Psychologia kliniczna 2, Semestr IV, Egzaminy, Notatki, Patrycja


PSYCHOLOGIA KLINICZNA

1. Diagnoza kliniczna - co zawiera (opis ,przyczyny,mechanizmy zaburzeń i zdrowia) 

Diagnoza jest rozpoznaniem jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie objawów i znajomości ogólnych prawidłowości.

W postępowaniu diagnostycznym, które nie różni się właściwie od badania naukowego wyróżnić można następujące etapy:

- postawienie problemu na podstawie wstępnych danych o pacjencie/kliencie i jego

otoczeniu,

- stawianie hipotez dotyczących prawdopodobnych wyjaśnień zdefiniowanego

problemu,

- weryfikacja hipotez z zastosowaniem dostępnych metod klinicznych,

- interpretacja wyników i podjęcie decyzji o kontynuacji bądź zakończeniu postępowania

diagnostycznego,

- opracowanie wyniku przeprowadzonych badań - diagnoza.

Po zakończeniu badania psycholog, już samodzielnie, bez udziału pacjenta/klienta analizuje uzyskane dane, zestawia je, porównuje z teorią i znanymi prawidłowościami. Nierzadko na tym etapie konsultuje wyniki z innymi specjalistami.

Diagnoza (opracowanie wyniku) powinna zawierać:

- opis zaburzeń i/lub zdrowia,

- wyjaśnienie mechanizmów zaburzeń i/lub mechanizmów zdrowia,

- określenie przyczyn zaburzeń lub przyczyn zdrowia,

- wnioski i wskazania do interwencji.

2. Jakie są rodzaje testów psychologicznych?

Testy psychologiczne:

- inwentarze psychologiczne,inaczej zwane kwestionariuszami, służą do badania osobowości, rzadziej zainteresowań czy postaw. Cześć z nich dostarcza informacji na temat poszczególnych, konkretnych cech (kwestionariusze jednowymiarowe), podczas gdy inne pozwalają na diagnozę całej złożonej konfiguracji osobowości (kwestionariusze wielowymiarowe). Inwentarze psychologiczne nazywane są często metodami samoopisu.

Stanowią one zestaw pozycji testowych, formułowanych najczęściej w postaci zdań twierdzących lub pytających, do których badany ma się ustosunkować.

- testy projekcyjne - metody badania psychologicznego, w których nadawanie przez osobę badaną indywidualnych znaczeń wieloznacznemu materiałowi bodźcowemu ujawnia jej stany psychiczne, cechy osobowości, wartości, postawy, cele itp. Istotą testu projekcyjnego jest wydobycie nieuświadomionych treści psychicznych, których pacjent/klient nie jest w stanie ujawnić świadomie, ponieważ sam ich nie zna. Innymi słowy - w testach projekcyjnych badany wie, czego od niego wymaga zadanie projekcyjne, ujawnia natomiast treści, których nie jest świadom. Wśród metod projekcyjnych warto wymienić, np. Test Rorschacha, składający się z 10 tablic z plamami atramentowymi, służący do badania dynamiki osobowości, Test Drzewa Kocha, badający osobowość, w którym badany proszony jest o narysowanie drzewa owocowego, czy Test Piramid Barwnych, badający afektywną stronę

osobowości.

- testy inteligencji - są metodami służącymi do obiektywnej oceny zdolności ogólnych, czyli inteligencji, zdolności specjalnych i deficytów (Sęk, 2001). Charakterystyczną ich cechą jest fakt wbudowania w materiał testowy prawidłowej odpowiedzi. Wyróżnia się tu:

3. Z jakiej koncepcji wywodzą się niektóre z nich np. z koncepcji psychoanalitycznych 

Testy projekcyjne wywodzą się z koncepcji psychoanalitycznych. Według zwolenników tego nurtu zachowanie człowieka ma o tyle znaczenie, o ile można odkryć za jego pomocą głębsze, ukryte, często nieuświadomione treści psychiczne.

4. Na czym polegają oddziaływania w psychoterapii analitycznej?

Psychoterapia psychoanalityczna - jej prekursorem i twórcą analizy był Zygmunt Freud. W orientacji tej przyczyn zaburzeń w funkcjonowaniu pacjenta szuka się w traumatycznych doświadczeniach z okresu dzieciństwa zepchniętych zwykle do podświadomości. Oddziaływania terapeutyczne nastawione są na odkrywanie nieświadomych przeżyć, odreagowywanie ich, uświadamianie sobie przez pacjenta własnych pragnień, fantazji, potrzeb oraz osłabianie mechanizmów obronnych. Działania te zmierzają do stopniowego rozwiązywania powstałych konfliktów, do odróżnienia fantazji od rzeczywistości, a w efekcie do ustania objawów chorobowych. Celem psychoterapii psychoanalitycznej jest również wzmacnianie funkcji ego. Psychoterapeuta w trakcie sesji posługuje się metodą swobodnych skojarzeń, analizuje nieuświadamiane pragnienia pacjenta, jego relacje z rodzicami. Za najważniejszy czynnik leczący w psychoterapii psychoanalitycznej uważa się

wgląd, czyli odkrywanie przez pacjenta tego, co dotychczas było nieuświadomione.

Terapia behawioralna opiera się na trzech podstawowych założeniach:

- środowiskowości - wszystkie organizmy kształtowane są pod wpływem środowiska,

człowiek uczy się przyszłości przez kojarzenie z przeszłością,

- eksperymentalizmie - opierając się na eksperymencie, możemy stwierdzić, jaki

czynnik środowiskowy spowodował dane zachowanie i jak możemy je zmienić,

- optymizmie - zachowanie zmienia się wraz ze zmianą środowiska.

Behawioryści przyjmują, że każde zachowanie człowieka jest zachowaniem wyuczonym. Uczenie natomiast odbywa się przez warunkowanie klasyczne, instrumentalne oraz modelowanie. Podstawowym mechanizmem powstawania wyuczonych stanów i reakcji emocjonalnych jest kojarzenie obojętnego bodźca z bodźcami znaczącymi, wywołującymi reakcję. Mechanizm ten dotyczy powstawania zarówno zachowań prawidłowych, jak i zaburzeń. Innymi słowy, w terapii behawioralnej zaburzenia psychiczne traktowane są jako wyuczone schematy zachowania.

Terapia poznawcza wyrosła jako rodzaj dopełnienia koncepcji behawioralnych. Reprezentanci tego nurtu uważają bowiem, że zarówno zaburzenia emocjonalne, jak i zaburzenia w zachowaniu powstają w efekcie przyjęcia wadliwego sposobu myślenia.

Terapia poznawczo-behawioralna bazuje więc na założeniu, że wpływ na nas mają nie wydarzenia czy sytuacje, których doświadczamy, ale to, jakie tym sytuacjom nadajemy znaczenie. Szczególną rolę przypisuje się tu myślom i działaniom. Pracuje się na teraźniejszością, nad „tu i teraz”. Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest rozpoznanie negatywnych myśli, przekonań i ich zmiana na konstruktywne. Istotą terapii w tym nurcie jest wychodzenie naprzeciw problemów, zahamowań i przełamywanie ich w miejsce koncentrowania się na przyczynach. W przypadku fobii społecznej są to np. próby samodzielnego robienie zakupów, w przypadku agorafobii - wychodzenie na dwór.

Terapia humanistyczna podstawowym czynnikiem wyznaczającym zachowanie człowieka jest jego naturalna, wewnętrzna tendencja do samorozwoju, a drogowskazem doświadczenia organizmiczne (zdolność do oceniania, czy dane doświadczenie jest korzystne dla rozwoju jednostki). Za źródło zaburzeń terapeuci humanistyczni uważają zaniechanie korzystania z własnych doświadczeń i przyjęcie doświadczeń innych osób jako wyznacznika swojej aktywności. Celem terapii w tym nurcie jest zatem uwolnienie zdolności klienta do kierowania się swoimi, w miejsce cudzych, potrzebami i przeżywanymi emocjami.

5. Charakterystyka dziecka z ADHD:

ADHD - Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi

Dziecko z ADHD posiada za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania swojego zachowania. Reaguje szybko, zwykle bezmyślnie, najczęściej w sposób nieadekwatny do sytuacji. Wie, co powinno zrobić, ale często nie potrafi zapanować nad swoimi reakcjami.

a)Sześć lub więcej z podanych poniżej objawów zaburzeń koncentracji uwagi musi utrzymywać się przynajmniej przez 6 miesięcy w stopniu utrudniającym adaptację (funkcjonowanie) dziecka bądź w stopniu niewspółmiernym do jego rozwoju:

ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI

- dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności; popełnia błędy wynikające z niedbałości,

- często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach,

- często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi,

- często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnieniem codziennych obowiązków, jednak nie z powodu przeciwstawiania się lub niezrozumienia instrukcji,

- często ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć,

- nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego - jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych,

- często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć, np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia,

- łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców,

- często zapomina o różnych codziennych sprawach.

NADRUCHLIWOŚĆ

- dziecko ma często nerwowe ruch rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu,

- wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia,

- często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe - w szkole, w pracy, w domu,

- często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem,

- często jest w ruchu; „biega jak nakręcone”,

- często jest nadmiernie gadatliwe.

IMPULSYWNOŚĆ

-dziecko często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane

w całości;

- często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej;

- często przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy).

b. Niektóre upośledzające funkcjonowanie dziecka objawy zaburzeń koncentracji

uwagi lub nadpobudliwości psychoruchowej (nadruchliwości, impulsywności)

ujawniły się przed 7. rokiem życia dziecka.

c. Upośledzenie funkcjonowania dziecka spowodowane tymi objawami występuje

w dwóch lub więcej sytuacjach (np. w szkole i w domu).

d. Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego

lub szkolnego (w zakresie edukacji).

e. Objawy u dziecka nie występują w przebiegu przetrwałych zaburzeń rozwojowych,

schizofrenii lub innych psychoz i nie można ich trafniej uznać za objawy innego zaburzenia

psychicznego (np. zaburzeń nastroju, lękowych, dysocjacyjnych lub nieprawidłowej

osobowości).

6. Jadłowstręt psychiczny -płeć, wiek, śmiertelność

Jadłowstręt psychiczny jest ciężką, przewlekłą chorobą. Cechuje się sinym lękiem przed

otyłością, zaburzeniem percepcji własnego ciała, znaczącym spadkiem wagi, u dziewcząt,

zanikiem miesiączki. Ryzyko wystąpienia tego zaburzenia wzrasta między 14. a 18. r.ż., występuje u jednej na 200 dziewcząt, około 10 razy częściej u młodych kobiet niż u mężczyzn, chociaż obraz kliniczny u obu płci jest podobny.

Odmienność jadłowstrętu psychicznego na tle innych problemów psychologicznych polega na możliwych konsekwencjach w postaci poważnych chorób somatycznych, a nawet śmierci. 1/3 osób, mimo podjętej terapii, pozostaje chronicznie chora, około 5% umiera w związku

z anoreksją.

7. Typowe trudności osoby z dysleksją.

Dysleksja polega na niemożności opanowania umiejętności czytania przy współistniejących

często trudnościach w pisaniu. Typowy dyslektyk ma problem z poprawnym nazywaniem liter alfabetu, utrwaleniem nazwy poszczególnej głoski z jej graficznym odpowiednikiem, a tempo czytania, gdy ta umiejętność zostanie nabyta, jest znacznie wolniejsze od oczekiwanego w tym wieku. Charakterystyczne podczas czytania są błędy, pomijanie wyrazów, zniekształcanie ich lub zastępowanie innymi oraz brak zrozumienia czytanego tekstu.

8. Lęk czym jest ?

Lęk, jako taki, jest często spotykaną, typową dla okresu dzieciństwa reakcją emocjonalną

powstałą w odpowiedzi na bodźce płynące z otaczającego świata. Większa częstotliwość doświadczania lęku przez dzieci, w porównaniu z osobami dorosłymi, związana jest z mniejszą ilością doświadczeń, wiedzy, a tym samym mniejszą umiejętnością realistycznej oceny zjawisk. Nie należy myliś go ze strachem, czy fobią.

Strach jest reakcją obronną w zetknięciu z obiektywnie istniejącym źródłem zagrożenia - np. widokiem dużego psa, gwałtownym hałasem. Lęk jest stanem emocjonalnym, który, podobnie jak strach, może mieć związek z sytuacją zagrożenia. Często jednak stanowi wynik myśli, fantazji czy poczucia odrzucenia, osamotnienia, nie mając nic wspólnego z obiektywnie istniejącym niebezpieczeństwem. Fobia natomiast to silna, niepohamowana reakcja lękowa niepodlegająca kontroli, niedająca się uzasadnić. Fobia najczęściej powstaje podczas nagłego, nieoczekiwanego zetknięcia z przerażającym obiektem.

9. Upośledzenie umysłowe- częstość występowania, czy to choroba ? , przyczyny

Upośledzenie umysłowe nie stanowi określonej jednostki chorobowej. Jest to raczej zespół konsekwencji rozmaitych stanów chorobowych i uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.

O upośledzeniu umysłowym mówimy wtedy, gdy ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego danej osoby jest obniżony w sposób znaczący w porównaniu z wartością przeciętną (średnią) w tej samej grupie wiekowej, czemu towarzyszy obniżenie zdolności przystosowania się. Przyjmując 100 za przeciętną wartość ilorazu inteligencji (I.I.) mierzonej testami, osoby upośledzone umysłowo osiągają iloraz inteligencji 70 lub mniej. Co ważne, nie rozpoznaje się upośledzenia umysłowego mimo ilorazu inteligencji poniżej 70.

Przeprowadzono wiele badań w celu ustalenia, jakie jest rozpowszechnienie upośledzenia

umysłowego. Obecnie uważa się, że waha się ono w zakresie od 1 do 3% populacji na świecie, z czego niemalże 90% stanowią osoby z upośledzeniem lekkim, 7% z umiarkowanym, 3% ze znacznym, a osoby głęboko upośledzone stanowią niecały 1% wszystkich ludzi upośledzonych umysłowo.

Przyczyny upośledzenia umysłowego:

- czynniki działające przed poczęciem (przyczyny genetyczne):

- czynniki działające w okresie rozwoju płodowego, uszkadzające płód, tzw. teratogenny:

- czynniki działające na płód w okresie okołoporodowym, np. urazy czaszki dziecka, niedotlenienie,

- czynniki patogenne działające po urodzeniu dziecka, takie jak urazy, zatrucia czy zakażenia,

- przyczyny psychospołeczne — dotyczy to przede wszystkim lekkiego stopnia upośledzenia umysłowego, którego częstą przyczynę stanowi stały brak stymulacji aktywności umysłowej dziecka.

10. Niska samoocena, bezradność, nieporadność, nadmierna obawa przed opuszczeniem, nieumiejętność samodzielnego podejmowania decyzji- cechy jakiej osobowości to są? Osobowość zależna

Osobowosc zależna - niska samoocena, bezradność, nieporadność, nadmierna obawa przed opuszczeniem, nieumiejętność samodzielnego podejmowania decyzji, trudności w wykonywaniu i inicjowaniu czegoś samodzielnie.

Osobowość schizoidalna — brak przyjemności z kontaktów i bliskich relacji z innymi ludźmi, samotna aktywność, nieumiejętność wyrażania ciepłych emocji, ale też złości, niewielkie zainteresowanie kontaktami seksualnymi, obojętność w reakcji na pochwałę czy krytykę, chłód emocjonalny

Osobowość narcystyczna — wybujałe poczucie własnej wartości, egocentryzm, marzenia o nieograniczonych sukcesach, władzy lub pięknie, przekonanie o własnej szczególności i niepowtarzalności, ekshibicjonistyczna potrzeba stałego podziwu

Osobowość antyspołeczna — brak podporządkowania się normom społecznym i prawnym,

kłamstwa, oszukiwanie innych dla zysku i przyjemności, znaczna płytkość emocjonalna, impulsywność, brak umiejętności planowania, agresja ze skłonnością do bójek i napaści, brak troski o bezpieczeństwo swoje i innych, brak odpowiedzialności w pracy zawodowej, niedotrzymywanie zobowiązań finansowych, brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub racjonalizowaniem krzywdzenia innych

11. PTSD - przyczyny:

Zespół zaburzeń po stresie urazowym (PTSD — post-traumatic stress disorder) stanowi

najczęstszą konsekwencję udziału w zdarzeniu traumatycznym.

Za stresory mogące wywoływać PTSD uznano: gwałt, agresywny napad, walkę frontową, klęski żywiołowe, katastrofy komunikacyjne i przemysłowe, bombardowania, tortury, obozy koncentracyjne, terroryzm. Zgodnie z DSM-IV natomiast zdarzenie mogące wywołać PTSD związane jest z zagrożeniem życia lub fizycznej integralności, któremu towarzyszy intensywny lęk, poczucie bezradności czy przerażenia

Przyczyny PTSD generalnie można je podzielić na dwie grupy:

-Wydarzenia, których było się bezpośrednim uczestnikiem, takie jak: bycie ofiarą wypadku komunikacyjnego, przemocy fizycznej lub psychicznej, katastrofy ekologicznej (np. powódź), tragedii spowodowanej przez człowieka (np. atak terrorystyczny), doświadczenie gwałtu lub molestowania seksualnego.

-Wydarzenia, których było się obserwatorem. Na przykład: obserwowanie czyjejś śmierci, cierpienia, zadawania komuś krzywdy przez drugiego człowieka, i inne.

12. Typowe objawy schizofreni:

Symptomy składające się na obraz schizofrenii, podzielić można cztery grupy:

— symptomy pozytywne:

• urojenia, czyli fałszywe przekonania,

• halucynacje, czyli wrażenia i spostrzeżenia bez działania realnych bodźców;

— zburzenia myślenia — niezdolność do zachowania toku, ciągłości myślenia;

przejawiają się w nielogicznych wypowiedziach i dezorganizacji zachowania;

— symptomy negatywne — stępienie afektu, obniżenie spontaniczności ruchów,

apatia, alogia (małomówność lub mała zawartość myśli w mowie), bezwolność;

— symptomy wspólne dla schizofrenii i innych zaburzeń psychicznych (np. zaburzenia

nastroju).

Zgodnie z klasyfikacją DSM-IV, aby rozpoznać schizofrenię, spełnione muszą być

następujące kryteria:

A. Charakterystyczne objawy — dwa lub więcej z następujących, każdy obecny przez

większość czasu w okresie miesiąca (lub krócej, jeśli jest skutecznie leczony):

— urojenia,

— halucynacje,

— zaburzenia myślenia,

— zachowanie zdezorganizowane lub katatoniczne,

— objawy negatywne.

B. Dysfunkcja społeczna/zawodowa — pogorszeniu ulega funkcjonowanie w zakresie

jednej lub więcej głównych aktywności, takich jak praca, związki z innymi

ludźmi, higiena osobista.

C. Długość trwania — ciągłe objawy choroby utrzymują się przynajmniej przez

6 miesięcy, w czasie których co najmniej przez miesiąc występują objawy typu A.

D. Wykluczone są inne zaburzenia psychiczne: zaburzenia schizoafektywne i zaburzenia

nastroju.

E. Wykluczenie efektów działania substancji psychoaktywnych oraz innych chorób.

F. Związek z całościowym zaburzeniem rozwoju — w przypadku, gdy dana osoba

cierpi na autyzm lub inne zaburzenie całościowe, schizofrenię rozpoznaje się dopiero

wówczas, jeśli silne objawy urojeniowe lub halucynacje utrzymują się co

najmniej przez miesiąc.

Schizofrenia, jak już wspomniano, charakteryzuje się dużą zmiennością przejawów.

Najnowsze wydanie DSM wyszczególnia pięć postaci tej choroby:

- niezróżnicowaną - cechuje się mieszaniną szybko zmieniających się wszystkich podstawowych objawów schizofrenii, takich jak: zagubienie, przejawy zamętu, ogromna labilność (chwiejność) emocjonalna, urojenia ksobne, pobudzenie, autyzm, depresja, lęk. Najczęściej występuje w ostrej, początkowej fazie rozwoju choroby oraz w trakcie przechodzenia jednej postaci tego zaburzenia w inne

- katatoniczną - przejawia się dominującymi objawami z obszaru zaburzeń psychomotorycznych dwojakiego rodzaju — skrajne pobudzenie i podniecenie (postać hiperkinetyczna) lub przeciwnie — osłupienie i znieruchomienie (postać hipokinetyczna). W niektórych przypadkach charakteryzuje się przemiennością okresów skrajnego zamknięcia, w postaci nagłego znieruchomienia (tzw. stuporu) trwającego nawet klika dni i skrajnego pobudzenia. Przejście z fazy zamkniętej w pobudzenie odbywa się nagle — chory nieoczekiwanie podejmuje gwałtowne, często szalone czynności, bywa niebezpieczny

- zdezorganizowaną - cechuje się stępieniem afektu, zaburzenia emocjonalne objawiają się bezsensownym śmiechem, manieryzmem, dziwaczną, często wulgarną aktywnością. Zachowanie jest zmienne, chaotyczne, niekonsekwentne. Postać ta występuje zwykle w młodszym wieku, prowadząc do głębszej dezintegracji osobowości. Powszechnie towarzyszą jej halucynacje, zazwyczaj słuchowe, oraz urojenia dotyczące seksu, religii, zdrowia, prześladowań

- paranoidalną - cechą charakterystyczną są w niej absurdalne, nielogiczne, zmieniające się urojenia, którym często towarzyszą halucynacje. Chory staje się coraz bardziej nieufny, zaczyna podejrzewać krewnych, znajomych o to, że go śledzą, trują lub kierują nim za pomocą rozmaitych urządzeń. Innym przejawem schizofrenii paranoidalnej są urojenia wielkościowe. Chory może np. twierdzić, że jest największym w świecie wynalazcą czy filozofem. Konsekwencją tych objawów jest upośledzenie zdolności krytycznej oceny oraz dziwaczne, często niebezpieczne dla samego chorego i jego otoczenia, zachowania

-rezydualną - rozpoznawana jest wówczas, gdy pojawia się przewlekły etap rozwoju zaburzeń. Charakterystycznymi objawami będą tutaj: spowolnienie, ograniczenie aktywności, bierność, spłycenie afektu, brak dbałości o siebie.

1


Wyszukiwarka