26. Wpływ realizmu socjalistycznego na twórczość i życie literackie w Polsce.

• jest to wytwór radzieckich ideologów (Stalin zauważył wpływ sztuki na ludzi)

• pas transmisyjny ideologii do społeczeństwa

• odwoływała się do tradycji romantycznej (pisarz jako wieszcz; ma zdolność wpływu na duszę i życie człowieka)

• tradycja awangardowa: artysta to inżynier duszy ludzkiej

• formuła niezwykle sugestywna dla artystów (twórca doceniony w społeczeństwie)

• zawierała postulat ideologiczny (potrzeba władzy, aby ogarnąć wszystkie dziedziny życia ludzkiego)

• zniewolenia całej działalności twórczej

• w ZSRR socrealizm został wprowadzony w 1934 roku na Zjeździe Literatów Radzieckich

• wzorzec dla wszystkich innych twórców (zadekretowania pełnej ideologii)

• środowisko twórcze reprezentował Maksym Gorki (powieść „Matka” jest uważana za modelowy przykład prozy socrealistycznej)

• wszystkie zjazdy kończyły się deklaracją środowiska o przyjęciu socrealizmu

• była to jedyna obowiązująca metoda twórcza w całym bloku sowieckim

• podobne cechy można odnaleźć w twórczości nazistowskich Niemiec

• nie jest to prąd artystyczny

• prąd artystyczny to następstwem przekształceń w obrębie sztuki

• socrealizm był narzucony z zewnątrz

• ma charakter polityczny (jest narzucony przez władzę), ideologiczny (wprowadzony i kontrolowany przez ideologów), ma za zadanie propagowanie sytuacji społecznej i jej wizji, ma charakter socjotechniczny (sprawy instrument sterujący zachowaniem twórców)

• pochodzenie nazwy realizm socjalistyczny:

• realizm: odsyła do literatury XIX wieku; cała ówczesna konwencja była popierana przez ideologów komunizmu

• socjalistyczny: określenie tematyki i idei, wedle której należy tworzyć

• poprzez podjęcie konwencji, która istniała ponad 100 lat temu literatura została uwsteczniona

• uzasadnienie (Gyorgy Lukacs)

• w konwencji realistycznej dostrzeżono cechę bezpośredniego odniesienia do rzeczywistości (interpretacja i opisanie rzeczywistości społecznej w dziele)

• realizm XIX wieczny miał opisywać przemiany społeczne

• miał przedstawić nowe społeczeństwo XX wieku

• socrealizm miał przedstawić rzeczywistość zgodną z ideologią marksistowską

• oswojona konwencja, która była łatwo odbierana

• socrealizm został przyjęty podczas zjazdu Związku Literatów Polskich w Szczecinie, w styczniu roku pańskiego 1949

• wcześniej przyjęli go kompozytorzy

• powtórzenie modelu radzieckiego

• z ramienia władzy wystąpił Włodzimierz Solowski (proponował przyjęcie socrealizmu)

• z ramienia twórców wystąpił Stefan Żółkiewski

• pokolenie 1910 roku

• redaktor naczelny „Kuźnicy”

• realizacja:

• zanikł temat wojny ujmowany w perspektywie jednostkowej jako zło moralne

• odcinał się od wszelkiej tematyki metafizycznej

• optymistycznie przedstawiony budowa socjalizmu; odbudowa ojczyzny; optymistyczny obraz społeczeństwa socjalistycznego

• poezja miała przedstawiać doraźne cele

• część wierszy miała być poświęcona wodzom i przywódcom państwowym i partyjnym

• powrót do wzorców klasycznych (niezwykle popularne w odbiorze czytelniczym): pieśni, ody, poematy opisowe

• zasadą naczelną było tworzenie dla mas

• modele prozy:

• powieść produkcyjna

• odbudowa zakładów pracy, realizacja planów produkcyjnych

• akcja osadzona w zakładzie, w fabryce

• wysoki stopień konwencjonalizacji

• punkty wyjścia: zauważenie niedostatku i trudności w funkcjonowaniu zakładu

• rozwiązanie problemu znajdował bohater pozytywny

• wywodził się z ludu, miał siłę aby rozwiązywać problemy

• musiał uzyskać świadomość ideologiczną (uświadamiany poprzez towarzysza)

• wszystkie nieszczęścia powoduje wróg klasowy

• wywodzi się z przedwojennej burżuazji

• ewentualnie z inteligencji

• powtarza schemat powieści szpiegowskiej/kryminalnej

• tego rodzaju powieść ma przedstawić problemy, które odbiorca spotyka na co dzień

• realizuje powieść tendencyjną (przyświeca jej pewne teza_

• bardzo szybko staje się schematyczna

• w 1952 roku Ludwig Flasche zwraca uwagę na jej schematyzm

• powieść o tematyce wiejskiej

• powiela schemat

• miejscem wydarzeń była wieś (bardzo często przedstawiała dobrze prosperującą spółdzielnię chłopską)

• wrogiem byli kułacy/obszarnicy

• powieść polityczna

• miała na celu przedstawienie lub uzasadnienie nowej władzy w Polsce

• nowa władza walczyła z podziemiem zbrojnym

• skutki socrealizmu

• zahamował rozwój literatury

• zablokował debiut wielu pisarzy z rocznika 1920

• spowodował, że pisarze sprzeciwiający się porządkowi zmuszeni byli pisać do szuflady

• przyczynił się utrwalenia diaspory

• odciął kulturę polską od tekstów z zagranicznej literatury współczesnej

---