COXARTROZA
1. ANATOMIA STAWU BIODROWEGO
2. CHRZĄSTKA STAWOWA
3. ISTOTA ZWYRODNIENIA
4. DIAGNOSTYKA
5. LECZENIE (NIEOPERACYJNE, OPERACYJNE)
Istotą choroby zwyrodnieniowej jest ubytek chrząstki stawowej z towarzyszącym rozrostem tkanki podchrzęstnej i krawędzi stawu, co znajduje odbicie w obrazie radiologicznym pod postacią sklerotyzacji podchrzęstnej, osteofitów, obecności torbieli, zwężenia szpary stawowej.
Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawu biodrowego (coxarthrosis) Senger dzieli na następujące grupy:
Coxarthrosis idiopathica
- środowisko, sposób odżywiania się, warunki oraz sposób wykonywania pracy, zaburzenia statyczne narządu ruchu, dziedziczność itp.
Coxarthrosis secundaria może być wywołana:
a) wrodzoną dysplazją biodra z decentracją głowy kości udowej, niedorozwojem dachu panewki, dysproporcją między wielkością głowy kości udowej i panewki, wzmożoną antetorsją oraz wzmożoną koślawością bliższego końca kości udowej, wrodzonym zwichnięciem lub biodrem szpotawym wrodzonym
b) zaburzeniami okresu wzrostowo-rozwojowego biodra, np. chorobą Perthesa, młodzieńczym złuszczeniem głowy k. udowej, osteochondrosis dissecans- oddzielająca martwica kostno-chrzęstna
c) zmianami urazowymi (np. dystorsje, złamania, zwichnięcia) zrośnięte w wadliwym ustawieniu złamania uda
d) uszkodzenia stawów po przebytych stanach zapalnych,ropnych,reumatycznych, gruźliczych i in.
e) zaburzeniami przemiany materii
f) wtórne zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające w stawie biodrowym ujawniają się dopiero po dłuższym okresie, nawet po kilku lub kilkunastu latach od uszkodzenia stawu przez zasadniczą chorobę
W zależności od kształtu panewki stawu biodrowego koksartrozę można podzielić na:
- z panewką zbyt płytką (dysplastyczna)
- z panewką zbyt głęboką (protruzyjna)
- z panewką prawidłową
W zależności od stosunku pomiędzy procesem destrukcji i procesem wytwórczym można koksartrozę podzielić na:
a) koksartrozę destrukcyjną, (uważaną również za postać martwicy aseptycznej głowy kości udowej dorosłych);
b) koksartrozę hiperostotyczną - z przewagą osteofitów nad cechami destrukcji,
(w postaci tej dysfunkcja kończyny związana jest głównie z ograniczeniem ruchomości w stawie);
c) postać mieszaną
DIAGNOSTYKA
- wywiad
- badanie ortopedyczne
- badanie radiologiczne
OBJAWY BEZPOŚREDNIE:
- bóle uda po stronie zew.
- bóle pośladka, pachwiny, kości krzyżowej
- bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa
- bóle kolana, podudzia,stopy
- uczucie mrowienia, drętwienia gł.stopy
OBJAWY POŚREDNIE:
- zawroty głowy, mdłości, wymioty, dolegliwości migrenowe
WZORZEC TOREBKOWY
OGRANICZENIE:
1. ROTACJI WEWNĘTRZNEJ
2. WYPROSTU
3. ODWIEDZENIA
W rozwiniętym zespole zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających, stwierdza się:
patologiczny chód
- wadliwe ustawienie kończyny w przykurczu zgięciowo-przywiedzeniowym i skręceniu jej
na zewnątrz
- zaniki mięśniowe (głównie w obrębie uda i pośladków)
- ograniczenie ruchomości w stawie
- silny ból podczas ruchów czynno-biernych skręcenie i skośne ustawienie miednicy
(hyperlordoza odcinka lędźwiowego kręgosłupa)
- skrócenie mięśni (mm. przywodziciele, m. naprężacz powięzi szerokiej, m. biodrowo-lędźwiowy, m. pośladkowy mały, m. gruszkowaty)
- trigger punkty (punkty bólowe)
- skrzywienia kompensacyjne
- pozorne skrócenie kończyny
Obszar miednicy małej wraz z całą okolicą stawu biodrowego jest szczególnie wrażliwy na działanie stresu psychicznego
LECZENIE NIEOPERACYJNE NIEFARMAKOLOGICZNE:
- wyjaśnienie choremu istoty schorzenia
- redukcja masy ciała,rower, laski, kule łokciowe, balkonik, unikanie noszenia cięższych przedmiotów
- wkładki do obuwia
- ćwiczenia
- fizykoterapia
LECZENIE OPERACYJNE
Uwzględniając typ i sposób mocowania endoprotez w łożysku kostnym, za pomocą którego uzyskuje się jej pierwotną stabilizację, możemy wyodrębnić:
Endoprotezy cementowe - osadzone na akrylowym cemencie kostnym
Endoprotezy bezcementowe - których pierwotną stabilizację uzyskuje się przez mocne osadzenie elementów endoprotezy w precyzyjnie uformowanym łożysku kostnym
Endoprotezy hybrydowe - w których jeden element endoprotezy jest osadzony na cemencie, drugi zaś techniką bezcementową
CELE REHABILITACJI
- ochrona endoprotezy przed:zwichnięciem, obluzowaniem
- działania mające na celu przedłużenie żywotności mechanicznej endoprotezy
- utrzymanie pełnego zakresu ruchu w okresie pooperacyjnym
- wzmocnienie mm. pośladkowych (dużego, małego średniego)
- likwidacja nieprawidłowego stereotypu ruchu
- ćwiczenia rozluźniające mm. przykurczonych i wzmocnienie mm. osłabionych
- nauka chodu; wysokie unoszenie kolana w czasie wykroku
zapobieganie późnym infekcjom
POOPERACYJNE ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
Wykorzystanie poduszki odwodzącej
Zapewnienie odpowiedniego obciążenia
Unikanie ruchu przywodzenia w stawie biodrowym, (zakładanie nogi na nogę)
Unikanie rotacji wewnętrznej
Unikanie zgięcia w stawie biodrowym powyżej 90º
Unikanie siadania na niskich siedziskach
Unikanie pochylania w przód (duże dźwignie np. jak skłon w przód przy prostych NN)
Unikanie przechylania się podczas wstawania z krzesła
Unikanie pochylania w przód (wiązanie sznurowadeł)
Nie obracać się w kierunku operowanej strony
Nie krzyżować kończyn dolnych w siadzie i w leżeniu
Wykorzystywać poduszkę pomiędzy kończyny dolne w trakcie leżenia na boku
zbyt długo stać, stojąc należy pamiętać o równomiernym obciążaniu kończyn, chcąc się obrócić należy skręcić kończyny dolne razem z miednicą, pamiętając o zakazie wykonywania gwałtownych ruchów
nosić dużych ciężarów ( w sytuacji przymusowej ograniczyć się do niezbędnej liczby kg; wózek na kółkach)
wykonywać pracy mocno obciążającej staw
chodzić na długich dystansach
uprawiać niebezpiecznych dla chorego stawu dyscyplin sportowych
dopuścić do znacznej nadwagi
Endoprotezoplastyka BHR- kapoplastyka całkowita
Endoproteza nakładkowa w systemie metal-metal
Wskazania:
Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego u pacjentów zbyt młodych i zbyt aktywnych do wszczepienia endoprotezy całkowitej stawu biodrowego