PRÓCHNICA ZĘBÓW MLECZNYCH U DZIECI

Próchnica wczesna - próchnica występująca u dzieci do 3 roku życia, w okresie pojawiania się kolejnych grup zębów

Cechy charakterystyczne próchnicy wczesnej:

• wczesne pojawienie się zmian

• gwałtowny przebieg choroby, prowadzący do zniszczenia dużych powierzchni tkanek

• znaczne zaawansowanie procesu chorobowego z mało widocznym obrazem klinicznym i ubogą symptomatologią

• szybkie przechodzenie jednych etapów procesu chorobowego w kolejne

• częste powikłania ze strony miazgi

• przedwczesna utrata zębów

Epidemiologia próchnicy wczesnej:

• 1 rok życia - start

• 6-7 rok życia - 100%

• umiejscowienie:

• zęby:

• trzonowe

• przednie górne siekacze

• powierzchnie:

• żujące trzonowców

• wargowe siekaczy

Etiologiczne czynniki ryzyka próchnicy wczesnej:

1. czynniki niezależne od zachowania matki dziecka:

• niedojrzałość morfologiczna

• mniejsze wydzielanie śliny

• wczesny termin ząbkowania

2. czynniki zależne od zachowania matki dziecka:

• dieta

• sposób karmienia

• higiena jamy ustnej

3. czynniki ogólne:

• patologiczny przebieg ciąży (zatrucia ciążowe, zagrożenie poronieniem)

• uporczywe i długo trwające wymioty u matki

• choroby przebyte przez matkę

• niewłaściwe odżywianie

• złe warunki bytu, stresy

• choroby przebyte przez dziecko w pierwszych miesiącach życia

• wcześniactwo

• pochodzenie z ciąży bliźniaczej

4. czynniki miejscowe:

• przedłużenie karmienia butelką „bottle caries syndrome”

• przedłużone karmienie piersią

• nadmiernie słodzone, papkowate pokarmy oraz soki owocowe

• leki w postaci słodkich i lepkich syropów

• infekcyjność próchnicy (oblizywanie przez rodziców smoczków, łyżeczek)

• brak lub niewłaściwa higiena jamy ustnej

Diagnostyka próchnicy w zębach mlecznych:

1. wzrokiem i dotykiem - lusterko, zgłębnik

2. diafanoskopia

3. zdjęcie rtg skrzydłowo-zgryzowe

Uwaga!

Na powierzchniach stycznych z powodu kontaktów płaszczyznowych, uwzględniamy przebarwienie próchnicowe na powierzchni żującej lub mleczną barwę, nieprzezroczystą.

Cele opieki stomatologicznej małych dzieci (0-3l)

• eliminacja bólu i dyskomfortu

• informacja i instrukcja rodziców (opiekunów) o podstawowych zasadach zdrowia i procedurach domowych

• identyfikacja dzieci z próchnicą aktywną i zaproponowanie im odpowiedniej opieki:

• zmiana nawyków dietetycznych

• wprowadzenie dobrych nawyków higienicznych

• fluorkowanie domowe i profesjonalne

• rytm badań kontrolnych

Cele opieki dla dzieci 3-6l

• odbudowa trzonowców mlecznych z aktywną próchnicą na powierzchniach żujących i/lub stycznych:

• technika minimalnej preparacji z całkowitym usunięciem próchnicowej zębiny

• poleca się utworzenie dodatkowej retencji w ubytkach klasy II

• staranna kontrola wysokości zwarcia

Cele opieki dla dzieci 6-11l

• po wyrżnięciu zębów szóstych stosuje się bardziej radykalne postępowanie:

• obserwacja w kierunku eksfoliacji

• czasowe wypełnienia

• szlifowanie (grinding)

• ekstrakcja

Czy zęby mleczne powinny być leczone?

1. dziecko powinno być chronione od bólu zęba, musi jeść i pić bezboleśnie (względy humanitarne i żywieniowe)

2. nieleczona próchnica może komplikować choroby ogólne i miejscowe (skazy krwotoczne, ch. odogniskowe, z.Turnera)

3. leczenie jest częścią dobrej higieny

4. leczenie zębów mlecznych zmniejsza ryzyko choroby zębów stałych

5. leczenie próchnicy zapobiega wadom zgryzu

6. leczenie ma aspekt psychologiczny (miły uśmiech, ładny ząb)

Metody leczenia zębów mlecznych:

• remineralizacja (plama próchnicowa)

• metody zachowawcze:

• tradycyjne wypełnianie ubytków

• korony stalowe

• impregnacja

• ekstrakcja

Impregnacja:

• przesycenie próchnicowo zmienionych tkanek zęba środkami chemicznymi działającymi bakteriobójczo i mineralizująco

• preparaty:

• azotan srebra 25-30% (50% u dzieci do 2 roku życia, gdy proces przebiega b. gwałtownie)

• strącalniki:

• płyn Lugola

• 20% r. glukozy

• eugenol

• 4% hydrochinon

• lampa (reakcja fotochemiczna)

Wskazania do impregnacji:

• rozległe, płaskie ubytki obejmujące znaczną część powierzchni zęba, gdy preparowanie grozi odłamaniem korony zęba

• znaczna resorpcja korzeni i zwiększona ruchomość zęba (ząb przed fizjologiczną wymianą)

• u dzieci niespokojnych w czasie pierwszej wizyty jako przygotowanie i oswojenie z niebolesnym zabiegiem

Wykonanie zabiegu impregnacji:

1. mechaniczne przygotowanie ubytku:

• usunięcie rozmiękłych, próchnicowo zmienionych tkanek

• zdjęcie nawisów szkliwa

• wygładzenie powierzchni ubytku

• klinowate rozszerzenie powierzchni stycznych

2. przemycie, odtłuszczenie i osuszenie ubytku

3. naniesienie azotanu srebra na powierzchnie zęba i osuszenie powietrzem

4. zwilżenie powierzchni strącalnikiem

5. powtórzenie 3-krotne w ciągu tej samej wizyty i kolejne 3-4 wizyty w odstępach 5-7 dniowych

6. powtarzanie zabiegu co 3-4 miesiące

Przyczyny niepowodzeń leczenia metodą impregnacji:

• stosowanie impregnacji w przypadku zaawansowanego procesu próchnicowego (w proces próchnicowy wciągnięta jest miazga)

• pozostawienie resztek rozmiękczonej zębiny (rozmiękczona tkanka wchłania lek, który nie dociera do twardej próchnicowo zmienionej zębiny)

• niedostateczne wygładzenie powierzchni ubytku (miejsca retencyjne dla zalegania resztek pokarmowych)

• nieregularne stosowanie zabiegów impregnacji

• brak lub złe zorganizowanie profilaktyki próchnicy w domu

Wskazania do stosowania koron celuloidowych:

• rozległa próchnica, obejmująca kilka powierzchni zęba

• wrodzone nieprawidłowości budowy koron siekaczy

• siekacze przebarwione z powodu urazów

• siekacze złamane z powodu urazów

• siekacze przebarwione z powodu chorób wrodzonych (porfiria wrodzona)

• Amelogenesis imperfecta

Wskazania do stosowania koron stalowych u dzieci:

• odbudowa znacznie zniszczonych koron trzonowców mlecznych (ubytki wielopowierzchniowe)

• odbudowa zębów z defektem budowy tkanek twardych (amelogenesis imperfecta, dentinogenesis imperfecta)

• odbudowa złamanych trzonowców mlecznych

• jako filary dla utrzymywaczy przestrzeni

• jako odbudowa dla hipoplastycznych stałych trzonowców

• u dzieci z bruksizmem

Etapy postępowania klinicznego:

1. znieczulenie miejscowe i izolacja od śliny

2. opracowanie powierzchni żującej

3. opracowanie powierzchni mezjalnej i dystalnej korony zęba

4. zaokrąglenie ostrych krawędzi oraz ostateczna ocena opracowania

5. wybór korony stalowej i próbne osadzenie

6. dopasowanie korony (jeżeli to konieczne)

7. doginanie brzegów korony

8. zacementowanie korony stalowej za pomocą cementu polikarboksylowego

9. usuwanie nadmiaru cementu

10. ostateczna ocena wykonanego uzupełnienia

Kontrole wykonanego uzupełnienia

W uzębieniu mlecznym:

• progresja ubytku próchnicowego 2x szybsza

• wypełnienie 2x mniej skuteczne

• opracowanie i wypełnienie 2x trudniejsze do wykonania

• wypełnienie zajmuje 2x więcej czasu

Typy bruzd:

V - lejkowate

U - szerokie

A - nieregularne (?)

I - szczelinowate

IK - klepsydrowate

Metody badania powierzchni zgryzowych

• klinicznie tj. wzrokiem i zgłębnikiem

• radiologicznie - najczęściej zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe, ewentualnie radiowizjografia

• świetlne:

• klasyczna diafanoskopia

• prześwietlenie światłem halogenowym (FOTI, fibre optic trans-illumination)

• zgłębniki luminescencyjne

• barwne - wykorzystanie detektorów próchnicy

Skala oceny ubytków wg Hinding i Buoncore

• 0 - powierzchnia „nie hacząca”, szkliwo przezierne i ciągłe

• 1 - zgłębnik „haczy w bruździe”, ale nie stawia oporu przy wyciąganiu, szkliwo przezierne bez zmian barwy

• 2 - zgłębnik „haczy” i stawia opór przy wyciąganiu, uczucie kleistości, zachowana przezierność, zachowana twardość

• 3 - brak ciągłości szkliwa spowodowany utratą substancji zęba lub ewidentne „haczenie” i obszary zmatowienia szkliwa wokół bruzdy, miękkość u podstawy lub utrata normalnej przezierności (próchnica)

Wymagania stawiane uszczelniaczom

• właściwy czas pracy, szybka i łatwa aplikacja

• szybkie wiązanie i utwardzanie

• lepkość pozwalająca na głęboką penetrację w głąb wąskich bruzd

• dobre i długotrwałe przyleganie do ścian szkliwa

• bodźce mechaniczne, chemiczne i termiczne nie powinny powodować pękania i nadmiernego zużycia się uszczelniaczy

• powinny działać kariostatycznie

Materiały do uszczelniania bruzd i szczelin

• laki szczelinowe

• Heliosit F

• Fissurit FX

• materiały kompozycyjne

• Arabesk Flow

• Wave

• Grand Flow

• Ultra Seal XT Plus

• cementy szklano-jonomerowe

• Ionofit plus AC

• kompomery

• Dyract SEAL

• ormocery

• Admira Flow

---