Geodezja - nauka i technika zajmująca się pomiarami i badaniami rozmiarów i kształtu powierzchni kuli ziemskiej lub jej części. Geodezja wyższa - zajmuje się badaniem i wyznaczaniem rozmiarów i kształtu bryły ziemi lub jej części względem krzywizny powierzchni. Geodezja ogólna (zwana też topografią i geodezją szczegółową) - zajmuje się szczegółowymi pomiarami sytuacyjnymi i wysokościowymi. Zadania geodezji: 1. Pomiary inwentaryzacyjne - wzajemnie położenie wszystkich obiektów na obszarze kuli ziemskiej 2. Pomiary realizacyjne - wyznaczenie położenia punktów przy realizacji różnych zadań inżynierskich 3. Pomiary kontrolne - kontrola realizacji zadań budowlanych 4. Pomiary przemieszczeń i odkształceń - pomiary kontrolne na zrealizowanych już inwestycjach podatnych na przemieszczenia. Fotogeometria - dziedzina nauki i techniki zajmująca się odtwarzaniem kształtów, rozmiarów i wzajemnego położenia obiektów w terenie na podstawie zdjęć fotogeometrycznych. Geomatyka - dziedzina wiedzy i techniki zajmująca się problemami pozyskiwania, zbierania, analizy, interpretacji, przesyłania oraz wykorzystania informacji geoprzestrzennej. Układ współrzędnych - jest to zespół reguł matematycznych pozwalający na jednoznaczne przeliczenie rzeczywistego położenia obiektu w terenie do jego prezentacji na płaszczyźnie mapy. Rodzaje układów współrzędnych:1współrzędne geograficzne (długość i szerokość) 2 współrzędne prostokątne płaskie (zwykły układ współrzędnych, jak w matmie) 3współrzędne biegunowe.Zniekształcenia odwzorowawcze: 1wierne odwzorowanie powierzchni sferycznej na płaszczyźnie nie jest możliwe 2 na mapie brak zniekształceń tylko w pewnych punktach lub wzdłuż niektórych kierunków 3 podana na mapie skala zachowana jest tylko w miejscach pozbawionych odkształceń 4 podziałkę liniową można zastosować na mapie tylko tam, gdzie brak zniekształceń Klasyfikacja odwzorowań wg. zniekształceń:1 równopolowe2 równokątne 3 równoodległościowe 4 dowolne Odwzorowanie Gaussa-Krügera - odwzorowanie kartograficzne, walcowe poprzeczne, względem południka środkowego (osiowego), kolejne południki co 3˚ na wschód i 3˚ na zachód. Cechy mapy: 1prezentacja powierzchni ziemi na płaszczyźnie 2 matematycznie określona konstrukcja 3zestawienie specjalnego systemu znaków 4wybór i wyszczególnienie przedstawionych zjawisk (np. w legendzie) Rodzaje przełożenia terenu na mapę: 1 Mapa analogowa - Mapa na której zapis informacji wykreślony był w postaci rysunku 2Mapa cyfrowa - model rzeczywistości geograficznej przedstawionej w postaci cyfrowej przystosowanej do komputerowego przetwarzania danych geograficznych oraz generowania map analogowych 3Model rastrowy - obraz stanowi siatka kwadratów w postaci pikseli. Mapa jako jeden obiekt. 4Model wektorowy - każdy model zapisywany osobno, w postaci punktów, linii łamanych oraz regionów. Główne założenia INSPIRE: 1infrastruktury informacji przestrzennej powinny zapewnić przechowywanie, udostępnianie oraz utrzymywanie danych 2powinno być możliwe łączenie danych przestrzennych pochodzących ż różnych źródeł i korzystanie z nich prze wielu użytkowników 3powinna być możliwa wymiana danych przestrzennych między organizacjami publicznymi wszystkich szczebli 4nie powinno się bezzasadnie ograniczać dostępu do danych przestrzennych 5system informacji przestrzennej powinien umożliwić wyszukiwanie dostępnych danych, ocenę ich przydatności dla określonego celu Krajowe i regionalne zasoby kartograficzne i geodezyjne: mapy w układach: 42,65,92 (?), mapy wojskowe „U map”, georeferencyjna baza danych obiektów topograficznych, mapy w układzie 2000 (mapa zasadnicza), geoportal Geograficzna baza danych topograficznych - jest to urzędowy, uregulowany system informatyczny, tworzony przez krajową służbę geodezyjną i kartograficzną. Ma dokładność zbliżona do unijnych map topograficznych, w skali 1:1000. Zadaniem bazy jest utworzenie i przechowywanie danych w postaci cyfrowej i rozpowszechnianie znormalizowanych danych o terenie. Mapa zasadnicza - wielkoskalowe opracowanie geodezyjno-kartograficzne zawierające aktualne informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych i uzbrojeniu terenu. Zakres treści: ewidencja gruntów i budynków (kataster), zagospodarowanie terenu, uzbrojenie terenu, ukształtowanie powierzchni terenu. POMIARY TERENOWE: Osnowa geodezyjna - to sieć odpowiednio wybranych i utrwalonych (zestabilizowanych) punktów w terenie których wzajemne położenie zostało określone za pomocą pomiarów geodezyjnych. W Polsce osnowy geodezyjne ze względu na sposób przedstawienia wzajemnie położonych punktów dzieli się na: osnowę poziomą, osnowę wysokościową, osnowę dwufunkcyjną Osnowę geodezyjną stanowi:1 osnowa podstawowa (kl. I) - punkty o najwyższej dokładności (do 0,05m), rozmieszczenie powinno być równomierne 2osnowa szczegółowa (kl. II i III)- rozwinięcie osnowy podstawowej (dok. do 0,1m), rozmieszczenie uzależnione od charakteru terenu 3 osnowa pomiarowa - rozwinięcie osnowy szczegółowej (dok. do 0,2m), stosowana do konkretnych zadań geodezyjnych Osnowa pozioma - w której określone jest wzajemne poziome położenie punktów na powierzchni, bez uwzględnienia różnic wysokości. Triangulacja - to metoda dokładnego wyznaczania współrzędnych punktów w terenie za pomocą układów trójkątów, układ ten tworzy tzw. sieć triangulacyjną, punkty tworzące tę sieć nazywamy punktami triangulacyjnymi. Poligonizacja - to wyznaczanie punktów w terenie, między punktami sieci triangulacyjnej oraz określenie ich współrzędnych. Szereg punktów nazywanych jest ciągiem poligonowym, a punkty tworzące ten ciąg to punkty poligonowe. Ciągi te to nieregularne wieloboki, w których kąty są mierzone na każdym załamaniu poligonu, a między sąsiednimi punktami mierzone są odległości. Punkty osnowy poligonowej w terenie są oznaczone blokami betonowymi z krzyżykiem. Niwelacja - metoda pomiarów terenowych, dzięki którym można określić wysokość położenia punktów terenowych w stosunku do przyjętego poziomu zerowego (czyli poziomu morza)
Celem niwelacji jest: wyznaczenie wysokości punktu, sporządzenie przebiegu poziomu na mapie, dostarczenie informacji o profilu terenu, wyznaczenie w terenie poziomych lub pochyłych powierzchni przy pracach budowlanych Reper - znak geodezyjny osnowy wysokościowej, stabilizowany trwale. Repery wykorzystywane są do wykonania niwelacji podczas przeprowadzania pomiarów geodezyjnych. Repery są punktami wchodzącymi w skład ciągu niwelacyjnego. Przyrządy geodezyjne: 1 teodolit - urządzenie optyczne, podstawowy sprzęt geodezyjny służący do pomiaru odległości, kątów poziomych i pionowych 2niwelator - nie mierzy kątów pionowych 3tachymetr - dane nie wymagają dalszych przeliczeń 4łata geodezyjna Rodzaje pomiarów terenowych: liniowe - metody wyznaczania odległości między punktami w terenie. (Są dwa rodzaje tych pomiarów: bezpośredni - taśmą lub innym przyrządem pomiarowym bezpośrednio w terenie wzdłuż odcinka między mierzonymi punktami, pośredni - pomiar długości odcinka na podstawie innych miar np. liniowych i kątowych) kątowe - (Są dwa rodzaje tych pomiarów: 1kąt poziomy β - kąt dwuścienny miedzy dwoma płaszczyznami, wychodzącymi z jednego punktu. Miarą kata dwuściennego jest kąt płaski między rzutami kierunków na płaszczyznę poziomą. 2 kąt pionowy α - zawarty między danym kierunkiem a rzutem na płaszczyznę poziomą zwana horyzontem instrumentu. Jest dodatni gdy kierunek znajduje się nad płaszczyzną poziomą, ujemny gdy leży poniżej.) sytuacyjne - zespół czynności technicznych, których celem jest określenie kształtu, wielkości, i wzajemnego położenia szczegółów terenowych w rzucie na płaszczyznę. Metody tych pomiarów to: domena prostokątnych (rzędnych i odciętych) (*patrz układ współrzędnych), przedłużeń, biegunowa, GPS wysokościowe - Obejmują: niwelacje ciągów i sieci reperów niwelacje topograficzne - wyznaczanie formy terenu i sporządzanie mapy wysokościowej Rodzaje niwelacji: barometryczna, hydrostatyczna, geometryczna, trygonometryczna Systemy pozycjonowania: GPS, Glonass, Galileo, Compass ZNAKI GRAFICZNE: 3 podstawowe grupy znaków graficznych: znaki graficzne punktowe - wyglądem utożsamia lokalizację punktową, znaki graficzne liniowe - znaki które w danej skali przedstawiają zjawiska liniowe, znaki graficzne powierzchniowe - w danej skali przedstawiają powierzchnie (np. las, miasto w swoich granicach) Zmienne graficzne znaków:(wielkość znaku, barwa znaku (kolor + nasycenie + barwa), walor znaku, kształt znaku, deseń znaku, kierunek znaku, położenie znakuZnak graficzny powinien swoją postacią graficzną nawiązywać do rzeczywistego obiektu. Należy dążyć do zachowania tej zależności. Dotyczy kształtu, barwy, deseniu oraz waloru. (Czyli prościej: - poczta; - kościół na mapie)2 rodzaje charakterystyki przestrzeni w kartografii: 1. Charakterystyka ilościowa - są to dane bezwzględne (absolutne) wyrażane liczbowo, czyli gł. jednostki pomiaru (np. 10ha, 128 działek, m3/dobę (wartość relatywna)).2. Charakterystyka jakościowa - nie zawiera liczebności (np. tereny mieszkaniowe, tereny dróg, itp.) 4 rodzaje skal wyrażeń kartograficznych: 1. Nominalna - służy wyłącznie w celu przedstawienia przeznaczenia terenu o różnej jakości (charakterystyka jakościowa). Wydzielamy to linią rozgraniczającą. 2. Porządkowa - porządkuje np. duże tereny zabudowy mieszkaniowej (charakterystyka ilościowa). 3. Interwałowa - wyraża klasy wielkości (np. działki od 800 do 900 m2)(charakterystyka ilościowa). 4. Ilorazowa - najbardziej dokładna, porządkuje konkretne wartości (np. „wydzielono 30 działek”). 3 główne zasady kartografii: Izomorfizm położenia (A→A')(zmienna graficzna położenia znaku) Izomorfizm postaci, Izomorfizm treści przestawień kartograficznych