Baśka Szacka - Naród
Naród jako przedmiot zainteresowania socjologii
Niemożliwe jest zbudowanie definicji narodu określającej obiektywne kryteria, bo zawsze można wskazać zbiorowość, która ich nie spełnia a mimo to nie ma wątpliwości, że jest narodem.
Naród to zjawisko silnie związane ze sferą świadomości, tożsamości, wartości.
Jest on przez jego członków postrzegany jako grupa własna.
Naród jako zbiorowość w skali makrospołecznej ma wszystkie cechy społeczeństwa, chociaż społeczeństwo nie ma wszystkich cech narodu.
NARÓD SPOŁECZEŃSTWO
-Silne uczucia - nie budzi emocji
(oddawanie za niego życia)
- wartość autoteliczna - ma wartość instrumentalną- Forma organizacji życia
zbiorowego w obrębie jakiegoś terytorium
- wspólnota - wielorako zróżnicowana i często rozdzierana konfliktami całość
Zakresy tych dwóch rodzajów zbiorowości krzyżują się- społeczeństwa są najczęściej złożone z członków różnych narodów, a członkowie jednego narodu wchodzą w skład róznych społeczeństw.
Zbiorowość etniczna
Tak jak w przypadku narodu, trudne jest określenie obiektywnych cech decydujących o istocie zbiorowości etnicznej i etniczności.
cechy etniczności:
- poczucie tożsamości grupowej
- mocne przekonanie o własnej odrębności
-spójność
- silna więź społeczna (co sprzyja określaniu ich mianem grup, czasem o niektórych mówi się `etnie')
- świadomość ostrego podziału na `my' i `oni', dzięki cechom wyróżniającym
-głębokie przekonanie o wspólnocie pochodzenia i więzach krwi łączących członków-> etniczność jako cecha naturalnie przypisana jednostkom, niezależnie od ich woli.
Poczucie etniczności rodzi się zawsze w sytuacji kontaktu międzygrupowego.
Składniki etniczności wg Smitha
- nazwa zbiorowości
- przekonanie o wspólnym pochodzeniu
-wspólne dzieje
-własna i odrębna kultura
-związek z określonym terytorium (miejsce w świadomości uważane za `własne', nawet jeśli zbiorowość jest go pozbawiona i żyje od wielu lat w rozproszeniu)
-poczucie solidarności i tożsamości
Nie w każdej zbiorowości etnicznej tak wyróżnione składniki występują wszystkie razem.
Rodzaje grup etnicznych:
- miejskie mniejszości etniczne (Polacy w Chicago, Arabowie w Paryżu itd.)
-ludy tubylcze, miejscowe (życili na jakimś terytorium, zanim przybyli kolonizatorzy, np. Aborygeni w Australii albo Indianie w Ameryce i Kanadzie)
-różne odrębne populacje, które znalazły się w granicach państw będących tworami kolonializmu
-protonarody (grupy, które mają swoich przywódców politycznych i ideologów oraz dążą do uzyskania własnego państwa, określane też mianem narodów bez państwa.)
Grupy etniczne bywają postrzegane jako poprzedzające naród formy wspólnot i zaczątkowe postacie narodów.
Różnica między narodem, a grupą etniczną - upolitycznienie narodu- jego wyrazem jest dążenie do posiadania własnego państwa.
Etapy dążenia zbiorowości etnicznej do posiadania suwerenności politycznej:
Pojawienie się poczucia etniczno-kulturowej tożsamości- wyodrębnienie się jako swoistej całości
Umacnianie swojej zwartości poprzez rywalizację z innymi grupami i stawianie czoła zewnętrznym zagrożeniom , wykształcanie własnych elit artykułujących potrzeby i formułujących żądań.
Przeciwstawienie się państwu, w którego granicach żyją i żądanie niepodległości. -> w tym momencie już ruch narodowowyzwoleńczy i rozwinięta świadomość narodowa.
Dwie drogi kształtowania się narodów w Europie.
Droga od narodu do państwa |
Droga od państwa do narodu |
Wspólnota kulturowa mająca poczucie własnej odrębności przekształca się w organizm polityczny |
Organizm polityczny nabiera cech wspólnoty kulturowej, - przekształcenie się samego państwa z państwa dynastycznego i terytorialnego w państwo narodowe, a jego poddanych w obywateli, którzy mają równe prawa.
Długotrwały proces historyczny. Przykład- FRANCJA.
|
Te drogi sprawiły, że odróznia się dwa rodzaje narodów:
Terytorialno-obywatelskich/ politycznych i etniczno-genealogicznych/etniczno-kulturowych
Rozróżnienia te tyczą się raczej odmiennej przeszłości historycznej, niż współcześnie występujących różnic.
Naród a nowoczesność
W myśleniu potocznym panuje przekonanie, ze naród jest czyms oczywistym i `odwiecznym', jednak większość współczesnych teorii narodu mówi, że narody i ideologie narodowe są zjawiskiem stosunkowo młodym. Rozwinęły się w Europie Zach w epoce zwanej nowoczesną, która rozpoczęła się wraz z rewolucją francuską (XVIIIw) i rewolucją przemysłową (XIXw). Oczywiście był to bardzo długotrwały proces historyczny.
Zmiany w sferze stosunków społecznych i świadomości związane z procesami modernizacyjnymi towarzyszącymi narodzinom społeczeństwa przemysłowego:
Zniesienie sztywnych podziałów stanowych, zrównanie wszystkich wobec prawa i przekształcenie ich w obywateli cieszących się (przynajmniej potencjalnie) pełnią praw obywatelskich. Zniknęło tez poczucie swojej tożsamości jako szlachcica, mieszczanina itd. razem ze zniesieniem podziałów stanowych.
Upowszechnianie oświaty i wzrost piśmienności.
Ruchliwość przestrzenna ludzi i wzrost migracji ze wsi do miasta-> coraz wiecej ludzi porzuciło wspólnotę społeczności lokalnej i świat grup pierwotnych i przechodziło do świata organizacji formalnych i stosunków rzeczowych, przez co była niezaspokojona ich potrzeba przynależności do zbiorowości. Rozpad dawnych więzi społecznych stworzył warunki do powstania więzi nowego typu - narodu.
Naród będąc zbiorowością w skali makrospołecznej - nabiera charakteru grupy pierwotnej i tak jest traktowany.
Laicyzacja społeczeństwa i zawężanie się związanej z religią sfery sacrum. Pozostawia to niedosyt, który jest zaspokajany przez naród. Swięta narodowe i ich obchody wzorowane na religijnych, okazywanie czci symbolom narodowym, potraktowanie ich w sposób jej pozbawiony to profanacja, podobnie jak w przypadku symboli religijnych.
W zróżnicowanym świecie, w którym człowiek należy do rozmaitych grup i pełni wiele ról, jego poczucie tożsamości może być chwiejne. Tożsamość narodowa pozwala wyjść z tego chaosu.
Fale ruchów narodowych:
Po I Wojnie Światowej, konstytuowanie się nowych państw narodowych.
Po II Wojnie Światowej, rezultat dekolonizacji Azji i Afryki
Współcześnie, po upadku panowania komunistycznego w wielonarodowych państwach. (Jugosławia, Czeczenia)
Państwa wielonarodowe i narody wieloetniczne
Procesy narodotwórcze niemal nigdzie nie doprowadziły do powstania jednolitych państw narodowych jednolitych pod względem etnicznym i narodowościowym.
Podstawowe wątki wzorów różnorodności etnicznej:
W państwach narodowych rozwiniętych z wcześniejszych państw terytorialnych tożsamość narodowa nadbudowywała się nad regionalnymi różnicami etnicznymi, często nie niwelując nich. Niekiedy mimo ostrych różnic powstawała harmonijna całość (Szwajcaria) a czasem podziały i antagonizmy pozostawały żywe (Kastylia i Katalonia w Hiszpanii, Belgia). Z kolei np. we Francji tożsamości regionalne pozostawały długo uśpione, ale zaczeły ożywać
W rezultacie porozumień narodowych granice między państwai zostawały wykreślone w sposób, który nie pokrywał się z granicami ziem zamieszkanych przez członków sąsiadujących narodów. W rezultacie część z nich znajdowała się na terytorium sąsiedniego państwa. W takich sytuacjach zazwyczaj zbiorowości etnicznie odmienne od dominującej zbiorowości określane są mianem mniejszości narodowych
Wiele osób porzuca swój kraj i rusza w świat w poszukiwaniu bezpieczeństwa lub lepszych warunków życia. W krajach, w których spada przyrost naturalny i bakuje rąk do pracy pojawia się wielu imigrantów. Stosunek imigrantów do kraju, w którym się znajdują jest różny. Jedni mają zamiar powrócić do swojej ojczyzny, inni nie chcą więc pragna uzyskać obywatelstwo. Jedni asymiluja się kulturowo, a inni pragną równouprawnienia politycznego w postaci obywatelstwa przy równoczesnym zachowaniu własnej tożsamości etnicznej.
mniejszości narodowe- utożsamiające się z narodem, który ma własne państwo, mniejszości etniczne- nie mają własnego państwa
Stany Zjednoczone- przykład kraju, gdzie są właściwie sami imigranci, rdzennych mieszkańców wytępiono lub pozamykano w rezerwatach. Jest to naród wieloetniczny. Żywej tożsamości etnicznej poszczególnych grup towarzyszy zarazem wspólna amerykańska tożsamość narodowa.
Zawiłe drogi kształtowania się nowoczesnych narodów: przykład Polski
(tu jest cała historia Polski w pigułce od czasów Galla Anonima do teraz tak wiec nie Bed etego pisac, bo nie przetrwam tego :P )