Osobowość jest sumą wszystkich uczuć, myśli i cech, dzięki którym różnimy się od innych. Po urodzeniu dziecko stopniowo zaczyna uświadamiać sobie, że ma własną tożsamość. Świadomość ta rozwija się przez okres niemowlęctwa i dzieciństwa. Trwa spór o to, czy osobowość człowieka zależy od uwarunkowań genetycznych czy też od wychowania. Osobowość kształtowana jest przez oba te czynniki. Z dwojga dzieci wychowanych w trudnych warunkach jedno może stać się człowiekiem ambitnym, który za wszelką cenę dąży do osiągnięcia wyznaczonych przez siebie celów, drugie zaś może cechować bierność i stany depresyjne. Pewne cechy charakteru, takie jak wstydliwość, impulsywność, agresywność i skłonność do dominacji mają charakter genetyczny. W psychice istnieją też pewne wrodzone czynniki, które częściowo odpowiadają za różnice temperamentu u dzieci. Nie oznacza to, że rodzice nie muszą wychowywać swoich dzieci i pomagać im w osiąganiu poczucia własnej wartości. Natomiast kształtowanie ich w taki sposób, by pasowały do konkretnego wzorca nie przynosi zazwyczaj oczekiwanych rezultatów. Aby w pełni wykorzystać ich możliwości wystarczy nałożyć ograniczenia na dziecko zbyt agresywne lub delikatnie zachęcić wstydliwe. Wrażliwość i reaktywność systemu nerwowego małego dziecka to główne czynniki kształtujące jego osobowość. Psychologowie dziecięcy wyróżniają trzy podstawowe kategorie temperamentu dzieci: trudne, ciche /reagujące powoli/ oraz łatwe. Dodają przy tym, że kategorie te nakładają się na siebie, a każda z nich ma wiele odmian. Tak zwane trudne dziecko jest bardzo aktywne i zdecydowane. Ma niski próg tolerancji na wszelkie rodzaje bodźców, płacze często i głośno. Pory spania, jedzenia i czuwania są u niego zazwyczaj nieregularne. Dziecko ciche ma tendencje do wycofywania się. Stawia mało żądań i słabiej reaguje na bodźce; jest poniekąd większym wyzwaniem dla rodziców, niż dziecko trudne. Trzecia kategoria - dziecko łatwe - jest najczęstszym typem usposobienia występującym wśród niemowląt. Rodzice twierdzą, że dzieci te są na ogół w dobrym nastroju, łatwo się dostosowują i zazwyczaj w miły sposób reagują na ludzi i sytuacje. Zajmujący się zachowaniem specjaliści twierdzą, że temperament przejawiany w pierwszych miesiącach życia ma duże szanse przeważać w całym okresie dorastania. Jednak wrażliwi i dysponujący odpowiednią wiedzą rodzice potrafią zdziałać cuda z dzieckiem o temperamencie trudnym lub cichym, pomagając mu lepiej radzić sobie z samym sobą i z otoczeniem.

Fundamentem naszej osobowości są te możliwości, które są wrodzone:

• zdolności umysłowe / jednym nauka idzie łatwo, a innym z trudnością; jedni mają „umysł ścisły”, a inni są „humanistami”/

• zmysłowe /wrażliwość wzrokowa, węchowa, słuchowa, itp./

• uczuciowe /emocjonalne/

• ruchowe /nie każdy może być chirurgiem, zegarmistrzem lub sportowcem /

• układ nerwowy.

Niektórzy odbierają rzeczywistość w sposób ścisły uporządkowany, osoby takie zwracają uwagę na szczegóły. Wybierając się na wycieczkę nie zapomną o wygodnych butach oraz niezbędnych akcesoriach, będą znały również dojazd i trasę wycieczki. Z wycieczki zapamiętają, jakie mijali miejsca, gdzie i dlaczego się zatrzymali. Ich relacja z wycieczki będzie sucha, zawierająca wszystkie informacje ułatwiające słuchaczowi wybranie się na podobną imprezę. Osoby takie doskonale pamiętają tytuły przeczytanych książek oraz ich autorów, filmów i sztuk teatralnych. Ten, kto odbiera rzeczywistość przez uczucia, często nie pamięta przebiegu wydarzeń, w których bierze udział, ale za to doskonale pamięta ich charakter. Na wycieczkę ubierze się ładnie, ale nie zawsze praktycznie. Zabierze ze sobą drobiazgi uprzyjemniające życie, ale nie bardzo przydatne w danych okolicznościach. Niejednokrotnie nie ma nawet pojęcia, jak dojechać na miejsce, ani jaki przebieg będzie miała trasa wycieczki. Z wycieczki zapamięta kolor lasu, śpiew ptaków. Po powrocie głównie będzie rozmawiać o nastroju panującym na wycieczce. Informacja taka zachęci do wzięcia udziału w następnej wyprawie, choć słuchacz nie bardzo będzie wiedział, dokąd pojedzie. Osoba taka czyta dużo i chętnie, szybko jednak zapominając tytułu czytanej pozycji. Pamiętać będzie za to romantyczny nastrój panujący w powieści oraz fakt, że chciałaby ją jeszcze raz przeczytać.

Różnice w sposobie postrzegania rzeczywistości możemy zauważyć pomiędzy kobietami i mężczyznami. Z reguły mężczyźni nastawieni są na fakty, a kobiety na emocje.

Dodatkowo oprócz różnic w sposobie odbierania rzeczywistości różnimy się również sposobem reagowania na nią. Wg typologii osobowości C. G. Junga wyróżnić można dwa zasadnicze typy osobowości. Niektórzy reagują szybko i wyraźnie. Dają odpowiedzi, zanim nad nimi pomyślą. Trudno im się skoncentrować na słuchaniu. Robią dużo szumu i zamieszania wokół siebie i dobrze się czują w takiej atmosferze - to ekstrawertycy. Ekstrawertyka charakteryzuje pozytywny stosunek do przedmiotu. Przez swe formy przystosowania i reagowania ekstrawertyk nastawiony jest bardziej na zewnątrz, kieruje się uznawanymi przez kolektyw normami, zgodnie z duchem czasu. Inni troskliwie skrywają swe myśli. Trudno jest coś z nich wydobyć. Czasem uważają, że wszystko jest tak oczywiste, że nie ma potrzeby mówienia o tym. Są dobrymi słuchaczami - to introwertycy. Ten typ człowieka w każdej sytuacji w pierwszej chwili wycofuje się „jak gdyby po cichu mówił: nie”, i dopiero potem następuje u niego właściwa reakcja. Różnice w sposobie odbioru jak również reagowania na rzeczywistość mogą powodować powstanie nieporozumień. To, czy jesteśmy skierowani na fakty, czy na uczucia, czy jesteśmy ekstra- czy introwertykami ma związek z naszym temperamentem.

Temperament to układ najbardziej stałych cech psychicznych danej jednostki, wpływających na zachowanie. Dotyczą one między innymi szybkości i siły reakcji, aktywności, ruchliwości, podatności na zmęczenie, odporności na stresy, stałości postaw emocjonalnych, wrażliwości emocjonalnej i zmysłowej. Możemy powiedzieć, że rodzimy się z określonym temperamentem. Jest on nam przekazany genetycznie. W zasadzie temperament jest niezmienny. Niektóre cechy temperamentu mogą w miarę dojrzewania łagodnieć inne się wyostrzać, ale są to te same cechy.

Nikt nie jest „czystym" przedstawicielem określonego typu. U większości ludzi jednak, można wyróżnić temperament dominujący.

Jedną z pierwszych i najbardziej znanych koncepcji typów osobowości jest klasyfikacja stworzona przez Hipokratesa, który wyróżnił cztery typy osobowości: sangwinika, choleryka, flegmatyka i melancholika. Wywodzą się one z istniejących w organizmie czterech podstawowych soków, czyli cieczy rządzących organizmem: żółci, krwi, czarnej żółci i flegmy.

I tak:

• Sangwinik to człowiek łatwo zapalający się, ale i szybko gasnący, żywego usposobienia, aktywny, ale niewytrwały, rozpraszający się i zmienny w swych działaniach, łatwo poddający się silnym uczuciom radości, gniewu, obrazy, ale szybko o nich zapominający,

• Choleryk to człowiek również pobudliwy, jak sangwinik, ale w przeciwieństwie do niego wytrwały w działaniu i w uczuciach,

• Flegmatyk to człowiek mało pobudliwy, nie ulegający gwałtownym uczuciom i nie podejmujący łatwo nowych działań, wytrwały w działaniach rozpoczętych i w uczuciach długo zachowujący sympatię lub urazę,

• Melancholik to człowiek słabo reagujący uczuciowo i mało aktywny, ale jednocześnie wytrwały zarówno w działaniu, jak i w uczuciach

Warto pamiętać, że sangwinik i choleryk to na ogół ekstrawertycy, a melancholik i flegmatyk są zazwyczaj introwertykami. Z kolei sangwinik i melancholik odbierają rzeczywistość poprzez uczucia, zaś choleryk i flegmatyk przez pryzmat faktów.

Cechy temperamentu są bezpośrednio uwarunkowane biologicznym wyposażeniem jednostki, które pierwotnie odziedziczone, rozwija się i podlega określonym zmianom pod wpływem oddziaływań środowiskowych. Czynniki fizyczne środowiska wpływają na zmienność temperamentu głównie wtedy, kiedy przybierają wartość ekstremalną, np. przeciążenie stymulacyjne lub też odwrotnie - deprywacja. Zmiany cech temperamentu mogą wywołać również czynniki środowiskowe o mniejszej wartości stymulacyjnej, pod warunkiem, że ich działanie jest długo trwałe lub systematyczne. W tych warunkach takie czynniki środowiska fizycznego, jak np. temperatura czy rodzaj pokarmu, mogą wywołać zmiany w temperamencie. Wpływ środowiska społecznego na kształtowanie cech temperamentu jest zdeterminowany, nie tyle przez specyficzną wartość i treść tego środowiska, ile przez jego cechy formalne, jak nadmierne napięcie, zagrożenie, agresja. Umiejętność rozpoznania własnego temperamentu pozwala na zdobycie informacji o tym, czego możemy się po sobie spodziewać, jak zareagujemy w określonych sytuacjach, w jaki sposób podejdziemy do nowych zadań i jak się z nich wywiążemy.

Każdy z nas obdarzony jest temperamentem, ale ten, na skutek wpływu otoczenia ulega pewnym modyfikacjom. W oparciu o ten fakt każdy jest kimś szczególnym, niepowtarzalnym, unikalnym w posiadanych cechach. Powinniśmy dążyć, więc do osiągnięcie poczucia własnej wartości. Wiedza o własnym temperamencie pozwoli nam pozytywnie popatrzeć na siebie i na innych. W ostatnim czasie zwraca się coraz częściej uwagę na wypracowanie w sobie zachowania asertywnego.

Trzeba być świadomym tego, że mamy prawo:

• mieć i wyrażać swoje zdanie

• postępować nielogicznie i nieuzasadniać tego

• podejmować decyzje i ponosić ich konsekwencje

• decydować czy chcesz się angażować w problemy innych ludzi

• popełniać błędy

• odnosić sukcesy

• zmieniać zdanie

• nie wiedzieć, nie znać, nie rozumieć

• Zmieniać się i korzystać ze swoich praw

Zachować się asertywnie to znaczy zachować się godnie, z szacunkiem dla innych i dla siebie, samemu zachować godność i nie narażać na szwank godności innych. W zachowaniach asertywnych najważniejsze jest poczucie siły. Siłę mamy czuć, nie zaś jej używać.

Bibliografia:

• J.Jacobi - „Psychologia C.G.Junga”

• „Psychologiczne podstawy obsługi klienta bankowego” - Materiały kursu szkoleniowego kadr bankowych.

• J.Strelau - „Temperament osobowość działanie”

• E.Wierzbicka - „Tajniki ludzkiego umysłu”

„Tajniki ludzkiego umysłu” polska adaptacja książki ABC's of the Human Mind: redaktor naczelny - Elżbieta Wierzbicka (W:) „Jak rozwija się osobowość” Przegląd Reader's Digest Warszawa wydanie pierwsze 1997 str.148

„Tajniki ludzkiego umysłu” - redaktor naczelny - Elżbieta Wierzbicka (W:)”Najważniejsza jest rodzina” str. 240

Materiały kursu szkoleniowego kadr bankowych - „Psychologiczne podstawy obsługi klienta bankowego”

Jolande Jacobi: „Psychologia C.G.Junga” Wydawnictwo Wodnika Warszawa 1993, str.34

Jolande Jacobi: „Psychologia C.G.Junga” Wydawnictwo Wodnika Warszawa 1993, str.35.

„Tajniki ludzkiego umysłu” - redaktor naczelny - Elżbieta Wierzbicka (W:) „Teorie i ich twórcy:, Co to jest osobowość” - str.149

Jan Strelau „Temperament osobowość działanie” PWN Warszawa 1985 str.436

1

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---