ERGOTERAPIA W PSYCHIATRII
Jedna z form terapii zajęciowej - leczenia pracą.
Praca jest aktywnością fizyczną i umysłową, angażującą poszczególne elementy osobowości człowieka (wolę, charakter, temperament).
Podczas pracy człowiek kontaktuje się z otoczeniem, uczy współżycia w grupie, współpracy, lojalności, koleżeństwa..
Dzięki pracy są zaspakajane potrzeby ekonomiczne, fizyczne (funkcjonowanie układów krążenia, oddychania, mięśniowo - kostnego itd.), emocjonalne i społeczne.
Praca modyfikuje osobowość człowieka, kształtuje prawidłowe postawy społeczne.
Brak zdolności i chęci do pracy jest objawem patologicznym, charakterystycznym dla niektórych chorób psychicznych.. Leczenie pracą jest oprócz psychoterapii i farmakoterapii ważnym ogniwem oddziaływania na psychicznie chorych, zwłaszcza tych z długotrwałym przebiegiem zaburzeń.
Uaktywnianie chorych wymaga współpracy całego zespołu leczącego.
Każdy szpital psychiatryczny ma możliwość zatrudniania chorych, czy to w oddziale czy poza np. w warsztatach, w ogrodzie, kuchni itp.
Osoby z najgłębszymi zaburzeniami zachęca się do najprostszych czynności: dbanie o higienę, ubiór, porządek na stoliku, a następnie zachęca się do pomocy przy posiłkach, dbałości o zieleń, odkurzanie sprzętów, pełnienie różnych dyżurów itp.
Osoby z zaburzeniami świadomości, epileptycy z częstymi napadami, osoby pobudzone, agresywne powinny być zatrudnione do prac bezpiecznych pod stałą opieką terapeuty zajęciowego lub pielęgniarki.
Pozostali pacjenci w godzinach przeznaczonych na terapię przechodzą do świetlicy lub oddzielnego pawilonu, gdzie podzieleni na zespoły zajmują się czynnościami odpowiednimi do ich stanu zdrowia i zainteresowań.
Do najczęściej stosowanych zajęć zalicza się szycie, haftowanie, tkanie, wykonywanie ozdób z futra, filcu, skóry, słomy, drewna, metalu, rzeźbienie, malowanie, rysowanie, papieroplastyka, stolarka.
Chorych, którym te zajęcia nie odpowiadają, można zatrudnić w bibliotece szpitalnej, do redagowania gazetek, do przepisywania tekstów, dokonywania tłumaczeń z jęz. obcych itp.
Ochotnicy mogą być zatrudniani do pielenia, grabienia liści, kopania, sadzenia roślin itp.
Lekarz kierujący pacjenta do pracy informuje terapeutę zajęciowego o:
aktualnym stanie psychicznym i fizycznym chorego,
konfliktach, jakie może mieć pacjent w grupie zajęciowej,
poziomie kulturalno-społecznym pacjenta,
prognozie, co do oczekiwanych rezultatów terapii zajęciowej.
Niektóre uboczne skutki działania leków psychotropowych powodujące senność, sztywność ruchów, niepokój ruchowy mogą przeszkadzać w pracy.
Swoje obserwacje terapeuta zaj. powinien zgłaszać lekarzowi. Skorygowanie dawek lub zmiana leków może usunąć niepożądane objawy.
Pacjent może również nie chcieć pracować ponieważ:
nie ma sił do pracy, chce odpocząć w łóżku,
sądzi, że pracując będzie dłużej w szpitalu,
nie pracuje, gdyż inni też nie pracują,
urojenia nie pozwalają mu pracować,
młodzi - ponieważ w domu nie byli wdrażani do pracy
praca nie odpowiada jego zainteresowaniom
protestuje przeciwko komuś lub czemuś.
Pacjenci agresywni, kłótliwi - praca rozładowująca napięcie przerywana grą sportową lub gimnastyką.
Pacjenci łatwo męczący się - zajęcia po 15 min., odpoczynek, spacer lub zmiana zajęcia.
Pacjenci szybko nudzący się, zmieniający swoje zainteresowania i czynności - zajęcia ciekawe, wymagające ruchu, pobudzające do rywalizacji trwające najwyżej kilkanaście minut.
Literatura: „Terapia zajęciowa w psychiatrii”, Z. Koniczyńska, T. Stańczak, W-wa 1989. Oprac. mgr E. Waluga