BANK - przedsiębiorstwo, które trudni się zawodowo rożnego rodzaju operacjami pieniężnymi. Główną rolą jest gromadzenie wolnych czasowo środków pieniężnych pochodzących od przedsiębiorstw, instytucji oraz gospodarstw domowych; następnie udzielają kredytów i pożyczek producentom, gosp. domowym oraz instytucjom.
Polskie prawo bankowe nie formułuje bliżej pojęcia bank. Ustawa z 1 sierpnia 1997 Prawo Bankowe i o NBP, określa jedynie, że do podstawowych dziedzin jego działalności należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów, pożyczek pieniężnych oraz prowadzenie rozliczeń pieniężnych.
ROLA BANKÓW
a) rola agenta - działając w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzania ich własnością
b) rola płatnika - dokonując płatności w imieniu swoich klientów
c) pośrednik - dokonuje transformacji otrzymywanych depozytów w kredyty głównie dla przedsiębiorstw
d) instrumentu w zakresie realizacji polityki gospodarczej kraju poprzez regulowanie podaży pieniądza w działaniach banku centralnego
KREOWANIE PIENIĄDZA BANKOWEGO
Pieniądz bankowy to pieniądz zapisany na rachunkach bankowych, kreowany przez banki poprzez udzielanie kredytów; ponieważ ekspansja kredytowa banków może przewyższać sumę ich kapitałów własnych oraz wkładów, banki posiadają zdolność kreowania pieniądza; zbyt śmiała ekspansja kredytowa działa inflacjogennie oraz zwiększa ryzyko kryzysu bankowego, jednym z zadań banku centralnego jest więc utrzymywanie tej ekspansji w pożądanych granicach.
SYSTEM BANKOWY - całokształt instytucji bankowych oraz instytucji finansowych wraz z normami określającymi wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Powstanie wielopoziomowego układu złożonego z banku centralnego czyli banku emisyjnego oraz banków komercyjnych, uznano za podstawę dla określenia systemu bankowego.
FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO W GOSPODARCE RYNKOWEJ:
a) zapewnienie możliwości dokonywania płatności pomiędzy podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami
b) stworzenie mechanizmów do transformacji środków inwestowania
c) zabezpieczanie informacji cenowej co stwarza możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze
d) zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania rynkiem bankowym
e) stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania
BANK CENTRALNY - TRZON SYSTEMU BANKOWEGO
FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO
a) bank emisyjny - uprawniony do emisji pieniądza
b) bank banków:
- nadzoruje operacje banków komercyjnych, które są dokonywane w walucie krajowej i obcej
- udziela pożyczek na rozszerzanie działalności kredytowej (kredyt refinansowy), a stopa oprocentowania wyznacza pośrednio stopy oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych,
- ustala stopy rezerw obowiązkowych, regulując zgodnie z potrzebami gospodarki aktywność kredytową banków komercyjnych
c) bank państwa
- gromadzi dochody i realizuje wydatki budżetu państwa
- udziela rządowi kredytów (na przejściowe pokrycie niedoboru środków)
- zarządza długiem publicznym
- dokonuje operacji otwartego rynku poprzez ograniczanie lub rozszerzanie zdolności kredytowej banków komercyjnych
- gromadzi rezerwy złota oraz dewiz
d) bank całej gospodarki narodowej - reguluje podaż pieniądza, utrzymując ją na poziomie dostosowanym do aktualnych potrzeb gospodarki, zapewnia dostępność, określa warunki kredytowania oraz reguluje wartość wymienną waluty. Działania te zmierzają do zapewnienia wewnętrznej stabilizacji gospodarki i jej rozwoju.
Podstawowym celem NBP jest zgodnie z ustawą utrzymanie stabilnego poziomu cen oraz umacnianie polskiego pieniądza. Cel jest osiągalny poprzez:
Kształtowanie i realizację polityki pieniężnej
Tworzenie warunków instytucjonalnych dla zapewnienia niezbędnego poziomu bezpieczeństwa finansowego i stabilności sektora bankowego
Regulacja zasad oraz mechanizmów w celu zapewnienia płynności rozliczeń pieniężnych w gospodarce
ORGANY NBP
1) prezes:
- powoływany prezes sejm na wniosek Prezydenta RP
- jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie NBP
- jedna osoba nie może być prezesem dłużej niż 2 kadencje
- jest przełożonym wszystkich pracowników NBP
- przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz
- reprezentuje interesy Rzeczpospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach finansowych
2) Rada Polityki Pieniężnej
- zgodnie z art. 227 Konstytucji RP oraz art. 6 ustawy o NBP, Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP
- skład:
*przewodniczący rady, 9 członków powoływanych w równej liczbie przez prezydenta, sejm, senat
- zgodnie z art. 12 ustawy o NBP, RPP:
*ustala corocznie założenia polityki pieniężnej przedkłada je do wiadomości sejmowi równocześnie z przedłożeniem do wiadomości Radzie Ministrów projekty ustawy budżetowej
*składa sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego
*ustala wysokość stóp procentowych NBP
*ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków
*określa górne granice wynikające z zaciągnięcia przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych oraz finansowych
*zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP
*przyjmuje coroczne sprawozdanie finansowe NBP
*ustala zasady operacji otwartego rynku
*dokonuje oceny działalności zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej oraz uchwala zasady rachunkowości NBP przedłożone przez prezesa NBP
3) zarząd
Prezes NBP - przewodniczący RPP
6-8 członków zarządu w tym 2 vice prezesów
Zarząd realizuje uchwały RPP oraz podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP
Do zakresu działania zarządu zaliczyć należy:
a) podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego
b) realizacja zadań z zakresu polityki kursowej
c) okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego
d) nadzór na operacjami otwartego rynku
e) ocena funkcjonowania systemu bankowego
f) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
g) uchwalanie prowizji i opłat stosowanych przez NBP
h) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP
i) organizacja zadań NBP
j) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP
k) sporządzanie bilansu NBP
l) opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa za granicą
m) przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do RPP
KOMISJA NADZORU BANKOWEGO - prowadzi nadzór nad działalnością banków. Organem wykonawczym komisji realizującym i koordynującym określone przez nią zadania jest wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP - Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Zgodnie z art. 25 ustawy o NBP do zadań KNB należy:
a) określanie zasad działalności banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norz finansowych
b) dokonywanie okresowych ocen stany ekonomicznego banków i przedstawianie ich RPP oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój
c) opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonania
skład komisji jest określony przez art. 26 ustawy o NBP
- prezes NBP- przewodniczący
- zastępca prezesa komisji
- delegowany przez ministra finansów podsekretarz stanu w Ministerstwie finansów.
|