupy zaliczyć można do rynkowych, najlepiej „trafiających w popyt”. Z reguły są one właściwie zaprogramowane, sprawnie realizowane i najszybciej osiągają zakładane efekty z punktu widzenia interesów inwestorów. Są one jak gdyby najbliżej inwestora w związku z czym poprzedzają je zazwyczaj staranne analizy przed inwestycyjne (przed realizacyjne) -> dom jednorodzinny.
Podstawową sprawą odnośnie sterowania inwestycjami dwóch pierwszych wspomnianych grup jest doprowadzenie do efektywności rozwiązań:· Przestrzennych,· Technicznych,· Organizacyjnych,
a także do sprawnej realizacji i szybkiego osiągania projektowych efektów. Zawsze należy przy tym dążyć do sięgania po rozwiązania optymalne, czyli wskazane jest jak najczęstsze posługiwanie się metodami optymalizacji.
Rodzaje gospodarki.W naszym kraju w ostatnich latach zaszły głębokie zmiany
odnośnie rodzajów gospodarki. Przeszliśmy od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej.
Definicja gospodarki rynkowej. Gospodarka rynkowa jest to taki system gospodarczy, w którym plany działalności sporządzane są przez podmioty gospodarcze w warunkach decentralizacji i autonomii, a koordynacja tych planów następuje poprzez zdarzenia zachodzące na rynku. Wyroby przemysłowe i
usługi są zatem produkowane i oferowane odbiorcom na skutek decentralizacji decyzji i ich własnej odpowiedzialności finansowej.
Gospodarka planowa - gospodarka, opierająca się na założeniach planów
kilkuletnich, określających najważniejsze cele rozwoju państwa. Ten typ organizacji gospodarki jest stosowany w okresie wojny, stosowany był też w większości państwa o ustrojach socjalistycznych, a ich tworzenie i realizowanie jest jednym z najważniejszych zadań kierownictwa partii. Uchwalane są
często na określony czas podczas zjazdów partyjnych lub plenum. W historii PRL powszechnie znany jest Plan Trzyletni i Plan Sześcioletni.
W gospodarce centralnie planowanej to władze ustalają, co, jak i dla kogo ma być produkowane. Ustalane są także ceny poszczególnych produktów. System planowania gospodarczego we wszystkich krajach okazuje się nieefektywny i prowadzi do obniżenia stopy życiowej obywateli.
Ideą, na której opierają się zasady gospodarki wolnorynkowej jest wyodrębnienie się wielkiej liczby samodzielnych podmiotów gospodarczych, które poprzez działalność marketingową, badania rynku, samodzielnie planują rozwój techniczny wyrobów, rozwój zdolności produkcji, a także podaż wyrobów i usług na rynku. Powstaje zatem tyle autonomicznych planów, ile funkcjonuje podmiotów gospodarczych. Także popyt kształtowany jest poprzez samodzielnie podejmowane decyzje o zakupach (przez indywidualnych bądź zbiorowych konsumentów, przez gospodarstwa domowe czy innych użytkowników dóbr inwestycyjnych), gdzie zasadniczą rolę odgrywa logika kapitałowa, czyli
zarówno po stronie popytu jak i podaży zarówno producenci jak i klienci, a więc przedsiębiorstwa, instytucje, inwestycje stają pod koniecznością podejmowania działalności produkcyjnej i konsumpcyjnej w warunkach własnego ryzyka finansowego równocześnie możliwością osiągnięcia wymiernego sukcesu (w pieniądzu).
Budownictwo jest jednym z działów gospodarki materiałowej, obok przemysłu,
rolnictwa i leśnictwa, transportu i łączności itp. W sensie technicznym jest to działalność, której celem jest wznoszenie, przebudowa, rekonstrukcja, rewaloryzacja lub remont obiektów budowlanych. Dział ten charakteryzuje pewna specyfika wyrażająca się w pewnych jego cechach.
Cechy budownictwa:· koszt,· uzależnienie innych gałęzi od budownictwa,· wymaga dużych nakładów,· czeka się długo, aby je odzyskać,
· uzależnienie od warunków atmosferycznych,· długotrwałość realizacji i wysoka kapitałochłonność obiektów budowlanych, · konserwatyzm techniczno - technologiczny, organizacyjny, ekonomiczny,· różnorodność realizowanych
obiektów oraz ich rozproszenie, przy czym różne warunki lokalne realizacji,· okresowość pracy załóg na poszczególnych placach budów, środki produkcji ->> materiały budowlane, maszyny, pracownicy, pieniądze, energia,· długie cykle produkcji, a przy tym specjalne długie rozliczenia z inwestorem,· różnorodność kwalifikacji robotników, maszyn, używanych urządzeń, stosowanych materiałów i częste trudności z dostępnością w odpowiednim czasie wszystkich niezbędnych.· nieruchomość realizowanych obiektów, przy tym zmienność
frontów w pracy oraz zmienność zasobów produkcji. Wszystkie powyższe cechy powodują, że organizacja i zarządzanie w budownictwie są obiektywne trudniejsze niż w innych gałęziach gospodarki, a przy tym są ogromnie istotne.
Sprawność zarządzania ma wpływ na efektywność działania przedsiębiorstw także budowlanych. Od jakości zarządzania zależy w ogromnym stopniu przebieg robót każdego przedsięwzięcia budowlanego.
Mówiąc o zarządzaniu należy mieć świadomość i jego 4 podstawowych funkcjach. Są to:
· planowanie, · organizowanie,· motywowanie,· kontrolowanie Możemy spotkać kilka terminów stosowanych zamiennie:
zarządzanie = sterowanie = administrowanie = kierowanie
Def. zarządzania: Zarządzanie jest to proces ustalania celów i zadań oraz powodzenia ich realizacji Pojęciu temu możemy nadać także sens
rozkazodawczy wobec tych, którzy należą do sfery wykonawczej i w tym rozumieniu można traktować zarządzanie jako proces sterowania. Zarządzanie to także proces podejmowania decyzji rozumiany jako dokonywanie, spośród możliwych wariantów, nie losowego wyboru rozwiązania określonego problemu.
Henryk Fayol, autor m.in. „ Administracji przemysłowej i ogólnej”, jednego z fundamentalnych dzieł tej nauki, użył terminu „administrowanie”. Administrować, to znaczy przewidywać, organizować, rozkazywać, kontynuować, koordynować i kontrolować. Korzenie współczesnej nauki o zarządzaniu możemy dopatrywać
się w okresie rewolucji przemysłowej (przełom XVII i XIX w.), a więc na ponad 100 letni dorobek, który ma zasięg ponadnarodowy. Początków współczesnej nauki o zarządzaniu należy szukać w Anglii, gdzie jej prekursorami byli Adam
Smith, Robert Ozien i Charles Baggage. We Francji natomiast twórcą tzw. klasycznej teorii zarządzania był Henri Fayol. Natomiast twórcą naukowego zarządzania w Ameryce jest bez wątpienia Fryderyk Taylor. W Polsce prekursorem klasycznej szkoły zarządzania był Kazimierz ……, twórca m.in. prawa i harmonii, prawa wzrastającej produkcji, a także harmonogramów. Na przestrzeni ponad 100 lat zmieniały się poglądy i podejścia praktyczne do zarządzania. Jednak …….wniósł swój wkład, który dzisiaj zachowuje
określoną aktualność. Należy pamiętać o pewnych zmianach (wprowadzanych), których powodem są następujące czynniki:
1. poziom rozwoju organizacji wytwarzania
2. stan rozwoju techniki produkcji
3. ….. technika wysyłania i
przetwarzania informacji
4. uwarunkowania kulturowe, społeczne i polityczne otoczenia
5. poziom kwalifikacji, kultura osobista i etyka zarządzających \
Zarządzanie w przedsiębiorstwie. domena - obszar działania Możemy wyodrębnić następujące z funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie.
Funkcja planowania powinna dawać odpowiedź na następujące pytania: · jakie powinny być cele przedsiębiorstwa, · co należy zrobić, aby te cele osiągnąć,· kto jest lub będzie odpowiedzialny za ich zrealizowanie, · kto ma podjąć niezbędne działania realizując te cele,· jakie są normy czasowe realizacji zadań stanowiących o osiągnięciu zamierzonych celów.
Zatem planowanie jest procesem podejmowania decyzji określających stan docelowy projektowanego przedsięwzięcia, a także określający sposoby wykorzystania posiadanych zasobów.
Funkcja organizowania - w ramach tej funkcji można wyodrębnić następujące posunięcia:· ustalenie jakie działania trzeba podjąć dla realizacji zadań
koniecznych dla osiągnięcia wyznaczonych celów,· grupowanie tych działań, przyjęte w danym przedsiębiorstwie jednostki organizacyjne (działy,wydziały, piony sekcje).
Organizowanie obejmuje więc określenie działań, czynności i
środków niezbędnych do wykonania ustalonych zadań, a także odpowiednie ich grupowanie, w tym sposób, aby powstała spójna całość zapewniająca najlepszą realizację zaplanowanych celów.
Funkcja motywowania - na funkcję
motywowania składają się:1. określanie i przestrzeganie zdefiniowanych wartości kreujące planowane zachowania pracownicze,2. trafny dobór pracowników do realizacji przewidzianych zadań,3. polityka motywująca realizowania w
przedsiębiorstwie ( pieniądze, nagrody, kary, awanse) 4. jakość pracy menadżerskiej w zespole pracowniczym i przedsiębiorstwie
Motywowanie (pobudzanie) to proces tworzenia przez kierownictwo sytuacji skłaniających podwładnych do jak najlepszego wykonywania powierzonych im zadań.
Funkcja kontrolowania to: 1. ustalanie norm i normatywów obowiązujących w
wykonywaniu zadań, 2. korygowanie odchyleń. Funkcja kontrolowania zmierza do panowania nad sytuacją, powstającą w trakcie realizowania zadania i ma na celu badanie czy działalność przebiega zgodnie z planem i wytyczonym celem. Podsumowując temat funkcji zarządzania należy zaznaczyć, że różnie kształtuje się znaczenie tych funkcji w zależności od szczebla zarządzania - im wyższy szczebel, tym większego znaczenia nabiera funkcja planowania i organizowania, im niższy - funkcja motywowania i kontrolowania.
Nieco innego podziału funkcji zarządzania dokonał Amerykanin Peter Drucker (jedna z czołowych postaci amerykańskiego zarządzania), który w swojej książce pt.: „Praktyka zarządzania” podzielił je następująco.
1. Funkcja zarządzania biznesem - która zakłada zarządzanie przez cele, a cel biznesu to tworzenie klienteli. Biznesem natomiast jest każda organizacja, które spełnia się przez marketing towarów lub usług.
2. Funkcja zarządzania menedżerami , która polega na tym, aby zasoby ludzkie i materialne przetworzyć w produktywne przedsiębiorstwo. Produktywne - od słowa produktywność - pewna równowaga między wszystkimi czynnikami produkcji dająca najlepszy wynik przy możliwie najmniejszym wysiłku.
3. Funkcja zarządzania pracownikami i pracą - gdzie podstawą jest badanie
pracy umożliwiające pracownikowi w warunkach nowej technologii wykonywanie całościowych i zintegrowanych zadań , które sam zaplanuje, „organizujące” pracownika do pracy oraz czyniące go, przynajmniej w jego świadomości,
odpowiedzialnym za wyniki pracy.
Kierowanie - oddziaływanie zwierzchnika na osobę podporządkowaną mu organizacyjnie zmierzającym do pokładania funkcjonowania określonych rzeczy i ludzi sposobami sprzyjającymi celom kierownika.
Kierownictwo - organ lub zespół ludzi wykazujących funkcje kierownicze, zatem powoduje ono, że ustalone cele działań stają się osiągalne. Kierowanie ludźmi wymaga posiadania i sprawowania nad nimi władzy, która jest skuteczna
wówczas, kiedy stosunek kierowanych do władzy wyraża się posłuszeństwem, zaufaniem interesu i strachem.
Sposoby kierowania 1. intuicyjny - „na wyczucie” - w dzisiejszej dobie w budownictwie nie do przyjęcia (nawet [poparty długoletnim doświadczeniem],2. progresywny - polega na stosowaniu nowych metod bez ich sprawdzenia w określonych warunkach i dla określonych potrzeb, 3. idiokratyczny -o takim mówimy, gdy kierownik faworyzuje jedną osobę, a reszta pozostaje ….
4. biurokratyczny - kierownicy asekurując się od odpowiedzialności sztywno przestrzegają wszelkich przepisów i ….
Metody kierowania: 1. autokratyczna - przewidująca podmiar ….. odpowiedni dystans pomiędzy kierującymi a kierowanymi przy czym polecenia, a nawet rozkazy wydawane przez kierownika muszą być bezwzględnie wykonane.
2. demokratyczna - zachowany podział na stanowiska kierownicze, wykonawcze, jednak grupa wykonawcza ma określoną samodzielność i pole do własnych inicjatyw. 3. Mix m. demokratycznej z doradztwem technicznym i ekonomiczno - organizacyjnym.
Wydajność. Wydajność pracy jest to pojęcie określające stosunek efektów pracy do czasu jej trwania (produkcja wykonana w jednostce czasu). Wydajność oblicza się dzieląc uzyskaną produkcję przez liczbę jednostek czasu pracy. W = i /Tw Wydajność ma podstawowe znaczenie dla każdego społeczeństwa. Jej poziom jest jednym z zasadniczych czynników decydujących o stopniu
zamożności kraju. Czynniki dominujące pośród wpływających na wydajność pracy:· organizacja pracy - właściwa struktura organizacyjna, właściwe zarządzanie, u rozłożenie wysiłku ludzkiego w ciągu dnia roboczego, optymalne przerwy w pracy, racjonalizacja ruchów i czynności roboczych,· klasyfikacja pracowników i polityk personalna,· zaspokajanie potrzeb pracowników
w pracy,· czynniki techniczno - produkcyjne wydajniejsze maszyny, mechanizacja, automatyzacj produkcyjnych, nie stosowanie pracochłonnych technologii,· ustrój społeczno - gospodarczy, · poziom kultury współdziałania i pracy ludzi. Wydajność pracy mierzymy wielkością efektu uzyskiwanego w określonej jednostce czasu.
Podstawowe jednostki opisujące wielkość efektu to: jednostki naturalne, jednostki ogólnetechniczne, jednostki wartościowe.
Metody mierzenia wydajności pracy W budownictwie wydajność pracy można mierzyć korzystając z następujących metod:
1. statystycznych,2. ekonomicznych,3. opartych o badania fizjologiczne pracy,4. techniczno - badawcze.Ad.1. Polegają na rejestrow
etapu realizacji jakiegoś obiektu, a następnie porównanie ich np. z czasem realizacji,
JEDNOSTKI NATURALNE przyjęte w obmiarze robót jednorodnych na szczeblu przedsiębiorstwa (np. m2 wymurowanej ściany - motywacja indywidualna i zbiorowa, dobra - racjonalizacja maszyn i sprzętu, nowocześniej, automatyzacja pracochłonnych procesów tki rejestrowaniu nakładów zużytych
na wykonanie danego obiektu lub danego JEDNOSTKI OPISUJĄCE WIELKOŚĆ EFEKTU JEDNOSTKI OGÓLNE TECHNICZNE
umożliwiające porównanie różnych obiektów i technologi wykonania (np.m2 powierzchni wykonania) JEDNOSTKI WARTOŚCIOWE
pozwalają na porównanie efektywności przedsiębiorstwa o podobnym profilu działalności umiejętne atmosfera nowocześniejsze,
Aniu Ad.2. Opierają się na analizie porównawczej dynamiki rozwoju budownictwa na tle innych gałęzi gospodarki narodowej na
podstawie np. zmian cen, zmian płac, struktury mienia itp.Ad.3. Analizują one nakłady pracy ludzkiej, mają szczególne znaczenie
w stacjonarnych zakładach produkcyjnych przy dużej ilości procesów powtarzalnych, np. zakłady produkcji prefabrykatów.
Ad.4. Posługują się techniką fotografii dnia roboczego, wykorzystane są do tego techniki normowania pracy.
Warunki efektywnego działania: 1. Powszechne akceptowanie przez członków organizacji i chęć ich realizacji. 2. Swobodne sygnalizowanie trudności i przeszkód w przekonanie, że kierownictwo właściwie odniesie się do zgłaszanych problemów i będzie dążyło do ich rozwiązania. 3. Uznanie różnic w poglądach na zjawiska istotne przy podejmowaniu decyzji. 4. Otwarte rozwiązanie konfliktów. 5. Umożliwianie wykonywania
inicjatywy przez pracowników (nawet z dopuszczeniem pewnego ryzyka).6. Chęć uczenia się i poszukiwania informacji z kompetentnych źródeł .7. Udział zespołów pracowniczych w planowaniu, a także utrzymywanie dyscypliny przy wykonywaniu pracy. 8. Modelowanie struktur polityki i procedur, aby mogły one ludziom być pomocne w pracy.9. Powierzanie przygotowania decyzji osobom znającym problematykę i mającym odpowiednie umiejętności. Normowanie.
Normy techniczne są to ustalenia określające cechy jakościowe wyrobów, wymagania techniczne oraz nakłady niezbędne do ich wytworzenia. Dzielą się one na: normy jakościowe - standardy i normy ilościowe - normy nakładów. Obok terminu norma występuje termin normatyw, o podobnym znaczeniu, jednak
jest to pojęcie szersze i oznacza wszelkie obowiązujące ustalenia (niekoniecznie związane z produkcją) i wszelkie wielkości średnie, np. czas użytkowania ubrania roboczego przez robotnika, ilość nakładów jaką należy zgromadzić na placu budowy. Przetarg · ograniczony,· nieograniczony. Przetarg ograniczony kierowany jest do konkretnych firm. Przetarg nieograniczony - wszystkie firmy mogą brać w nim udział. Decydując o metodyce rozwiązań organizacyjnych, w odniesieniu do inwestycji budowlanej jaka ma być realizowana, należy przyjąć, któraś z trzech metod organizacji: · metoda kolejnego wykonania,
· metoda równoległego wykonania,· metoda pracy równomiernej (potokowa).
Metoda kolejnego wykonania - polega na kolejnym wykonywaniu obiektów, czyli po zakończeniu robót wykonywanych na obiekcie poprzedzającym, rozpoczyna się pracę na budowie kolejnego obiektu. Wadą organizacyjną jest brak ciągłości pracy brygad wykonujących dany rodzaj robót, brak ciągłości pracy maszyn i urządzeń budowlanych oraz zużycia materiałów budowlanych. Cykl ten jest
najdłuższy, natomiast towarzyszy mu najmniejsze zapotrzebowanie na środki produkcji.
Metoda równoległego wykonania - polega na równomiernym rozpoczynaniu robót na wszystkich obiektach. Jej wadą jest także brak ciągłości pracy brygad wykonujących dany rodzaj robót, ponieważ każda brygada po wykonaniu robót w swojej specjalności na jednym obiekcie musi przejść na inny plac budowy. Ma tu miejsce nierównomierność pracy brygad oraz nierównomierność pracy maszyn i zużycia materiałów budowlanych. Najkrótszy cykl realizacji budowy, niestety ta
metoda niesie ze sobą największe zapotrzebowanie w środki produkcji.
Metoda pracy równomiernej - w tej metodzie zastosowanie poszczególnych maszyn i urządzeń, a także brygad roboczych odbywa się w kolejności wynikającej z uwarunkowań technicznych. Stwarza ona najlepsze warunki ciągłości i równomierności zatrudnienia, pracy maszyn i zużycia materiałów oraz całej produkcji budowlanej. Zdecydowaną korzyść przynosi możliwość
podniesienia wydajności w wyniku wielokrotnej powtarzalności zadań i osiągania specjalizacji w wykonywaniu tych samych czynności. Metoda powszechnie zalecana, jednak konieczne jest spełnienie jednego warunku. Warunkiem tym jest możliwość podzielenia obiektu lub zespołu obiektów na odpowiednio duża liczbę działek roboczych. Podział powinien być dokonany tak, aby brygady robocze pracujące równomiernie na oddzielnych działkach wzajemnie sobie nie
przeszkadzały, oraz aby procesy robocze zaplanowane do wykonania działania stanowiły zamkniętą całość, pod względem technologicznym. Także liczba działek powinna być jednakowa dla wszystkich procesów.
Sprzężenie czasowe - najnowocześniejsze podejście do organizacji budowlanej to dążenie do zastosowania metod uwzględniających sprzężenie czasowe między robotami w procesach realizacji obiektów budowlanych. W wyniku podstępującej integracji europejskiej, powszechnej globalizacji międzynarodowego rynku inwestora coraz powszechniejsze staje się (w oparciu o polskie i zagraniczne doświadczenie) funkcjonowanie następujących form organizacji i zarządzania inwestycjami:
· construction management (GRI - generalny realizator inwestycji)· project management.