PYTANIE 38

Cykl życia organizacji to kolejne przemiany organizacji wyznaczające jej sposób zorganizowania będący odpowiedzią na pojawiające się kolejno, w wyniku rozwoju, bariery i trudności w pozyskiwaniu zasobów z otoczenia.

Według Gościńskiego obejmuje następujące fazy:

• fazę przedsiębiorczości - gdy podstawowym celem jest przekroczenie progu przetrwania poprzez szybki wzrost i pozyskiwanie nowych zasobów; organizacja w fazie przedsiębiorczości zorientowana jest na zewnątrz, na rynek, na klientów, na występujące w otoczeniu wolne zasoby, które można pozyskać; cechuje ją elastyczność działania, innowacyjność i kreatywność uczestników;

• fazę zespołowości - gdy następuje stopniowa reorientacja organizacji do wewnątrz, a podstawowym celem jest doskonalenie umiejętności pracy w zespole i współdziałania uczestników; w tej fazie organizacja charakteryzuje się wysokim morale uczestników, którzy silnie utożsamiają się z nią i wspólnie realizują misję i cele strategiczne;

• fazę formalizacji - gdy zaczyna dominować orientacja wewnętrzna i podstawowymi celami stają się stabilność i przewidywalność oraz sterowność i wydajność; pojawiają się wyspecjalizowane i sformalizowane struktury realizujące precyzyjnie określone zadania;

• fazę odnowy - gdy organizacja przełamuje inercję i rutynę nabytą w fazie formalizacji i ponownie otwiera się na zewnątrz; podstawowym celem staje się przyspieszenie rozwoju poprzez zwiększenie zakresu ekspansji i dywersyfikację działalności; następuje decentralizacja i spłaszczenie struktur organizacyjnych

Organizacje rozwijają się najczęściej poprzez kryzysy. Każda kolejna faza cyklu życia przynosi oprócz pozytywnych wiele niezamierzonych negatywnych następstw. W miarę narastania tych negatywnych następstw i coraz bardziej pilna staje się potrzeba przejścia do następnej fazy cyklu.

Możliwy jest jednak scenariusz, w którym organizacja przez długi czas tkwi w jednej fazie rozwoju przeciwstawiając się zmianom, które wprowadziłyby ją w wyższą fazę. Coraz bardziej możliwy staje się wówczas głęboki kryzys a nawet śmierć bądź przejęcie przez inną organizację.

Możliwe jest również w miarę gładkie przejście od jednej fazy cyklu życia organizacji do drugiej. Zależy to od tego czy rozwinęła ona charakterystyki „wzrostu” czy też „starzenia się”- które z nich są silniejsze i wywierają większy wpływ na funkcjonowanie organizacji. „Starzenie się” zagraża organizacji już w pierwszych fazach ich życia i może doprowadzić do przedwczesnej śmierci.

Porównanie organizacji rosnących i starzejących się

Organizacje rosnące	Organizacje starzejące się
Sukces osobisty wynika z podejmowania ryzyka	Sukces osobisty wynika z unikania ryzyka
Oczekiwania przerastają rezultaty	Rezultaty przerastają oczekiwania
Małe rezerwy finansowe	Duże rezerwy finansowe
Treść jest ważniejsza niż forma	Forma jest ważniejsza niż treść
Kierownictwo zadaje sobie pytania: „dlaczego?” i „co?”	Kierownictwo zadaje sobie pytania: „jak?” i „kto?”
Ludzie są zatrudniani z powodu ich wkładu, pomimo ich osobowości	Ludzie są zatrudniani z powodu ich osobowości, pomimo ich wkładu
Dozwolone jest wszystko, co nie jest wyraźnie zabronione	Zabronione jest to wszystko, co nie jest wyraźnie dozwolone
Problemy postrzegane są jako szanse	Szanse postrzegane są jako problemy
Najważniejsze są działy marketingu i sprzedaży	Najważniejsze są działy rachunkowości i finansów
Linia prowadzi grę	Sztab prowadzi grę
Możliwość działania przerasta władzę formalną	Władza formalna przerasta możliwości działania
Kierownictwo rządzi organizacją formalną	Organizacja formalna rządzi kierownictwem
Kierownictwo przejawia inicjatywę	Kierownictwo zachowuje się rutynowo i inercyjnie
Zamiana kierownictwa prowadzi do zmian w funkcjonowaniu organizacji	Jedynie zmiana systemu formalnego może doprowadzić do zmian w funkcjonowaniu organizacji
Potrzebni są konsultanci	Potrzebny jest „wstrząs”
Orientacja na sprzedaż	Orientacja na zysk
Celem jest wartość dodana	Dominują rozgrywki polityczne i walki frakcyjne

Najlepszym sposobem by uczyć się na cudzych błędach a nie na własnych jest obserwacja konkurencji.

Dobrym przykładem może być sytuacja na rynku lodów.

Wypaść z tego biznesu można z sezonu na sezon. Przekonali się o tym Artur Złotnicki, założyciel szczecińskiego Ekko i Ryszard Tomaszek, właściciel kaliskiego Augusto. Jeszcze dwa lata temu były to jedne z największych firm lodowych, o wpływach rzędu 80-100 mln zł. Dziś pozostały po nich tylko zamrażarki, które przejęła Algida.

Przyczyną bankructwa była utrata płynności, po katastrofalnym dla branży lecie roku 2001, kiedy to sprzedaż lodów spadła o 40%. Prezesi obu firm nie dogadali się w sprawie fuzji, która mogłaby zachęcić banki do udzielenia im wsparcia. Na porażce Ekko i Augusto skorzystał Koral, który szybko wypełnił lukę po konkurentach.

Branżowi rywale widząc, że z rynku wypaść wcale nie jest trudno postanowili o konsolidacji rynku. Prawdopodobnie rozpocznie ją Nestle , która aby naprawdę włączyć się do gry musi kogoś przejąć. Nie wystarczy jej Scholler (Nestle jest właścicielem Schollera) mocny tylko w całorocznych, lodach familijnych dostarczanych do hoteli i restauracji. Kierownictwo Algidy również nie ukrywa, że chce znacząco wzmocnić swoją pozycję na rynku. Dlatego więc rozgląda się po rynku za konkurentami, których mógłby przejąć. Na jej celowniku znajdą się zapewne krajowi potentaci, jak Ice Mastry i Nordis.

Właściciele-założyciele firm łatwiej dostosowują się do zmian otoczenia, ponieważ mogą samodzielnie podejmować odważne decyzje. Chociaż czasami są one bardzo ryzykowne pozwalają odnieść sukces.

Przykładem może być Mariusz Łukasiewicz, który po spektakularnej sprzedaży poprzedniego dzieła, Lukas Banku przejął dwie słabiutkie instytucje- Bank Społem oraz Bank Wschodni. Przekształcił je w Eurobank. Widząc rosnące wymagania i zwiększające się zapotrzebowanie klientów chce podbić rynek depozytów i kredytów. Na kupno kontrolnego pakietu Banku Społem Łukasiewicz wyłożył w grudniu 2002 r. 66,3 mln złotych. Bank Wschodni na mocy uchwały Komisji Nadzoru Bankowego dostał za darmo, ale zobowiązania banku przekraczały wartość jego majątku, a fundusze własne przeznaczono na pokrycie strat bilansowych. Jeszcze latem Łukasiewicz chce przeprowadzić emisję akcji nowo powstałej spółki Eurobank, która istotnie zwiększy jej kapitał akcyjny z obecnych 70 mln zł, by zapewnić pieniądze na rozwój. Większość akcji ma objąć LOOK Finansowanie Inwestycji, spółka kontrolowana przez Łukasiewicza. Sam przewodzi Radzie Nadzorczej Eurobanku. Łukasiewicz zamierza wprowadzić go na giełdę, a w przyszłości, być może, sprzeda udziały banku inwestorowi strategicznemu. Nie wyklucza, że będzie to jeden z funduszy Credit Agricole, francuskiego banku, który wcześniej kupił Lukasa.

---