Pedagogika emancypacyjna
Emancypacja- z łac. Emancipatio, oznaczało instytucję prawa rzymskiego umożliwiającą formalne wyzwolenie syna(także wnuka i kobiety) spod władzy ojcowskiej.
Dzisiaj termin emancypacji oznacza:
Uwolnienie się od niezależności, ucisku, przesądów
Równouprawnienie, usamodzielnienie, uniezależnienie
Emancypować- znaczy; „dokonywać emancypacji”, czyli wyzwalać, oswobadzać, usamodzielniać.
Emancypować się- to „zdobywać niezależność”, wyzwalać się, usamodzielniać się.
Pedagogikę emancypacyjną można zdefiniować jako nurt zintegrowanego myślenia i działania skupiony na rozwoju podmiotowej świadomości i krytyce opresywności systemu. Jest to pedagogika realizowana poprzez tworzenie warunków rozwoju podmiotowego mówienia własnym głosem i świadomego uczestniczenia w zmienianiu siebie i swojego świata życia. Cechuje ją uczestniczenie wszystkich jej podmiotów (nauczycieli i uczniów) w każdym etapie procesu edukacji oraz w badaniu jego wyników.
Wybrani przedstawiciele pedagogiki emancypacyjnej:
PAULO FREIRE -Brazylijczyk (1921-1977)
Ukończył studia prawnicze, uprawniające go do nauczania w szkole średniej
Prawnik związków zawodowych, który stworzył zręby własnego programu alfabetyzacji dorosłych (kurs 30 h), gdyż kolonialna świadomość społeczeństwa i brak wykształcenia ograniczały rozwój zarówno jednostki jak i społeczeństwa
Wypędzony z Brazylii, mieszkał w Chile, następnie w Genewie gdzie podjął pracę dla Światowej Rady Kościołów
Po 15 latach powrócił do Brazylii, a od 1985r był honorowym przewodniczącym Międzynarodowego Stowarzyszenia Oświaty Dorosłych
Główny nurt krytyki Freirego opiera się na niezgodzie na strukturę społeczeństwa, w którym garstka uciskających panuje nad rzeszą uciskanych
„bankowe pojęcie wiedzy”- przelewanie przez mądrego, z założenia, nauczyciela, do pustej, z założenia, głowy ucznia biernej wiedzy do zapamiętania i odtwarzania na życzenie nauczyciela
„budzenie świadomości”- jedna z centralnych kategorii filozofii edukacji Freirego
Celem jest: aspekt humanizujący; aspekt procesu edukowania, uświadamiania, nadawania znaczeń i podejmowania zmian
IVAN ILLICH- Austriak (1926-2002)
Wygnany z kraju z całą rodziną z powodu żydowskiego pochodzenia matki
Władał biegle kilkunastoma językami
Przyjął święcenia kapłańskie w kościele rzymskokatolickim
Wyjechał do Nowego Jorku i został wikariuszem w irlandzko-puentorykańskiej parafii i zauważył liczne przenoszenia się ludzi do parafii irlandzkiej. Przyczyną tego było negatywne nastawienie katolików amerykańskich do napływających imigrantów
W swych krytycznych artykułach na temat Kościoła i społeczeństwa amerykańskiego atakował narzucanie amerykańskich wartości emigrantom osiedlającym się w USA, a także oskarżał Kościół o nieuczciwość , brak wierności chrześcijańskim wartościom, biurokrację i szowinizm
Założył w Puerto Rico Instytut Komunikacji Interkulturalnej
Po wygnaniu założył nowy instytut Cuernaveca w Meksyku- kształtujący misjonarzy
Był przeciwny misjom młodych ludzi
Po kolejnych zarzutach i wezwaniu przez papieża zrezygnował ze służby kapłańskiej
Podczas dyskusji z przyjacielem zrodził się późniejszy temat seminarium w Cuernaveca: „Alternatywy edukacji”. Dzięki temu seminarium stało się sławne wśród pedagogów
Krytykował szkołę m.in. dlatego, że nie akceptował nadmiernego rozwoju jakichkolwiek instytucji, zarzucając im, że wtedy ich działanie jest szkodliwe dla człowieka
Propagował z jednej strony likwidację rozrośniętych instytucji, a z drugiej strony każdemu człowiekowi samoograniczenie się, zmniejszenie swoich potrzeb i budowanie małych wspólnot bazowych, które nazywał „konwiwalnymi”(z łac. convivere- żyć z)
NOAM CHOMSKY- Amerykanin (ur.1928r)
Profesor lingwistyki
Wybitny językoznawca, twórca generatywnej koncepcji gramatyki ( uczenie się języka przez człowieka jest uwarunkowane genetycznie, a dziecko ma wrodzoną zdolność rozumienia formalnych zasad uniwersalnych)
Otrzymał Nagrodę Kito- odpowiednik Nagrody Nobla dla nauk humanistycznych
Radykalny krytyk edukacji w USA, dla niego edukacja jest jednym z narzędzi klasy panującej do utrzymania społeczeństwa w uległości
Główny nurt jego krytyki politycznej dotyczy tworzenia przez demokratyczne państwa iluzji i mitów społecznych
Szkoła przekazuje zakłamane informacje
„edukacja oswajająca”- oznacza taki system oświaty, który dostosowuje jednostki do np. doktryn
Nabywanie „paczkowanej” wiedzy w szkole
Winą obarcza także nauczycieli, powinni oni mówić prawdę, a nie kłamać
Klasa wykształcona to „klasa specjalistów” decydująca o wszystkim, a reszta to „stado” potrzebne tylko podczas wyborów
Stara się mobilizować człowieka do większej odpowiedzialności i aktywności w tworzeniu swojego życia, swojej społeczności swojego państwa, ucieleśnienie ideału demokracji
Krytyka pedagogiki emancypacyjnej
Utopijny optymizm pedagogiczny: Utopijny, bo osadzony na wierze, że większy obszar wolności człowieka i społeczeństwa będzie równoznaczny z postępem w perspektywie indywidualnej i historycznej
Nie da się raz na zawsze wyzwolić, gdyż wyzwolenie się z jednej zależności prowadzi nieuchronnie do popadnięcia w inną zależność
Celem jest: droga do emancypacji, a nie emancypacja sama w sobie