MIENIE

W myśl art.44KC mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. W świetle tego określenia można powiedzieć, że wyraz „mienie” ma to samo znaczenie, co „prawa majątkowe”

W odróżnieniu od „majątku” wyraz „mienie”:

- zawsze odnosi się tylko do aktywów (praw podmiotowych), podmiotowych nigdy do obowiązków;

-może być używany bez relatywizacji do oznaczonej osoby. Można, więc mówić o różnych rodzajach mienia nie mając na względzie jego przynależności do określonej osoby.

Poprawny jest jednak również zwrot wiążący mienie z jakimś typem osoby. Taką właśnie formułą posłużył się ustawodawca w art. 44 § 1 KC, według którego: „Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi państwa albo innym państwowym osobom prawnym”. Swoista dla ustroju socjalistycznego typologia mienia wyróżnianego ze względu na to, czy ma ono charakter produkcyjny czy konsumpcyjny, oraz czy przysługuje socjalistycznym organizacjom, osobom fizycznym albo organizacjom niemającym cech socjalistycznych, utraciła już w Rzeczypospolitej Polskiej wszelką doniosłość.

Natomiast jak wskazuje na to zacytowany wyżej ar t44 § 1 KC - pewne znaczenie zachowała kategoria mienia państwowego przysługującego określonemu typowi podmiotów, a mianowicie Skarbowi Państwa oraz państwowym osobom prawnym.

W podobnym sensie - na podstawie ustaw pozakodeksowych - uzasadnione jest wyróżnienie mienia samorządu terytorialnego (art. 165 Konstytucji).

RZECZ

Rzecz w sensie prawnym i ekonomicznym to przedmiot materialny (obiekt przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym) na tyle wyodrębniony, że może stanowić dobro samoistne w stosunkach społeczno-gospodarczych (w obrocie).

Rzeczy dzielą się na:

A) ruchomości i nieruchomości.

B) podzielne (chleb, ciasto)i niepodzielne (komputer, samochód)

C) indywidualnie oznaczone - to rzecz posiadająca cechy jej tylko właściwe, np. obraz konkretnego malarza, samochód zarejestrowany na kogoś, gatunkowo oznaczone - to rzeczy określone jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznaczenie ilości, miary i ciężaru, np. zboże, węgiel, kalendarz

RZECZY

/ \

RUCHOMOŚCI NIERUCHOMOŚCI

/ / \

GRUNTY BUDYNKI CZĘŚCI BUDYNKÓW

/ \

ROLNE NIEROLNE

Choć zwierzęta nie są rzeczami, to stosuje się do nich także przepisy dotyczące rzeczy.

Od rzeczy należy odróżnić

1. część składową rzeczy np. kierownica samochodu, koło samochodu

2. przynależności np. pilot do telewizora, kluczyki do stacyjki w samochodzie

3. pożytki- korzyści jakie przynosi rzecz główna

Największą doniosłość dla relacji stosunków cywilnoprawnych ma podział rzeczy na ruchome i nieruchome. Jest to podział wyczerpujący i rozłączny zarazem. Nie ma, więc rzeczy, które nie byłyby albo ruchomościami, albo nieruchomościami. Przy takim podziale dychotomicznym (dwudzielnym) wystarczy określić cechy tylko jednej klasy przedmiotów wchodzących w obręb zakresu dzielonego. Inne przedmioty tego zakresu, niemające tej cechy, z konieczności logicznej wchodzą wówczas do drugiej klasy. Taką właśnie metodą podziału posłużył się ustawodawca definiując tylko pojęcie nieruchomości. Wszystkie, zatem rzeczy, które nie mają cech nieruchomości, należy zaliczyć do klasy rzeczy ruchomych.

Prawo rzeczowe - dział prawa cywilnego regulujący powstanie, treść, zmianę i ustanie prawa własności i innych praw do rzeczy (w wyjątkowych sytuacjach także nie do rzeczy - np. użytkowanie prawa). Prawo rzeczowe jest prawem bezwzględnym, czyli skutecznym erga omnes - "wobec wszystkich". Charakterystyczne jest również zamknięcie przez ustawodawcę katalogu tych praw - tzw. zasada numerus clausus praw rzeczowych

W Polsce kwestie związane z prawem rzeczowym reguluje księga druga kodeksu cywilnego - Własność i inne prawa rzeczowe a także wiele ustaw szczególnych - np. ustawa o księgach wieczystych i hipotece, ustawa o własności lokali, ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów i inne.

Cechy praw rzeczowych

* Mają charakter praw bezwzględnych.

* Skutkują względem wszystkich (erga omnes).

* Z praw rzeczowych wynika dla każdego obowiązek powstrzymania się od czynienia czegokolwiek, co mogłoby godzić w ich treść.

* Większość współczesnych prawodawstw przyjęło zasadę zamkniętej listy (numerus clausus) praw rzeczowych: zainteresowani mogą ustanowić jedynie takie prawo rzeczowe i tylko w takim kształcie, w jakim dopuszcza je dany system prawny.

* Prawa rzeczowe "idą za rzeczą" (są związane z rzeczą) - mogą być realizowane bez względu na to, w czyim ręku rzecz się znajduje.

* Zasadniczo nie polegają na obowiązku czynnych świadczeń (facere) - wyjątek: ciężary realne, przy których właściciel zobowiązany był do pozytywnych działań.

* Uprawniony ma bezpośrednie władztwo nad rzeczą (wyjątkiem zastaw bez dzierżenia).

* Jawność i trwałość praw rzeczowych.

Nieruchomość to jeden z rodzajów rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego.

W prawie polskim wyróżnia się trzy rodzaje nieruchomości:

* gruntowe

* budynkowe

* części budynków (nazywane też lokalowymi)

zdefiniowane w przepisach art. 46 §1 Kodeksu cywilnego.

Podstawowym rodzajem nieruchomości są nieruchomości gruntowe, którymi są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty). Znajdujące się na nich i trwale z nimi związane budynki, inne urządzenia i rośliny, jak również prawa związane z własnością nieruchomości są częściami składowymi danej nieruchomości gruntowej. Wobec tego nie mogą być przedmiotem odrębnej własności (łac. superficies solo cedit).

Od zasady tej istnieją wyjątki. Jako osobne od gruntu nieruchomości mogą zostać wyodrębnione budynki (nieruchomość budynkowa) lub części takich budynków (lokale - nieruchomość lokalowa) - w przypadkach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Wtedy stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Z nieruchomościami budynkowymi i lokalowymi jest związana przymusowa współwłasność nieruchomości gruntowej, na której są posadowione właściwe budynki. W Polsce występują jedynie wyżej opisane nieruchomości. Szczególnym rodzajem nieruchomości gruntowej jest nieruchomość rolna. Kodeks cywilny definiuje pojęcie "nieruchomości rolnej", ale w tym przypadku mamy do czynienia z sposobem użytkowania nieruchomości a nie jej rodzajem. Innymi słowy to nie rodzaj nieruchomości decyduję o zakwalifikowaniu jej do nieruchomości rolnej, ale sposób jej użytkowania - "które są lub mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności rolnej......". W polskim prawie istnieje kilka definicji nieruchomości rolnych. Najszerzej wykorzystywana jest definicja zawarta w ustawie "O podatku rolnym". Również i pojęcie gospodarstwa rolnego jest definiowane, w k.c. i w ustawie po podatku rolnym w sposób różny. Nieruchomość jako taka jest pojęciem szerokim i trudnym do zdefiniowania, stąd takie rozbieżności. Ponieważ w owych aktach definicję określają pewne kryteria, które muszą być spełnione by mówić o takim lub innym rodzaju nieruchomości i owe kryteria nieco się zmieniają w zależności od tego, do czego służy dana definicja. W polskim ustawodawstwie istnieję pojęcie nieruchomości budynkowej. Dotyczy ono pewnego stanu prawnego (a właściwie tytułu prawnego do gruntu), mianowicie prawa użytkowania wieczystego - prawo to jest prawem celowym, terminowym i odpłatnym i nie znajduję ono swego odpowiednika w ustawodawstwie krajów unii. Prawo użytkowania wieczystego dotyczy jedynie gruntu, który jest przedmiotem własności jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami nieruchomość zostaje oddana w użytkowanie wieczyste z jednoczesnym obowiązkiem wykupienia przez użytkownika wieczystego znajdujących się na tym gruncie budynków i urządzeń. Stąd owa nieruchomość budynkowa - ponieważ w przypadku nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczystej mamy do czynienia z następującym stanem prawnym - grunt jest w użytkowaniu wieczystym natomiast budynki i urządzenia będące jego częścią składową stanowią własność użytkownika wieczystego, ponieważ musi on je wykupić w związku z objęciem gruntu w użytkowanie wieczyste. Mimo odrębnej własności gruntu i budynku to nieruchomość posiada jedną księgę wieczystą a jedynie w dziale drugim tej księgi zamieszcza się informację, że wpisy dotyczą użytkowania wieczystego. Prawo to zostało wprowadzone pod koniec lat sześćdziesiątych w celu zwiększenia dynamiki rozwoju rynku nieruchomości mieszkalnych (zwiększenia podaży lokali mieszkalnych) głównie wielorodzinnych - czyli mówiąc potocznie zwiększenia ilości budowanych bloków mieszkalnych.

Podstawowe kwestię prawne użytkowania wieczystego reguluje kodeks cywilny oraz ustawa o gospodarce nieruchomościami. Odrębna własność budynków jest prawem związanym z prawem użytkowania wieczystego i nie może trwać po wygaśnięciu tego prawa.

Następnym rodzajem nieruchomości są tzw. nieruchomości lokalowe - powstają one na podstawie ustawy o własności lokali i tam należy szukać szczegółowych rozwiązań kwestii prawnych w przypadku tych nieruchomości. Nieruchomość lokalowa jest niczym innym jak lokalem mieszkalnym (lub lokalem o innym przeznaczeniu), który w wyniku wyodrębnienia na zasadach określonych w w/w ustawie przekształca się w tzw. nieruchomość lokalową. By powstała własność nieruchomości lokalowej niezbędny jest wpis tej własności w księdze wieczystej, czyli wyodrębnienie wiąże się z koniecznością założenia księgi wieczystej i dokonanie w niej wpisu własności. Z własnością nieruchomości lokalowej wiążę się tzw. udział w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt i części budynku służące wszystkim właścicielom lokali. Współwłasność ta jest współwłasnością w częściach ułamkowych i jednocześnie przymusową, nie można żądać jej zniesienia póki trwa odrębna własność lokali. Do lokali mogą przynależeć pomieszczenia przynależne (komórki, strychy, garaże) choćby do niego nie przylegały, ale muszą leżeć na nieruchomości, którego część składową stanowi budynek, z którego wyodrębniono ów lokal. Nieruchomościami rolnymi są natomiast nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie.

W praktyce rynkowej wyróżnia się nieruchomości mieszkaniowe (służące gospodarstwom domowym) oraz nieruchomości komercyjne (służące podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą).

W celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości prowadzi się księgi wieczyste.

Podział nieruchomości polega na wydzieleniu z niej części i przeniesieniu jej własności przez dotychczasowego właściciela na rzecz nowego właściciela - podział prawny (cywilny). W ujęciu wieczysto-księgowym podział nieruchomości polega na odłączeniu z dotychczasowej księgi wieczystej, co najmniej jednej działki gruntu wchodzącej w jej skład (wykreślenie z I działu księgi wieczystej) i założenie dla niej nowej księgi wieczystej. W ujęciu administracyjno-prawnym podział nieruchomości polega na określeniu w dotychczasowych jej granicach innej konfiguracji geodezyjnej działek gruntu wchodzących w jej skład, bez zmiany jej dotychczasowego właściciela - podział geodezyjny.

Akty prawne:

1. Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 roku (Dz. U. nr 261/04 poz. 2603).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości.

Zakres przedmiotowy

Art. 92 1. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele rolne i leśne, a w przypadku braku planu miejscowego do nieruchomości wykorzystywanych na cele rolne i leśne, chyba, że dokonanie podziału spowodowałoby konieczność wydzielenia nowych dróg niebędących niezbędnymi drogami dojazdowymi do nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych albo spowodowałoby wydzielenie działek gruntu o powierzchni mniejszej niż 0,3000 ha.

2. Za nieruchomości wykorzystywane na cele rolne i leśne uznaje się nieruchomości wykazane w katastrze nieruchomości jako użytki rolne albo grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, a także wchodzące w skład nieruchomości rolnych użytki kopalne, nieużytki i drogi, jeżeli nie ustalono dla nich warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.

Postępowanie o geodezyjny podział nieruchomości jest postępowaniem administracyjnym prowadzonym przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wszczęcie postępowania o podział nieruchomości następuje na wniosek osoby mającej w tym interes prawny (np. podmiot uprawniony do wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego) lub z urzędu. Do wniosku podziału załączyć należy:

* dokumenty stwierdzające tytuł prawny do nieruchomości,

* wypis z katastru nieruchomości,

* wstępny projekt podziału opracowany na kopii mapy zasadniczej, a przypadku jej braku na kopii mapy katastralnej,

* decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Zgodność proponowanego podziału nieruchomości z ustaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego opiniuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie do SKO.

W przypadku, gdy gmina nie posiada miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz gdy:

* gmina nie ogłosiła o przystąpienie do sporządzenia planu - zasady podziału ustala się w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

* gmina ogłosiła o przystąpienie do sporządzenia planu - postępowanie w sprawie podziału zawiesza się do czasu uchwalenia tego planu, jednak nie dłużej niż na 6 miesięcy.

Pozytywna opinia stanowi podstawę do opracowania projektu podziału nieruchomości w formie operatu przez osobę posiadającą stosowne uprawnienia geodezyjne.

Sporządzenie dokumentacji (operatu) z projektem podziału nieruchomości składa się z następujących czynności:

* zgłoszenie pracy w PODGiK,

* analiza materiałów pozyskanych z zasobu (osnowa geodezyjna, mapa zasadnicza, ewidencja gruntu, inne opracowania),

* badania hipoteczne - księgi wieczyste, zbiory dokumentów itp.,

* przyjęcie granic nieruchomości dzielonej - według istniejącego stanu prawnego lub według stanu uwidocznionego w katastrze nieruchomości, zawiadomienie, protokół przyjęcia granicy,

* pomiar motywów sytuacyjnych, pomiar aktualizacyjny,

* wykonanie mapy z projektowanym podziałem (elementy projektowane mają kolor czerwony),

* sporządzanie wykazów zmian danych ewidencyjnych (wykaz powierzchni, wykaz zmian gruntowych, wykaz synchronizacyjny, szkic nieruchomości itp.),

* skompletowanie operatu technicznego zgodnie z Instrukcją O-3 lub innymi warunkami określonymi przez PODGiK,

* kontrola techniczna,

* przyjęcie operatu do zasobu.

Operat przyjęty do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego stanowi podstawę do wydania decyzji zatwierdzającej podział. Decyzję taką wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Decyzja stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej oraz w katastrze nieruchomości. Decyzja stanowi także podstawę utrwalenia na gruncie nowo wyznaczonych punktów granicznych znakami granicznymi i sporządzenia protokołu według zasad określonych w przepisach o rozgraniczeniu nieruchomości.

Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości dokonanego na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego, który wniósł opłaty roczne za cały okres użytkowania tego prawa, wzrośnie jej wartość, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może ustalić, w drodze decyzji, opłatę adiacencką. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy, w drodze uchwały, w wysokości nie większej niż 30% różnicy wartości nieruchomości. Ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie 3 lat od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna.

Podział nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym - realizacja celu publicznego.

Art. 97 a. W przypadku dokonywania z urzędu podziału nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym stosuje się następujące zasady:

1. Informacje o zamiarze dokonania podziału wójt, burmistrz lub prezydent miasta podaje do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości oraz przez ogłoszenie w prasie o zasięgu ogólnokrajowym,

2. Jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia nie zgłoszą się osoby, którym przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, można wszcząć postępowanie podziałowe,

3. po bezskutecznym terminie, o którym mowa w punkcie 2 , wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wydać decyzję zatwierdzającą podział nieruchomości,

4. Decyzja podlega ogłoszeniu w sposób określony w art. 49 w KPA.

Wspólny podział nieruchomości sąsiednich (podział warunkowy).

Art. 98b. Właściciele albo użytkownicy wieczyści nieruchomości ukształtowanych w sposób uniemożliwiający ich racjonalne zagospodarowanie mogą złożyć zgodny wniosek o ich połączenie i ponowny podział na działki gruntu, jeżeli przysługują im jednorodne prawa do tych nieruchomości. Do wniosku należy dołączyć złożone w formie aktu notarialnego, zobowiązanie do dokonania w drodze zamiany, wzajemnego przeniesienia praw do części ich nieruchomości.

Podział nieruchomości niezależnie od miejscowego planu zagospodarowania

1. Zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej, co najmniej dwoma budynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, jeżeli podział ma polegać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli, wskazanych we wspólnym wniosku, budynków wraz z działkami gruntu niezbędnymi do prawidłowego korzystania z tych budynków;

2. Wydzielenie działki budowlanej, jeżeli budynek został wzniesiony na tej działce przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze;

3. W celu wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste zostały nabyte z mocy prawa;

4. W celu realizacji roszczeń do części nieruchomości wynikającej z przepisów prawa;

5. W celu realizacji przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji przedsiębiorstw państwowych lub samorządowych;

6. Wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej;

7. W celu wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej;

8. W celu wydzielenia działki budowlanej niezbędnej do korzystania z budynku mieszkalnego;

9. W celu wydzielenia działek gruntu na terenach zamkniętych.

Podziały wykonywanie niezależnie od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie wymagają postanowienia.

Podziału nieruchomości z urzędu dokonuje się:

* jeżeli jest niezbędny do realizacji celów publicznych,

* jeżeli nieruchomość stanowi własność gminy i nie została ona oddana w użytkowanie wieczyste.

Podział można wykonać z urzędu w przypadkach 3-5 zapisanych powyżej.

Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne z nieruchomości, której podział zostanie dokonany na wniosek właściciela, przechodzą z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna, albo orzeczenie o podziale prawomocne. Jeżeli podział nastąpił na wniosek wieczystego użytkownika, prawo użytkowania wieczystego wygasa w stosunku do gruntu wydzielonego pod drogi publiczne. Za przyjęte działki dotychczasowemu właścicielowi lub wieczystemu użytkownikowi przysługuje odszkodowanie ustalane i wypłacane według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Sądowy podział nieruchomości O podziale nieruchomości sąd powszechny orzeka tylko wtedy, jeżeli podział geodezyjny jest niezbędny do rozstrzygnięcia sprawy głównej, należącej do wyłącznej właściwości sądu, np. realizacja roszczenia o wykupienie części nieruchomości zajętej przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze przy wznoszeniu budowli, czy też sądowe zniesienie współwłasności. W takim postępowaniu nie wydaje się decyzji.

Podział nieruchomości a regulacja stanu prawnego nieruchomości zajętych pod drogi publiczne.

Art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 roku - przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.

1. Nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 roku we władaniu Skarbu Państwa lub JST, niestanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 roku stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub JST za odszkodowaniem.

2. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, wypłaca:

a). Gmina - w odniesieniu do dróg będących w dniu 31 grudnia 1998 r. drogami gminnymi,

b). Skarb Państwa - w odniesieniu do pozostałych dróg,

3. Podstawą do ujawnienia w KW przejścia na własność Skarbu Państwa lub JST nieruchomości, o której mowa w ust. 1 jest ostateczna decyzja wojewody,

4. Jeżeli istnieje konieczność określenia granic nieruchomości, które przeszły na własność SP lub JST, wdając decyzję, o której mowa w ustawie 3, nie wydaje się decyzji o podziale nieruchomości.

Pożytki

Pojęcie pożytków określają art. 53 i 54 k.c. Według nich należy odróżnić:

- pożytki rzeczy

- pożytki prawa POŻYTKI

/ \

NATURALNE CYWILNE

Pożytki rzeczy mogą być:

a)naturalne

b) cywilne

Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody lub inne odłączone od niej części składowe o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (np. jabłka są pożytkami z sadu).

Przykład: Przychówek zwierząt domowych, zboże zebrane z pola, owoce zerwane z drzewa, drzewa wyrąbane z lasów w ramach planowej gospodarki leśnej, a także piasek, żwir lub glina wydobywane z gruntu w sposób określony zasadami racjonalnej eksploatacji. Natomiast drzewa uzyskane, np. z wyrębu całego lasu lub wyciętego sadu byłyby dochodami uzyskanymi z rzeczy ponad normalną miarę określoną

zasadami prawidłowej gospodarki, dlatego nie miałyby już charakteru prawnego pożytków.

Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego np. czynsz jest pożytkiem cywilnym dla właściciela mieszkania z tytułu jego wynajmu.

Przykład:, Gdy A wydzierżawi grunt B, to czynsz, jaki B powinien płacić A, jest pożytkiem cywilnym wydzierżawionego gruntu. Czynsz może być płacony w postaci pieniężnej lub świadczenia innego rodzaju, a w szczególności także w postaci pożytków naturalnych uzyskiwanych z gruntu przez B.

Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swoim społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Mogą to być wszelkie prawa podmiotowe, które nie dotyczą rzeczy lub innych przedmiotów materialnych. Zasadniczo pożytki przypadają właścicielowi rzeczy. Ten może jednak rozporządzić uprawnieniem lub upoważnić do pobierania pożytków inne podmioty.

Przykład: Prawem nie dotyczącym rzeczy jest wierzytelność pieniężna, w związku, z czym pożytkami jej będą odsetki, jakie dłużnik obowiązany jest płacić wierzycielowi. Natomiast wbrew panującemu poglądowi należałoby przyjąć, że uprawniony do polowania lub łowienia zwierzyny w stanie wolnym uzyskuje pożytki naturalne, a nie cywilne, ponieważ jego prawo - podobnie jak np. prawo dzierżawy - dotyczy rzeczy (przedmiotów materialnych) materialnych pozwala mu bezpośrednio pobierać pożytki naturalne w postaci zwierzyny łownej.

KONSEKWENCJE PRAWNE

O tym, jakie osoby są uprawnione do pobierania pożytków rozstrzygają szczególne instytucje prawne. Funkcja zamieszczonych w części ogólnej KC przepisów o,pożytkach polega jednak nie tylko na tym, że przez sformułowanie definicji tego pojęcia nie trzeba wyjaśniać jego sensu w każdej sytuacji szczególnej, gdzie się ono pojawia, ale ponadto art..55 KC ustala dwie reguły o ogólnym zakresie zastosowania, które precyzują samą treść uprawnień do pobierania pożytków.

Zgodnie z pierwszą regułą uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które faktycznie zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania tego uprawnienia. Natomiast, jeżeli chodzi o pożytki cywilne (rzeczy i prawa), to uprawnienie to przysługuje w stosunku do jego trwania, a więc niezależnie od tego, czy faktycznie zostały pobrane.

Przykład: W razie zbycia rzeczy najętej, zbywcy należy się czynsz najmu przypadający do momentu zbycia, chociażby czynszu jeszcze nie pobrał.

Zgodnie z drugą regułą ogólną, jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, to należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady, jednakże tylko do wysokości wartości pożytków.

Przykład:, Jeżeli użytkownik wieczysty posadził ziemniaki, których zbiór przypadł po wygaśnięciu użytkowania, może domagać się zwrotu tych nakładów, ale nie więcej niż wynosi wartość wykopanych ziemniaków po odliczeniu kosztów zbioru.

---