PROGRAM PRACY WSPOMAGAJĄCEJ W GRUPIE DZIECI 5 - 6 LETNICH

„Lata dziecięce są górami, z których rzeka bierze swój początek, rozpęd i kierunek.”

Janusz Korczak

Okres przedszkolny jest okresem intensywnego rozwoju dziecka. Wychowanie i kształcenie powinno polegać na ukierunkowaniu dziecka, a więc na wspomaganiu rozwoju we wszystkich sferach:

• w zakresie rozwoju umysłowego

• w zakresie rozwoju emocjonalnego

• w zakresie rozwoju fizycznego

• w zakresie rozwoju społecznego - czynności samoobsługowych

E. Gruszczyk - Kolczyńska - „Wspomaganie rozwoju potrzebne jest wszystkim dzieciom, ponieważ wiele wskazuje na to, że dzieci rodzą się wielce utalentowane, ale są to zadatki, które trzeba umiejętnie rozwijać. Im więcej, tym lepiej…Warto jednak pamiętać, że nie można przebyć drogi rozwojowej za dziecko, ono samo musi wspierać się po kolejnych szczeblach swego rozwoju, a zadaniem dorosłego jest sensownie w tym pomagać”.

J. Adamek - „Współczesne przedszkole ma stwarzać możliwe jak najkorzystniejsze warunki rozwoju dziecka, dostarczać mu bodźców stymulujących, wyrównać braki wywołane niekorzystnymi warunkami środowiskowymi”.

Ważną rolę w rozwoju dziecka w pierwszych latach odgrywa przedszkole, ukierunkowując go w zdobywaniu wiedzy i osiąganiu sukcesów. Celem jest:

• systematyczne kształcenie i rozwój słuchu fonematycznego dzieci, który jest podstawą nabywania i doskonalenia nauki czytania

• aktywizację szerszych zespołów analizatorów

Praca opiera się na następujących zasadach:

• zasada korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności

• zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania wspomagającego

• zasada kompetencji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonymi w celu tworzenia właściwych mechanizmów wspomagających

Bardzo ważnym elementem jest współpraca przedszkola z domem rodzinnym, ponieważ wtedy można osiągnąć duże efekty i pokonać trudności dziecka.

Głównym celem zajęć wspomagających jest pomoc dziecku w przezwyciężeniu trudności i umożliwienie mu prawidłowego funkcjonowania w grupie oraz osiągania pozytywnych wyników w nauczaniu.

W ramach zajęć reedukacyjnych nie można ograniczyć się wyłącznie do ćwiczeń w ramach opóźnionych lub zaburzonych funkcji. Ćwiczenie powinny uaktywnić pracę całego mózgu, aby kształtowanie funkcji opóźnionych było wspomagane przez inne funkcje poznawcze.

Ważne jest aby każde zajęcia zapewniły dzieciom materiał do mówienia i myślenia oraz tworzyły możliwości do ćwiczeń ruchowych i pozwoliły na odniesienie sukcesu.

Ważnymi wskazaniami są:

• zachęcenie dziecka do pracy

• nagradzanie dziecka za prawidłowo wykonane czynności (nagroda w postaci słoneczek)

• ukazywanie atrakcyjności wykonywanych zabaw

• stopniowanie trudności

• niedopuszczenie do tego by zabawa była chaotyczna, nużąca

Typy ćwiczeń.

Usprawnienie zaburzonych funkcji poznawczych:

I ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE MANUALNIE

1. Techniki przestrzenne:

• układanki z koralików, patyczków, wełny i innych tworzyw

• układanki i gry z prawidłami, zabawy konstrukcyjne

• orientowanie się w kierunkach związanych z własnym ciałem

• lepienie (ugniatanie, wałkowanie, układanie na sylwetkę postaci ludzkiej -plasteliny, lepienie zwierząt, toczenie kulek, ozdabianie tekturowych talerzyków)

• wycinanie (cięcie papieru wzdłuż linii prostej, falującej, łamanej, wycinanie figur, obrazków do układania, wycinanie z różnych materiałów)

Techniki płaskie:

• rysowanie kredą

• zabawy ruchowo - graficzne, wodzenie palcem po wzorze, rysowanie ołówkiem, patykiem, świecą, tuszem, kalkowanie, wydzieranie łatwych kształtów

• malowanie jednocześnie obydwiema rękoma na dużych arkuszach papieru

• malowanie palcem, pędzlem, watą

• zamalowywanie dużych płaszczyzn od strony lewej do prawej

• malowanie linii falistych, poziomych, pionowych, łamanych, kółek

• malowanie flamastrami, domalowywanie brakujących elementów

• stemplowanie, tworzenie różnych kompozycji, szlaczków, przedmiotów

• Ćwiczenia graficzne:

• obrysowywanie szablonów figur i ich kolorowanie

• kreślenie linii poziomych, kolistych, falistych, zamkniętych, łącznie liniami wyznaczonych punktów

• kopiowanie przez kalkę kształtów litero podobnych

• pisanie pojedynczych elementów graficznych i litero podobnych, rysowanie szlaczków według wzoru

• Ćwiczenia percepcji ruchów:

• kreślenie w powietrzu na tackach z piaskiem, na kartkach - różnymi technikami graficznymi linii poziomych, pionowych, ukośnych, łamanych, krzywych i figur geometrycznych, koła, elipsy, kwadraty, trójkąty

• ćwiczenia ruchowe usprawniające ruchy rąk, dłoni, nadgarstka, palców jednej ręki lub obu rąk

• rysowanie figur, obrysowywanie kształtów geometrycznych, rysowanie figur bez odrywania ręki od papieru

• Ćwiczenie koordynacji wzrokowo - ruchowej:

• zamalowywanie rysunku konturowego

• rysowanie po śladzie, wypełnianie wykropkowanych linii, obwodzenie konturów rysunków

• wypełnianie rysunku materiałami: plasteliną, bibułą itp.

• robienie ramki ze szlaczków

• wycinanie rysunku

• Ćwiczenia ułatwiające opanowanie prawidłowego chwytu i trzymania kredki:

• wydzieranie drobnych papierków

• lepienie kulek z plasteliny

• zgniatanie kulek z bibuły

• rysowanie w płaszczyźnie poziomej na papierze leżącym na stole, gdy dziecko stoi a jego ręka zwisa ku dołowi

• Wytwarzanie nawyków ruchowych związanych z kierunkiem pisanie:

• kreślenie linii zgodnie z zasadą: linie pionowe z góry na dół, poziome od lewej do prawej strony

• rysowanie kół przeciwnie do ruchów wskazówek zegara

• podczas rysowanie szlaczków i pisania wyrazów zachowanie kierunku ruchu od lewej do prawej

II ROZWÓJ UMYSLOWY

1. Usprawnienie funkcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo - ruchowej:

• dobieranie par jednakowych obrazków (domino, dobieranki, loteryjki)

• dobieranie par jednakowych figur geometrycznych

• odtwarzanie z pamięci układu elementów

• układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane

• układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych i klocków, według wzoru i z pamięci

• wyszukiwanie różnic i podobieństw między obrazkami

• wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter (bez czytania), jedynie na podstawie identyfikacji wzrokowej

• układanie pociętych liter

• dopasowywanie części obrazków do całości

• uzupełnienie braków na obrazku

• zabawy zręcznościowe: toczenie, rzucanie, chwytanie różnych przedmiotów np. woreczków, kółek, piłek

• zabawy zręcznościowe: skaczące czapeczki, pchełki, bierki

• wyliczanie przedmiotów zapamiętanych wzrokowo

• rozpoznawanie treści obrazków

• rozpoznawanie figur płaskich, dobieranie jednakowych figur

• dzielenie większej figury na mniejsze

• różnicowanie względem kształtu, wielkości, koloru, tworzenie zbirów według jednej lub wielu cech

• Ćwiczenia orientacji czasowo - przestrzennej:

• wskazywanie prawej i lewej części ciała (autoorientacja)

• orientacja w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw

• układanie obrazków po lewej i prawej stronie, na górze i na dole według instrukcji słownej

• pojęcie pór roku, nazw dni tygodnia, miesięcy

• wykonywanie prostych ruchów, kreślenie kształtów graficznych w powietrzu

• przybieranie określonych pozycji zgodnie z instrukcją słowną

• ćwiczenie orientacji w przestrzeni - szachownica

• rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu, np. pod drzewem

• kolorowanie obrazka według instrukcji

• chodzenie po narysowanej ścieżce

• śledzenie linii przedmiotów wzrokiem

3. Ćwiczenia funkcji słuchowej:

• różnicowanie dźwięków pochodzących z otoczenia

• rozpoznawanie głosów z taśmy magnetofonowej oraz naśladowanie ich

• dobieranie par tych samych dźwięków

• zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem

• odtwarzanie rytmu ilustrowanego układem przestrzennym

• wystukiwanie klockiem na bębenku

• graficzne odtwarzanie rytmu za pomocą kresek i kółek

• różnicowanie tempa i tonów dźwięków

• wyodrębnienie zdań i wyrazów w wypowiedziach

• porównywanie zdań długich i krótkich przez liczenie wyrazów w zdaniu

• podział wyrazów na sylaby

• liczenie sylab w wyrazach

• dobieranie rymujących się nazw obrazków

• rozwiązywanie zagadek odbieranych słuchowo

• wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów

• analiza i synteza wyrazów na podstawie pierwszych głosek ich nazw

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby

4. Ćwiczenia doskonalące aparat mowy:

• rozwijanie komunikacji dziecka z otoczeniem

• usprawnienie płynności ruchów języka, warg, szczęk

• oblizywanie zębów, podniebienia, warg, sięganie językiem do nosa, brody

• wysuwanie języka w różnych kierunkach

• wypychanie językiem policzków

• skrobanie grzbietu języka, ocieranie, zwijanie języka w rulonik

• ściąganie ust, zamykanie i otwieranie ust z demonstracją

• opuszczanie, unoszenie, przesuwanie w lewo i w prawo dolnej szczęki

• naśladowanie czynności żucia

• cmokanie, gwizdanie, strojenie min, zabawy lizakiem

• rozwijanie mowy czynnej i biernej

• budowanie prostych zdań

• dokładne wypowiadanie na głos i szeptem każdą samogłoskę osobno: a, o, u, e, y, i, oraz razem: aoueyi i kontrolując układ warg przed lustrem

• ćwiczenia języka, wysuwanie języka na zewnątrz jamy ustnej, poruszanie językiem z lewa na prawo i odwrotnie

• ćwiczenia podniebienia miękkiego: ziewanie, kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej, chrapanie na wdechu i wydechu

• wymawianie sylab: ak, ka, oko, aka, uku

• oddychanie - wdech przez nos, wydech przez usta

5. Ćwiczenie usprawniające myślenie:

tworzenie i rozumienie pojęć:

• ćwiczenie pamięci - poprawianie koncentracji uwagi

• podział obrazków na pasujące i niepasujące do siebie

• dobieranie obrazków i słów o przeciwstawnym znaczeniu

• opowiadanie obrazków

• sortowanie koralików o różnych kolorach i kształtach

• układanie historyjek obrazkowych

• rozwiązywanie zagadek

• klasyfikowanie obrazków przedstawiających przedmioty o różnym znaczeniu na odpowiednie grupy

myślenie logiczne przyczynowo - skutkowe:

• przypominanie słów zaczynających się od sylaby: kama, ka, ma itp.

• meblowanie pokoju lalek za każdym razem inaczej

• rozwiązywanie zagadek i rebusów

• podanie słów znaczących to samo

• wspólne układanie bajek bez obrazka, z obrazkiem (każde dziecko podaje jedno zdanie), tworzenie zakończenia bajek

ćwiczenia myślenia matematycznego:

• ćwiczenia orientacji czasowej: długo - krótko, wolno - szybko, pory dnia: wczoraj, dziś, jutro

• ćwiczenia w stronności ciała, w przestrzeni, w określeniu położenia w przestrzeni - za, pod, wyżej, niżej, między, obok

• porównywanie zbiorów i ich porządkowanie

• porównywanie obrazków i przedmiotów (pojęcia: mniejszy - większy, wysoki - niski, grubszy - cieńszy, dalej - bliżej)

• proste działania na konkretach (doliczanie i odliczanie po jednym na konkretach)

• dodawanie i odejmowanie na liczmanach

• liczenie od lewej do prawej

• liczenie nieuporządkowanych przedmiotów

• wyszukiwanie figur na obrazkach i w otoczeniu

• odwzorowywanie kształtu

• porównywanie wielkości i porządkowanie ich w kolejności od wzrastającej do malejącej i odwrotnie

• kreślenie w powietrzu i na papierze

III ZABURZENIA ROZWOJU EMOCJONALNEGO

1. Ćwiczenia koncentracji uwagi:

• stosowanie technik wyciszających związanych z organizacją szyku dnia

• wydłużenie stopniowo czasu wysiłku umysłowego

• przypominanie o zwróceniu uwagi i koncentrowaniu się na danej czynności

• rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach złożonych

• porządkowanie historyjek obrazkowych

• dobieranie „dobrych” i „złych” obrazków do odpowiednich historyjek

• czytanie prostych opowiadań - po przeczytaniu dziecko wyszczególnia osoby, przedmioty występujące w bajkach, odpowiada na pytania dotyczące bohaterów

• częste zadawanie dziecku prostych pytań w różnych sytuacjach - np. wizyta, obejrzany film, zabawa z przyborami wg metod Kniesów

• zabawy z muzyką, plastyką, ruchem

IV PRACA Z DZIEĆMI ZDOLNYMI

1. Rozwijanie i wzbogacanie słownictwa:

• tworzenie nowych wyrazów poprzez dodawanie lub odcinanie głosek

• układanie „łańcuszka” obrazków według głoski w nagłosie i wygłosie

• przekształcanie wyrazów przez zmianę lub dostawienie sylab

• przeglądanie słowniczka ortograficznego dla najmłodszych i zapoznanie się z nim

• tworzenie rymowanek

• szukanie wyrazów pokrewnych, przeciwnych

• rozwijanie zdań

• próba pisania prostych wyrazów, zdań

2. Ćwiczenia pobudzające do działania:

• gra w kwiaty

• układanie mozaiki

• malowanie palcami

• rysowanie świecą

• lepienie z gliny, modeliny, plasteliny, masy solnej

• wycinanka ze szmatek

• witraże papierowe

• formowanie z pasków papieru rolek papieru

• praca na kartach pracy

V WSPOMAGANIE ROZWOJU SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ

1. Wzmacnianie sprawności kondycyjno - koordynacyjnej:

• samodzielność dziecka

• pokonywanie trudności oraz kształtowania nawyku samokontroli

• ćwiczenia ruchowo naśladowcze „Jakie to zwierzę?” - naśladowanie jak się poruszają

• opowieści ruchowe (słuchanie i naśladowanie ruchem opowiadania nauczyciela)

• zabawy ruchowe „Minutka”, „Sprytny kotek” itp.

• Ćwiczenia w marszu:

• marsz na palcach

• marsz z wysokim unoszeniem kolan

• marsz z klaskaniem z przodu

• marsz chodem bociana

• marsz wokół sali z reagowaniem na sygnały słowne

3. Ćwiczenia z woreczkami:

• rzucanie woreczkiem do celu

• rzucanie jedną ręką

• łapanie woreczka obydwiema rękoma

• rzucanie i chwytanie

4. Ćwiczenia skoczne:

• „Wróbelki”

• „Zajączki”

• „Piłeczki”

• „Zabawa skakanką”

5. Ćwiczenie w biegu:

• bieg w określonym kierunku

• bieg z szeroko rozłożonymi rękami „Lot bociana”

• bieg z podskokami itp.

Metody i formy pracy

METODY

W realizacji programu przyjęto koncepcję łączenia metod, w których dominować będą metody aktywizujące dzieci:

• słowna

• oglądowa

• czynna - praktyczna

• uczenie się przez odkrywanie, działanie, przeżywanie

• zabawowa

• patrz i słuchaj

• kinezjologia edukacyjna P. Dennisona

• naturalna metoda nauki czytania I. Majchrzak

FORMY:

• praca indywidualna - dziecko samodzielnie wykonuje czynność

• praca zbiorowa - wszystkie dzieci pracują wspólnie

• praca zespołowa - dzieci pracują w stałych zespołach

• praca grupowa - dzieci pracują w jednorazowych grupach

Procedury osiąganych celów

Efektem realizacji programu jest usprawnienie:

• percepcji wzrokowej

• grafomotoryki

• percepcji wzrokowo - ruchowej

• koncentracji uwagi

• orientacji przestrzennej w schemacie własnego ciała i w stosunku do osoby stojącej naprzeciw

• wzbogacanie słownika biernego i czynnego dziecka

• wiedzy ogólnej

Poprzez wprowadzenie pracy wspomagającej poprawia się wśród dzieci zainteresowanie nauką, przygotowaniem dziecka do nauki pisania i czytania oraz wytrwałości w doprowadzaniu prac do końca stają się bardziej samodzielne i panują nad swoimi emocjami.

Ewaluacja

Przedmiotem ewaluacji są wyniki końcowe, jakie dziecko osiągnie w wyniku realizacji programu w zakresie postaw, umiejętności i wiadomości. Dokonana ona zostanie przed zakończeniem roku szkolnego. Do ewaluacji programu posłużą narzędzia badające umiejętności dziecka - arkusz wiadomości i umiejętności oraz wytwory prac dziecka. Arkusz ma na celu dostarczanie informacji dotyczących postępów dziecka, zasobów ich wiadomości i umiejętności, a także rozwój indywidualnych zdolności dziecka.

Opracowała

Dorota Czyrnia

LITERATURA:

1. Bogdanowicz M., Metoda dobrego startu, GWP 2003

2. Czajkowska I., Herda K., Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne, WSiP, Warszawa 2001

3. Gruszczyk - Kolczyńska E., Dziecięca matematyka - program dla przedszkoli, klas zerowych i palcówek integracyjnych, WSiP, Warszawa 1999

4. Lamęcka - Adamek J., Rozumienie pojęć przez dzieci 6 - letnie, a ich poziom inteligencji

5. Majchrzak I., Wprowadzenie dziecka w świat pisma, WSiP, Warszawa 1995

6. Rou E., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować dzieci, Oficyna Wydawnicza 2000

7. Tokarska E., Kopała J., Program wychowania przedszkolnego. Zanim zostanę uczniem, Wydawnictwo Edukacja Polska sp. z o.o., Warszawa 2009

8. Wlaźniak K., Wychowanie fizyczne w przedszkolu

9. Wychowanie w przedszkolu nr 3, 2005 r.

---