GERBERA JAMESONA - GERBERA JAEMOSNI H. BOL
Rodzaj obejmuje 40-50 gatunków.
1.W ogrodnictwie ma znaczenie tylko jeden gatunek pochodzący z południowej Afryki, tzw. Gerbera Jamesona (Gerbera jamesonii). W Polsce nie przetrzymuje zimy, uprawia się ją wyłącznie w szklarniach, od niego wywodzą się odmiany i rasy. Różne gatunki występują w Afryce i na Madagaskarze. Niektóre gatunki pochodzą z Indii, Neapolu, Pn. Enklawy, Chin, Syberii, Tasmanii.
2.Odm.: Motty, Sunny boy, Aruba, Rosula, Optima, Spider, Punky, Vicky, Spiky.
3.BIOLOGIA-Bylina z rodziny Astrowatych dorastająca do 1 m wysokości.
- System korzeniowy palowy (w szklarni liczne korzenie przybyszowe)
- Skrócona i zgrubiała oś pędu, międzywęźla prawie nie wyrastają
- Liście układają się w rozetę. Ciemnozielone, błyszczące. Liście ogonkowe, eliptyczne, pierzasto klapowane, ząbkowane. Młode całobrzegie i tępo zakończone. Wielkość 12-25 cm.
- Kwiaty zebrane w koszyczek osadzony na szypule. Kwiaty rurkowate - obupłciowe i języczkowate - żeńskie.
- Szypuła dorasta nawet do 60-70 cm - zależy od odmiany
- Owoc - niełupka
4.Klasyfikacja odmian gerbery ze względu na wielkość kwiatostanu:
- Odmiany wielkokwiatowe, (standardowe) - środek koszyczka > 9 cm, plon 180-220 szt.
- Grupa Midi - średnica koszyczka - 7-9 cm
- Grupa Germini - ø 5-7 cm
- Grupa Mikro - ø 4-5 cm
- Grupa Picolini - ø < 4 cm (plon 300-400 szt.)
- Grupa Gigant i Disco - ø 12-14 cm (plon 150-160 szt.)
5.Klasyfikacja odmian gerbery ze względu na budowę kwiatostanu:
- Pojedyncze
- Kołnierzykowate
- Pełne
- Półpełne
- Igiełkowe, Spider
- Kwiatostany o cechach szczególnych:
*Kwiaty rurkowe - ciemny kolor
*Kwiaty języczkowe - dwubarwne
6.Warunki uprawy:
*ŚWIATŁO:
- W naturalnych warunkach Gerbera rośnie w Pd. Afryce
- Nie wykazuje reakcji fotoperiodycznej, ale plon zależy od intensywności światła i długości dnia.
- Czas od ukazania się pąka do rozwinięcia kwiatostanu zależy od pory roku.
W Polsce trwa:
>W miesiącach zimowych 25-28 dni
>Latem 8-15 dni
>Jesienią 18-22 dni
-Światło wpływa także na jakość kwiatostanów
-Podczas krótkich, pozbawionych słońca dni większość odmian tworzy mniejsze koszyczki i krótsze szypułki.
*Doświetlanie:
-Niedobór światła i wysokie koszty ogrzewania szklarni zimą
-Doświetlanie asymilacyjnie → w celu poprawy fotosyntezy
-Rośliny doświetlane mogą dawać do 20-25% więcej plonu
-Doświetlanie pozwala skrócić okres od pojawienia się pąka do zbioru. Kwiaty ok. 0,5-2 tyg.
-Doświetlanie wywiera wpływ na jakość: 100% - masa szypuły, 39% - długość szypuły,
17% - średnica szypuły, 23% - masa koszyczka, 9% - średnica koszyczka oraz intensywność barwy.
-Należy pamiętać o silniejszym nawożeniu roślin, zwłaszcza N, K oraz CO2.
-Natężenie światła ma wpływ na wysokość roślin - 4000 lux.
*TEMPERATURA
-Młode rośliny przez 2 tyg. po posadzeniu wymagają: 25OC w dzień i 20-22OC w nocy.
-W dalszej uprawie: 20-25OC w dzień i 16-18OC w nocy
-Temperatura powinna być skonfrontowana z usłonecznieniem
-Zimą optymalne temp. przy produkcji powinny być: 18-20OC dniem i 12-14OC nocą.
-Zimą optymalną temp. w okresie spoczynku jest: 10-12OC w dzień i 8-10OC w nocy.
-Zimowanie w temp. 4-8OC.
-Temperatura podłoża przez cały okres uprawy 20-24OC
-Zbyt wysokie temp. zmniejszają plon i pogarszają trwałość kwiatów
*WIETRZENIE
-Intensywna wymiana powietrza zarówno w podłożu jak i otoczeniu
-Okresowe wietrzenie zimą, stałe wietrzenie latem i wiosną
*WODA
-W okresie lata (intensywny wzrost) obfite podlewanie, ale rzadkie
-W zimie ograniczone podlewanie
-Zraszanie roślin - w okresie gdy rośliny nie kwitną
-Przy suchym powietrzu plantacje atakowane są przez przędziorki i mszyce
*PODŁOŻE
-W katalogach przy opisie odmian podawany jest plon dla uprawy w podłożach tradycyjnych:
+Ziemia piaszczysto gliniasta + obornik 1:1
+Ziemia kompostowa + darniowa + torf 1:1:1
+Ziemia kompostowa + liściowa + piasek 1:1:1
+Ziemia kompostowa + torf 1:1
+Ziemia gliniasta + ziemia darniowa 1:1
+Substrat torfowy
+Torf niski
+Torf niski + kora 1:1
+Kompostowa kora sosnowa
*Odczyn podłoża:
-w granicach 5,5-6,5 pH - w ziemi lub jej mieszańce
-w granicach 4,8-5,5 pH
-przy pH 7,0 lub wyższym następuje zahamowanie wzrostu, spadek plonu, spadek jakości kwiatów oraz chloroza spowodowana brakiem niektórych mikroelementów.
-podłoża zbyt kwaśne - chloroza liści.
Zalety:
-niski koszt przygotowania podłoża
-możliwość wielokrotnego użytku po odkażeniu i poprawieniu struktury
-niższe koszty produkcji materiału wyjściowego
Wady:
-odkażanie podłoża
-trudność w utrzymaniu optymalnego poziomu składników pokarmowych
-zasolenie lub obniżenie odczynu
-utrudniona ochrona roślin
*NAWOŻNIE:Optymalna zawartość składników pokarmowych:
-N - 80-130 mg/l
-P - 100-150 mg/l
-K - 200-300 mg/l
-Ca - 1000-1900 mg/l
-Mg - 80-190 mg/l
7.METODY UPRAWY GERBERY
-Przystępując do uprawy gerbery na kwiat cięty należy podjąć decyzję o doborze odmiany i metodzie uprawy.
-Metoda zależy do wielkości powierzchni, możliwości technicznych i finansowych.
*Uprawa na zagonach:
-Zagony płaskie, gruntowe 1,2-1,5 m szerokości. Wykorzystuje się ziemię macierzystą, strukturę poprawia się przez dodatek odpowiedniego kompostu.
ZALETY: Łatwość uprawy.
WADY: problemy z utrzymaniem odpowiedniej temperatury gleby, niebezpieczeństwo porażeniami przez patogeny
*Uprawa na wałach:
-Zagony podwyższone - gotowe podłoża np. mady
-Zagony parapetowe - parapety mają wysokość do 70 cm. Przy takiej konstrukcji podłoże szybko się nagrzewa, woda łatwo odpływa, dobre przewietrzenie.
*Uprawa w pojemnikach: Do sadzenia gerbery wykorzystuje się różnego rodzaju pojemniki (5-10 l) ø 15-20 cm, wysokość 18-20 cm. Zaletą jest ograniczenie ilości podłoża, łatwiejszy zbiór. Należy zwrócić większą uwagę na nawadnianie, nawożenie, strukturę podłoża.
*Uprawa hydroponiczna:
-System zamknięty - poprawienie jakości plonu, oszczędność wody, nawozów, ochrona środowiska
8.TERMIN SADZENIA i SADZENIE
-Można sadzić przez cały rok
-Poleca się 2 terminy: lato do końca VI - poł VII → otrzymujemy dobry plon
-Jesień - zima - okres uprawy 1 rok, rzadziej 2 lata → słabe kwitnienie
-Wiosna II-III - uprawa do jesieni
-Skrócony do 8-10 miesięcy cykl, pozwala na obniżenie nakładów na opał
-Celowe jest zagęszczenie roślin DO 18 szt./m2, w pozostałych przypadkach sadzi się 8-10 sztuk.
-Przy sadzeniu gerbery istotne jest wysokie umieszczenie roślin w podłożu
-Po posadzeniu w ziemi macierzystej należy podlać roztworem preparatów przeciwko chorobom więdnięcia
9.ZABIEGI PIELĘGNACYJNE
-dokarmianie
-podlewanie
-usuwanie pędów kwiatostanowych
-czyszczenie i podlewanie roślin
10.ZBIÓR KWIATÓW:
-Przeprowadza się w momencie pylenia pierwszych 2-3 okółków kwiatów rurkowych. U odmian pełnych - gdy zniknie zazielenienie środka
-Kwiatostany nie zrywa się lecz wyłamuje
-Po przycięciu końców szypuł wstawia się je do roztworu Chrystal na 4-12 godzin - zabezpiecza to szypułę przed zakażeniem bakteriami i grzybami
-Jeżeli chcemy gerberę przez kilka dni przetrzymać, należy ja schłodzić w chłodni w temp. 2-4OC w roztworze Chrystal Profesional na gł. 5 cm.
11.SORTOWANIE - III wybory:
1.Długość szypuły 45 cm, środek koszyczka 10 cm
2.Powyżej dł. Szypuły 35 cm, środek koszyczka > 8 cm
3.Powyżej dł. Szypuły 25 cm
12.ROZMNAŻANIE:
*Rozmnażanie generatywne - materiał wyjściowy stanowią nasiona. Dla uzyskania 1000 roślin należy wysiać 1200 nasion. Nasiona wysiewa się w substrat torfowy o pH 5,5-6,5. do doniczek o ø 4 cm. Po wysianiu nasiona przykrywa się warstwą torfu a następnie się zrasza. Parapet (mnożarkę) przykrywa się folią. Temperatura kiełkowania: 21-22OC. Po 5-7 dniach następuje kiełkowanie. Po 21 dniach można zdjąć folię. Uprawa sadzonek trwa 10 tygodni. Następnie przesadzamy do doniczek kiedy rośliny mają po 4-5 liści
-uprawa w III cyklach:
77 szt./m2
43 szt./m2
20-25 szt./m2
*Rozmnażanie wegetatywne:
A. podział rośliny - roślinę mateczną dzieli się na kilka części, każda część musi mieć 5-6 liści i kawałek skróconego pędu z korzeniami. Zabieg wykonuje się przez rozerwanie lub przez cięcie (następnie się dezynfekuje i zasypuje węglem drzewnym). Otrzymane w ten sposób części sadzimy bezpośrednio na miejsce stałe.
B. z sadzonek - pozwala na uzyskanie z jednej rośliny matecznej dużo roślin potomnych. Dla otrzymania sadzonek, rośliny mateczne sadzi się gęsto w substracie torfowym (substrat torfowy : torf wysoki zwapnowany do pH 5,0 i wzbogacony 00,5 g/l mieszanką nawozową. Rośliny sadzi się wysoko tak aby szyjka korzeniowa znajdowała się 2-3 cm nad powierzchnią podłoża
*WARUNKI W MATECZNIKU:
-temp. podłoża 24OC
-temp. powietrza 22OC
-wilgotność 80-90 %
-Po upływie 6-10 dni rośliny zaczynają tworzyć pędy. Po 3 tygodniach przystępuje się do zbioru sadzonek. Pobierane sadzonki powinny posiadać 2 liście. Rośliny mateczne eksploatuje się przez 3 miesiące. Z jednej rośliny matecznej uzyskuje się 20-25 sadzonek.
C. In vitro - zdrowy materiał, wyrównany, identyczne jak rośliny mateczne. Z rośliny matecznej pobiera się wierzchołki pędu. Po odkażeniu pozyskanych wierzchołków odcina się fragmenty 3-5 mm i umieszcza się je na pożywce - dostosowanej dla gerbery.
*WARUNKI W FITOTRONIE:
-temp. powietrza 23-25OC przy natężeniu światła 3000 lux przez 16 godzin.
Po 14 dniach tworzą się rośliny i korzonki. Przenosi się je do podłoża stałego (sterylne).
-perlit, torf z perlitem, substrat torfowy, węgiel drzewny
-ukorzenianie przeprowadza się doniczkach
-temp. podłoża 21-25oC
-temp. powietrza 20-22oC
-wilgotność 80-90%
-po okresie 5-8 tygodni roślinki są gotowe do posadzenia na miejsca stałe
-młode rośliny przez pierwsze 2-3 tygodnie po posadzeniu powinny mieć temp. 25oC w dzień i 20-22oC w nocy. W dalszej uprawie 20-25oC w dzień i 16-18oC w nocy.
1