TPL II - WYKŁAD 2

09.10.2008r.

Technologia stałych, doustnych form leku - c.d.

Tabletki do sporządzania płynów iniekcyjnych

i tabletki do implantacji

• obie muszą być przygotowane w warunkach aseptycznych

• obie, wg wymagań Farmakopei Europejskiej i Farmakopei Polskiej muszą być jałowe

• w płynach izotonicznych powinny się znakomicie rozpuszczać

• tabletki do implantacji

• proces rozpuszczania powinien być powierzchniowy. Warunki dystrybucji środków zawartych w takiej tabletce są perfekcyjne. Mają tu miejsce procesy kinetyczne 0 - ego rzędu

y = a + bx y

x

• ok. 90% tabletek do implantacji zawiera substancję biologicznie czynną (środek leczniczy)

• tabletkowanie samego środka leczniczego w takich proporcjach wymaga subtelnej metody. Uzyskuje się je metodą kompaktorową

• „wszywa” się je

• trudnością jest wprowadzenie per os i osiągnięcie wymaganego stężenia

• proces absorpcji pozostaje poza kontrolą fizjologiczną, więc płyn musi być czysty

• np. tabl. z chloraminą T - po rozpuszczeniu w brudnej wodzie, powoduje, że jest ona zdatna do użycia

• tabletki do płynów iniekcyjnych

• ich wielkość jest determinowana ze względu na potrzeby i właściwości

• efektywny czas rozpuszczania nie może przekraczać 5 minut

• niezależnie od tego, co rozpuszczany, zawsze mówimy o roztworze rzeczywistym - klarownym

Tabletki do sporządzania roztworów

• należą tu wszystkie tabletki musujące

• muszą zawierać jony wodorowęglanowe bądź węglanowe i któryś z kwasów: cytrynowy, winowy

• dobrze, jeśli zawierają hydroksykwasy, blokowały przemiany w cyklu Krebsa prowadzące do szczawiooctanu

• Farmakopea nie określa definitywnie wielkości, czasu rozpadu (mówi tylko o szybkości rozpuszczania się)

• nie zawsze powstaje roztwór rzeczywisty, ponieważ dawka jest rozłożona, a w składzie jest mikroceluloza, która utrzymuje formę zawiesiny, więc w każdym łyku jest zawarta taka sama dawka

• w tabletkach takich często zawarte są:

• mikroelementy

• makroelementy

• suplementy

• witaminy rozpuszczalne w wodzie

• wszystko to, co w przypadkach ekstremalnych umożliwia wyrównanie osmolalności

Tabletki do żucia - Gumy do żucia

• śluzówka jamy ustnej jest najlepszym miejscem wchłaniania, a następnie substancja przechodzi do gardła, gdzie też ulega wchłanianiu

• najczęściej zawiera gumę ksantynową i gumę guar, cukry niepróchnicotwórcze

• zaletą jest to, że przez podawane w nich olejki eteryczne, służą też do odświeżania oddechu

• w tych formach podaje się środki lecznicze w stanach zapalnych zębów, dziąseł, gardła, migdałów i innych

• są próby wprowadzenia podawania w tej formie antybiotyków

Pigułki

• są „matką chrzestną” wszystkich form stałych leków

• do sporządzania pigułek używa się zarodników widłaka i pyłków szyszek chmielu

• tzw. „złote pigułki” - zawierają koloidalne złoto, które otrzymuje się metodą Bretika. Nie zawierają soli złota

• w pigułkach często podaje się ichtiol, cytostatyki ( w przypadku choroby nowotworowej)

Tabletki do worka spojówkowego

• zawierają środki przeciwbólowe, związki takie jak: etyloceluloza, alkohol winylowy

• działają dłużej niż krople

• stanowią tzw. sztuczną łzę

• nie przekraczają 1,5 mg

• nie mogą zawierać antybiotyku

• mogą zawierać sulfonamidy

• rozpuszczają się powoli

Substancje pomocnicze

• są zawarte w każdej tabletce

• umożliwiają stworzenie każdej tabletki

Składniki masy tabletkowej

• bardzo niewiele środków leczniczych po odpowiednim zgranulowaniu można samodzielnie stabletkwać

• substancje pomocnicze są dobierane tak, aby nie występowały interakcje

Substancje pomocnicze NIE mogą:

• zmieniać właściwości farmakologicznych środka leczniczego, zawartego w tabletce

• utrudniać działania środka leczniczego

• adsorbować lub wpływać na dokładność oznaczenia substancji czynnych, zawartych w tabletce

Mieszanina substancji leczniczej i pomocniczej w tabletce powinna być homogenna.

Ważną sprawą jest, aby stosowane substancje lecznicze były biodegradowalne, albo chociaż bioadhezyjne

Skład masy tabletkowej:

• środki wypełniające

• środki wiążące

• środki rozsadzające

• środki utrzymujące wilgoć

• środki przedłużające rozpuszczanie

• solubilizatory (wzrost rozpuszczalności)

Żadna Farmakopea nie precyzuje minimalnej wielkości tabletki

Substancje biodegradowalne:

1. skrobia - zawiera wiązania 1,6 - i 1,3 - glikozydowe

• skrobia ziemniaczana - Amylum solanum

• zawiera do 15% wody

• dodawana do stałych doustnych postaci leków

• powinna być wysuszona w temp. 30 - 40st

• fundamentalny składnik granulatu prostego

• skrobia pszeniczna

• Egipt, Turcja, Indie, Pakistan, Kanada, Australia - kraje najczęściej wykorzystujące skrobię pszeniczną w technologii postaci leku

• jest skrobią o niskiej zawartości wody (w warunkach pokojowych nie przekraczającej 7 - 6%)

• skrobia kukurydziana

• tzw. skrobia tłusta

• wiąże niewielką ilość wody

• spełnia warunki zabezpieczenia trwałości

• skrobia ryżowa

• Chiny, Indonezja, Malezja

• zaletą jest to, że ma dużą siłę sorpcji wody

• ma uprofilowaną budowę cząsteczkową

• pojawia się we wszystkich mieszankach żywieniowych stosowanych przed 4-tym miesiącem życia

• pudry kosmetyczne kiedyś były oparte na odpowiednio spreparowanej skrobi kukurydzianej

2. Laktoza

• może być środkiem wypełniającym i wiążącym, jeśli jest laktozą bezwodną

• dodaje się ją do tabletek dla utwardzenia, wzrostu trwałości mechanicznej

• stosowana do tabletek dopochwowych

Cukry do odżywiania parentalnego są substancjami pomocniczymi:

1. Glukoza

• cukier energetyzujący

• wprowadza się go do tabletek do ssania, do olejocukrów

• tak, jak laktozę stosuje się go do tabletek dopochwowych, bo wpływa korzystnie na niezbędną florę bakteryjną

• pełni rolę hydrotropowego solubilizatora (podobnie jak mannitol, sorbitol, ksylitom) - w ich obecności wzrasta lipofilność

2. Mannitol

• stosuje się do tabletek do ssania i podjęzykowych

• ma stosunkowo niską temperaturą topnienia

• stymuluje pracę nerek

• zmniejsza neurotoksyczność wielu środków leczniczych

• pełni rolę hydrotropowego solubilizatora

• zwiększa rzeczywistość lipofilności związku

3. Sorbitol

• sprzyja hydrotropowej solubilizacji

• sprzyja syntetyzowaniu matrycy do wytwarzania kwasu α - askorbinowego w organizmie

4. Fruktoza

• u osób, które mają niski próg spalania glukozy, spowalnia ten proces i w badaniach przesiewowych można być posądzonym o cukrzycę

• w jej obecności dobrze się rozpuszczają związki z 2-giej i 3-ciej klasy BCS

5. Celuloza

• ma wiązanie 1,4 - glikozydowe

• otrzymuje się ją z drzew liściastych

• (C₆H₁₂O₅)_n n = 3000 - 5000

• Awicel - najczęstsza nazwa mikrokrystalicznej celulozy

• możemy mieć różną formę ziarna

• mikrokrystaliczne celuloza jest najlepszym środkiem rozsadzającym (wypełniającym)

• umożliwia bezpośrednie tabletkowanie

• można ją używać w przypadku problemów enteralnych, np. przy grypie

• ma właściwości rozsadzające

• dobrze wiąże wydzielin y górnej części układu pokarmowego

• tabletki z celulozą szybko się rozpadają, a wraz z rozpadem następuje rozpuszczenie substancji leczniczej. Substancja lecznicza jest zasysana do wnętrza ziarna. Jeżeli osmolalność we wnętrzu ziarna jest > 200mOsm (tyle, co w żołądku) to ziarno chętnie odda substancję leczniczą

• wypełnia np. nifuroksazyd

6. Błonnik

• dla odróżnienia od celulozy - po rozpuszczaniu i zamieszaniu - opada szybko, a mikroceluloza - utrzymuje długo postać zawiesiny

- 7 -

---