Ekonomii-to nauka badająca sposób w jaki ludzie używają rzadkich zasobów w celu produkcji różnych dóbr. Makroekonomia- bada procesy ekonomiczne zachodząc w skali całej gospodarki. Głównym przedmiotem badań makroekonomi jest równowaga rynkowa całej gospodarki oraz wzrost gospodarczy oraz wzrost gospodarczy i jego wahania. Do opisu zjawisk makroekonomicznych używa się wielkośći łącznych. Model ekonomiczny to uproszczony opis gospodarki wyrażany w formie słów wykresów i równań. Ekonomia klasyczna: prekursor Adam Smith. Główne założenia nurtu klasycznego: -mechanizm rynkowy doskonały, -pełne wykorzystywane wszystkich czynników produkcji, - ceny i płace doskonale elastyczne, -podstawowe zainteresowanie podaża, -ograniczona rola państwa (stróż nocny), -zburzenie działalności gospodarczej spowodowane zjawiskami zewnętrznymi, -zaburzenia i wahania działalności gospodarczej mogą występować w krótkim czasie. Prekursorem ekonomii keynesowskiej jest John Keynes główne założenia: -w gospodarce istnieją niewykorzystane czynniki wytwórcze, -mechanizm rynkowy jest niedoskonały, -głównym przedmiotem badań jest popyt, który określa możliwości zbyt wytworzonej produkcji, -główne przyczyny bezrobocia to zbyt mały popyt globalny, -ceny i płace są nieelastyczne, -niezbędne aktywne działalność państwa dotycząca przede wszystkim zwiększa popytu globalnego. System wolnorynkowy: Zalety: -racjonale i efektywne wykorzystywanie czynników wytwórczych, -duża elastyczność gospodarki, -duża innowacyjność, -swoboda wejścia na rynek, -równe prawa dla gospodarujących, -swoboda działania, Wady: -rozwarstwienie dochodów uczestników rynku, -produkcja dóbr najbardziej opłacalnych a społecznie niepożądanych, -nadmierne zanieczyszczenia środowiska, np.: stany zjednoczone. System mieszany: Zalety: -równomierne rozmieszczenie czynników wytwórczych, -racjonale korzystanie z czynników produkcji, Wady: -utrudnione wejście na rynek, -zmniejszenie motywacji do innowacyjności i do przedsiębiorczości, np: Polska,Czech System centralnieplanowany: Zalety: -zakładana równowaga w gospodarce oparta na sprawiedliwym podziale dochodów, Wady: -nieracjonalne wykorzystanie czynników wytwórczych, -brak innowacyjności, -mała elastyczność gospodarki, - stałe niedobory dóbr. System wolnorynkowy - dominuje własność prywatna. Opiera się na inwencji aktywności, przedsiębiorczości uczestników procesu gospodarowania (czasem jedynym kryterium jest opłacalność). Przy podejmowaniu decyzji kierujemy się prawdziwymi parametrami ekonomicznymi. Każdy uczestnik samodzielnie dokonuje wyboru. Państwo praktycznie jest nieobecne w gospodarce. Regulatorem procesów gospodarczych jest rynek. Podobny do nurtu klasycznego, dominują na rynku, każdy może mieć firmie, wszystkie czynniki są wykorzystywane, np.: Białoruś. Gospodarka centralnie planowana (gospodarka centralnie sterowana)- model gospodarki nakazowo-rozdzielczej, zakładający ustalanie cen, płac oraz charakteru produkcji i redystrybucji na poziomie centralnego planu. Gospodarka mieszana - składa się ona zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Większość gospodarek na świecie funkcjonuje w tym systemie. Gospodarka domowa: Dochody: - z własnej działalności gospodarczej, -odszkodowania, -płaca, - darowizny, -emerytury, -stypendia, - renty, - spadki, -wygrane, -zasiłki, -dywidenda, - procent od lokaty, Wydatki: -zakupy, -opłaty, -spłata kredytów, -zakup obligacji, -darowizny, -podatki, -oszczędności. Przedsiębiorstwa: Dochody: -sprzedaż dóbr i usług, -kredyty, - dotacje,-oprocentowanie lokat,- subwencje, -sprzedaż akcji, -emisja obligacji. Wydatki: -spłacenie kredytów, -zakup środków produkcji, -wynagrodzenie,- podatki, -wykup obligacji. Dywidenda (łac. dividendum - rzecz do podziału) - część zysku netto (po opodatkowaniu podatkiem dochodowym) spółki kapitałowej przeznaczona do podziału pomiędzy udziałowców lub akcjonariuszy. Subwencja (łac. subventio - zapomoga) - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności. Dotacja -wyrównanie przez państwo rentowności niektórych gałęzi działalności gospodarczej, za pomocą wypłaty środków pieniężnych. Obiekt okrężny- jest to odbywający się na rynkach przepływ strumieni produktów i czynników wytwórczych między podmiotami gospodarującymi w zamian między podmiotami gospodarującymi w zamian za płatności dokonywane za nie. Oszczędności- są częscią dochodów gospodarstw domowych, które nie jest przeznaczona na zakup dóbr i usług, ani na podatki. Inwestycje- są wydatkami przedsiębiorstw na dobra kapitałowe, czyli takie dobra, które mogą być użyte do produkcji innych dóbr i usług. Podatek- świadczenie pieniężne obowiązkowe płacone do budżetu państwa bądź budżetów terenowych bez żadnego bezpośredniego świadczenia wzajemnego za rzecz podatnika. Deficyt budżetowy- sytuacja gdy wydatki żadu są większe od jego dochodów. Nadwyżka budżetowa- wydatki rządu są mniejsze od jego dochodów. Transfer- przekazanie określonej sumy dochodów na rzecz ludności bez bieżącego świadectwa usług. Eksport netto dodatni- przyczynia się do wzrostu wydatków ponoszonych w gospodarstwach. Eksport netto- wielkość eksportu pomniejszana o wielkość importu. Wzrost gospodarczy- zwiększanie się w danym okresie strumienie dóbr i usług wytworzonych w gospodarce będące skutkiem procesu rozszerzenia zdolności wytwórczych gospodarki. Rozwój gospodarczy- to proces na który składa się długofalowy ilościowy i jakościowy wzrost zamożności społeczeństwa przwiający się w poprawie materialnych i niematerialnych warunków życia.
1.Do oceny poziomu rozwoju gospodarczego i stpy życiowej ludności stosuje się mierniki produkcji krajowej, produkt narodowy oraz dochód narodowy. 2.Produkcja globalna- to suma wartości dóbr i usług wytworzonych w całej gospodarce w ciągu roku. Dobra finalne- produkty i usługi które są kupowane przez ostatecznych użytkowników. Są to dobra: a)konsumpcyjne- nabywane przez gospodarstwa domowe, np.: jaka, chleb, sól. b)inwestycyjne- nabywane przez przedsiębiorstwa, np.: maszyny. Dobra pośrednie- to dobra, które w ciągu roku są w całości zużywane do produkcji innych dóbr, np.: mleko, mąka, rudy żelaza, sól. Niektóre dobra mogą być finalne jak i pośrednie, np.: mleko, warzywa, owoce. Produkt Krajowy Brutto- PKB- stanowi wartość produkcji finalnej wytworzonej w danym roku przez czynniki wytwórcze znajdujące się w danym kraju, których właściciele mogą być obywatelami danego lub innego kraju. Produkt Narodowy Brutto- PNB- miernik określający wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych przez czynniki wytwórcze których właścicielami są obywatele danego kraju bez względu na to czy są wykorzystywane w tym kraju czy za jego granicami. Amortyzacja- A- miara zmniejszania się wartości kapitału rzeczowego w danym czasie. Inwestycje Netto- IN- to inwestycja nowa. Inwestycje Brutto- IB- to wszystkie dobra inwestycyjne wytworzone w kraju. IN= IB- A 3.Przy obliczaniu PKB i PNB nie uwzględnia się faktu, że kapitał rzeczowy, np.: maszyny, budynki, środki transportu, ulegają stopniowemu zużyciu. Odzwierciedleniem procesu zużywania się kapitału rzeczowego jest amortyzacja. W związku z tym część dóbr inwestycyjnych wytworzonych w gospodarce trzeba przeznaczyć na odtworzenie zużytego kapitału rzeczowego. 4.Na odtworzenie zużytego kapitału rzeczowego należy przeznaczyć część wartości inwestycji brutto odpowiadający wartości amortyzacji. Produkt Narodowy Netto- PNN- uwzględnia TYLKO inwestycje netto czyli: PNN= PNB- A Dochód Narodowy- DN- to produkt narodowy netto w cenach czynników wytwórczych czyli nie uwzględniając podatków pośrednich- PP (VAT). DN= PNN- PP DN- suma dochodów wynikających z wytworzenia dóbr konsumpcyjnych i dóbr inwestycyjnych netto, które w danym roku przyczyniły się do wzrostu bogactwa. 5. Proces wzrostu jest wynikiem współdziałania wszystkich czynników a ich relatywny wpływ na gospodarkę była zmienny w różnych krajach i okresach. Model równowagi ekonomicznej przy założeniach: -gospodarka jest zamknięta, -państwo nie podejmuje decyzji rynkowych, -istnieją dwa rodzaje podmiotów gospodarujących. Popyt- choć kupienia towaru w danym czasie i w danym kraju. Popyt konsumpcyjny- popyt gospodarstw domowych. Dochód rozporządzalny- przeznaczony na podatki , zakupy, oszczędności w gospodarstwach domowych. Podaż- Oferta sprzedaży dóbr i usług na rynku przez wszystkich producentów. Równowaga makroekonomiczna- występuje wtedy gdy globalny popyt= globalnej podaży. Taka sytuacja występuje przy jednym ogólnym poziomie cen. Nierównowaga rynkowa- występuje gdy globalny popyt nie równa się z globalną podażą. Niedobór- występuje wtedy gdy w gospodarce jest większy globalny popyt od możliwości jego zaspokojenia. Nadwyżka- zbyt wysokim poziomie cen.1. Wtedy ceny rosną i produkcja rośnie. Jednocześnie wzrost cen powoduje obniżenie popytu. Równowaga zostaje osiągnięta przy wyższych cenach i podarzy a mniejszym popycie. 2. Gdzie globalna podaż przewyższa globalny popyt. W takiej sytuacji producenci zaczynają ograniczać produkcje i obniżają ceny. Równowaga zostaje osiągnięta przy niższym poziomie cen, mniejszej podaży i większym popycie. Koniunktura (łac. - coniunctura) - splot okoliczności wywierający znaczny, głównie pozytywny, wpływ na warunki ekonomiczne. Cykl koniunkturalny - zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw. Trend albo tendencja rozwojowa - monotoniczny składnik w modelu zależności badanej cechy statystycznej od czasu.
|