Literatura
Kargulowa A. - O teorii i praktyce poradnictwa
O. Czerniawska - Poradnictwo jako wzmocnienie środowiska wychowawczego
Pawłowska P. - Poradnictwo pedagogiczne
Plopa M. - Psychologia rodziny
Poradnictwo - proces wspierania, którego celem jest pomoc jednostce w zrozumieniu własnego życia i osiągnięciu większej dojrzałości przez uczenie przyjmowania odpowiedzialności i podejmowania samodzielnych decyzji.
To dzielenie się nie tylko zachowaniami, ale i doświadczeniem; tworzenie relacji cechującej się zaufaniem i bliskością. Relacja między dwiema osobami, z których jednej potrzebna jest okazja do mówienia o swoich problemach, druga zaś jest na tyle wrażliwa i dojrzała, by zrozumieć cudze wątpliwości i konflikty oraz dysponuje wiedzą i umiejętnościami. Poradnictwa wymaga dobrowolności, w której wyraźnie określa się granice relacji oraz zobowiązuje do zachowania tajemnicy.
Poradnictwo jest systemem czynności ludzkich, a więc systemem społecznym. To działanie racjonalne, przysługuje mu cecha celowości w realizacji zamiarów osób z nimi związanych. Zorientowane jest na optymalizację, na udoskonalenie cech osobowości
i zachowań. Plasuje się na poziomach życia społecznego. Przedmiotem działania nie jest jednostka, ale przeżywany przez nią problem, który prowadzi do zaburzenia stosunku jednostki do siebie i otoczenia. Opiera się na układzie interakcyjnym sprzyjającym powstawaniu nowych wartości i wytwarzaniu się odrębnego stosunku społecznego. Podejmowana jest przez doradców wobec, dla i przy udziale radzących się. Jest działaniem, któremu nie przysługuje precyzyjnie określony rodzaj czynności, forma organizacyjna, metoda postępowania, a jedynie przypisuje się przyjazny i wspomagający charakter. Udział radzącego się jest dobrowolny, a udział doradcy wynika z poczucia społecznego obowiązku, życzliwości lub z racji wykonywania zawodu.
Wyznaczniki percepcji:
Bodźce - złożoność sygnału, stosunek do sygnału itp.;
Nacisk na aparat służący do wykrywania sygnałów (na poziomie receptorowym
i neuronowym)
Czynniki związane z daną osobą: historia uprzedniego doświadczenia, przynależność do określonej kultury, motywacyjne oraz osobowościowe.
Pomaganie - jest planowanym procesem przebiegającym w konkretnych ramach. Ramy pomagania tworzą kontakt, który zawierany jest między dwoma osobami i uwzględnia oczekiwania, zasady postępowania, cele, czas trwania procesu pomagania. Sztywne ramy mają zapewnić obu stronom poczucie bezpieczeństwa. Mamy tendencję do domykania pewnych kwestii - tzn. podążania zupełnie innym torem myślowym aniżeli idzie radzący się. Nie należy domykać tych figur wcześniej ponieważ prowadzi do poczucia ignorowania problemu.
Pomaganie innym nie jest łatwe a jego sukces może być zaburzony poprzez: pośpiech, pocieszenie, pomocne rady. Relacja pomocowa to szczególna relacja miedzy osobą pomagającą i wspomaganą, skupia się bowiem na osobie wspomaganej i jej problemach. Problemy to nie tylko kłopoty, lecz również niewykorzystane szanse i możliwości potencjalnego rozwoju. Celem tej relacji jest pomoc w skutecznym pokonywaniu życiowych problemów oraz uczeniu, jak pomagać samemu sobie.
Kontakt pomocowy - dobry, konstruktywny, harmonijne współdziałanie i przyjazny stosunek między doradcą a radzącym się. Oznacza to, że obaj zdają sobie sprawę z pracy, która ma być wykonana i wykazują dobrą wolę, aby się z nią uporać.
Ostatecznie kontakt zostaje nawiązany, gdy radzący się dochodzi do przekonania, że doradca rzeczywiście się nim interesuje, nie daje mu nieprzemyślanych rad, ani nie przytłacza go swoją pomocą.
Relacja pomocowa - spotkanie autonomicznych, odmiennych osób, które wnoszą m.in. pewne, charakterystyczne dla siebie poglądy, uprzedzenia itp.
Powinna być dostosowana do potrzeb klienta, jego sytuacji życiowej oraz sytuacji problemowej. Zadaniem doradcy powinno być odczytywanie i rozumienie potrzeb klienta - nie własnego, lecz z punktu widzenia wspomaganego.
Zadaniem doradcy jest:
- odczytywanie i rozumienie potrzeb i możliwości klienta
- przyjęcie właściwej roli w procesie doradzani a (w różnych jego etapach rola jest zróżnicowana)
- rozważanie różnych oczekiwań klienta, wśród których oczekiwanie przemiany to jednocześnie gotowość do zmiany, wyzdrowienia
Etap przygotowawczy:
Etap właściwy - pierwsze spotkanie: wstępna diagnoza, zawieranie kontraktu, przepracowanie nazywanych problemów
Zakończenie
Cechy relacji pomocowej:
Dynamizm, niezastępowalność, może być zawiązywana między podmiotami społecznymi, szczególna więź między doradcą a klientem, otwartość, zaufanie, związek konstruktywny, autentyczność, doświadczenie emocjonalne.
Specyficzną relacją pomocową jest relacja poradnicza.
Typy relacji poradniczych:
Bezpośrednie
a)codzienne kontakty społeczne w których udziela się pomocy (nieprofesjonalne);
b) pomoc udzielana przez doradców, terapeutów itp.(profesjonale)
2. pośrednie
c) autoterapia (kontakt z medium, tzn. z poradnikiem (nieformalne)
d)wykorzystanie mediów przez doradców i terapeutów np. biblioterapia (formalne)
umiejętności i techniki niezbędne w pracy doradcy:
umiejętność aktywnego, uważnego słuchania: ocenianie, wspieranie, interpretacja, badanie, rozumienie; akceptacja klienta i unikanie negatywnego nastawienia.
Koncepcje poradnictwa:
- dyrektywne - myślenie doradcy typu: „ja wiem lepiej co tobie jest”;
-liberalne - stwarza warunki, a klient sam dochodzi do sposobów rozwiązywania problemów, leciutkie sugestie, bez czynnika nacisku;
-dialogowe - wspólne rozwiązywanie problemu, dialog, wymiana doświadczeń obu stron
Modele działalności doradcy zawodu
Poradnictwo:
dydaktyczne - poradnia psych - ped.
wychowawcze - problemy wychowawcze młodzieży i dzieci, bada się skalę nieprzystosowania społecznego, wprowadza się metody wychowawcze itp.
opiekuńcze - realizacja potrzeb dzieci i młodzieży oraz ludzi dorosłych, wszelkie formy wsparcia;
specjalistyczne - konkretne problemy, np. alkoholizm, zaburzenia psychiczne itp.
Poradnictwo rodzinne - praktyka społeczna, w której z problemami osób pozostających
w różnych współzależnościach spotykają się przedstawiciele różnych specjalności, np. pedagog, psycholog, lekarz, prawnik, socjolog itp. Każdy z doradców patrzy na sprawy rodziny i małżeństwa z punktu widzenia własnej specjalności.
Rozwiązywane problemy to: a) problemy dotyczące zewnętrznych stosunków rodziny, jej kontaktów z innymi instytucjami i środowiskiem, b) problemy związane ze stosunkami
w obrębie rodziny (związane są z zakłóceniami stosunków wewnątrz rodziny).
Poradnictwo rodzinne - pomoc udzielana rodzicom, dzieciom, gdzie wszelkie sprawy kręcą się wokół wychowania (wychowanie dzieci, metody wychowawcze, jak rozmawiać
z dziećmi by słuchały i rozumiały) to również problemy wychowawcze z dzieckiem
z dysfunkcjami, wychowywanie dzieci z zaburzeniami psychicznymi. Zakres działań poradnictwa rodzinnego skupia się na przygotowaniu do życia w rodzinie, towarzyszeniu rodzinie we wszystkich fazach jej życia, kształtowaniu właściwych postaw rodzicielskich.
Przedmiot porad w poradniach rodzinnych: a) okoliczności powstawania małżeństwa
i rodziny (genetyczne, seksuologiczne, planowanie rodzicielstwa, przygotowanie do rodzicielstwa i adopcja), b)zasady współżycia pary małżeńskiej (rozwiązywanie konfliktów, psychoterapia, trudności natury prawnej, gospodarczej, wychowawczej, zabezpieczające pokolenie wstępujące i zstępujące), c) stosunki z członkami bliższej i dalszej rodziny
w sytuacji zmiany stanu cywilnego, separacji mieszkaniowej, rozwodu i jego konsekwencji, wdowieństwa, starczej zależności, d) problemy młodzieży społecznie zagubionej w sytuacji wyboru szkoły, zawodu, miejsca pracy, odrywania się od rodziny, odtrącenia przez grupę rówieśniczą, patologii alkoholowej czy narkomanii, e) pomoc związana z ostatnimi fazami życia rodziny, f) porady dla zajmujących się rodziną.
Rodzaje oddziaływania w poradnictwie rodzinnym:
Naprawcze
Zapobiegawcze,
Optymalizujące - robimy tak, by stworzyć warunki najlepsze rozwojowo
Prognostyczne.
Mit w małżeństwie - przekonanie że tak jest, tak się dzieje zawsze.
Małżonkowie powinni być najlepszymi przyjaciółmi
Miłość romantyczna to podstawa małżeństwa.
Związki pozamałżeńskie niszczą małżeństwo
Jeśli dręczy cię poczucie winy, przyznaj się do wszystkiego
Małżonkowie powinni wszystko robić wspólnie
Nad małżeństwem trzeba pracować
Szczęśliwe małżeństwo wymaga całkowitego zachowania
Dobrzy małżonkowie powinni „prać brudy” we własnym domu
Prawdziwi kochankowie odgadują swoje myśli i uczucia
Lepsze nieszczęśliwe małżeństwo niż rozbity dom
Ambicje męża są ważniejsze od kariery żony
Jeśli mąż lub żona chcą odejść, nie pozwól na to i walcz
Narodziny dziecka naprawią nieudane małżeństwo
Co można zrobić, by uniknąć błędów?
Nie należy kurczowo trzymać się - w każdym związku powinien być margines prywatności, przestrzeń dla indywidualnego rozwoju. Małżonkowie muszą dbać raczej o trwałość uczuć, aniżeli romantyczne uniesienia i mają dla siebie dość szacunku, by podtrzymać zainteresowania partnera. Nie spoczywają na laurach - mają świadomość niepewnego losu oraz tego, że ich partnerzy mogą zainteresować się lub przyciągnąć kogoś innego. Udane małżeństwo wymaga umiejętności negocjacyjnych oraz szukania kompromisu, unikania sztywnych ról i kategorycznych nakazów postępowania. Ponadto wymaga dojrzałości obojga partnerów oraz przyjęcia przez nich odpowiedzialności za swoje szczęście. Nie ma ludzi, którzy czytają w myślach, w lot domyślają się oczekiwań drugiej strony, wobec czego niezbędny jest dialog między partnerami. Nie można kształtować współmałżonka na „swoją modłę”.
Poradnictwo - trening małżeński
Zmiany psychologiczne wymagają rozwiązywania problemu tu i teraz, a nie zajmowania się tam i wtedy. Problemy małżeńskie wynikają z posiadania błędnych informacji oraz z braku informacji. Mówienie o problemach jest potrzebne, ale niewystarczające - należy znaleźć aktywne sposoby ich rozwiązywania. Oboje partnerzy muszą wyrazić gotowość do pracy nad swoim małżeństwem i podjąć wysiłek w celu wprowadzenia w nim zmian.
Rady dla pragnących stworzyć dobry związek:
-ograniczaj krytycyzm do minimum;
-unikaj mówienia „nie”;
-wyrażaj pochwałę i aprobatę;
- nie udzielaj zbędnych rad;
-nie próbuj czytać w cudzych myślach;
-nie drąż przeszłości;
- nie przesadzaj z kontrolą;
- nie nagradzaj brak uprzejmości.
Fazy małżeństwa:
I faza - zauroczenie - romantyczne uniesienia;
II faza - pierwsze rozczarowania - przebłyski rozczarowania (myślenie, że jakoś się ułoży);
III faza - rzeczywistość - walka o zmianę charakteru i zachowania partnera;
IV faza - oddalenie - rozczarowanie małżeństwem, przenoszenia winy na partnera;
V faza - rozpad - ma dwie formy: zobojętnienie i separacja (rozwód).
30stycznia egzamin!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Rodzinę można traktować jako system - całość wzajemnie ze sobą powiązanych elementów
- jest to coś więcej, niż prosta suma części
- między elementami systemu zachodzą relacje
- w praktyce każdy z członków rodziny reaguje na zachowania pozostałych osób
Funkcje rodziny:
- materialno-ekonomiczna
- prokreacyjna i seksualna
- socjalizacyjna
- klasowa
- legalizacyjno-kontrolna
-rekreacyjno-towarzyska
Fazy cyklu życia rodziny
- małżeństwo bez dzieci
- rodzina wychowująca małe dzieci
- rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym
- rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym
- rodzina z dorastającym dzieckiem
- rodzina z dziećmi opuszczającymi dom
- stadium pustego gniazda
- starzejący się rodzice (aż do śmierci obojga)
Fazy rozwoju:
- niemowlęctwo
- wczesne dzieciństwo
- okres przedszkolny
- średnie dzieciństwo
- młodzieńczość
- wczesna dorosłość
- średnia dorosłość
- starość
Cechy zdrowej psychologicznie rodziny:
- pozytywna tożsamość i autonomia poszczególnych jej członków
- otwarte i skuteczne komunikowanie się
- wzajemność
- połączenie ze światem zewnętrznym
Czynniki dezorganizujące młodą rodzinę
- brak przygotowania młodzieży do organizowania samodzielnego życia w rodzinie
- spóźniony start do życiowej samodzielności w porównaniu do młodzieży z zachodu Europy
Przesłanki świadczące o nieprzygotowaniu do pełnienia ról małżeńskich
- niedojrzałość psychiczna i społeczna obu stron lub jednej ze stron
- niezaradność życiowa słaba odporność na trudności jakie stawia organizowanie życia prywatnego od podstaw
- nieumiejętność życiowa i współdziałania we dwoje
- dobrego przystosowania nie rokuje powierzchowna próba przystosowania się do partnera
i jego zachowania oraz tolerancja wobec wzorców i wartości współmałżonka
Przyczyny konfliktów w małżeństwie:
- nadużywanie alkoholu
- brak zainteresowania rodziną
- trudności i kłopoty finansowe
- nieumiejętność życia razem
- wtrącanie się osób trzecich
- znęcanie się fizyczne i psychiczne
- brak własnego mieszkania
- zdrady małżeńskie
- przestępczości małżeńska
- porzucenie rodziny
Formy zaburzeń w zachowaniu społecznym dzieci:
- różne formy dezorganizacji
- wagary
- częste kłamstwa
- wrogi i agresywny stosunek do kolegów
- nieśmiałość w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi
- aroganckie zachowanie w stosunku do nauczyciela
Poczucie więzi między rodzicami a sobą w percepcji dzieci:
- kochane przez wszystkich
- kochane przede wszystkim przez ojca
- kochane przede wszystkim przez matkę
- uczucia okazuje babcia lub ktoś z dalszej rodziny - kochane przez babcię
- nikt nie okazuje uczuć dziecka
Metody wychowania stosowane wobec dzieci:
- zakazy
- pochwały
- upomnienia
- specjalne przywileje
- nagrody pieniężne i upominki
- kary fizyczne
Zachowanie rodziców wobec dzieci w percepcji nauczycieli:
- nieporadność WYCHOWAWCZA rodziców
- niekonsekwencja w postępowaniu
- zaspokajanie tylko materialnych potrzeb dziecka
- nadmierna troskliwość
- stawianie dziecku zbyt wysokich wymagań
- skłonność do stosowania surowych represji
Pomoc młodocianym rodzicom:
a) diagnozowania i ocena dojrzałości młodocianych współmałżonków do współżycia, ocenę ich stosunków do zawartego związku oraz narodzonego bądź oczekiwanego dziecka
b) tworzenie programów celem:
- przygotowanie młodocianych par do pełnienia przez nich prawidłowych ról społecznych: małżonków, rodziców, członków społeczeństwa
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie, współmałżonka, dziecka
- pobudzenie do rozumnej aktywności życiowej oraz wyrobienie chęci i potrzeby działania w swoich sprawach, na rzecz swojej rodziny i samego siebie,
- propagowanie wartości ogólnoludzkich oraz prawidłowych wzorów życia
c) pośrednictwo w kontaktach z instytucjami i organizacjami
rozwód:
- często traktowany jest jako synonim porażki czy złamanie obietnicy - jest poważnych życiowym kryzysem.
Wymaga od człowieka:
- zmiana jego sytuacji osobistej,
- zakończenie małżeńskiej relacji
- zrekonstruowania rodziny, by mogła funkcjonować dalej według nowej formuły
KRYZYS ROZWIJA SIĘ W WYRAŹNYCH STADIACH:
1. Występuje sytuacja krytyczna, w której decyduje się, czy normalne mechanizmy radzenia sobie z trudnościami wystarczają.
2. Narastające napięcie i dezorganizacja towarzyszące tej sytuacji przekraczają zdolność dotkniętej nią osoby do radzenia sobie z trudnościami.
3. Wybrnięcie z sytuacji wymaga sięgnięcia po dodatkowe zasoby.
4. Konieczne może okazać się skierowanie do specjalisty.
Typy rozwodów:
- emocjonalny
- legalny
- rodzicielski
- ekonomiczny
- środowiskowy
- psychiczny
Łatwiej jest przejść przez rozwód, jeżeli:
- relacje rodziców i dzieci były serdeczne i otwarte,
- członkowie rodziny byli do siebie przywiązani,
- rodzice wybierali nie autorytarny sposób wychowania,
- dzieci do tej pory dobrze sobie radzili za stresem.
10 prawd dotyczących rozwodu:
- z dzieckiem nie można się rozwieść
- dziecka potrzebuje obojga rodziców
- mniej zmian a najwięcej wsparcia
- walczyć trzeba wtedy, kiedy to konieczne
- dziecko nie jest partnerem dla dorosłych
- dzieci mają prawo odreagować
- najtrudniejszy jest pierwszy rok
- uwaga na nowe związki
- iluzje przedłużają cierpienie
- dziecko nie może być narzędziem walki
Sytuacje traumatyczne na które narażone jest dziecko w trakcie rozwodu:
- konieczność przystosowanie się do rysującej się perspektywy rozwodu
- konieczność przystosowania się do faktu rozwodu
- możliwość wykorzystania dziecka przez jedno lub obydwoje rodziców do walki przeciw sobie po rozwodzie
- separacja od jednego z rodziców a co za tym idzie zmiana stosunków rodzice-dziecko
- obciążenie statusem dziecka rodziców rozwiedzionych
- konieczność przystosowania się do nowych warunków rodzinnych, do nowych małżeństw swych rodziców
Fazy przystosowania się do nowej sytuacji życiowej:
- zaprzeczenie
- złości i gniewu
- „godzenie” i zawieranie transakcji
- depresja
- godzenie
Model interwencji kryzysowej w celu pomocy rodzinie:
I ocenianie
II wysłuchanie
- zdefiniowanie problemu i zrozumienie z punktu widzenia klienta
- zapewnienie bezpieczeństwa
- wspieranie
III. działania
- rozważanie możliwości
- układanie planów
- uzyskiwanie zobowiązywania klientów
Zadania RODK-u
- przeprowadzenie badań psychologicznych
- prowadzenie mediacji
- sprawowanie opieki medycznej nad nieletnimi
- prowadzenie poradnictwa specjalistycznego dla nieletnich
- współdziałanie z placówkami wykonującymi orzeczenia sądu, instytucjami
Poradnictwo rodzinne, III magisterka dr I. Kijowska
10
Wyniki działania
Metody i środki
czynności
problem
Osoba radząca się
doradca
Psychodynamiczna i humanistyczna koncepcja człowieka
Poznawcza koncepcja człowieka
Behawioralna koncepcja człowieka
Poradnictwo dyrektywne
Jednorazowy akt i stanowisko diagnostyczne
Poradnictwo dialogowe
Proces specyficzny dla rozwojowej fazy człowieka i stanowisko diagnostyczno-wychowawcze
leseferysta
opiekun
konsultant
informator
ekspert
Poradnictwo liberalne
Proces trwający dłuższy okres życia i stanowisko wychowawcze
Wyszukiwarka