Chemiczne czynniki środowiska pracy- materiały pędne, smary
Kamil Giszka
Transport gr. 21
Temat 09
Materiały pędne- paliwa płynne (ciekłe)
Paliwa płynne dzielą się na:
naturalne (ropa naftowa i jej pochodne, oleje łupkowe, smoła łupkowa);
sztuczne (alkohole, oleje roślinne).
Ropa naftowa
Jest głównym paliwem ciekłym,
pochodzi z trzeciorzędu (sprzed 1-60 mln lat);
jest to mieszanina około 3000 węglowodorów;
prekursorem w jej wydobywaniu jest Polak Ignacy Łukasiewicz
zapoczątkował eksploatację ropy naftowej- 1853r.;
dokonał pierwszej destylacji ropy naftowej;
wynalazł lampę naftową;
uruchomił pierwsza na świecie kopalnie ropy naftowej;
z zawodu był aptekarzem;.
Produkty naftowe
gaz płynny;
paliwa silnikowe (benzyny, oleje napędowe, paliwa odrzutowe nafty);
oleje opalowe;
stałe węglowodory naftowe (parafiny, cerezyny, wazeliny);
asfalty drogowe i przemysłowe;
surowce węglowodorowe do syntez organicznych.
FRAKCJE ROPY NAFTOWEJ I ICH ZASTOSOWANIE
Paliwa naturalne
Benzyna
Benzyna to podstawowe paliwo motorowe do silników z zapłonem iskrowym składające się z lotnych frakcji ropy naftowej.
Najważniejsze właściwości benzyny:
zdolność do tworzenia mieszanek palnych;
skłonność do tworzenia osadów żywicznych;
charakterystyka stukowa (liczba oktanowa LO).
Przykłady benzyn samochodowych: LO 95, LO 98
Oleje napędowe
Oleje napędowe (Diesla) zawierają cięższe frakcje węglowodorów. Średni skład to C12,9 H23,9
Ważniejsze właściwości to:
Lepkość
Odporność na samozapłon
Temperatura krzepnięcia
Zawartość siarki
Zastosowanie: silniki tłokowe z zapłonem samoczynnym, turbiny gazowe.
Paliwa sztuczne
Alkohole
Alkohole metylowy i etylowy mogą być silnikowymi paliwami zastępczymi w stosunku do węglowodorów.
Wytwarzanie alkoholi:
Metanol można produkować na skale przemysłową z takich surowców jak: gaz ziemny, węgiel, drewno i odpady.
Etanol jest wytwarzany z biomasy przez fermentacje i destylacje
Ciekawostką jest to, że metanol ma 96 oktanów i jest używany jako paliwo w motocyklach żużlowych.
Smary
Oleje smarowe
Smary plastyczne
Oleje smarowe
Oleje smarowe służą do zapewnienia możliwie minimalnego zużycia części współpracujących oraz jak najmniejszych strat energii na pokonanie oporów tarcia. Olej smarowy służy jednocześnie do odprowadzenia ciepła wytworzonego w skutek tarcia, uszczelnienia luzów pomiędzy elementami urządzenia, zabezpieczeniem urządzenia przed działaniem czynników zewnętrznych.
Oleje smarowe ze względu na przeznaczenia dzielą się na:
silnikowe;
przekładniowe;
maszynowe;
turbinowe;
cylindrowe;
do sprężarek powietrznych;
do sprężarek chłodniczych;
hydrauliczne;
do przyrządów pomiarowych;
o różnym przeznaczeniu.
Smary plastyczne
Smary plastyczne służą do osłabienia tarcia współpracujących części i mechanizmów
Ze względu na przeznaczenie smary plastyczne dzieli się na smary:
do łożysk tocznych;
do łożysk ślizgowych;
do przekładni zębatych;
do przyrządów.
Paliwa i smary w środowisku pracy
ocena zagrożenia
Europejska norma PN EN 689:2002 „Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategią pomiarową” mówi nam o trzech głównych kryteriach oceny zagrożenia miejsca pracy związanych z natężeniem substancji szkodliwych w powietrzu. Są to:
Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS);
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh);
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe.
Najwyższe dopuszczalne stężenie
(NDS)
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh)
Wartość stężenia, które nie powinno spowodować zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina. NDSCh to uzupełniający, dodatkowy normatyw do NDS ( nie wszystkim substancjom z wykazu NDS przypisano również wartości NDSCh)
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP)
Wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być przekroczona w żadnym momencie. Interpretacje wyników pomiarów są oparte na próbkach powietrza o możliwie najkrótszym i w zasadzie nie przekraczającym 15 minut czasie pobierania. NDSP dotyczy substancji drażniących, blokujących mechanizm oddychania i innych substancji szczególnie niebezpiecznych.
Oznaczanie substancji niebezpiecznych
karta charakterystyki
Identyfikacja substancji/preparatu
Nazwa produktu; zastosowanie
Skład i informacja o składnikach
Charakterystyka chemiczna; Składniki niebezpieczne
Identyfikacja zagrożeń
Zagrożenie pożarowe; zagrożenie dla zdrowia; zagrożenie dla środowiska
Pierwsza pomoc
Zalecenia ogólne; wdychanie; połknięcie; kontakt ze skórą; kontakt z oczami
Postępowanie w przypadku pożaru
Zalecenia ogólne; środki gaśnicze (właściwe, niewłaściwe); gaszenie pożaru; produkty spalania; sprzęt ochronny dla ludzi biorących udział w akcji gaśniczej
Oznaczanie substancji niebezpiecznych
karta charakterystyki c.d.
Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
Zalecenia ogólne; indywidualne środki ostrożności; środki ostrożności dotyczące środowiska; metody oczyszczania/ usuwania
Postępowanie z substancją/preparatem i jej/jego magazynowanie
Postepowanie (zapobieganie zatruciom, pożarom i wybuchom); magazynowanie
Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
Zalecenia w zakresie środków technicznych; kontrola narażenia; środki ochrony indywidualnej; zalecenia higieniczne
Właściwości fizykochemiczne
Stan fizyczny; zapach; barwa; itd..
Stabilność i reaktywność
Stabilność; warunki, których należy unikać; materiały, których należy unikać; niebezpieczne produkty rozkładu
Oznaczanie substancji niebezpiecznych
karta charakterystyki c.d.
Informacje toksykologiczne
Działanie; drogi wnikania do organizmu; skutki narażenia ostrego; skutki narażenia przewlekłego; toksyczność ostra; działanie drażniące; działanie uczulające.
Informacje ekologiczne
Toksyczność dla organizmów wodnych; dopuszczalne zanieczyszczenie środowiska
Postępowanie z odpadami
Klasyfikacja odpadów; postepowanie z odpadowym produktem; postepowanie z opakowaniami opakowaniowymi
Informacje o transporcie
Klasyfikacja (prawidłowa nazwa przewozowa, numer rozpoznawczy materiału, kod klasyfikacyjny, grupa opakowania, oznakowanie opakowań, numer rozpoznaczy zagrożenia)
Oznaczanie substancji niebezpiecznych
karta charakterystyki c.d.
Przykład dla benzyny bezołowiowej:
Klasyfikacja
Prawidłowa nazwa przewozowa ADR PALIWO SILNIKOWE (BENZYNY)
RID BENZYNA
Numer rozpoznawczy materiału UN 1203
Klasa / Kod klasyfikacyjny 3 / F1
Grupa pakowania II
Oznakowanie opakowań napis „UN 1203”, nalepka ostrzegawcza nr 3
Numer rozpoznawczy zagrożenia 33
Oznaczanie substancji niebezpiecznych
karta charakterystyki c.d.
Informacje dotyczące przepisów prawnych
Klasyfikacja produktu; oznakowanie opakowań; obowiązujące przepisy krajowe
Oznaczenia na benzynie bezołowiowej:
(F+) PRODUKT SKRAJNIE ŁATWOPALNY
(T) PRODUKT TOKSYCZNY
(N) PRODUKT NIEBEZPIECZNY DLA ŚRODOWISKA
Inne informacje
Środki zabezpieczenia przed benzyną bezołowiową w środowisku pracy
Używanie odzieży ochronnej (rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, fartuch lub ubranie ochronne powlekane)
Unikanie dużego stężenie par w powietrzu- wentylowanie pomieszczeń zamkniętych
Eliminowanie potencjalnych źródeł zapłonu
Magazynowanie w przeznaczonych do tego opakowaniach
Przestrzeganie higieny pracy ( nie wolno jeść i pić w miejscu pracy)
Benzyna bezołowiowa jest zagrożeniem dla człowieka poprzez wszystkie trzy sposoby zatruwania się substancjami chemicznymi: drogą oddechową, drogą pokarmową oraz przez skórę.
Transportowanie ropy naftowej i jej pochodnych
Transport większych ilości ropy i produktów odbywa się cysternami kolejowymi, zbiornikowcami lub rurociągami.
Cysterny kolejowe mają zazwyczaj pojemność 30 ÷ 75 m3. Powinny być wykonane ze stali o odpowiedniej grubości, z zamontowanymi wewnątrz przegrodami zapobiegającymi falowaniu cieczy w trakcie transportu, a jednocześnie umożliwiającymi czyszczenie cystern Cysterny do transportu materiałów naftowych powinny być pomalowane na biało lub farbą odblaskową, mogą również być zaopatrzone w daszki metalowe chroniące przed promieniowaniem słonecznym.
Pytanie nr. 1
Który alkohol z poniższych jest wykorzystywany jako paliwo do motocykli żużlowych:
Etanol
Butanol
Metanol
Propanol
Pytanie nr. 2
Które z poniższych to główne właściwości benzyny:
Charakterystyka stukowa
Lepkość
Odporność na samozapłon
Zdolność do tworzenia mieszanek palnych
Bibliografia
Bibliografia c.d.
Artykuł "Bezpieczeństwo pracy przy magazynowaniu i transporcie ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych", doc. dr hab. ZBIGNIEW MAKLES (CIOP-PIB) , Bezpieczeństwo pracy, 2004, nr 1
„Pomiary i ocena stężeń czynników chemicznych i pyłów w środowisku pracy”, dr Jan Piotr Gromiec, Warszawa 2004
