ROZDZIAŁ 1

WPROWADZENIE

Ekonomia międzynarodowa - przedmiotem jej analizy są zagadnienia wynikające ze wzajemnego oddziaływania gospodarek niezależnych państw. Pole zainteresowań: korzyści z handlu, struktura handlu, protekcjonizm, bilans płatniczy, wyznaczanie kursu walutowego, koordynacja międzynarodowej polityki gospodarczej międzynarodowy rynek kapitałowy.

ROZDZIAŁ 2

HANDEL NA ŚWIECIE: PRZEGLĄD

Model grawitacyjny : Tij=A*Yi*Yj/Dij
Tij - wartość handlu między krajem i a krajem j
A - stała
Yi - wartość PKB kraju i
Yj - wartość PKB kraju j
Dij - odległość między krajami i j

Oznacza to, że wartość wymiany handlowej między dowolnymi dwoma krajami jest proporcjonalna do iloczyny PKB tych krajów oraz maleje wraz ze wzrostem odległości między krajami.

ROZDZIAŁ 3

WYDAJNOŚĆ PRACY I PRZEWAGA KOMPARATYWNA: MODEL DAVIDA RICARDO

Model Ricarda - pokazuje w jaki sposób różnice między krajami powodują powstawanie handlu między nimi i osiąganie korzyści z wymiany. W modelu tym siła robocza jest jedynym czynnikiem produkcji, a kraje różnią się jedynie wydajnością pracy w różnych gałęziach. (założenia: 2 dobra, 1 czynnik produkcji, koszt alternatywny jest stały, gospodarka jednego kraju)

Koszt alternatywny - danego dobra to ilość innego dobra, z którego trzeba zrezygnować aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego (alc/alw)

Przewaga komparatywna - kraj ma przewagę komparatywną w produkcji jakiegoś dobra jeśli koszt alternatywny jego produkcji w przeliczeniu na inne dobra jest niższy w tym kraju niż w innych
alc/alw < alc*/alw*
kraj eksportuje dobro, w produkcji którego ma przewagę komparatywną
(tu: kraj ma przewagę w produkcji C)
(uwaga na jednostki! Porównujemy ilość dóbr w jednostce czasu!)

Granica możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji) - max wielkości produkcji wina, która może być wyprodukowana przy każdej danej wielkości produkcji sera i odwrotnie
alcQlc + alcQlc <= L

Przewaga absolutna - kiedy jeden kraj może wytwarzać jednostkę jakiegoś dobra zużywając do tego mniej jednostek pracy niż drugi

Powody, dla których międzynarodowa specjalizacja produkcji nie jest taka wyraźna:
- więcej czynników produkcji
- ochrona gałęzi przed konkurencją
- koszty transportu

Dobra niehandlowe - nie są przedmiotem handlu - każdy produkuje je na własny użytek (koszty transportu/przewaga kosztowa)

Model Ricarda jest zły ponieważ:
- przewiduje wyjątkową tendencję do specjalizacji
- zakłada brak wpływu handlu międzynarodowego na podział dochodu
- brak miejsca do zróżnicowania krajów względem zasobów
- pomija rolę rosnących przychodów skali
Model Ricarda jest dobry:
- kraje powinny eksportować dobro, w którego produkcji osiągają stosunkowo wysoką wydajność

Handel:
-zwiększa możliwości wyboru; możliwości konsumpcyjne /= możliwości produkcyjne
- kraj może produkować drugie dobro pośrednio poprzez efektywniejszą produkcję pierwszego i wymianę na dobro drugie
1/alc * Pc/Pw > 1/alw (korzyść z wymiany jest większa niż dla bezpośredniego wytworzenia)
- powoduje, że cena światowa jednego dobra względem ceny drugiego dobra kształtuje się gdzieś między poziomami względnych cen przed podjęciem wymiany przez oba kraje

Kraj będzie miał przewagę w kosztach produkcji każdego dobra, w przypadku którego względna wydajność jest większa niż względne płace

Jednostkowe nakłady pracy - liczba godzin pracy potrzebna do wytworzenia jednostki danego dobra

Względna płaca - relacja godzinowego wynagrodzenia jednego kraju w stosunku do godzinowego wynagrodzenia w drugim kraju

Przewaga kosztowa - występuje wtedy, gdy relatywne płace są mniejsze od relatywna wydajności pracowników
Ali*/Ali > W/W* - przewaga kraju

Kraj odnosi korzyści z handlu nawet wtedy, gdy ma we wszystkich gałęziach niższą wydajność pracy niż jego partnerzy handlowi.
Handel jest korzystny również kiedy kraj partnerski jest konkurencyjny tylko ze względu na niższy poziom płac.
Handel jest korzystny również gdy produkcja dóbr eksportowanych wymaga więcej nakładów pracy niż produkcja dóbr importowanych.

Argument dotyczący wyzysku siły roboczej - konkurencja międzynarodowa jest niesprawiedliwa i szkodzi innym krajom wtedy, kiedy jest oparta na niskich płacach.

Krzywa względnego popytu - światowy popyt na jedno dobro względem drugiego dobra jako funkcja ceny tego pierwszego

Krzywa względnej podaży

Równowaga cząstkowa - analiza jednego rynku

Równowaga ogólna - analiza, w której uwzględnia się powiązania między rynkami

Popyt pochodny na pracę - popyt wynikający z popytu na dobro

Warunki specjalizacji w produkcji:
Pc/Pq > alc/alw - specjalizacja w produkcji sera (względna cena większa niż względna wydajność)(pracownicy chcą pracować w gałęzi, która oferuje wyższe wynagrodzenie)
< - specjalizacja w produkcji wina
= - brak specjalizacji (kraj produkuje oba dobra)

RODZIAŁ 4

ZASOBY, PRZEWAGA KOMPARATYWNA I PODZIAŁ DOCHODU

Teoria HO (Heckschera-Ohlina)(teoria względnej obfitości czynników produkcji) - zależność między względną obfitością różnych czynników produkcji w różnych krajach oraz względna intensywność z jaką są one zużywane do produkcji dóbr (założenia: 2 kraje, 2 dobra, 2 czynniki prod, koszt alternatywny nie jest const)

Autarkia - gospodarka zamknięta, która nie prowadzi międzynarodowej wymiany handlowej

Linia jednakowej wartości - linia wzdłuż której wartość prod jest const; ma nachylenie -pc/pf

Chłonność - wielkość zapotrzebowania na nakłady czynników (dobro nie może być jednocześnie ziemio- i pracochłonne); przy każdej relacji płacy do renty gruntowej produkcja jednego z dóbr będzie wymagała wyższej relacji ziemi do pracy niż produkcja drugiego dobra

Ziemniochłonna - dla każdego poziomu płacy względem stawki renty gruntowej produkcja żywności będzie wymagała wyższego nakładu ziemi

Czynnik obfity - zasób, w który dany kraj jest względnie bogato wyposażony

Czynnik rzadki

Czynniki specyficzne - tymczasowo uwięzione; takie, które nie mogą być przenoszone; teoria Samuelsona i Jonesa

Ukierunkowane zwiększenie możliwości produkcyjnych - wzrost jednego z czynników produkcji zwiększa możliwości produkcyjne tak, że przy niezmienionych względnych cenach dóbr produkcja dobra wymagającego większego nakładu tego czynnika rośnie, podczas gdy produkcja drugiego dobra maleje.

Gospodarka będzie relatywnie bardziej efektywna w produkcji tych dóbr, co wytworzenia których intensywnie wykorzystywane są czynniki produkcji występujące we względnej obfitości.

Wzrost ceny tkaniny względem ceny żywności zwiększy dochód pracowników względem dochodu właścicieli ziemi (krańcowy produkt pracy).

Kraj zwykle eksportuje te dobra, których produkcja wymaga intensywnego użycia tych czynników produkcji, w które kraj jest obficie wyposażony.

Właściciele obfitych czynników zyskują na handlu, a rzadkich tracą.

Handel:
- zbieżność cen
- różnica w ilościach produkowanych i konsumowanych
- handel również czynnikami produkcji
- większy wybór, możliwość dostarczenia każdej jednostce większej ilości każdego z dóbr

Nie akceptować wpływu handlu na podział dochodu:
- wpływ na podział dochodu nie jest charakterystyczny tylko dla handlu międzynarodowego; na podział ten wpływa także każda zmiana w krajowej gospodarce
- lepiej pozwolić na handel i rekompensować straty
- osoby, które mogą stracić na handlu są bardziej zorganizowane

Paradoks Leonitiefa:
-eksport USA jest mniej kapitałochłonny niż import mimo tego, że na amerykańskich robotników przypada więcej kapitału niż w innych krajach

Nie obserwujemy pełnego wyrównywania się cen czynników produkcji:
- duże zróżnicowanie zasobów
- bariery handlowe
- międzynarodowe różnice w technologii

Izokoszta - kombinacja nakładów ziemi i pracy których zakup przynosi jednakowy koszt

Ograniczenie budżetowe:

Df-Qf = (Pc/Pf)*(Qc-Dc)
import żywności = względna cena tkaniny * eksport tkaniny
pokazuje, że o tym co gospodarka jest w stanie importować decyduje wielkość eksportu
cechy: nachylenie: -Pc/pF; linia ograniczenia budżetowego jest styczna do granicy możliwości produkcyjnych w punkcie, który reprezentuje wybór produkcji w gospodarce przy danej relacji cen; oznacza to, że kraj zawsze strać na konsumowanie takiej ilości jaką wyprodukował

Założenia dotyczące rzeczywistego wyrównywania się cen czynników produkcji:
- oba kraje stosują tą samą technologię
- oba kraje wytwarzają oba dobra
- wymiana wyrównuje relatywne ceny dóbr finalnych

Efekt Rybczyńskiego - zwiększenie relatywnej podaży jednego czynnika produkcji, przy stałych relatywnych cenach dóbr, prowadzi do ukierunkowanej ekspansji możliwości produkcyjnych, faworyzującej relatywną podaż tego dobra, przy wytwarzaniu którego czynnik ten stosowany jest w sposób intensywny.

Efekt Stolpera-Samuelsona - zwiększenie relatywnej ceny dobra, przy stałej podaży czynników produkcji, powiększa dochody z czynnika produkcji intensywnie stosowanego przy wytwarzaniu tego dobra w skali większej niż wzrost cen, obniżając równocześnie dochody drugiego czynnika produkcji.

ROZDZIAŁ 5

STANDARDOWY MODEL HANDLU

Zależności standardowego modelu handlu:
- zależność między granicą możliwości produkcyjnych i krzywą względnej podaży
- zależność między względnymi cenami i względnym popytem
- określenie światowej równowagi przez porównanie względnej światowej podaży i względnego światowego popytu
- wpływ tot na dobrobyt społeczny

Wzrost ukierunkowany na eksport - wzrost, który nieproporcjonalnie zwiększa możliwości produkcji gospodarki w kierunku dobra eksportowanego (pogarsza tot w kraju)

Wzrost ukierunkowany na import

Wzrost zubożający - wzrost ukierunkowany na eksport pogorszyłby tot tak bardzo, że kraj znalazłby się w gorszym położeni niż wtedy, gdyby w ogóle się nie rozwijał (warunki istnienia: b strome RD i RS; tak by zmiana tot była wystarczająca do zniwelowania początkowo korzystnego wzrostu krajowych zdolności produkcji)

Transfery:
Keynes: Niemcy aby płacić innym krajom musiałyby podnieść eksport i zmniejszyć import; tot Niemiec spada
Ohlin: Niemcy podnoszą podatki aby sfinansować reparacje; popyt na dobra zagraniczne spada; inne kraje: rozdysponują pieniądze obniżając podatki lub podnosząc wydatki rządowe; popyt na niemiecki eksport rośnie.
Transfer pogarsza tot dawcy jeśli ma on większą skłonność do ponoszenia wydatków na swoje eksportowe dobro niż biorca.

Paradoks Metzlera:
- cło może tak bardzo poprawić tot kraju, że względna cena eksportowanego dobra na rynkach światowych wzrośnie tak, że nawet po obciążeniu cłem wewnętrzna względna cena dobra importowanego spadnie
-subsydium eksportowe może tak bardzo pogorszyć tot, że zewnętrzna cena dobra eksportowanego spada mimo subsydium

Krzywa obojętności - wyznacza zbiór takich kombinacji konsumpcji tkaniny i żywności, które zapewniają konsumentowi jednakowy poziom użyteczności

Efekt dochodowy - wzrost dobrobytu; w gospodarce, która przesunęła się na wyższą krzywą obojętności nastąpił wzrost dobronytu(kraj jest eksporterem tkaniny - jeżeli względna cena tkaniny wzrośnie kraj może importować więcej żywności przy każdej danej wielkości eksportu)

Efekt substytucyjny - przesunięcie w konsumpcji; zmiana względnych cen prowadzi do przesunięcia wzdłuż krzywej obojętności w kierunku żywności dalej od tkaniny (konsumuje więcej żywności, która jest relatywnie tańsza)

Terms of trade - cena dobra, które kraj eksportuje przez cenę dobra, które importuje; wzrost tot - wzrost dobrobytu kraju

Wzrost gospodarczy - przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych na zewnątrz (zwiększenie krajowych zasobów/postęp technologiczny)

Krzywa oferty - pokazuje co każdy kraj dostarcza innemu

Międzynarodowe skutki wzrostu gospodarczego:
- wzrost z tendencją eksportową w reszcie gospodarki poprawia tot kraju, wzrost z tenedencją importową za granicą pogarsza je
- wzrost z tendencja eksportową w kraju pogarsza jego tot, natomiast wzrost z tendencją importową kraju poprawia

RODZIAŁ 6

KORZYŚCI SKALI, NIEDOSKONAŁA KONKURENCJA I HANDEL MIĘDZYNARODOWY

Rosnące korzyści skali - produkcja jest tym wydatniejsza im większa jest jej skala (nakład pracy na jednostkę produkcji zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji)

Zewnętrzne korzyści skali - koszt jednostkowy zależy od wielkości gałęzi przemysłu ale niekoniecznie jest związany z wielkością poszczególnych firm (np. lepszy dostęp do wyspecjalizowanych usług)

Wewnętrzne korzyści skali - występują wtedy, kiedy koszt jednostkowy produkcji zależy od wielkości prod pojedynczej firmy ale niekoniecznie od wielkości całej gałęzi

Przychód krańcowy - dodatkowy, krańcowy przychód, który firma uzyskuje przez sprzedaż dodatkowej jednostki dobra

Koszt przeciętny - całkowity koszt produkcji podzielony przez wyprodukowaną ilość

Rynek zintegrowany - występuje więcej firm, każda produkuje na większą skalę oraz sprzedaje po niższej cenie niż na każdym z rynków krajowych

Handel wewnątrzgałęziowy - wymiana tkaniny w zamian za odzież; nie odzwierciedla przewagi komparatywnej

Handel międzygałęziowy - tkanina na żywność

Dumping - taka polityka cenowa, w przypadku której firma ustala niższą cenę na dobra eksportowe niż na te same sprzedawane w kraju (warunki: konkurencja niedoskonała, rozdzielne rynki)

Wzajemny dumping - sytuacja, w której dumping prowadzi do dwustronnego handlu tym samym produktem.

Dyfuzja wiedzy

Powody zewnętrznych korzyści skali:
- wyspecjalizowani dostawcy
- mobilizacja rynku pracy
- dyfuzja wiedzy

Krzywa doświadczenia - koszty produkcji zależą od doświadczenia, zwykle mierzone skumulowaną z upływem czasu produkcją

Dynamicznie rosnące przychody skali - koszty spadają wraz ze skumulowaną w czasie produkcją, a nie wraz ze wzrostem bieżącego poziomu produkcji

Czasowa protekcja celna

Argument na rzecz protekcjonizmu wychowawczego

Doskonała konkurencja - wielu sprzedających i kupujących; żaden nie ma znacznego udziału w rynku, firmy są ceno biorcami

Niedoskonała konkurencja - firmy wpływają na cenę swoich produktów, mogą sprzedawać więcej gdy obniżą cenę; występuje kilku znaczących producentów

Krzywa PP - pokazuje, że im więcej jest firm w gałęzi tym niższe są ceny ustalone przez każdą z nich

Krzywa CC - im więcej jest firm, tym wyższy jest koszt przeciętny każdej z nich

Ograniczenia modelu konkurencji monopolistycznej:
- porozumienie oligopolistyczne
- angażowanie się w zachowanie strategiczne

RODZIAŁ 7

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Funkcja produkcji - zależność pomiędzy nakładem czynników produkcji a wielkością produktu wytwarzanego w gospodarce

Międzynarodowy przepływ siły roboczej - pracownicy przenoszą się z kraju do zagranicy, zmniejszenie podaży pracy w kraju, wzrost realnej płacy (jeżeli nie ma barier - proces będzie występował do momentu kiedy krańcowy produkt pracy się wyrówna)

Wymiana międzyokresowa - wymiana dóbr dzisiejszych na dobra w przyszłości

Międzyokresowa przewaga komparatywna - przewagę komparatywnęw przyszłej produkcji konsumowanego dobra ma ten kraj, który w przypadku międzynarodowej działalności pożyczkowej miałby niską względną cenę przyszłej konsumpcji, a zatem wysoką realną stopę % (duży zwrot z inwestycji)

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie - międzynarodowy przepływ kapitału, w wyniku którego jedna firma tworzy lub powiększa swoją filie w innym kraju

Teoria przedsiębiorstwa wielonarodowego:
- problem lokalizacji - dlaczego dobra są produkowane w 2 krajach zamiast w 1?
- problem internalizacji - dlaczego produkcja w różnych miejscach jest wykorzystywana przez jedną filię a nie przez osobne przedsiębiorstwa? (korzyści internalizacji: transfer technologii, integracja pionowa)

Integracja pionowa - jedna firma produkuje dobro, które jest nakładem w innej firmie

Międzyokresowa krzywa możliwości produkcyjnych - zamienność między konsumpcją przyszłą a bieżącą

ROZDZIAŁ 8

NARZĘDZIA POLITYKI HANDLOWEJ

Cło - podatek nakładany na importowane dobro (skutki cła: podnosi cenę w kraju, obniża za granicą, wolumen wymiany spada).

Cło specyficzne - nakładane jako stała opłata na każdą jednostkę importowanego dobra .

Cło ad valorem - podatek nakładany jako % od wartości importowanego dobra.

Kwota importowa - ograniczenie wielkości importu; zazwyczaj egzekwowana przez wydanie licencji na import grupie osób lub firm (skutki: ceny krajowe rosną, rząd nie uzyskuje przychodu, dodatkowy dochód osiągają posiadacze licencji importowych).

Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER) - zmniejszenie wartości eksportu zazwyczaj wprowadzane przez kraj eksportujący na życzenie kraju importującego.

Krajowa krzywa popytu na import - nadwyżka popytu zgłaszanego przez konsumentów w Kraju ponad produkcję krajowych wytwórców (nachylona ujemnie).

Zagraniczna krzywa podaży eksportowej - nadwyżka tego, co chcą dostarczać dostawcy w Zagranicy ponad to, co chcą konsumować zagraniczni konsumenci (+).

Efektywna stopa protekcji - poziom ochrony celnej, przy której krajowy producent ma przewagę konkurencyjną nad importem.

Nadwyżka konsumenta - mierzy wielkość korzyści (zysku) konsumenta z zakupu dobra jako różnicę między ceną, jaką faktycznie zapłacił, a ceną, jaką byłby skłonny zapłacić.

Nadwyżka producenta - miara korzyści producenta powstałej przy sprzedaży, która ywnika z różnicy pomiędzy ceną jaką faktycznie uzyskuje on na rynku, a ceną przy której byłby gotów wytwarzać dany produkt.

Strata efektywności - powstaje wskutek deformującego wpływu cła na bodźce do produkcji i konsumpcji; strata producenta z powodu deformacji - cło powoduje, że konsumenci produkują zbyt dużo tego dobra; strata z powodu deformacji konsumpcji - z powodu cła konsumenci zakupują zbyt mało tego dobra.

Subsydium eksportowe - płatność na rzecz firmy lub osoby, która wysyła produkt za granicę (charakter specyficzny lub ad valorem)(skutki subsydium: podnosi ceny w kraju eksportującym, obniża w importującym).

Renta z kwoty - zyski osiągane przez posiadaczy licencji importowej

Przepisy domieszkowe - regulacje, które wymagają aby pewna określona część produktu finalnego była wyprodukowana w kraju (ilościowo lub wartościowo).

Subsydia dla kredytów eksportowych - narzędzie podobne do subsydium eksportowego, z tym że polega na subsydiowaniu pożyczki dla nabywcy dobra.

Bariery pozataryfowe - nadzór importu/eksportu, kontyngenty ilościowe, zakaz importu/eksportu

Korzyści z poprawy terms of trade - powstają dzięki obniżeniu przez cło zagranicznej ceny eksportowej.

RODZIAŁ 9

EKONOMIA POLITYCZNA I POLITYKA HANDLOWA

Polityczne argumenty przemawiające za wolnym handlem - odzwierciedlają to, że w praktyce często polityczne zaangażowanie po stronie wolnego handlu może być dobrym rozwiązaniem, nawet jeśli w teorii mogą istnieć rozwiązania lepsze.

Optymalna taryfa celna - stawka cła, która maksymalizuje dobrobyt kraju.

Stawka prohibicyjna - stawka cła, która prowadzi do zaniku importu.

Podatek eksportowy - „ujemne subsydium”, podnosi cenę dóbr eksportowych dla cudzoziemców.

Krańcowa korzyść społeczna - korzyść ze zwiększenia produkcji, której nie uwzględnia się mierząc nadwyżkę producenta (np. doświadczenie).

Teoria drugiego najlepszego rozwiązania - polityka nieingerencji państwa jest pożądana na jakimś rynku tylko wtedy, gdy inne rynki sprawnie funkcjonują (niedoskonałości w wewnętrznym funkcjonowaniu gospodarki mogą usprawiedliwiać ingerenc ję w jej zewnętrzne stosunki ekonomiczne).

Wyborca środkowy - wyborca umiejscowiony dokładnie w połowie listy - partie konkurujące w wyborach będą starały się sformułować stanowisko kompromisowe, stawkę cła najbliższą preferowanej przez wyborcę środkowego.

Międzynarodowe negocjacje

Wojna handlowa - obejmuje swoim zakresem działania od wprowadzania barier na importowanie produktów z innych krajów w postaci taryf celnych i ceł, aż po stosowanie nieuczciwych praktyk handlowych mających szkodliwy wpływ na gospodarki innych krajów.

Dylemat więźnia - Pierwotnie dylemat więźnia dotyczył sytuacji dwóch więźniów, będących wspólnikami przestępstwa, przesłuchiwanych przez policję w oddzielnych pokojach. Każdy z nich ma do wyboru: przyznać się do przestępstwa i w konsekwencji uwikłać swojego wspólnika bądź też wyprzeć się udziału w przestępstwie. Jeżeli przyzna się jeden więzień - zostanie uwolniony, drugi zostanie skazany na 6 miesięcy.

• Jeżeli obaj się nie przyznają - obaj zostaną skazani na 1 miesiąc aresztu.
  Jeżeli obaj się przyznają zostaną skazani na 3 miesiące aresztu.
  Sytuacja gracza A:
  - jeśli gracz B postanowi nie przyznawać się do popełnienia przestępstwa, będzie lepiej jeśli A się do tego przyzna - zostanie wtedy uwolniony;
  - jeśli gracz B się przyzna, wtedy A będzie w lepszej sytuacji również się przyznając do winy (3 miesiące), w przeciwnym wypadku będzie musiał spędzić w więzieniu 6 miesięcy;
  Niezależnie od tego, co zrobi B dla gracza A strategia przyznania się do winy jest strategią dominującą.

• Jedynym stanem równowagi Nasha jest przyznanie się obu do winy. Jest to również równowaga strategii dominujących.

• Strategią efektywną w rozumieniu Patera (strategia w obliczu, której nie istnieje żadna inna, przy której sytuacja obydwu graczy byłaby lepsza) jest sytuacja kiedy obaj więźniowie nie przyznają się do winy - wówczas obaj spędzają w więzieniu miesiąc.

• Problem w dylemacie więźnia polega na tym, że nie ma sposobu, aby obaj gracze skoordynowali swoje działania. Mogą opierać się na własnym zaufaniu i tym sposobem spędzić w więzieniu miesiąc.

Historia porozumień handlowych:

-ustawa Smootha-Hawleya - 1930, USA, rosnące stawki celne, obroty handlowe się zmniejszają, USA decyduje się na obniżkę ceł (nie jest to takie łatwe - grupy interesu) - rozpoczynają się negocjacje (jednostronne)- stawka celna spada!

- negocjacje wielostronne:

1947, 23 kraje Układ Ogólny w sprawie Ceł i Handlu (GATT) istniało 48 lat
później WTO (Światowa Organizacja Handlu), 1995; WTO pełnoprawna organizacja międzynarodowa, GATT układ tymczasowy (jedyne 48 lat), reguły GATT pozostają w mocy:

- mechanizm wiązania ceł - kiedy stawka zostaje związana kraj zobowiązuje się nie zwiększać jej w przyszłości; kraj może ją podnieść jeżeli uzyska zgodę innych krajów, co oznacza rekompensatę w postaci obniżenia innych stawek.

- zapobieganie używaniu środków pozataryfowych w handlu międzynarodowym (także subsydiów POZA ROLNICTEM (co wykorzystuje UE)).

- międzynarodowe reguły dotyczące praw własności intelektualnej.

-Klauzula najwyższego uprzywilejowania - postanowienia międzynarodowej umowy handlowej dotyczące zapewnienia drugiemu państwu uprawnień, które nie są gorsze od tych, jakie mają inne państwa. Zadaniem KNU jest ochrona przed dyskryminacją.

Różnica polega na tym, że GATT - międzynarodowy handel dobrami, WTO - międzynarodowy handel dobrami + usługi;

- runda handlowa - dźwignia do osiągania postępów w liberalizacji; proces , w trakcie którego grupa przedstawicieli krajów spotyka się i negocjuje zakres redukcji ceł oraz stosowania innych środków liberalizujących handel; od 1947 8 rund, w trakcie Rundy Urugwajskiej utworzono WTO.

Nowa runda - 2001 Zatoka Perska - Doha, rozbieżność stanowisk krajów w sprawie ochrony produktów rolnych.

Runda Kennedy'ego - 1967(koniec), ogólna obniżka ceł o 35%

preferencyjne porozumienia handlowe - wzajemne stawki cła na produkty są niższe niż na te same dobra pochodzące z innych krajów.

Strefa wolnego handlu - porozumienie, którego członkowie likwidują wszystkie cła i ograniczenia pozataryfowe w handlu między członkami porozumienia, pozostawiając krajom członkowskim swobodę stosowania narzędzi polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania.

Unia celna - porozumienie handlowe w ramach którego kraje członkowskie znoszą cła i inne taryfy w obrotach handlowych oraz ustalają wspólną zewnętrzną politykę handlową.

Kreacja handlu - pojawienie się nowego strumienia handlu, w rezultacie zastąpienia mniej efektywnego producenta krajowego, który dotąd korzystał z osłony celnej przez bardziej efektywnego producenta z obszaru unii.

Przesunięcie handlu - występuje wówczas gdy bardziej efektywnego producenta spoza unii zastępuje mniej efektywny producent pochodzący z kraju członkowskiego.

Argumenty na rzecz wolnego handlu:
- wydajność (restrykcje handlowe prowadzą do deformacji w sferze produkcji i konsumpcji);
- polityczne argumenty na rzecz wolnego handlu

Argumenty przeciwko wolnemu handlowi:
- korzyści z terms of trade
- niedoskonałość rynku krajowego

Kraje rozwijające się - niski PKB na mieszkańca, wysoki odsetek zatrudnionych w rolnictwie, wysoki wskaźnik analfabetyzmu, niski poziom zdrowia społeczeństwa (np. niska przeciętna długość życia).

Teorie wiążące zacofanie gospodarcze z udziałem w handlu międzynarodowym:
a) TEORIA ZALEŻNOŚCI - zacofanie jest spowodowane zależnością gospodarczą od krajów rozwiniętych. Jest ona wynikiem zależności politycznej, w jakiej większość krajów rozwijających znajdowała się w którymś z okresów historii.
b) TEORIA WZROSTU ZUBOŻAJĄCEGO - handel międzynarodowy odbywający się zgodnie z zasadą kosztów komparatywnych prowadzi do spadku dobrobytu kraju zwiększającego eksport. Wynikający ze zwiększenia podaży czynnika produkcji w danym kraju wzrost produkcji i eksportu określanego dobra pociąga za sobą spadek tego dobra na rynku światowym.
c) TEORIA PREBISHA-SINGERA - w długim okresie następuje stałe pogorszenie relacji cen surowców mineralnych i artykułów rolnych w stosunku do cen dóbr przemysłowych. Pogarsza się zatem terms of trade krajów eksportujących te pierwsze.

Instrumenty porozumień handlowych:
a) kwoty eksportowe - cel: stabilizacja wpływów z eksportu; przyjmowany jest docelowy poziom ceny dobra będącego przedmiotem porozumienia na nadchodzący czas; opracowanie prognozy światowego popytu dla tego samego okresu przy przyjętym poziomie ceny; określenie wielkości podaży; podział podaży na kwoty będące limitami produkcji (lub wywozu) przyznawanymi krajom członkowskim;
b) zapasy buforowe - utworzenie funduszu wyposażonego w środki finansowe oraz postawienie mu do dyspozycji zasobów określonego surowca. Fundusz działa w kierunku stabilizacji cen surowca, prowadząc odpowiednią politykę sprzedaży i zakupów.
c) kontrakty wielostronne - wspólne wyznaczanie przez eksporterów i importerów podziału cen. Eksporterzy określają niższą cenę, po której są gotowi sprzedać określony surowiec, a importerzy najwyższą cenę, po której gotowi są go kupić.

UNCTAD - forum międzynarodowe (ONZ), na którym kraje rozwijające się mogą zgłaszać swe postulaty dotyczące zmiany ich miejsca w handlu międzynarodowym.

Typy międzynarodowych porozumień w dziedzinie polityki handlowej:
a) ogólnoświatowe porozumienia w dziedzinie liberalizacji dochodów obrotów handlowych.
b) regionalne ugrupowania integracyjne
c) międzynarodowe porozumienia kartelowe

Integracja gospodarcza - łączenie dwu lub więcej samodzielnych dotąd organizmów gospodarczych w jeden większy obszar o określonym stopniu wewnętrznej zwartości.

Formy integracji gospodarczej:
a) strefa wolnego handlu
b) unia celna
c)wspólny rynek (obok zasad unii celnej obejmuje wprowadzenie swobodnego przepływu czynników produkcji wewnątrz ugrupowania)
d) unia ekonomiczna (kraje członkowskie dokonują także harmonizacji wszystkich polityk mających wpływ na warunki konkurencji na rynkach narodowych)
e) unia gospodarczo-walutowa - gdy w unii ekonomicznej wprowadza się wspólną walutę
f) unia polityczna - obok zasad unii gospodarczo-walutowej dokonuje się unifikacji części lub całości polityki zagranicznej o obronie.

RODZIAŁ 10

POLITYKA HANDLOWA W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Argument protekcjonizmu wychowawczego - rozwijające się kraje mają potencjalną przewagę komparatywną w produkcji dóbr przemysłowych, lecz powstające tam gałęzie przemysłu początkowo nie mogą konkurować z krajami rozwiniętymi, w których przemysł jest dojrzały i rentowny. Aby ułatwić początkowy rozwój przemysłu rządy krajów rozwijających się powinny czasowo wspierac nowe gałęzie, aż staną się dostatecznie silne na to, aby zmierzyć się z konkurencją międzynarodową.

Protekcjonizm pseudowychowawczy - początkowo chroni się daną gałąź przemysłu, a potem staje się ona konkurencyjna z powodów, które z protekcjonizmem nie mają nic wspólnego.

Niedoskonałość rynków kapitałowych - kraj rozwijający się nie ma odpowiednich instytucji finansowych, które pozwoliłyby na wykorzystywanie oszczędności sektorów tradycyjnych do finansowania inwestycji w nowych sektorach.

Problem przywłaszczenia - firmy w nowo utworzonych gałęziach przynoszą korzyści społeczne, za które właściciele czynników produkcji nie otrzymują rekompensaty (tworzą wartości niematerialne, do których nie mogą zapewnić sobie praw własności).

Uprzemysłowienie antyimportowe - strategia pobudzania krajowego przemysłu poprzez ograniczanie importu dóbr przemysłowych (ma na celu zastępowanie importu).

HPAE - high performance Asian economies

RODZIAŁ 11

DYLEMATY POLITYKI HANDLOWEJ

Efekty zewnętrzne - korzyści są przejmowane przez podmioty inne niż te, które je generują.

Polityka zubożania sąsiada - polega na zwiększeniu dobrobytu krajowego kosztem dobrobytu reszty świata; jej stosowanie stwarza ryzyko wojny handlowej.

Strategiczna polityka handlowa - wyjaśnia powody, dla których kraje mogły odnieść korzyść z promowania konkretnych gałęzi przemysłu.

Analiza Brandera-Spencer - strategiczna interwencja przyczynia się do przechwytywania zysków nadzwyczajnych.

Tworzenie gospodarki globalnej - oznacza postępujący proces integrowania gospodarek narodowych w system gospodarki światowej.

Kartel międzynarodowy - jest to porozumienie producentów dotyczących rynku i celu uzyskania zysku monopolistycznego oraz równomiernego rozłożenia strat między producentami w okresie spadku popytu.

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!BEZ 12 i 13!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

---